Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

8 erthygl ar y dudalen hon

,.'....:E.r'L-.l.'!I'I!!!r"-"':!Ð.im…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

'E.r'L-.l.I'I!r"Ð.im .Jr-- manuolatb p frenbitKs. Yr Olaf Awr. Beth yw mawrfri, uchel, achau. B Rhwysg a maw redd bonedd byd 1 Rhyw oferedd sael di-sylwedd, Gwynt a gwagedd oil i gyd, § Na'd all estyn un fynudyn, Areu heinioes Invy na'u hedd; Holl f¥\rdn llwydciiant a gogoniant B A ddibenaiit yn y bedd b | Wedi tr.j,tï m o bryder dwys a dwfn trydan-8 wyd yr lioll ] Wrnas a galar digyflelyb nosH Fawrth gau y uewydd fod y Frenhines wcdil marw. Sibrydid er's dyddiau, os nad wyth-g nosau fod ei Mawihydi yn dioddef rhyw anhwyjder, ond ni chyffrowyd y wladg yn gyffrediuol cyn dydd Sadwrn* pryd y cyhoeddvvyd yn swyddogol yn y newydd-8 iaduron ei hoJ yn gorwedd yn beryglus 0 glaf yn Mhalas Osborne, yn yr Ynys Wyht, ar draeth deheuol Lloegr. Dydd Sabbaths gwaeledd y Frenhines ydoedd testyn siaradffl pawb yn rnhobmau oherwydd yr oedd y cyfeiriadau toddedig ar gweddiau taer all wnaed yn mhob gwasanaeth. crefyddol—W mewn gwlacl a thref, wedi taenu y son i bobH aelwyd yn ei Hvmerhodraeth eang. PanS ddeaUwyd fed Aelodau y Teulu Brenhinolfl wedi eu galw i Osborne, gwelwyd ar umvaithH fod sail digonol i hob pryder, ac fod lie i ofnig y gwaethaf. Aeth Tywysog Cymru Dywysoges Louise yno yn gynar dydd Sadvvrn, a dilymvyd hwy yn ddiweddarach gan Dywysoges Cymru. Yr oedd y Due 0 York-yr hwn sydd yn awr yn Dywysog Cymru—yn saethu yn Sandringham, a brys- iodd i Lundain cyn yr hwyr. Daeth Ym- beradwr Germani drosodd ar ei union wedi cael y newydd drwg, a chyrhaeddodd ef a'1' Due o Connaught i Lundain nos Sul, lie y croesawyd hwy yn dawel a dirwysg gan Dywysog Cymru a-c amryw bendefigion ereill, ae aethant yngbyd a'r Due o York i Osborne^ fore Llun. Tarawyd tant tyn-er yn iiglialonis y genedl gan waith Ymherawdwr GermanigH yn dyfod drosodd mor ddiaedi-a hyny arffl adeg wir bwysig yn hanes ei wlad eang ei hun — sef dathliad teyrnas Prwssia. Arwyddion eyntaf gwael- I edd ei Mawrhydi ydoedd ei bod yn colliM cysgu yn achlysurol er's tro, a diffyggi archwaeth yn awr ac yn y man. Ni sylwydR fodd bynag fod unrhyw wahaniaeth arbenigS1 yn ei chyflwr hyd nes iddi ddychwelyd Ysgotland i Windsor yn mis rraehwe(hl diweddlitf. Yroedd ei lawrhydi yn nodedig am ei chysondeb yn mynyehu y gwasanaethB crefyddol yn y Castell, ond wedi ei dychwel-H iad o'r Ysgotland methodd roddi ei phresen-|» oldeb fel arfer, ragor nac unwaith. Yn fuanH1 wedi hyn methodd fyned allan yn ei clierbydBj byehan i fwynhau yr awyr agored, yr hyn am wnai yn ddieithriad yn mhob tywydd bron.ft Yr oedd yn amlwg bellach nad oedd y Frenhines yn mwynhau ei hiechyd arferol ac yr oedd yn eglur fod y pryder a'r gofid aK amlygodd pan dorodd y rhyfel allan, wedi ddychwelyd, ac yn ei llethu yn fwy nacB1 erioed. Gwyddis mai siomedigaeth chwenvffi' iddi hi ydoedd fod ei theyrnasiad hirfaith aH daionus yn dirwyn i ben yn swn yH cledd a'r magnel. Tua tair blynedd ynffij ol-yn adeg Jiwbili 1897—dywedir iddi I ddyweyd mai dymuniad ei chalon ydoedd ai I i'w haul ei bywyd fachludo pan y teyrnasaiH heddweh tnvy holl gyrau ei Hymerodraeth.H Yr oedd y Frenhines nid yn unig yn llawnM dyddiau, ond yr oedd yn wir gynefin a galaijl a gofidyr oedd wedi dwyn baich gweddwdod er's tua deugain mlynedd, ac yrffl oedd wedi gweld augau yn tori llawer bwlchgj b b ell yn ei theulu a'i chysylltiadau—ac yr oedda1 feyn oil yngbyd a gofalon y Deyrnas yn|i gadael eu hargraff yn fwy a mwy ar euj^ ehyfansoddiad. Ni bu ei chystudd ond byr ;|| dydd Mercher yr wythnos or blaen aethffl allan yn y boreu, yn ol ei harfer,* yn el cherbyd bychan; ond yn y piydnawn ai thrwy'r dydd eanlynol bu raid iddi aros iB mewn. Dydd Gwener gwnaed yn hysbys eJ bod yn glaf ac o'r adeg hono hyd y diwedd, cyflym bu ei hymddatodiad. Ganol Dyddjl Sadwrn cyhoeddodd y meddygon fod y Frenhines yn achosi pryder a boreu SuI cyhoeddwyd drachefn mai noson anesmwythjM a gawsai, ond nad oedd un cyfnewidiad 0 bwys wedi eymeryd lie. Am bump gloch nawn Sul, dywedwyd fod e1 yn dal yn dda, ond fod ei chynwrg yn peri pryder o hyd. Haner nosM eyhoedclwyd fod ei nerth yn pallu, acp fod ei clivflwr vn fwy difrifol.H ^ua haner awr wedi dau o'rgloch foreuLluu,^ nysbyswyd yr yst-vrid fod y Frenhines marw, a'i bod yn syrthio i gyflwr diymwybod.M Un ar ddeg o'r gloeh foreuLlun fod y Freb jnes wedi cryfhau ychydig drachefn, ei bod wedi vnedru eymeryd rhagor o ym-^ borth, ac wedi cysgu. Yr oedd ei nerthffl wedi dal yn lied dda, a'r hyn a barai bryder ydoedd arwyddion o ryw rwystr yn yr ym- Dywedodd un o feddVgon ei Mawi-H bydi wrtb ohebydd nos Sul ei bod hi'n marwB o henaint. ond dioddefai oddiwrth bethau ereill liefyd. Dioddefai lawer Dddiwrth ddiffyg cwsg. Er nad oedd ei chyflwr ynjg bollol ddiobaith, ofnai'r meddyg ei bod tynu at y diwedd, a gallai'r diwedd ddod yn mhen rbai oriau, neu efallai, yn mhen rhai dyddiau. Deallid ganol y pryd nawn fod y gwelliant yn nghyfiwr y Frenhines, a gymer-B odd le yn y boreu, yn para.—Tua phump gloch nawn Llun, hysbyswyd fod y gwelliant yn nghyfiwr ei Ma wr bydi yn dal yn lied ffafriol.i Yma.dawodd yr Ysgrifenydd Cartrefol oi Eastbourne ugain munyd i bump yn y pryd-a nawn ar ei ffordd i Osborne mewn ufudd-dod i negesyn ei alw ynooherwydd salwch eiMawr 8 Ganol nos Lun cyhoeddwyd nad oedd unjj cyfnewidiad pwysig wedi eymeryd lie ynl nghyfiwr y Frenhines, ac fod y gwellhadi ^wan gafodd yn y boreu wedi parhau trwy'ri I J ymei'odd vmborth yn weddol, a| chysgodd l]ecf esmwyth ar adegauj i i i °r gloch foreu ddydd Mawrtbl eyhoeddodd y meddygon fod nerth y frenhine. yn pallu, ac fod ei hagwedd yn fwy difrifoli etc. Am bedwar o'r gloch v prydnawn > dywedodd y neges meddygol, The Queen is| slowly sinking. Oilio yn raddol ydoedd eij bywyd. ond yr oedd yn eglur fod- y diwedd yn dyfod yn ebnvydd, o orig i orig, ac am haner awr wedi chwech nos Fawrth ymadaw-i odd a'r fuchedd hon yn ngwyddfod ei theulu ae yn nglianol galar ei holl ddeiliaid trwy yr Ymherodraeth eang, ar yr hon nid haul byth yn machlud. Tra yr oedd v Frenhines ar ei gwely angeu bron nad ellid dweyd ei bod Yn clywed gwlad yn canu ei ehlod." oherwydd dylifai cydymdeimladau i'r paks yn ddidor, oddiwrth fawr a man, o bob cwrr o'r wlad; mewn gwiiionedd yr oedd yr liolltydgwareiddiedig yn gwefreiddio gan gvdymdeimlad gan fel y caelitenij gobeithion ac ofnnu yn ol a blaen ar byd y gw 0 F-t' renhines wedi enill serch llwyraf ei deiliaid, ? mai yr oreu -enillodd erioed ydoedd ilon y boibl. Un rheswm mawr am ei boblogrwydd ydyw y ffaitli ei bod vredij aiddwvn yn ddoeth a didued4—-ac nid oes alon i bdbl. U n yw dyvveyd fod y| im wedi ei wneyd "i luddia-s y werin enill eu rbyddid a'u breintiau. Mae bobl wedi enill eu buddugoliaethau, d trwy chwyldroad gwyllt, ond trwy ym-i ladblygiad graddol. RheBwm arall, yni ddiau, oedd y ftaith fod bywyd y Frerdiinesi feI merch, fel gwraig, fel mam, ie, fel nail).! 111 batrwm o'r bywyd teuhsaidd a edinygir| an y dosparthiadau mwyaf parchus a riling iddol yn y deyrnas. Yr oedd y Frenhinesg hefyd gyda'r cyntaf bob amser i fynegu eig ydymdeimlad aphawb mewn trallod a galar,g wer tro y bu iddi gofio am. weddwon a lant ein glowyr a'n morvryr, ac yn hanesS ob tryehineb, ar dir ac ar for, nid oedddlID jyffyrddai ein calon fel cydymdeimlad y Frenhines. Mae y Frenhines wedi gadael chwech 0 lant; un-ar-ddeg-ar-hugain o wyron, ac un-ar-bymtheg-ar-hugain o or-wyron. Teyrnasodd tua pedwar diwrnod yn hwyg ua'r un pen coronog arall f u erioed ar orseddB Prydain. » Unig blentyn, Edward, Due pedwerydd mab George III, o'i wraig Maryffl Louisa Victoria, merch y Due o Saalfeld, ydoedd y Frenhines. Ganed hi yn mhalas Kensington ar y 24ain o Fai lS19. Ar farwolaeth y Brenin William IV ar yrjg 20fed o Fehefin, 1837, gyrrwyd yn blygeiniolH iawn y boreu i Balas Kensington a mynai swyddogion y Goron weled Victoria; ond pan eu hysbyswyd ei bod yn cysgu yn esmwj-tii yr awr gynar hono, dywedasant fodM rhaid iddynt weled "y Frenhines." y ferch iengc i'w gwyddfod yn droednoethM bronyn ei-TlilJad nos. Ymgrymasant ger eig bron a, thorasant y newydd iddi. Cyrhaedd-B asai ei hoedran, sef deunaw, fel y penodivsidaj gaar y Senddd, ar y 24ain o Fai, 1S:37 ICoronwyd hi Mehefin 28ain, 1R:n. Agorodd ei Senedd gyntaf ar yr 20fed oM Dacliwedd yr un flwyddyn. Ar y lOfed Chwefror, 1840, ymbriododd a'i chefnder, y ^ywysog Albert, mab y Due o Coburg-Gotha. Ganed ei phlentyn sef Tywysog Cymru, ar y 9fed o Dacliwedd,|l 1841. Blwyddyn ddu fu 1861 i'r collodd ei mharn, ac ar y 14eg o collodd ei phriod hoff. Hane.s Victoria ydywij hanes y ganrif oil bron. Gyda'i heinioes hi ( dderfydd cyfnod llawer mwy pwysig nuc a olyga diwedd canrif, canys ni wyddis eto ddy lanwadau daionus a gollir o'r tir trwy ei^i marwolaeth. Mae ei theyrnasiad, nid yn|jji umg wedi bod yn faith, end hefyd yn ogon-H1 eddus ddigymmar. Etifeddir y goron gan I )y w\\s°g Cvmru, yr hwn a adwaenir fel H, Edward VII. Cymerir ei le yntau fel S Tywysog Cymru" gan ei fab, y Due YOrk. Bydd y darlun rhagorol o'r personau urdd- » xsol hyn geir ar almanac y Welsh Gazette" yn hynod darawiadol yn yr amgylchiad presenol. < 'I Pan ddaethai Ai-glwydd Roberts allan 0 tvvddfod y Frenhines y dydd o'r blaen, rody dagrau yn dyhidloi lawr dros ei

":n".1.,. YR WYTHNOS, ? (

-------------Y RHYFEL YN AFFRICA.

ILlith o Landyssil.

The Carmarthen Countyi Dinner.B

I THE MARKETS.

OLD FALSE TEETH BOUGHT

Advertising