Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

7 erthygl ar y dudalen hon

,..p YR WYTHNOS.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

p YR WYTHNOS. Mae cryn derfysg yn bodoli yn Yspaen, ac mae rhanau helaeth o r wlad dan ly wodraetk filwrol. Y IDae y werin yn gruddfan o dan faich y rhyfel t'u rhwng eu gwiad ag America dair blynellc1 yn ol. Mae pulwg tra fygythiol ar bethau yn Servia ar fyn u bry.l. ac ofnir. y bydd i wrthryfel dori allau. Alac y bobl yn protestio yn erbyn ymddygiad y Brenin Alexander tnag at ei dad—y cyii-frenin Milan-yr hwn a fu farw y dydd o'r blaon ac a gleddiryr vvytbuos hon ar dir estronol. Mae ang- hydfo.t wedi bod rhwnsr Alexander a'i dad ac nid yw yn bwriadu niyned i'w gladdedigaeth. Mae y Brenin wedi gwneyd ei hun mor anuihobiogaidd fel y bygythir ei ors-edd. Mae Hawcr o bobl wedi many o oerfel yn yr Eidal. Mown cyfarfod o Gynghor Caerdydd, rlilycl.1; LInn, pejiderfj'invyd yn nnol rhoddi o longyfarchiad, wedi ei wneyd ar feiurwn, i'r Brenhin ar ei esgyniad i'r.Orsedd. Bydd yr anerchiad yr) Gymracg a ACHOS Y PAJ'CH. W. O. JONES. Yn jN ;-hyfarfod Misnl Lerpwl yr wytimos udi- yn iiglyn a gofyniad y Parcb. W. 0. Jozies gopi o'r dystiolaeth yn ei erbyn, penderfymvvd riloi ar ddeali i'r eglwysi nas geliid caniatau byny, gan y dylid gwneyd yr apel at y Gymdeitba.sla, "efyd foci yr atebiad hwu i fod yn derfynol, ac y ljy<id yr boll geisiadau oddiwrth eglwysi yn y dyfodol yn ofor. AGOHIAD Y "ENEDD. AHAETH Y BliENHIN Agonvyd Senedd gyntaf y Brenbin Ionverth VII. ddydd lau gyda rhwysg anghyffrediu. Hu goryn:- •daitb o Balas Buckingham i'r Senedd. Gwylid hi gan dyrfaoedd mawrion, a chafodd y Brenbin a'r Frenhines, yn eu cerbyd hen fiasiwn, groeso mawr. Ni ddigwyddodd din) neiilduol ar y ffordd, oud vr oedd yr olygfa yn un anghyftredin. Pan gvrhaedd- wyd Ty'r Arglwyddi, yr oedd .yr olygfa" yn fwy rhw}'sgfawr fyth, a'r ty wedi fci lenwi gan ar- glwyddi ac arglwyddesau ac^fcreill. Daeth y Brenhin a'r Frenhines i fewn W ol y drefn osod- eaig. uvmerodd y Brenhm ei iw a. darllenodd ei araeth, a'r Frenhines yn sefyll wrth ei ochr, ac wedi byny terfynodd y seroinoni. ARAETH Y BRENHIN. Wele dalfyriad o araeth y Brenin i'r Arglwyddi:— Yr wyf yn eich cyfarch am y waith gyntaf ar adeg 0 dristwch cenedlaethol, pan y mae yr holl wlad yn galaru am v golled anadferadwy a gawsom yn ddiweddar, a'r hon a ddisgynodd arnaf fi gyda Hymder neiilduol. Ithoes fy anwyl fain, yn ystod el thevrnasiad hirfaith a gogoneddus, esiampl o flaen y byd o'r hyn a ddylai penadur fod. Fy nycQuniad difluant innau ydvw rhodio yn ol ei thraed hi. Yn ngbanol ein tristwch, cyhoeddus a phersonol, boddhad o'r mwyaf i mi ydyw galbi eich sicrhau fy mod, ar delel'au cyfcillgar gy(la'r Galluoedd ereill. ■Nid ydyw y rhyfel yn Nebeubaith Affrica eto ^edi ei ddwyn i derfvniad hollol, ond y mae prif «dinasoedd y gelyn a phrif linellau ei gymmurideb yn fy meddiant, ac v rnae meslirau wedi eu cymeryd ag a fydjd. mi a obeitbiaf, yn foddion i alluogi i ymwneyd vn effeithiol a'r nerthoedd sydd yn eu herbyn. Yr wyf yn mawr ofidio oherwydd y golled ar fywydan a'r draul ar drysorau yn y rhyfel wylltiog a gerir yn mlaen gan bleidwyr y Boeriad yn nhir- iogaethan blaenorol y ddwy weriniaeth. Y mae eu hymostyngiad buan yn beth ag y dylid ei ddy- niuno er eu mwyn hwy eu hunain o'olegid hyd oni chymer hyny le, bydd yn anmliosibl i mi osod yn y trefedigaethau hyny ysefydliadaua fyddyn foddion i sicrhau iawnderan cyfartal i'r holl bobl wynion sydd yn preswylion ynddynt ac amddiffyniad a chyfiawnder i'r oil o'r boblogaeth frodorol. Mae meddianniad Pekin gan y Galluoedd Cyngrb- eiriol, a rhyddhad dedwydd y rhai oedd dan warehau yn mbalasau y llysgenad. Cafodd sefydliad gwladwriaeth Awstralia ei gyhoerldi yn Sydney ar y laf o Ionawr, yn,_nghanol amlygiada aneirif o frwdfrydedd a Uawenydd y bobl. Yr oedd fy anwyl fam wedi rhoddi ei chydsyn- iad i y 111 we Had D.ic Curnyw ac Efrog i agor Senedd gyntaf y wladwriaetb newydd yn ei henw hi. Nis gall yruwananiad odd i wrth fy mab, yn enwedig ar a.deg fel yr un bresenol, lai na bod yn dra phoenus; ond yr wyf yn parhau i deimlo yn awyddus i roddi effaith i (ldvi-otiniad ei diweddar fawrhydi; ac fel prawf o'i dyddordeb hi, yn gystal ag o'r eiddo finnau, yn mhob petli sydd yn dal pertbynas a chysur fy neiliaid y tuhwnt i'r moroedd, yr wyf wedi penderfynu na bydd i'r yrnweliad ag Awstralia gael ei adael; ac y bydd iddo gael ei eangu fel ag i gymeryd i mewn New Zeand a thiriogaetb Canada. Y mae parhad y gweitbrediactau gelyniaetbus yn Nebeubarth Affrica wodi fy arwain i wneyd gal wad pellacb ar ein gwladgarwch, ac ar ffyddlondeb Canada ac Awstralia. Yr wyf yn llawenyehu fod fy nghais wedi ei ateb mor brydlawn ac mor frwd- frydig, a bod catrodau ycliwane^ol mawrion o'r I o'r trefedigaethau hyn i'w banfon i faes y rhyfel yn cldiymdroi. Coronwyd yr ymgyrch a ffurfiwyd i ddarostwng y I ly y gwrthryfel yn Ashanti gan lwyddifnt mawr. Cafodd "gwarcbodlu Coomassie, a warcbeuid, ei Waredu ar ol amddiffyniad maith a dewr. Darfu i'r brenhinoedd penaf ymostwng, ac y mae y prif rwystr ar ffordd cynydd a dadblygiad y gyfran 4oludog hon o'ni meddiannau yn NgorllewinbarLh Affrica wedi en symud yn derfynol. Y mae y dioddefaint a'r lluaws marwolaethau a achoswyd gan yr hir syohder dros gyfran helaetii o'm Hyrnherodraeth Indiaidd wedi ei liniaru yn fciwr gan y gwlaw a ddisgynodd; ond yr wyf yn ly gofidio fy rood dan orfod i ychwanegu fod rhan o Dywysogaeth Boipbay yn para mewn cyfyngder o Oatur ddifrifol, yr hwn y mae y swyddogion yn defnvddio pob ymdrechion i'w leddfu. Fel y canlyn ydoedd araeth y Brenbin i Dy y lcvffre(lin Foneddigion Ty'r Cyffrelin,- Gaeodir yr amcangyfrifon am y fiwyddyn ger eich bron. Y mae pob gofal wedi ei gymeryd i Wneyd eu swm mor fychan ag oedd bosibl; ond, y toae angenrheidiau llyngesol a milwrol y wlad, ac yn enwedig y draul anwabanol gvsylltiedig a'r Shyfel yn Neheubarth Affrica, wedi peri ychwan- legiad anocheladwy atynt. Par marwolaeth y Frenhines fod yn angenrbeid- iOl gwneiithiir darpariactij adnewyddol gogyfer a'r TreuliauGwladol. Yrwyfyny moddmwyafdihoced yn gosod at eich gal wad yr oil o'r Cyllidau Etifedd- ol a roed yn yr un modd yn eicb dwylaw gan fy rhagflaenoriaid; ac yr wyf wedi gorchymyn ar fod i'r papurau angenrheidiol tuag at ystyriaeth lawn () r mater hwn gael eu gosod ger eich bron. Fy Arglwyddi a Boneddigion,- Rhoddir i'ch barn gynygion er cryfhau effeithiol- *Wydd fy ngalluoedd milwrol. Y mae cyfnewid- iadau neiilduol yn nghyfansoddiad Llys yr Apel Derfynol yn angenrheidiol er cyfarfod a'r defnydd ychwanegol a wneir ohono, yr hyn sydd wedi ei achosi gan ymeangiad yr Ymerodraeth yn ystod y ddwy genhedlaeth ddiweddaf. Cynnygir deddfwr- iaeth i chwi er gwella y ddeddf mewn pertbynas ag addysg. Y mae papurau wedi eu parotoi, ac os bvdd amser yn caniatau dygir hwy o'ch blaen, er rheoli gwerthiant gwirfoddol gan dirfeistriaid i'w tenant- Said yn y Werddon, er "gwella ac uno deddfau y fiactrioedd a'r llaw-weithfeydd, er gweUa gwein- yddiad y ddeddf mewn perthynas a gwall fia*(-i, er gwella deddf iechyd cyhoeddus. y deddMu mewn perthynas a'r cyflenwadau o ddwfr, er rhwystro tneddwdod mewn tai trwyddedol a lleoedd cy- hoeddus, ac er gwella y ddeddf mewn perthynas a bawlfraint llenyddol. Yi wyf yn gweddio ar i'r Hollalluog Dduw b"bau i'ch arwain yn ngbyflawniad eich ymdrafod- Aetb, a'n bendithio a llwyddiant. Cynygiodd larll Waterford, a chefnogodd Ar- glwydd Manvers. ddioleb i'r Brenhin am ei araeth. Yn Nby'r Cyffredin cynygiodd Mr. H. W. Foster, chefnogodd Syr N. Agnew, ddiolch am Araeth y brenhin. Sylwodd Syr H. Uanjpueii-xjaniieimau ar oaiirir- y sefyllfa yn Neheudir Affrica, a chyfeiriai at gamgyfrifiad y Llywodraefib, pan hysbysedd, yn mis Hydref diweddaf, fod y rbyfel drosodd. Cym- bellai hysbysu telerau heddweh, a fuasent yn sicrbau i'r Ymherodraeth vr oil o'r hyn a ofynai, i'r ddwy dalaeth gyda'r milwyr a anfonid yno. Buasai i hyny lonyddu ofnau eu gwrthwynebwyr ar y maes, cadw eu hurddas hwythau, adfer eu hiawn- derau, ac felly beri iddynt roddi eu harfau i lawr. Yr oedd y meddylddrych y byddai i Ddeheudir Affrica gymeryd ei llywodraethu gan warchodlu yn berffaith ffol. Byddai goruchafiaetb o'r fath yn Waradwydd ar enw Prydain. Un o amodau anheb- gorol llwyddiant yn Neheudir Affrica ydoedd I y farn Isellmynaidd, heb yr hon nis gallai ein boll gyfoeth na'n milivyr, neu fedrusrwydd a dewrder ein gweinyddion a'n llywodraetbwyr, fyth fod rn abl i gadw ein Hymhmo lraeth yn Neheudir Affrica. Wrth derfynu, cyfeiriodd S'r Henry at y sefylita yn China, ac at g-ynygion deddfwriaethol Araetb y Brenhin, gan sylwi nad oedd y Llywodraetb yn adutiw dim. Atebodd Mr. Balfour a gwawdiai y Llywodraetb Bhyddfrydol diweddaf am fed mnr dlawd mewn gweithrediadau ag oeddynt gvloethog mewn addewidion. Wrth gyfeirio at y Civil List, dywed- odd y bu amser y buasai raid iddynt loridi at ddyledion yr aed iddynt. cyn i'r Tywysog ddod i'r Orsedd, ond nid oedd hyny yn bod yn awr. Nid Gedd dyledion i'w cyfarfod, ac yr oedd yn sicr fod y ddwy ochr yn y Ty yn dymuno cyflenwiyn gyfar- tal at anghenion y Brenhin. Gyda golwg ar gw,estiwn y rl-vfol. dywedodd Mr. Balfour fod Ar- Weiiayd^ yr ocbr Wrthwynebol cystal a dweyd yr elai ef at y Boeriaiii, a pberi iddynt roddi eu harfau i hiwr, ac y caent ddeddfa.M. rhyddion ar iiiiw,)ii I. ^id oedd y Llywodraetb _yn credu^ fod hyn yn gwrs posibj. 1)3 .dyogcl. G()bi.t9Ü!¡ y byddai ? !Jnl1 ) aelodau y Ty gymeryd gofal na byddai iddynt ddweyddimygeHidcidioiia\\gry!r.iadfody wlad lion yn bwriadu gadael yr ymdrecn y mae ynddi ar byn o bryd. Nid oedd ei am brophwydo o gwbl pa bryd y terfynai y rhyfel, ond dywedai nad oedd yr 1111 terfvniad i fod iddo ond yr un a nodwyd ar y decbreu. CrybwyUodd Ir. Bryce nad oedd ;,11". Balfour, yn ol pob tebyg, yn teimlo dHrifwch y sefylita, ac nad oedd yn Utflu unrliyw oieuni ar sefyll fa pet ban, nac yn nodi polist at y dyfodol. Yinwasgarodd y.Ty oddeutu baner nos. Nos Lun bu ffrvvgwd anghyffredin yn y Senedd. Gwnaetb y Rhyddfrydwvr yrnosodiad aiddgar ar y Toriaid parthed y dull after a ehrenlon y niaenfc yn cario y rhvfel ymlm-n. Vr oedd <lcsgri(iad I.loyd- Georc'e o waitli ciu milwyr yn lk-sjri ftermdai uweb ben gwragedd a pblant yn anghn dadwy. Ond ni wnai ond defnyddio geirian swyddog Prydeinig mewn Ilytliyr Methodd Chamberlain a dal y all, a cbcdodd o'i sedd ac aetb allan o'r Ty. y Toriaid i gyfrihefyd yugnylcli yr holynt yn China, a On yn gyfyng iawn arnynt. Syrthiodd eu mwyafrif i 45 pan ranwyd y Ty.

q.-..ø RHYFEL YN CHINA. ----

-------Y RHYFEL YN AFFRICA.

Advertising

-----".......-----------Llith…

---------FootbalL

DOLGELLEY.