Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

14 erthygl ar y dudalen hon

........ YR WYTHNOS.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

YR WYTHNOS. ligae Tywysog Cymru ar ymweliad a Germani. Ba tanchwa mewn glofa yn Nhalaeth Iowa, Am- erica dydd Gwener a lladdwyd nifer o bersonau Yr oedd tua 300 yn y pwll ar y pryd. £ arhau i enill tir mae y mudiad er sefydlu cym- "au cydweithredol ymblith amaetbwyr Cer- edigion. Sonir yn awr am sefydlu cymdeithas yn araaloedd Pont-ar-Fynach a Phontrhydygroes, Tra yn Llundain y dydd o'r blaen talodd Mr Pierpont Morgan, Z5,250 am gopi o'r Psalmornm 8oõ.x," llyfr a argr^ffwyd yn 1459. Dyma'r swm arwyaf, meddir, a dalwyd erioed am unrhyw gjrfrol. T mae traul blynyddol llywodraethu Llundain yn M fiiivrn ar bymtheg o filoedd. Hablavv y newyn sydd yn rhanau amaethyddol Rwsw*, y mae caledi anferth yn y prif drefi. Taflwyd allan filoedd o weithwyr haiarn St Petersburg a mandu eraill. ° i Mae Mr Lynch, yr A.S. Gwyddelig a fu yn ym- Jaaaarosy Boeriaid wedi pendcrfynu i roddi ei .eda i fyny. Ni faidd ddodi ei droed ar dir Pryd- ain gan fod gwarant allan i'w ddal. Ja ol adroddiad y Swyddfa Gartrefol, collwyd 226 < fywydau yn nglofeydd Dosbarth Oaerdydd, a aI yn Nosbarth Abertawe, yn ystod y flwyddyn 19Q¡. Djfdd Gwener, ymosodwyd ar Frenhin Groeg yn agaxda y palas yn Athen, gan ddyn a dybid oedd yn wallgof. Ta mrawdlys Hwlffordd, dydd Iau, caed Charles Le Palmer yn enog o briodi tair o wragedd a 4edfrydwyd ef i bedwar mia ar ddeg o lafur caled. Mae Mr J D Rockefeller, y miliwnydd American- aidd wedi rhoddi pum' miliwn a dau can' mil (5,200,OOOp) yn rhodd i Brifysgol Chicago. Bed- yddiwr y w efe. Dywed Elias yr Ail (Dr Dowie o Chicago) fod esgob Pabaidd enwog, yr hwn sydd yn gardinal, ar fedr ymuno a'i enwad ef. Y Sioniaid y gelwir ei idilynwyr. Yn herwydd haerllagrwydd Chamberlain, ar doll ar"locareg"y Deheudir, mae pobl Germani yn pryaa glo careg America. Pum' swllt y dunell ydyw'r pris. Uorln i un Sydney Hunt, gyrwr yn ngwasanaeth Mr Thomas J ones, Darllavrdy George, Aberdar, i dalu 3p 7s 6c, am iddo adael ei waith heb rybudd. Mae Cwmni Rheilffordd Pensylvania yn bwriadu *bedgg agerlongau rhwng Montank Point (Long IslaQP) ag Aberdauglsddyf. Byddai'r daith ar 4raws y werydd felly'n llawer byrach. Y mae Bwrdd Ysgol Rbondda wedi penderfynu eaniatan i'r ysgolion sydd yn dyfod o dan eu haw- rfurdod haner diwrnod o wyl i ddathlu Dydd Gwyl Dewi Sant. Yn Llundain dydd Llun ceisiodd Mrs Florence Loben ysgariad oddiwrth ei gwr, Peter Loben, mab Lobengula cyn-frenin y Matabeliaid. Ymddwyn yn greulon a wnai y pendefig anwar. Mae brodorion Pbilipine yn rhoddi mwy o dra- ffertb nag erioed i'r Americaniaid, ac y mae eu gwrthwynebiad yn fwy chwerw a phenderfynol uac y feu ers talm. Mae byddin America yn yr ynys- oedd yn ymddirywio tra y mae y Philipiniaid yn gwella mewn nerth a threfniant. Mae y frech wen yn parhau i ledaenu yn Llun- dain, ac mae eisoes wedi costio y brif ddinas £ 400,000. Dywedodd Mabon yn Caerdydd, dydd Llun, nas gallai gymeradwyo gwaith y glowyr yn sefyll am ddiwrnod fel y maent wedi bod yn gwneud yn ddi- weddar. Hyderai ef y deuid yn fuan o hyd i fesarau gwell er penderfynu cyflogau. Daw newydd o Vienna fod cwmpeini priodas o ddeunaw o bersonau wedi eu difetha gan fleiddiaid yn Servia. Ar ol y briodas mewn tref yn y wlad 4ychwelent adref. Yr oedd yn Doson oleu, a phan ddynt ar fin coedwig ymosodwyd arnynt gan haid < fleiddiaid gwangcus. Ni oedd yn ngweddill o'r deunaw yn y boreu ond ychydig esgyrn a gwaed yn Miwio yr eira. Yr oedd y priodfab a'r briodasferch yn mhlith y rhai a laddwyd yn y modd hwn. Sibrydir mai yn Aberystwyth yr" ordeinir" Tywysog Cymru yn Ganghellydd Prif Ysgol Cymru ac y bydd iddo dalu ymweliad a'r dref hono yn mis Mai, ond deallwn nad oes un sail, rhagor na gobaith i'j adroddiad. I'r pant y rhed y dwr. Dywedir fod unig ferch Arglwydd Londonderry, y Postfeistr Cvffredinol, wedi cael gwerth tua 340,000p mewn anrhegion ar achlysur ei phriodas dydd Sadwrn diweddaf. Mae Prif Gwnstabl Birmingham wedi cymeryd heddgeidwad i'r ddalfa ar y cwyn o fod yn euog o achosi marwolaeth y llanca laddesid ar achlysur ymweliad Lloyd George a'r ddinas. Gan nas gelid profi dim yn erbyn y cyhuddedig gollyngwyd ef yn rhydd. Bydd i'r Parch Hugh Jones, llywydd Synod Wes- leyaidd Cymru, a'r Parch Peter Jones Roberts, yr ysgrifenydd, fyned am dro i'r America yn Awst -nesaf. « ¡ Dirwywyd dau dafarnwr yn Nghaerdydd, dydd Mercher, a rhoddwyd cofnodiad ar gefn eu trwydd- edau o'r trosedd, am werthu diodydd meddwol i bersonau meddw. Hysbysir fod cenhadwr yn China (Dr Richard), wedi cael swm mawr o arian gan Lywodraeth y wlad gycla chyfarwyddyd i sefydlu Prifysgol ar gynllun Ewropeaidd yn y wlad bono. Dywedodd Mrs Bramwell Booth yn Manchester, dydd Mawrth, mai aelodan o'r dosbarth ucbaf a ehanol o gymdeithas yw y rhan fwyaf o lawer o'r trueiniaid sydd yn sefydliadau Byddin yr Iacbaw- dwriaeth. Diod a chwmni drwg fu achos eu cwymp. Ceir argoelion addawol am undeb rhwng mas- aachwyr Cwm Rhondda i gan eu masnacbdai yn gynar. Y mae yn hynod na welai masnachwyr pob tref a gwlad mai elw arianol ac iecbyd per- sonol iddynt hwy fyddai cau cynar drwy y flwydd- yn. Nid oes ond eisieu cydweithrediad. Cafwyd hyd i gorff dynes wedi ei faeddn yn erchyll, dydd Sul, mewn ffos yn Tottenham, Marshes, ger Llnndain. Yr oedd archoll ddofn o'i Hygad dde i'w thrwyn, drwy yr bwn y gellid weled yr asgwrn. Dangosai ei dwylaw y bu ym- rafael ofnadwy rhyngddi a rhywnn. Y mae pwyllgor Coleg Annibynwyr Bangor wedi llunio cytundeb cytreithiol yn yr hwn y gofynir i'r myfyrwyr, os gedy rhai o honynt yr enwad at yr Eglwys Wiadol neu ryw enwad arall, i addunedu talu yn ol yr oil o draul eu baddysg, a phob cyf- todd a dderbyniasant tra yn fyfyrwyr. Yn Deacon-road, Widnes, ddydd Sul, bu farw y Parch David Jones, gweinidog Wesleyaidd Cym- reig, dosparth Lerpwl. Yr oedd yn adnahyddus drwy Gymru, ac enillodd amryw gadeiriau bardd- onol. Bu farw o'r pneumonia." Y mae Mr Barr, offeiriad esgobaethol, o Dalaetb Washington, America, wedi myned i Dde Affrig, i gwblhau cynllun i wladychu nifer o Americaniaid ond Prydeiniaid o enedigaeth. Golygir iddynt drigoar y tir priodi merched y Boeriaid, a cbyd- fyw gyda'r genedl er diwreiddio gelyniaeth y genedl tuag at y Saeson. cl Mae hen wr o'r enw James Nicholas Zann, Baeddyg, pregethwr, ac awdwr, yn byw yn Goshen, Talaeth Efrog Newydd, yr hwn fu yn briod a thair ar ddeg o wragedd yn olynol, ac yn awr yn yr oedran mawr o 99 mlwydd. Wedi y fath ddyfal- ..?ich i sicrhau gwraig mewn llaw am gyfnod mor faith, y mae'r hen wr yn bur unig yn ei flynyddau olaf—hyd yn hyn, o leiaf. Dywed Dr Zann mai digwyddiadau yn my wyd dyn prysur odd ei rwym- au priodasol. Buctyti gyffro yn nefod conffirmasiwn y Canon Gore, yu Esgob Worcester yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd Mr Kensit ac ereill yno'n gwrthdystio, a Kaynodd un o honynt i'r awdurdodau ei droi allan ond ei gonffirmio a wnaed, a gwfthod gwrando'r gwrthdystiadau. Dygwyd y mater gerbron un o lysoedd cyfreithiol yn Llundain ddydd lau, a gwrandewir ef eto. Y mae 10 o ddeisebau gwrth- wynebol i urddiad Esgob Gore wedi eu hanfon i'r awdurdodau eglwysig. Gwahoddir Eglwyswyr i i wneud hyny, eto dywedir yr urddir ef gan nad Pa nifer o wrthwynebiadau fydd yn ei erbvn. eI Yn y ddadl yn y Senedd nos Fawrth yr wythnos ddiweddaf cyhuddodd Mr Lloyd George Syr Henry Campbell-Bannerman yn bur llym. Dywedodd fod y Llywodraeth wedi ei ddal a lladrata ei egwydd- orion oddiarno, gan ei adael i ddychwelyd yn noeth i'r gwersyll Ryddfrydig. Pan gododd Syr Henry t ar ei draed dywedodd yn dawel iawn ei fod o'r farn 3 y gallasai ei gyfaill fynegl1 y gwahaniaeth rhyng- ddo a'i gvfeillion yn effeithiolach pe yn gwneud hyny gyda mwy o barch. Aeth rhagddo i ddangos ai fod ef a'i gvfeillion yn arferol o fotio bob amser gyda'r Llywodraeth o blaid cyflenwad. Er hyn oil gwelid Lloyd George a Bannerman yn ymgom yn brysur cyn diwedd yr wythnos. Mae Cymdeithas Cymru Fydd Llnndain, llywydd yr hon yw Mr William Jones, A.S., wedi dwyn allan Fesur Tir arall i Gymru. Lluniwyd y mesur gan Mr W Llewellyn Williams. Trafodwyd y mesur mewn cyfarfod o'r gymdeithas nos Wener. Fodd bynag, yr oedd gwabaniaeth barn ar y mater. Ymddengys fod y Llywodraeth Brydeinig wedi prynu cyflenwad mawr o gig i'r milwyr o Argentina, gan honi nas gellid cael digon o gig am bris rhes- ymol o Awstralia a New Zealand. Oherwydd hyn mae gwleidyddwyr y Trefedigaethau Prydeinig yn ffromi yn aruthr. Honant fod y Trefedigaethau wedi ymaberthu er adeiladu yr Ymherodraeth, ac y dylent gael gwell manteision na thramoriaid mewn materion masnachol. ANNIBYNWYR AMERICA. Dathlodd eglwys Bethesda, Utica, America, ben ei chanfed flwyddyn Sabboth Ionawr 5, 1902. ■Rhoddwyd crynodeb o hanes yr eglwys yn ystod y ganrif mewn papyr dyddorol gan y diacon W '\V George, Dywcdai mai yr eglwy:, Annibynol hynai" yn y wlad hono yn awr yw yr un sydd yn Darn- stable. Mass., a sefydlwyd yn 1616, felly y mae "11 i486 mhvydd oed. Yr eglwys hynaf (can belled ag yr oedd yn gwybod) a sefydlwyd yn Gymrei.rr, ond sydd yn awr wedi troi yn Saesneg, yw y-, eglwys Annibynol yn Ebensburg, Pa., a. ,e[ydJWyii yn 1797 gan y Parch George Roberts, LbnlJrv". mair, ewyrth i'r diweddar S.R. a J.R. ei havvd felly gwelir fod yr enwad Annibynol wedi cymeryd rhan flaenllaw yn nadblygiad y wlad bono, ac wedi bod bob amser o blaid rhyddid gwladol a chrdvdnoL Y Cyinro cyntaf yr oedd gadddyut son am dano yn dyiod i'r lie y saif Utica arno yn awr, oedd un Wrn P Jones, yn y lfwyddyn 1795. Dilynwyd ef gan amryw, fel erbyn y flwyddyn 1800 yr oedd yno set'ydliad 1 I'd gryf o Gymry, oni liyd Medi 1801 nid oedd yno yr un gymdeithas eglwysig wedi ei fftirrio gan yr un genedl. Yn yr adeg yliia ffurfiwyd eglwys Gymreig gan y Bedyddwyr gyda 22 o ael- odau, a thua yr un amser ymunodrl deg o Annibyn- wyr a'r eglwys Bresbyteraidd yn Whitesboro, ond yr oedd yno amryw eraill na allent ymuno a'r Saeson o achos yr iaith, felly ar y cyntaf o Ionawr JLUUC, cylarfu 14 o honynt yn "nbv Mrs Jones ar Main St., i y.styried y priodoldeb o sefydlu eglwys Annibynol Cyrnreig. Ei gweinidog cyntaf ydoedd y Parch Daniel Morris, yr hwn oedd ar y pryd yn weinidog ar yr eglwys Gymreig yn Philadelphia. Hon yw yr eglwys Annibynol Gymreig hynaf yr y wlad yn awr. Nos Fercher, bu'r Prif-fardd Cadvan yia anerch Cymdeithas y Cymreigyddion, Machynlleth, ar y testun, Barnwvr Cymreig i Gymru." Oymerwyd y gadair gan Mr J Rowlands, cyfreithiwr, llywydd Y gymdeithas, gan yr bwny caed sylwadaupriodol. Rhoddwyd derbyniad gwresog i Cadvan, a chafwyd 5anddo un 0 areithiau gareu y tymhor. Dangos- 5dd hawliau y genedl yn deg a chyfiawn, heb y duedd leiaf ar ormodiaeth, a rhoddodd engreipht- iau lawer i brofi ei bwne. Nid oedd yn erbyn i Gymro ddysgu Saesneg ond dadleuai yn gryf dros I gadw yr iaith Gymreig. Yr oedd yn crynhoi nerth ei araetb i'r ffaitli fed miloedd o'r Cymry fynych- 1 ent y llysoedd gwiadol yn analluog i ddeall cvree- tiynau, ac i ateb y eyfryw, ond yn y Gym rang, a rhoddodd engreiphtiau cyffrous o fethiant y cyf- ieithu rnynych sydd yn ein llysoedd. Addefai y gallai barnwr estronol ddeall cyfraith a chweryl gystal a neb ond fod yn rhaid deall Cymreig i ddeall achos ag yr oedd yr iaith honoyn gyfrwng i roddi goleuni arno. PWLPUD CYMRU. Cryfheid pwlpud Cymru yn fawr (medd Mr H 0 Rowlands yn y Drych pe gwrthodid ordeinio un dyn i waitb y weinidogaeth heb iddo raddio yn anrhydeddus o athrofa gyfrifol. Mae yno gyflawn- der o Lrc-gethwyr alliawso honynt yn dyheu am faes eglwysig i weithio ynddo. Nid yw hyn yn awgrymu nas gall dyn fod yn bregethwr mawr a defnyddiol heb addysg athrofaol ond yr eithriad- au hyn ydynt yn gwneud y niwed trwy greu hyder mewn bechgyn parablus, tafodrydd, hunanfedd- ianol ac anwvbodus y gallant hwy bregethu heb barotoad athrofaol. Buasai yn haws iddynt wneud hyny yn yr oes ddiweddaf nag yn yr un sydd yn codi. Olywais rai o honynt. Nid oedd eisieu ond tua deng mynyd o'r bregeth i brofi eu hanaddas- rwydd dwys i'r alwedigaeth gysegredig. Yr oedd y cyfansoddiad pregethol, y rheitheg, yr ymresym- iad a holl neges y bregeth yn dangos yr angenraid iddynt fyned i Arabia am dair blynedd o leiaf i barotoi eu hunain i'w gwa.ith. Nid eu bai hwynt yw hyn yn gymaint a'r eglwysi am eu gwahodd a'r gweinidogion am eu hordeinio. Nid yw eglwysi America wedi dianc y cyfrifoldeb hwn yn ddilych- "-vn; ond mapnt yn gwella yma, a dylent w'ella acw. Mae yn lied amlwgyn awr nad ywanwybod- aeth mewn pregethwr yn un arwydd o ddwysedd ei dduwioldeb.

I . Y Senedd.

^ Y RHYFEL YN AFFRICA. ---

Llith o Landyssil.

LLANRHYSTYD.

TALYBONT.

BORTH.

PONTRHYDFENDIGAID.I

NEWCASTLE EMLYN.

\ ... LLANILAR.

--I THE MARKETS.

Advertising

Family Notices

Advertising