The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

NODIADAU. I FCRWYMANT AWST. 0 bob gTxryi gyffrcdin diohon m;i.i r Ltiuu cyn- tai o A wet vw'r fwyaf jjc'ologai-dd. ll-wyrach toil liyn i'w briodoi'i i r fiaith m".t'r vyl lion yw'r ] olaf cv-n, dyfod o r jr £ u?.af a. l ddrycJncedd a'i ddyd-diau by.inor:. Nid yw r liaf gyfoet&cood mown Tin mis ag yw y.n Awst; ac eZcrti mw I pob cwmwd yn oriawn o l oJad inawr. 1i,w odladd y JoJydd yn liawn arogl new y eld, a'r meaxsydd. a'r bryniau yn declirea ncwid Uiw yn wyneo cynjies yr liu.u.. R:thr cs lawy-nsd dyd-d- -d -au A-wtrt yn y rhyw rc -cif iiafur- ial yimoni i gyTC.hu tua'r tywtxi ar cjj'cJvu i SYL I fud ar y mor di-dcifyn, •'ii'r gro ilwyd id breu-cldwyd braidid ei doimau sidsjiaidd." 'Ac r..vd oes neb yn bio ar M't- donn, boted [wyn erwin. 11a.r Ull rhyfeckkxl aneaJladwy tu oJ y-borra a thawoiwch y nwr, a'r iih v fed-eiid hyny yn dangos eiddilcd dyn yn ei oriau pwys- icir!i. Nid oes fan fe'. plan y mor i mi anghofio ftin balch-dor an iiuiu'.noldv'b, ao i gieiciio ystyriod beth yw bywyd mown g-wiri-onodd a iircLused yw N ei clrwcrwcdd i gyd. Er frwaouh&if nratcro]- rwydd yr oc?o<dd <ii w<Mlda.r maxj tonna.u r mor u. byd yn "chwyddo byth i'r lan" ac yn sibrwd yn ddicrffwys con ddyii-eAda u pura-f dynoliacth. » a "RHAMAXT" ADDYSG CYMRU. Dywedodd Syr Lewis Morris rywd'ro, y bu- ISSii itanes jwddysg Cymru, paj) ddoloi r amsoT i'w ysgnjfenn.u, yn darUcn megia dhwodt y tyl- Wyth teg; ac mae dywodtod Syr Iflwu; fel pen tsael ei wireddu'lI raddol. YmhJith y rhai eydd newydd cnnil] gradd yn Mhnf-ysgol Cymru setix ni-eivli LcuaJic a gaiodd eii baddysg cyntaf mown ysgoi olfcnoi yn un o ardaloedd' amaciLh- tdd'Ol Cymru. Gwedi gorffen a'r ysgol ba am tai hlynyddau yn gwasajracthu fei rnorwyn., a ohydla dyial baxirad Jhvyddodd i gaol myncd.iad y ;ol. Yn rht,,str y L?wyd<liaiiu3 tm i'r B,-if- s-- radd mown gwyddoniaeth oeir dyn ¿.eii..ranc yntziu wec- t bod yn gwelthio aan amryw flynyddoedd yn y takxiJi gio. Sioriiaodd ysgolor.iaeth yn ngiyn a'r mwnfeydd gvv rs llawn iddo yn y Brif-ysgol, ac wcitliian mac wod; ei benodi i rwydd bwysig Io] darlithawr m-ewn atihrofa Chineaidd yn Ticntein. • • • YR ANIAN GYMRETG. Yn un o'r nofelau diweddai a gAoeddiN-yd an y wasg Seisnig ceir Jian<?e Ued famvl o'r uaanawdi Cynireag, ac anodd iawn, gabascm f-eddwl, fuasai i neb wrthbrofi, yn ei gryn-swth, y darluniad a roir. Anodd gan y Cymry, obai r awdwr, yw maddeu: mde popeth bach yn gam- wedo iddynt, ao maent i gyd yn dra. theLndadol. Mae'r gofid aa.chosir iddynt yn ddaarwybod gan yr estron, yn fwy nag a eill neb, end y Cymry eu hu-nain, ei amgyfFjed, ac un o'u anffodion J penrtaf, yw eu tuedd bared i deinrlo camwedd pan nas amoenar. Kthr mae'r rliin"weddiau r Cyoixro, metid awdwr y llyfr, yn fwy o lawer ba'-u d?ff 10 .ygion. Mae barddorijaetli yn treidd* trwy eu ruatur i gyd maent yn dtlewr; ac mae en ilettygarweh yn ddi.gon i eetyn gwers hyd yn. oed i'r Arab cajedig. OB oes ganddynt gariad tuag atoch, rtd oco dim yn rhy fawr j'w Waeud drosoch, oithT os troseddweh hwy rnae n thyfed rhyngoch byth wedyn. Mao rliai o'r Cymry, meddir, yn teintlo yn flin os y'u geiwjr )-n "Welsh," a dinnygant yr enw mcgas yr enw t roddodd y Sacsoii iddynt ar y cychwyn. Na, ion ?w' d y *e'r a-wdw-r, "Cymry" y-w tr?gd -,a ttiynyddoedd. Mae'r Ei«ifeiniaid .«Ii enim eu tnaddieuant. eitlir mae'r Sacsonaaid a'r NoriuaJi- imid yn elynion o bytl < w LLYFRGEIXL TANDDAF-KROI- Nid yw'n wybodiaetb gyffredhia, feallai, fod yn rhaid, yn ol deddf hawl yegirifi anfon oopi o bob iiyfr itewydd rnd yn ur.ig i lyf rgeli yr Asn- gTioddfa Brydeinig, ond befyd i lyfrgell Prif- gol Oaergrawnt. llyfrgell CoJeg y Drindod, Dudyn, flyfrgell ya- Eirktfwyr, Eid< £ n, ao i brf-rgdl y Bodleian yn Rbydycliain. Ac wrth gciio gynnrifer olylrau a gyhoeddir yn Mhrydain yn flymiklol. nid anodd yw ryiiicd changed y tie øy'n aitgenrhciddol i ddiogeJn'r c-%ibl. Yn Rhyd- ychen mae'r iijfrgell fawr e>isoe« wcdi e. llanw, ac ma.c'r aivdurdodau wodi pen-derfyml ar gyn- Bun i adeiladu ilyfrgcil tanddacarol oang i gyf- tn-fod a'r ilanw parbaue. Bydd i'r adieUad new- ydd dair llofft, ac yn y llofFtydd byn rhoddir pob oelllyfrau cyn agosed at eu gilydd ag sy'n bcHJhl. Yn ol yr amcangjirif bydd tneuliau'r Hyirfa newydd tua dtoug-ain mil o bunnau, a claan cfeanged hybi, credir y bydd yn ddigon i tyrenwys oil lyfrau'r ganrif nesaf. 6 0 CFIWIUO HA NEB. Credai llawer o honom mai arwr rhamant yn unig oedd Arthur Frenin, ac mai creadig- a.eth dycliymyg- oedd y rhan fwyaf o hanc3 y Cymru rhwng vmadawiad y Rhufeiniaid ac yraddanghosiad Maelgwn Gwynntxid. Addefir fod Breuddwyd Rhojiabwy yn y Mabinogion yn un o'r rilainantau tlv&af mewn llenvdd- laeth; ac er, feallai, w«di ei chaboli yn fawr gan wahanol genedlaethau, cynnwys, fel pob rhamant arali, awgrymiadau lawer o hanes boreuol ein cenedl. Eith-y dywed ein hanes- "Wyr diweddar am Arthur mai nid arwr dychymyg mo hono, ond yn hytrach ei fod yn berson gwir hanesyddol. Mae Arthur, fel yr adwaenwn ni ef, yn drindod ynddo'i hun-tri brenin o'r un enw, a'u teyrnasiad yn ymestjn dros gyfnod maith—a bod hunan- jaeth y tri wedi ei gorchuddio gan adchwil- iad anigonol o'r ysgrif-lyfrau yn y gwahanol lyfrgelloedd. y YR HEN FEIRDD, Dyma fel y c..anodd Groffydd ab Ieuan ab Xilywelyn Fychan, yn yr unfed ganrif ar bymtheg, i'r fun a garai — "Dydd da fo i'r fwyna fu, Dig i wyr yw dy garu, Dy gusan bychan oedd ber, Dy gael yw dig i lawer. v Wyth fil, wen, a'th folionnan, O'r iad i lawr i'r wyd lan, Ni rodia dyn ar dy du Ond a geir yn dy garu. Pan welais gresynais i Pured oedd y pryd eiddi; Ni aned yn nwy Wynnedd Oil i gyd un well ei gwedd. ^——

Rheolau Dipio Defaid. t PENODI AROLYGWYR CYMRE1G. Yn Nhy'r Cynredii: gofynodd Mr Haydn Jones ft alwyd sylw Bwrdd Amaethyddiaeth at y cy- huddiadau wnaed gan y Bwrdd yn erbyn yr aw- durdodau llool o berthynas i weinyddu Dtddf Dipio ac fod y cyhuddiadau hyn wedi eu gwneud gan ffermwyr Cymrcig wrth arolygwyr na ddeall- ent Gymraeg, ac ai diffyg gwybodaeth o'r iaith oedd achos yr boll gamddcall, a pha un a ofalid eael arolygwyr Cymrcig i ranau Cymreigaidd jn ii dyfodol. Atebodd Syr E. Strachey fod y mater o dan. ystyriacth. Ni fyddai yn ymarfcrol trefnu i-a fyddai i neb ond arolygwyr yn siarad Cymracg ymgymeryd a'r gwaith yn Nghymru, ond yh- wanegwyd arolygwyr yn siarad Gymraeg yn ddi- weddar at y lleill.

Y Ddirprwyaeth a'r Chwareli. Ddydd Mercher, yn gynar, aeth y Ddir- prwyaeth Frenhinol o Gaernarfon ar ymwel- iad a chwareli Gogledd Cymru. Bwriadant dalu ymweliad a chwardi Alendra Moel- tryfan, Dorothea, a ThaJysari). Cynhwysa'r Ddirprwya^'th Syr H.. S. Ounynghamte, Mri B. A. S. Redmayne, J. S. Haldane, J. S. Arns- ■worfch, R. M. Greavee, R. A. Thomas, R. T. Jones, W. Lewney, a N. Lovett; a chyda hwy oedd Mr A. Kay-Menzies.

Yinwelodd tua 10,359 o berscuan ag am- gueddi,eydd Ijejggw^ yr wythnos ddiwediai^

Llith Die Joaes. I LLEIIIAD Y F-OBLOGAETH. Y OORAU A'R EISTEDDFOD. Bron bob tno v bydd a f yn agor fy ncv.^dd- iadur y d.yddiau byn, ma Kddai yn fie.ndio cwjinion Cihorwydd y lieiha/i r'byfeddo! yn nifor y uy-n y wiad yrna, a Lawl am fhrydd-dai i famwu. Mac liyn yn cdrych. yn ? I (i, v.id' ddifrila l'it-kvii n'. t,re-i?daJwvr i a,u TNrK?l- -Tik-i.TI dtcx- tybed ia fyza. vn" n s dod i dcloriiu ? Fedrwn ni ddim fFerddio peidio cefnogi dyfodiad din-asyddaon newydd, acJios mi rytla ni yn brin iaw-n o rai maw yn ogystal a ,,Ila* bacil. -nafofn cKt ir. Ia,i Q?Nr i gy i-wu o lelaf inli,eitt -?n bi-i d w(-di in lawn _y d.N-ddi;i.ii Kitch-e!iier, ai-n Ni?,n i, ydi yr unig ?-dyn gwirit,,m?*14-iol fawr vn y fy-cliiii, -c- g?,d-,v o'r nellcla. Flyii- ,a niae. yntcu --n ca,I yydcekdd yn ol 'mood genym Ro.ebery ar Gyn.. hor Sirol Liundain, Chamber",ar Gyng-hor DLiiesig Birmingham, Beaconsfidd a G'adjfcono yn y Scnedd. Ond nid ydym yn cad y fath yna o ddtrnicn yn awr. Nl, ma,e'n rhaid i In Jood- losn i ar ddyjiion o wahanol stamp. Dyna Mistsr Ke.ir Hardie hefo ei wri.hwynebiad parhijus i'r anan syvld yn oael eu camatau i'r Brenin a'r Teulu Brenhin-ol. Tydi y boboi hyny sydd byth a bewmydd Y11 dal i gwyno ohcrvvydd rliyw han.cr rnili'wn ryda ni yn ga.oi.atau i'r Brenin ddim yn gwybod pan ma nhw yn dda aiaai. Dau cant a haner o flynyddoedd yn ol fe- ddarfu y Senodd ]-,M! i-- ?-p lat dala ?<) godi y ,?viii LLnfc,?,'?i o I,2W -.00 d'yiiedion y Brenin. A bdh oodd y canljT.kwi? Wei, da rf n kldynt dretliu y bo boJ lies eu dar- oatwnsf i dlodi, Y dull o godi y pres oodd trwy rodidli. tiretih o ddau wllt ar pob corn shinidda. Sat basa Mistar Keir a'l gefnogwyr yn Iteioio taloi dau swllt ar pob corn ahimdda sydd ar ou tai, tvbed? MATERION EISTEDDFODOL. Gadcwch i mi droi rwan i'r bvd eisteddfodol, a thaflu golwg ar restr v cystadieuwy.r yn ein Hosteddfod G-e.ned!aethoi, sydd i'w chynal yn Coiwyn Bay eleni.. Mae'n wir fod nifer y.r ym- greiswyr yn dangos cynydd ar y flwyddvn diwe<ld- af, ond mae'n rhaid cofio nad yw y gj'dmarsaeth yn <Joeg-, aclio,3 ni cnynbaliw yd yr Eisteddfod yn Nghymru y llynedd, ond yn Mihrifddinas y 'i,c 'rocld -v,n natiprid, d:i--NN-vl' i ii?fe-r FeliT 3-,r vmgtisw?.yr fod gyrnal"nt ddw.N?wa:?tif *I-/an mae yr Eisteddfod eBeni i'w chynal yn ei hen gyn- heftn. Foil y dywedais yr wythnos ddliweddaf, mae yn syn mcxkhvl, ac nid yw yn pranmoladwy i ni feI cenodl nad ccs on<l un cor mawT, a hwnw o'r Dahcudir, yn CystdJll eni, pan mac yr wyi i'w chynal y Gogiledd, a mcvvn lie mor gyficus a C3ioiwy7i Bay. Mae rhywun yn treio ef>gusodi y oerddorion trwy foio y Pwyli'gor Ersloddfodoi am d<k>wis daniaiu rhy galed. Wei, wel, both ?i, Iacl y ?,:?tn, ',Ior o ?,,an y w e?-1- am "Gvniru ru i gNd," <t d-vwtxllAd.,Iu cy-ff("yb. Mi, faswii y-n mcddyvl y basl. ddig-on o for corddoroJ i iiofio gfweithiaii Mozart, E\?a,r, a JenkiiKi yn ein gw'iajJ. Na, mae arna'i ofn mai e.gus go win ydi deyd fod y da.rnau yn rhy ga-ed- i gcswi g-ww T pan. Nid oes ond un cor o Ogledd CVmru wedi cystadiu yn y brif gystadJouaeth am dciieng mlynedd, ac yn yeted yr antcr hyny fe ddewi-s-wvd rha i darnau yn ddigon hawdd i gys- t--i,ctl methwvd gl?,r a iii-Nvy ,u arn3-iit, ond n a-.g u a :ir),ao ar- -ii cor o'r "weiriydd hwnw yn addyKgu y cor eisteddfodol elieni. Mae arna i cfn fod vi-ia rfiyrowi i'w beio beb&tw y pwylljjor a.m y sefvlJia. Sylwal fod yna. prymaint a 56 yn rnyJi'd i i^tiiodd "Ycitoi-ni ar m y mor" am v goveu. Mae ai-raa i ofn y bydd hi yn ystorm ar y tir hefyd pan fydd y gystad'cuactb yrira yn myn'd yn mlaen. TRAM OR W YR A GWYDDELOD. Mi ddywedodd rhywun v dydd o'r blaen am Tinopr, fod hi yn cael ei pholx'ogi draTnor- ?i ?ilru ,?an Wvdik,<>d, a'i dyr?-cii yx,llrwodze-- g?in y (-'ymru. Wn i dtiiiii IA la.'kiat o a-ixi-,ni?e-d-d 'fer o syld yn li?n. Mae vil, w*r fod vni Mn n.L dramorwyr yn gwneud i fyny y bob:oga*st,h, a mae'n cdTych. yn tLbbyg iawn fel tasa yr aelodaiu o'r Iwerdtion yn ilywodaiaefhu y T-tlywodrajoth bro^enol i raddau liclacth Lawn. Ond Cyrnro sydd vn gw:ieud ac yn hel y trctii fxldiarnom. Wj'th g-wrs, mae yn rhaid i rywuo godi y trcibi neu fedra, neirianifc y wlad ddim myn'd yn ei blaen, ond-i- pwnc ydi, a ydi y Cyniro y-n gofaJsi f,?,,l y tmtn<) m-y-r y4<1 Vii inzintk?l?!c?;ax CiIi ni'arl(,.Il- ii,adoc,dd yn talu eu rhaii ?. r troc-ii i g-ati,?v y w'ad ile? N-we.,dcdd Mi!;Iax STiow -vn l?la:iwtud- .yn c D. no y dydd o'r blaen nad oedd yna ddim i-retli ar "top notes" nwwn oerddor.aeth am na fedra Mistac IJbyd Goo-rge ddim eu <?yraedd nhw; fcfly yllf fl-dr?Nn ni ti-dii-.i b,o fo am E,(,,f y w r?ia Cy-mrraopr vn Eisteddfod Colwyn Bay. We! rhaid tori fy Liith yn fyr yr MO'thnos yma, gan fod y cerbyd yn ajros am d'a.D.o ni i fyn'd am dro i Dwyg^'fylch-i. DIC. JONES.

"Y GENINEN ELSTEDDFODOL." Cyn- liwv,a: wvdi, ant: Pryddest gan Fryfdir. Nazarcad: I'ryddest Gadeiriol; gan y Parch Glanncdd Bowen. Y Duw Ddyn Awdl y Gadair; gan Fwlchydd Mon. Boreu ym Mai: Can; gan Weledydd. Diwygiad 1904—5: Awdl y Gadair: gan Arianglawdd. "Teulu'r Glep:" Ordd Duchan; gan Gcin- ydd. Enwogrwydd Awdl v G adair; gan y Parch N. Marlais Thomas. Y Winwyddcn Englynion; gan Mr J. Edno Roberts. Y Wenci: Englynion; gan Eilydd Ehvy. Joseph: Pryd<i. £ .«t Goronog: gan Mr Tom Lloyd. Breuddwyd Macsen Wledig: Prydd- 'est Gadeiriol; gan Ddeiniolfryn. Ym- -L mi w Adrodd; r T g: Da?-n i' gan G aer- y wyn. Einioes: Pryddest Gadeiriol; gan Wilym Mvrddin. Yr Amddifad: Awdl y Gadair gan Fryn Ala. Simon o Cyrcne: Pcnillion; gan Mr Lewis Dayics. Y Beili: Cerdd Duchan; gan y Parch R. Abbey Wil- liams. Dwylaw fy Mam: Pryddest Gadcir- iol; gan Weledydd. Y Boreu: Cywydd; gan y Parch D. Emrys Janses. "Bvdd Goleuni yn yr IIwyr:" Pryddest Gadeiriol; gan v Parch T. E. Nicholas. Henaint: Can; gan Ab Hefin. Y Prifathraw E. Herbcr Evans, D.D.: Prydd&stau Coffadwriaethol; gan Gaerwyn ac Ap Hmvco. Gwnoud yn Dwt: Can Ddigrif (yn Nhafodiaith Canolbarth Cere-digion); gan Gledlyn. Y Wraig Rwg- nachlyd Cerdd Duchan gan Mr John Owen. Theodore Roosevelt: Awdl y Gadair gan y Parch John R. Jones (Hendref). Addewid: Pryddest Gadeiriol; gan y Parch J. D. Richards. Y Tri Llanc yn Babilon Englyn- ion gan Rugog. Hynt y Canrifocdd: Pryddest Gadeiriol; gan Mr John M. Prit- chard. Y Gornanl Pryddest Goronog; gan y Parch E. J. Herbert. Y Ceiliog Rhedyn, y Morgrugyn, y Pryf Copyn Englynion gan Berthog a Threforfab. Dyffi vn Amman: ('an ga)i v Pare-li D. G. Jows. Y Fis-n,-wh Rvdd: Ca;i ?q; ga?n W?c-edvd<t. Ilef, "Amser v Milwr: izin LI-ew rid. i'r Adar Ganu Canig; gan Gledlyn. "A'th Dad yr Hwn a wel yn y dirgel Pryddest; 1rug-,ir,-dd: ('a?; ga-n g,?n Ap Huwco. L, Eifion Wyn. Bugcilgerdd; ga.n Mr John Thomas. Cwymp Dagon o flnen yr Arch Pcnillion; gan Ddaniel Cledwen. Lleucu Blwj'd: Rhiangerdd; gan Athron. Myfyr- dod: Cywydd; gan v Parch D. Emrys James. Cyfarfyddiad Cybi Wyn a Chybi Felyn yng Ngh.Iorach Englynion Eurdly&og; gan Feilir Mon. T-ndno: Cerdd Goflfa; gan Isfryn. I-echvdf,i. G alltviny-nydd: gan Gledlyn. Aiif?rw<)Id.eb:' Ilrydd?c-t Gad-t,-iriol; gin y 'w-rllyd Lewis. "Ma?e arraf (-isieu Paxch J. C, Marw:" CVfieithiad; gan y Patch R. Abbey Williams. Y Croesholiad: Pryddest; gan Mr W. Jones. Englynion, ITil'-a-Thoddeid- iau, etc.; gan In o Feirdd.

Aeth yn lielynt wyllt rhwng Pabyddion a Phrotx-staniaid ym St. Helen's ddydd Gwener. Oollwyd 1 lawer o wed. Nifer y trwvddedau cwn a roddwvd allan yn Mbrydain Fawr, yn MefreJiu, .1J. ydoed j U58.166.

Methodistiaid Dosbarth Conwy a'r Creuddyn. CYFARFODYDD YSGOLION. Qynhaliwyd cyfarfod ysgol Gorphenof 23ain> yn Bryn i'yd<w, da.ii ]ywjdduiot<h y Cynghoxwr ilenrv Jones, Deganwy. Am naw o'r giOoh cyfarfu y cynrychio-lwyr, ac yr oedd yr ysgolion oil yn. oaei eu cy-nrychrioli oddigerth Glan Conwy. Wedi: cadarnhau cof- notl'ion y cyfarfod ysgol biaenorol, derbyniwyd cena,,INN,i-i bwvs* 1,? o Saom-tJi-ol L"?Ln- dud-no. Gosodwyd hi gcrbron gan Mr 0, W. Roberts, Sfloh, a'i heg'.urwyd gan Mr II. D. Roberts, safonwr y doibarth. 'Gciuitiwyd y ma.ter hyd ncs bydd y gonad wrd wedi ei g0300 gerbron yr ysgolion. Dewiiwyd y brodyr ca-nJy-nol i ategu y mater yn y cyfarfod ysgol nesaf yn Penrhyaside: Mr E. Jones, Glan Conwy Mr D. G. Jones, Siloh, Llandudno, a Mr H. Parry Jones, Gyffin. Dechreuwyd cyiar.fod deg o'r g'icoli trwy pad adroddiatl o'r aii benod o'r llyfforddwr gan Misses A. J. Roberts. L. G. Davie^, Jennie VviL ;ia*ms, Sniaa-betli A. ,To]xy., Ann:;oe Robsrti,, dos- barth Mips Roberts, Pabo Ba/jh. A rweiniwyd mown gw-eddi Mr Parry, Rehoboth. Yna baiwyd y plant yn v Sed [P0noù: o'r Rhodd Mam gan Mr H. D. KciborLs, Siloh. Yr oedd: yr hcii a'r ateb yn rha.gorol. Diweddwyd gan Mr J. S. Jones, (JaersaJem. Am ddau o'r gloch cafwvd ad rod-din d o'r pumed bftnod o'r Hyfforddwr gan Mis.ves L. Evana, M. HugheM M. E. Wi'Uiianrh?, M. E. Roberts, dos- baruh Mies Jones, Marictfi. Arweindwyd mown gweddd gan Mr Wilii-ams, Ta.bcrnace.. Cafwyxi hanes yr ysgol yn y J.e gan yr archwiliwr, Mr S. Williams, Pensa-rn. Yna holwyd yr ysgol yn gyfTrcdinol yn yr ai'l benod o'r Epietol Paul at y Philipiaid gan y Parch E. Edwards., Ca.r- mg, ao yr oedd yr holi a'r ateb yn ryinus iawn. 'vi -1 ,id w vd J. Joroi. Cariric! Diwe, ganrW Yn a<i,-o,d',id or fod )-r hw-vr ca,fw,d I 15-fed bei>cd o'r Hyfforddw.r gan ddsy cJiwaer iouono, Misses M. Parry a L. J. Roberts. Ar- wedniwyd menvn gweddi gan Mr G. W.jiiaarri, ,?,n&%m. Yna cafivvql t7-???lediKth ar y ina,tor, ,3,a -n G ra.?i. A,ro-nN- -f "PrycL!oxidcib i fcxli?fio 'N,.Lt' y mater yn rhag-orol gan yr hen frawd Griffith Hug.he-J, Tabemacl. Cafwvd sylwadora da. Atogwyd gan Mr T. S. Jones, Oaersalem; Mr O. W. Roberts, Siioh, a'r Parch E. EdweixL=. Car- msr. Diwwyd drwy weddi gan Mr Henry Jones. Yr co(ldf- ol llajfur mawr wedi bod ar gyfer y cyfarfcui y<goJ, ac yr oedd He amlwg wcdi ed roi i'r Hyfforddwr; yr o!l o'r ohwiiorydd, ieuainc yn cyd-ateb yn groew, a'r atalnodau a'r pwys- leiiio yn dda. Buasai'n fendith fawr pe buaeai yr oil o'r ysgoliion yn dilyn esiamp'j mor dda. Hefjd, yr oedd o&nu gan y plcrit a'r gynuffieid- fa yn nodediig, yn enwodig yn y.r hwyr. Diwcdd- wyd gan y Parch E. Edwards.

Bygwth Ei Frawd. CYIIUDDIAD YN ERBYN MAB PERCHENOG LLONGAU. Bu achos o nafcur l-yfedd iawn gorbron Mr Kingliorn, y Stipondiaj-i gwcithredol yn Heddlyg l,e)-pw, dd.vdd paii y Mcllyu' h Thoni?,jF, oed6 is Lladd ei frawd, Robert JJhn 'i'homaa, ar y G3-Ún o Orffcnaf, ac am fygwt,h ei saetlnu a ilawddry.l ar ddyddiad araiJ. Mae'r criynydd a'r daffyn- YilM yn feibion i berchcnog lioogau ac yiicwl heddweh adnabj'dd'us yn Lcnpwl. Mr Edwards (Mei Boteeaas), ac amddiiffynai Mr J. livani Thomas Dywododd Mr Edwards fod y cyhuddedig am gyfnod maith yn byg-wti1 ei frawd, a'r dinvedd fu i'r d-iffynydd hysbysu ei dad a ptarif glexc y '? fod NN-ed' I)i-?,nu liaw4idrvl' i aaetliu KNN-y?ddfa "II. i cli frawd, ac wedyn saeiiiu ei hunam. Yr oedd y brawd, yc,hwauega.i Mr Edwards, mewn ofn am ei fywyd nid yn unig oheirwydd y lllyneg. iadau, ond hetfyd o;herwydd gwei-tbi*>doedd cr- aill o eiddo ei frawd, GwniieChari bet.hau nas (,wi, i tz,yiiwyr. Ofxi- oe-hai yr uTrrl"yA, (1k]?ii ya e* ent ?,?d g.r a eo-iriunai ohiriad yr xichos am niwrnod fel y bydd-ai i'r cyhuddodig gael ei wyiio. Dywedodd MrEva-n Thomas ei fod y-n nabod y cyiiuddedig yn dda. Gwydriai y neb a'i ad. nabu nad yw ct feddwl yn amrtbairedag. Ang- liydiod teukiaidd ocJd, ac hwyrach ci led nuewn biindor wedi gwrieutd rhai dy wed'irada.u rhyfedd. Pc bai'r ta a'r mab araJl yn y Uyis, vehwanegai lrr- Thomas, hawdd fuasai profi nad oedd y cy- hu-ddiad air eyifaen gadam. Yr ooddynt wedi c,odl 'r warrant yn mheethder y fomtan-t, a dhrod- ai Mr Thomas y me.drai suorhuu na ddeuai'r mater gerbron y Mye drachefn. Ar oJ ychyd1^ ymddiddan rirwng y cyfreit'h- wyr a'r toaiu o'r ncml-dt4 penderfymvyd tafiu'r ,vk,h.w, allan, ac addawodd y cyhuddodig bcidlio biino ci frawd cto.

Y Gynhadledd 5eneddol. MYNEGIAD Y PRIF WEINIDOG. Gwnaeth Mr Asquith ei fynegiad addawedig yugiyn a Chynhadledd y "Veto" ddydd Gwener. -4kki?'au ril _w-er, yw ix?wil lll<)<Id .-i??,-?lur lod y c.?farfwvkid hy-d ytri byii wedi Ix?d 131 ti,ra Ix),,d4liaol, i dvwud- od,a jo,-f ?,r aao-diu ?n bwriad?u eyiinal cu infjr- fooydd oto yn ystod yr egwyl Seneddoi. Yn ol v Prif Weilli.dog 'roedd yr aclodau wedi ymgyfajrfod ddenddeng gwaith, ao yr ceddynt wedi rhoi ystyriaeth lawn i'r mater pwysig Wn sylw. Er nad oeddv9 e-to wedi penderfynu ar unrhyw gynllun terfynol, yr oedd yr ymdrarcd hyd yn liyn yn llwyddianur, iawn, ao yciiwanog- odid fod yr aekxkwu i gyd o'r farn mai da ei cadw ymlaen. Oa gwol yr aelodau maes o law nad oes obaith i benderfynu aa- gyfaddawd, fe ddeuir a'r gyn- adledid i ben. Gofynodd Mr Jno, Rc<lmond 03 oedd ym Hiwr- iad y Llywodraeth i roi ryw hysbysrwydd lell- derly nol. rywfodd neiu gilyd-d, pan ymgyferfydd yr aiekxliau seneddoi yn Nihaclnvcdd, eiUir ateb- odd Mr Asquith na. fvnnai efe rwymo ei bun wrth unrhyw addewid bendant.

Yr Aelodau Cymreig a Datganiad y Brenin. Ar gais y BJaid' Gymrecg, bu Syr Alfred Thomas, Syr J. H<rlv,rc fRoh<>rte, a Syr D. Bryn- mor-Jones, vn gvvclod v Páf Weiniidog new Lun diweddaf. l>>-wedo^ld Syr Alfred Thomas nad oedd ef a'i gynwodyr dros rwymo y Brenin i berthv 11 i un enwad orefyddol fel yr oedd y dat- ganiad o-nygiedig yn g\vneud iddo ymrwymo i fod. Gofynodd Syr Alfred yn mheliach ,o« üOOd vr Act of Settlcnien-t yn golygu fod yn rhatid i ddatg-aniad y Brenin ei rwymo i fod yn aelod o Eldwys Loegr, a fuasai hyny n rhwystr i Ddat- gysy-ntiiid Efflwye IxxjgT yn Nghymru. Ateb y Prif Woiniidog oedd fod yn rhaid i'r Datganiad rwymo r Brenin i Egtwys Ixiegr yn 01 yr Act oi Settlement.

Etholiad De Affriff. Bydd yr ctholiadau yn Undeb De yr Affrig yn cymeryd lie ar y 151-ed o Fedi nesaf. Y pendcrlvniad gvvieiddiol vdoe-dd eu cynal ar yr lGegfond, cododd yr Iuddewon wrthw^Ticb- iad i'r dyddiad hwnw, am mai eu Sabboth hwy yd oedd, ac y caent hwythau felly oil eu difreinio. Er eu mwyn hwy, gan hynv, yn unig y newidiwyd y diwrnod. Ni .wneir hyn er m-wyn had Abraham yn Mhrydain, er eu .)n fi-locid mek-n rh*f?d;. Mae vn d,?-bvg bod I ma-i un iheswm am hyny ydyw f,,?d jl,-i tre.??- Ladau ni—cadw y pol yn ago red hyd wyth o'r -ocli yii yr hw-r-yn !eii galluo, gof", tr-a I gi I 9 eu pleidleisiau ar ol i'w Sabboth fyned dros- odd. _——————

Eu Caethiwo ar Ynys Enlli. Yn hwyr bryd-n awn dydd Merchercyrhoodd- odd dwylaw y llong "Mary Elizabeth," o Lerpwl,"Bwllheli, wedi bod yn Ynys Enlli er's deuddeng niwrnod. Yr oedd y llong yn 61 tunell, ac ynddi lwyth o lo o Lerpwl i Borth- dinllseyn ag Enlli. Tan vchydig bellder o'r lie olaf aeth y llong yn crbyn y croigiau, a dinystriwyd hi. Gostyngwyd bad, a rhwyf- wyd am Enlli drwv yr ystorm. Digwydd- odd hjTi ar y 15fe<l cynfisol, a charcharwyd y criw ar yr ynys hyd ddydd Mercher gan yr lun anffafriol. Dychwelodd y cadben (Owen Williams) i Lerpwl ddydd Iau.

"Anwybodaeth a rhagfarn," medd Esgob Lerpwl, "sy'n cyfrif am yr belyntion eootol ya y dduiai hODQ."

Nedion o Glip y Gop. (Gan "Wil y Gweithiwr"). Gan yn ddiamhe.u v ccir hanea Eisteddfod Troflawiiyd yn y "Pioneer-' gadawaf hyn i ral inwy cyfarwy<M. DcngVs y fa.th gynuiliad* a gafwyd "no fod yr Eisteddfod hon yn paj-iiau i eniil yn oi. pihob!o>grwydd. YR IAITH GYMRAEG. Yn myp? y rhai hyny c-edd yn cymeryd dydd- ordeb ftyda r Cymmrodorion Prestatyn yn Ma. H-aii ceir Mi35 i-ew;g, merth Mr a Mrs JicrbeJ-t Ivewis, yr lion adroddiedd ddenryn o Gymraeg yn N' y7i )-n WqL-?al)ol i a c:"c". Ma,, b- lawer o bobl ieuainc Cymru sydd yn esgeuiuso Jaiili eu rhdoni. Tncdd fu yn mysg y werin bobl yn y goa-phem-ol i ofelyelm y Saeson, ond erbyn hyn y mae y ffasiwii yn deehrou cyfnewsd. Dyl'fld nK>rc.lxd a nieibion o'r dosbarth wcithtol geido bob amser geidiw hyny mewn oof. Un ti-o ki- ? I i lit-n Gymro gNvLvi,-aro': bv-d,,i i'ir fai-?N, tT-,t l??,-ddaf fi a -Nlalll b3-?Y.7' LLENWI E U COFFRAU. Y flwyddyrt hon do r.hoddodd Ma* RJBI, Mia. Hag, bum' I-wn,, i dtrysorfa y Cynimwdorion, ac addawodd Ar^lwyddcs Mosfcyn. Talacre, ddeg- punt araJl. Yn sior, ni d,d'y;.ai y prif arwciniwyr fagu y psTjddglwyf yn ngwyneb y La.th gefnog- aeth syi«'od<k)l. GWLEDD 0 DE nt PLANT. Cafodd1 pkuit ysgolion dydli TreJogan, Tref- lawn70 a Gwaenysgor eu gwahodd n; Mia. Ilali, a c'lawjant- en dlgorai o bob da-utecthkwii a oh war. eu-an, ac nid. rhyfedd oedd ^weiedi tma. dau ;nt a haner o blant yn edrych mor sinoi wrth dxlyifod oddiyno. CHAMBER WEN. Ar ochr y fTordi yn agas 'i GasteJl Dyserih ceir hen f-urddyn, fel y tybea rhai, o lien Eglwys, end y d'yb rowyaf cvffcedm ydyw mai yma y preswy&d ü,Ù¡wad y Casieil; ond oTywais fod yma a*rv.:hw:iliad yn eael 01 wncuthur ar y Uee-yn y dydd'sa^i hyn gan raii o Gk: e°r St, Bouno, 1 re- moirohion. Felly, efalUtii y Ilwyddir x d-afl.u mwy o cicrjni ar yr hen griiir. Ys-gnfena. rhywan i g- isio e.giuro fed a wnelo y Rfoufedniasd ibyw- bath. a'r lie hwn, ac feil eaal dros hyny dywed iddynt pan yn g-wiieuithiiT :l6.¡:-eli y Parwly ddyfod ar dtra.ws nifor o arian Rh-iufeiaig wrth odreiu v g-raig- b.'tr'h yn iddo. Met.liaf a, chanfod fotl a wnelo hyny ddim a'r hen furddyn Cham- aA b,-r Wen? ca-nys ,"Ir t, nr, v flaufpin- liai Nvxitli angooh; os fo ly, pwy wyr irad hen gelp un o'r iMi fwT);yr hyny ydoedd yr arian y deuwyd ar eu traws. TORI CERRIG. Byddai pob! er's taiiii yn tybao na byodaa to-ri oe.mig" ar crfir y ffordd yn w-aitii cyiaddaij i neb ond1 i ambell i lien wyr rno,Ii' Lntuo oedd yn der- byai caTdod phvy.foil. EI-byn hyn mae y ijafon y torwr oerriar wodii ei ohcdi dipyn yn uwoh, ond nid a'r haner y potli y dylai iod. Yr wythnos or blaen, wrth ranu g-vvobrwycai i blant, dy- wodai Ec-i^ob Carfiale loa buasai ei amgyloh.iudaa yn oyifnewid y buasai yn gwnoud ci iuun yn dccd'wydd wrth dori cerng ar ochr y ffoardd flwr, yn y syniad o dori mwy a u tori yn well na nob aj-ail; moddylTyc-h ll'1I.poo. Eithr y mae ilo i otfui oyn y gaiiisai gwnieulh-ur hyny y bru- asai yn rh-aad i'w arglwyddiaeth w.J'th hir yniar- feriad, canys fy marn i ydyw mai y torwyr cejrag K'OIXJU ydyw y rhai hyny a ddysgodd y gedfydd- yd pan yn blant. Hwyraoh pe rhodd id gweil ¡ ,ri;> a ohySogatu uwch am do-ri oorrig y bua.?ai yn vie 1 cymhelliad i bobl ieuainc ddy-vru y gredtt he no. Pa. fodd dy:1i i^awer hobiaw Wil y GweitJiiiwr ddiolch i Esgob am ddwyn gwarogae-th i'r gorciiwyi o dori oerr»g.

;'Jack y Ripper." DATGUDDIADAU DIWEDDAR. Y jnae Dr. Forbes Winslow wedi derbyn Dythyr oddiwrth y Prii Lythyrdy yn Melbourne wedi ei \-sgrifcnu gaa dd'ynes sydd yn ^roffe&u bod yn diluc,g i bonderfytiu pwy oedd y clIYII gyflawnodd y trosoddlaru adnabyddir fel "troseddau Jack y Ripper." Dywed "i'r dyn «ddef eu euogovydd wrtihi, a'i fod' ynbau yn awr yn gwasanaetbu mown banc yn Ncheubarth Âfrrica. Dywed hefyd iddi hysbysu Scotland Yard yn nghyloh nd 3-.n ,a' ?Cid'ro ,dd'??-rt-hy-nt. ddygxxld b* y d-n i*r 11,?;,Jl-u -vii'-Nlelbouriie ho'wyd ef, a luliv 11'3 ,d ef yn ?hydd. Rhydd Dr. Forbes WimÙ,w (yr hwn sydd yn a.wdun.tod a.r fateron d-iffv,-ion meddyliol) bwys mawr ar y Hyhhyr. "Y maÆJ pob ífr.ii..11 gofnocbr ynddlo," metldai, "yn cydred'eg' a'r fteitiiiau a «esglais ameer y llofruddiaethau. Dywedais yn barha>us mai oherwydd y ca.111 a gymei-ais ar y pryd y gorf-u. i'r troseddwr ddianc o'r wlad hon. Di'yJiais ei gajnrau o lety i let-y. Yr oedd «d esgidiau genyf, a buaswn y.n nuxl'-u lhoddi fy nwy'law arno un boreu yn agoe i Eglwys Gad- eiriol St. Paail, ond ]>an ofynaia am gyjiorthwy yr heddlu g-wrthodasant." Ar y llaw arall dywed Mr George Kebbell, y cyfreithiwir fu yn arnddiffyn y myfyriwr mecki- ygol Gwyddeiig a anf on w yd i gardhar ac a rowd yn ddiwoddarach mown gwaJlgo'dy nad oes dim pwys i'w roddi ar yr ystori ddaw o A v."Stra.lia.

YN AWR. (O'r >>eisneg). Os ors g-ennyt air caredig D wed e'n awr; IIwyrrach nad oes 'fory iti, Gwna'n gaocdig bry<l v gelli, Ni chei fyth anwyJiaid iti, D'wcd e'n awr. Os oes genyt wen i'w dangos Gwa)a yn awr; Llonna galon, taena flodau, Dyro wybod dy deimladau Am y serch tu ol i'tli wenau. GWlla yn awr. Llanberis. E. ARTHUR WILLIAMS.

Cymeryd Clerc i'r Ddalfa. Derbyniwyd hysbysrwydd yn Ngwrecsam fod Herbert Walker Insall, clerc i arwerthwr, gynt yn ngwasanaeth y Mri Frank Lloyd a'i Feibioif, arwerthwyr, wedi eael ei gymeryd i'r ddalfa yn New Zealand. Y mae gaJw am y earcharor ar y cyhuddiad o gelcio. Honir iddo ncwid "cheque" am 500p ar Tan ei feis- triaid, ac. iddo ffoi wedi hyny. Olrheiniwyd ef i New Zealand trwy y ffigyrau ar y "bank- notee." Y mae yn awr ar gael ci gymeryd i'r wlad hon i eeiyll ei brawf.

Rhyfedd ac ofnadwy ydyw dull y cysodvdd weithiau. Y dydd o'r blaen daeth un o'r frawdoliaqth ar draws y gair "gogyn-feirdd" mewn llawysgrif dipyn yn aneglur. l'ertder- fynodd ar unwaith mai "esgyrn feirdd" oedd v gair, ac felly y gosodwyd e/. (hwareu tseg i'r cysodvdd, e-sgym digon sychioa yw liawer 9 ITOIIYNT,

Lloffion. Er cymaint o bcirianau lladd gwair sydd i'w g-vveled ac i'w clywed hyd' y wlad e'eni, dywedirr fod mwy o ddefrryddio ar bla^hiriau nag a fu. Y m-ao c^osrau pladnrwyr yu uciiel, a'r pladur- wyr yn anodd eu oael. • • • • Dywedir mai gweinidog Cymreig sydd gyfrifol am yr englYll canlynol i'r ymladdfa ddyrnau yn yr America dro yn ol Rhyw Ianci digri wineiodd—a'r Negro Yn ei hagrweh welodd; Ond oer hyn gwae arno drodd-- Y dyn du a'i handwyodd! « ♦ « Y nxio rhai pobl yn llawer iawn rhy ofnus am ddyfodol y Gym-raeg. Xid yw rbanau gwoidi-facL v D;, or cngraifft, -agos cyn waethed ag y myn rhai i na dybio. Dyna Harri yn awr wodi penderfvniu g-yda mwyaJrif o 1630 fed dy-rgu Cymraes i fed yn yr yv^oiioin dyddioi. Daag- hc.;odd y pJeicfleisio fod! 60.48 y carrt o blaid dysgu Cymraeg, ac eto eyfrUir Barri yn un o'r e-1 N?giiy-i-nru. rawyat Qyniy- Ital'wcli O'l.1; ta'?"3d. fcn*yw,?' -I)?e'r B?,.rn- wr Mows wrth ddyledwraig siaradus yn Llys Misol Bangor, y diwrnod o'r blaen; "os gwariwch eieh arian cyn gyflvmcd ag y siaradweh, 'dyw'n rhyfedd yn y byd fod y cwbl wedi mYDd." Yn ystod yr wytlmos ddiweddaf. 7.11 ystod y gwfewogydd trymaon a gafwyd, cododd) yr afoft- ydd' yn airdaJ Penrnachno dro.; coulanan. Yn NvfTryn Lledoer, ba i wair gael ei gario gyda'r llifen:riant., Arbodwyd Uawer trwv i'r amao-thwyr godi vn ystod y 110s i wyiio. « ■ Ma-e un hen ddyw-cdiad gan ein pertliynasau yug N-h-ernvw vn son fod mwy o wint;au yiig Ngh-er,-vv., v,l v i.e" iordd. Sylf-eii-,vvd y dyvvediad ar gysylltiad y rhanbarth hono a'r Eglwvs vn el 1.)I-vr-yddau eyitaf, hwyi-acji y iii N,yj- N-hvm.?-u yTntYrc-st?o mwy I Z, z:l yn nfer ein hen seintiau na Chernyw. » » OaJodJ Undob yr ATMI-I hyn v.-v~ groeso mawr gan bob plaid ac en'wad yn Llanba-dr Pont Stophan vr wythnos ddxwoddaf. Rhodd wyd1 ys- taicio^dd y Coleg Egiwy^ig at eu gw-asaiidetii, a -I etywyd vr ymiwelwyr yn holi dai r dref. Tery un pcth yr Ymocxllduwr o'r Gogledd fol pc-th. newydd. Cynhaliwyd cyfarfod y diacon- daid yn Nghapcl yr Undod-wyr. Wrth gwrs, y mae r Ijndodwyr yn bllr gryfion ynngwaelod g:!T Abcnteili, Cttorfvrddm, a Phenfro. Mynn rhai fod Cylch Gorsedd y Beirdd, y Ford Gron fel y'i gelwid gan Iorwerth y Txydydd, yn cynrycliioli fturf y ddaearfyd yn ol tyb yr hen 'ddaearyddwvr, a bod pob tarian gron o eiddo'n cyndeidiau yn arwyddo cys-egrla'r Orsedd. Drwy farwolaeth y Barvvn Schrodier, y ma-e cwpan a dy.gl y cymun a gaed fiynyddcuedd yn ol vn ng-hymydogaeth Dolgellau, wedi disgyn i feddiant y Goyon, a byddai A bollath yn edddo y wlad. Darganf.yddW7yd hwy gan ddau weith- iwr ar fynydd y Garri mewn ogof, a gwerthas- artt. howy i foneddige.5 a boneddwr gej"->aw eu oartnef. Ond daeiii y rhai fedd<;nt hawl i ciliwilio am dryaora-u ar y tdr o hyd a wybod, a oliaw.-ant feddiant ohonynt. Gworthwyd y i'lestri vn Lundain am 800p. ac wedi hyny am dair mil o bun an. O'r diwedd hawltodd y Goron hwy, ac yn ol cybundeb a wr..a-ed a'r Bar-,vn Sc?hred;-r ar y pryd, ma,rt yil ?LNvr Sn eael eu tro^glwyddo droeodd. Credir mai llestri cymun Mynaoh'og y Cymor ooddynt. ac iddynt gael eu cuddio adeg y dad^ro^i:ihori-ud. Maent wedi eu gwneaid o aur, ac ar gyfnif ou defnydd a u g^vneathoii'ivid yn neillduol o wert-hfawr ond y maent yn l'awcj* gweruhfawrooaoh ar gyfrif era bancs.

Hen Wyl Swithin Sant. Ychydig a wyr mai Gorffcunaf 27a.in arferid ystyried, yn yr hen am £ cr eyn adolygiad y eal,r.dT, feil y dydd i ddathlu yr wyi hou, sef yr wyl a d'yb.d, yn ol traddodiad, a benderfynai yr hki am gyfnod hir. Cad*rnhcid y symad l>wn drwy fod y dyddiad hwniiw yn cyd-ddisgyn a dj'dd Gvryl y Saith Cysgadur, g^vyi bobiog yn yr ALmaen. Rai blwyddi yn ol bu gwr enwog yn gwread ymohwil:ad drwy rannu'r tlwyddyn yn gyfnoda,u o ddou,gain o ddyddiau, a tfrwyuh ei ymoh\yii ocd-d iddo ganiod fod yr bin yn ystod da,u o'r ,-Ti d?ra sav-LL"cg, or,-d y inwye.f wiydlo,- u'r'c-d'au gyfii<d'oe?dd vr ha-gi a 9,frifir -n gysy,'It*cl'g a Sw,*ttiiin Sani. Flyn- YelTau vn ol bu heq' 4 ian,, "d mewn bri' a i hw -;erld. dangosai h-csnno fed yr hin, o ddiwedd Gortfen- na-f hyd ddiwedd Awst yn dra sefvdiog, yn ffafriol new yn anffafriol, am gvinod" maith; a dywed rhai mai hynny rocs fod i'r hen d'radd- ocbad.

Seiri Rhyddion Gogledd Cymru. Cynhaliwyd cyfarfod o'r Seiri Rhyddion yng Nghaergyhi ddydd Mawrth, tan lywydd- la&tli y Milwr iad H. Piatt, C.B. Hysbysodd yr Ysgrifenydd (Mr C. E. Breeee) ei awydd i ymneilltuo o'r swydd. Yr <?e<id wedi da.l y swydd yn anr]ivd<'ddus am esith m?yn?dd. Talwyd t-cyrn?d uehel iddo am €1 ymdrcch dros y ?yindeitha?, a rhodd- w?'d a.arh? iddo fe! cydnabydddaeth. Pe'nod- wyd Mr Hugh Corbett VinccTit J lanw?r swydd, ac liyd n-cs y cymer y g-waith dros- odd yn yr Hydrci. gwnMr y dy?dswyddau yn y cyfamRer g?a'a Mr James Porter. Aii-etbo?wyd Mr Tuxfoj-d yn di'y&orydd, cic'n a?T ar ci uuf?d Swydd ar bymtht'g yn y (swydd.

'<- tiunanladdiad ym Machynlleth. Dydd Iau bu Dr. Edwards, crwaler, yn J'm- ?r-hwll I'r amgylch.izaau dan v rliai -v Iladdwvd dynes anaAlnabvddus vn, np- ,orsaf -Machynllcth ,ios Fawr-tli. YmdAein -v2s iddi ? I y-mho" o ba gvfciriad y deuai y tren, ac yna "aeth i'r pen hwnw o'r llwyfan. Pan ddaeth y tren rhed- odd i lawr i gyiciriad y xheiliau, ac aeth v pciriant drosti gan ei llusgo am 80ain o lathejii. Ni ch-?id tystiolaeth vn nglvn a chyflwr ei imheddwl. a' da,ethpwyd i'r pender- fymad unfrvdol iddi gyfiawni hunanladdiad drwy daflu ei hunan dan y tren. Ni wyddia eto pwy ydyw.

Mesur Seneddoi yn cyffwrdd a Chapeli Cymreig. Yng nghyfarfod yr aelodau Seneddoi Cym- reig, ddydd Mawrth, derbyniwyd dirprwyaeth oddiwrth Methodistiaid Cymru yn eu hanogi i hvTwyddo'r Mesur a ddygwyd gerbron gan Mr Roch (Penfro) yn cyifwrdd a'r tir lle'r adoiladir capeli.

CAN DY ORAU. Can dy orau, gyfaill tyner, Yn nifl'aethwch oer y byd; Dim ond gorau dyn bob amser ,;y'n teilyngii'r gxii bob pi-?'d. I Can dy orau mewn tymhostloedd, Yn swn ing calonaii briw Gorau'r gan a ddaw a'r nkf-o-cdcl I uffernau dynolryw. Can dy orau yn y ncpau, LIe gruddfana en aid blin; Cofia di mae'r dwyfol gorau Oedd ceiddoriaeth Mab y Dyn. Can dy orau llwch presebau Anghen a thylodi'r oes; Fel Mab Duw, 0 can dy orau, Wrth y cryd neu wrth y groes. REES REES ^Teifi).

Y mae un ar bymtheg a deugain o wledydd yn meddu cynrychiolvdd yn Liundain. Y mae euffragets yn Germiay, yn 1: all Ijo rhan yu y dyledswyddau milwrol. Ayn,-angyfrilid i ed wnaed 1'r Wbacco, .ti 'hwvgiad ewmwl, )-m yr yd, a'r gwen., gan r 400,000p. Y mae'r ddedfryd o- farwolaeth a roddwyd ar Hannah Ahern, yr hon a gyhuddwyd yn Limerick am lofruddio'n -wirfoddol ei phlen- tyn, wedi ei chyfnewid i benyd-wasauaeth am <'Mb

Poeni Llygod Firengig. Am boeni nifer fawr o lygod ffrengig a.. n clymu mewn sach dirwywyd dyn o r enw Ed- ward Brockwell, y d;'v,rn<xl o'r blaen, dwy bunt a deuswllt o gostau yn Hcdd>,s Old- street, Liundain. j

Coedwigoedd ar Dan. Daeth yr banes o Ganada, ddydd Sadwrn, fod tanau mawrion yn difetha coedwigo:dd eang vn Ontario a British Columbia. ialae miloedd o bobl yn ceisio otal y fflamau ofn- adwy rhag eu cartrefi. Mai"r sychder yn dal yn y rlianbarth gorllewinol o hyd.

Cymru a'r Faner Frenhinol. Yn Nhy'r Cvffredin, ddydd Iau. mewn ateb- iad i Mr Ormsby G ore. dy wed odd Mr Winston Churchill fod dymuniad Cymru i gael ci chyn- rychioli ar y Faner Frenhinol yn eael yr ystyriaeth briodol.

Prinder Llafurwyr. Yn Queensland, Awstralia, y mae galw prysur am laiurwyr amaetliyddol. Profir hyny gan y ffaith fod amaethwr mawr ncwydd gytuno i (idw-vu dyn a'i wraig a'i dri phlen- tyn yr lioll ffordd o Lsye.gr. rhoddi iddo lp 15s yn yr ■wythnos o gyflog, ty yn ddiardreth, a chymaint ag a ewyilysio o gynyrch y fferm at gynal ei deulu.

Saeth yn Trywanu'r Llygad. ("N-m,c,rocld (li,-iwain <)f.,dus.k-e vrig N?c,j.(i -Y'r oedd n,,eb-n ,L r nc-.cch i -M, r Alf?-.?NI Each. o'r "Tondon in-d"a Ri7-b'tx-r Stores,?? vii cliwti-,eu -n vr trdd, a thra chwa,eua-r bl?cbgen i.'i fwa digwy,-Id- odd y saeth dry wan u llygad ei chwaer fach. A wd a'r f-erch i'r clafdy ar unwaith, a thvu- wyd ymaith v llygad anafus.

Mili- n -.u o Benwaig. Dengys ffi gyra u Bwrdd Pysgodfeydd yr Al- ban gyirifon y penwaig ddaliwyd yn Orkney a Shetland, a de yr Alban, a'r rhan hwnw o lan niox Northumberland sydd dan neolaetli y Bwrdd, o Fai hyd Orffenaf 23ain yn 1,068,000 crans, neu 1068 o iiliynau o bysgod. bysgod.

Trig-ain Namyn Un o Flwyddi yn yr Un Lie. Pan gyhuddwyd Thomas Wilson, 70 mlwydd oed, oerbvdwr, yn Tottenham, ddvdd Iau, o weithio ceflyl mewn cyflwr anghymwys, dy- wedodd ei fod yn ddieuog, a rnynegodd iddo fod yn ngwas:ma-eth yr un ffirm am drigain namyn un o flwyddi. Yr oedd ci ffirm eisieu iddo gymeryd blwvdd-dal,. ond teimlai yn rhy nwyfus i dderbyn hyny eto. Taflwyd yr achos allan.

Cynhadiedd Keswick. Cpihaiiwyd y Gynhadledd ucliod yr wythnos ddiweddaf, pryd v daeth tua cihwie' mil o bobl ynghyd o bob parth o'r deyrnas, i'r dref fedhan He yr arferir ymgasp-ha er's yn agos ddeugtun mlynedd yn flynyddoi. Amcan uchaf y gynhad- ledd yw dyfnha/u v by-v\-yd y^brydol yng ng^lialon- au jx>bl grefydaol, ac aneroliir y cyfarfodydd gaai rai o brif Eglwys Loegr a'r gwahanoi eiiiwadau yn ogystal a cha<n genhadon y gwledydd 1,011.

Castell Henafol ar Dan. Boreu ddydd Mawrth llo.-gwyd Casiell Men- lough, Galway, a ï boll gynwys yn lludw. Sedd Syr VaJentinc Blake ydoedd, ac yn ffodus yr oedd ef a'r Arglwyddes Be cddicartref ar y '?vL 1 7. n ,)ry?d. Co,'W, d i-?6 Blako e' bv-%N-vd v ngh;iTKPI v tar)? a'r dil%N-v for-,v-vn t.T-w-v rieldio o ben to lwrthvn-ol 1'r ??l lwvld'kilvvxi 'L arb,?-?d dim, gan i'r tan ddinyst.rio yn liw-.yr bob-,T-wth oedd yn y lie, gan adael dim ond y muriau moelion i sefvll. Yr oedd yn henaioi iawn. a'r tryaorau teuluaidd oedd vnd-do yn werthfawr nodedi.g, ao yn ganoedd o flwyddi oed.

31 Mlynedd yn ei Wely. O Somervillte, New Jersey, hysbvsir am farwolaeth hen wr o'r enw Silas Hoffman, yn Bedminster, yr hwn a fu yn ei wely am 31 .o flvnyddoedd. Col,odd ei Kerm a': eidd-o 31 ;I-vnedd vn ol., a 2-wLa,-tb lw na 'bvddai idd,o byth s-l-arad a i?ob, ond v treuiial y I I '?F g--v<,dd*ll <)** fvwvd yu ei wciy. r 'w deii- u erfvn arno %-n d,-?ei- givn<)dd vr lien wr wrili el iw, ae ni'4chym-ei-'ai <?nd un 'l,r.d <) fw%*d -,ii y dydd. Talai yr awdurdodau liancr y got o'i gadw i un o'i chwiorydd.

Y Swyddfcydd Llafur yn Nghogledd Cymru. Ddydd Iau, yn 'Nny'r Cyftradin, gofjisodd Mr Ormsby Gore i Lywvdd Bwrdd Mafniach a allai efeddweyd faint o Swyddfeydd Llafur sydd i'w hagor yng Ngogkdd Cymru cyn di- wedd y flwyddvn hon, ac ym mlia le y'u hagorir. Atebodd Mr Buxton eu bod yn bwriadu agor yu ystod y flwyddvn Swydd- feydd Llafur yng Nghaernarfon, Ffestiniog, a Gwrecsam.

Ymcnyn Cymru. Daw cwyncon difrifol a chwerthinug o Gyrnru, medd y "Drych," yn enwodig o'r Dchcaidir, yn ngiyn a diofaiweh amaetliwyr Cymreig yn gwneud a sypynu eu hymenyn. Bu ilinser pan oedd yr anxaothwr Cymreig yn gwneud ymenyn Ibw'YJDe'IIyn digon da i'r dirwiau ond tuedd y Cymro wedi (.n.1J tiiiyn o glod yw myned i or- phwys ar ci rwyfa.u. a myned i goel-io mai efe yw pünaf geiiiog y domen. Hefyd cylruddir yr antacth-,A-r ro: ymtn?n nif-wn un- el rhyw fath o hen sypyn neu lestr anoiyguf, yn Uo ei roi mewII amg-euon tackte a deniadoi; fel y gwna yr Ianci- er en,cifft. Grsyd yr Ianci ei bethau -wae-la-f a rnwy.if diwerth mewn llestri a s fi,.tii f,Ad ?-n fel ag hyd Tn oed yr e-tholodigion.

Y Persiaid a'r Rwsiaid. I Dywedir fed casLneb y Peniajd tiia.gat y Rwssia.id wedi cyraedd ei bwynt ucliai, ac o'r bron 11 a e^.ir dw<*yd fed eu goddeifgarwesh wedi darfod. Ni wyddvs ..a. beih fydd oan-iynsiad y oaisineb eithafoi hwn. Gan y Rwr«aid y mae Huaws o fiJwyr n.rfog yn y pentrdydid ar y teT- fyndrr. Y rha. hyn a ymdtl3-ga.ru yn y mod-d mwyaf e.ithaifoi1 tua.nt y pentrefwyr yn i-nbcl) man. Eu liamcan yn umhvg yw eeiao eu cyth- ruddo, cr mwyn iddynt hwy gad esgUF; dros ym- osod arn>T,t. Yn Tabniz trodd un o'r milwyr Rwseiakld hyn yn Fahometa.9, a <fwrthgiliodd oddiwrth ei gatrawd. Yn y fan aeth y oadfridog ?I.Ifer o filw,r i cl.v v S'am. b!,aenor v M. .,Iioii-leta.niaa?d y.i 't"&briz. 11 bygytl?;odd ddim- }"Sino y 1y. a myned i ysteifeDoodd y gwragedd i chwilio am y m i-wr ccil Wedj aros yno am enyd, ac ynKkiwyn yn gyw^yddua, cafwvd y mil- wr yn rhywlc yn y dref.

Pla Du Birmingham. i Y mac pryfeti vn y tai—"y pla du" hwnw sydd mor adnabyiddus—wedi ei gyhud-ao o aneirif ddrygau, ao wedi ei -ael vn euog ar bob un. Ysjgaifydd mai y c Yitl-uddiad mwyaf difrifol o'r cyfan a roddir yn ci erbyn >dyw mai xldo cf y mae priodoii yr anhwykiejau poenus yn yr yxn- y»garot!<ki y diotidefa bsbanod mor fynyoh dan- yrrt; ac o'r rha.i y bydd cynifer 0 fabanod tref fawr Bimiingham yn marw yn miscedd yr haf bob blwyddyn. Yn awr y mae yr "eriyitiad" ar y "cyhuddodig yn eael ei d-dwyn yn mlaen m -r lepbyid y ond. er fod y ,an Bwyli?,,o I tyst.iolaetliau yn gryfion yn erbyn y gwybedyn "peahadurup," eto prin yr yet^TiT en bod hyd yma yn ddigon diwrthdro i'w euogfamu arnynt. Ac am hyny, mynod yn mhneh i gafg-iu y "prof- ion" y maent yn awr. Chw.itir am y profion hyn mewn pedwar o wahanol leoedd; march nad fa gig y ddina-s porthfn glan y gaml;ii; IJe y I'osgir ci hysffarthiott, lie mawr arall yn yr bwn y oedwix xitnb**hiaik » crsrynwt

FRED. ROBERTS & C 0 House Furnishers and Removers GET OUR ESTIMATE FOR Your Removal, Renovating Suites, Blinds, &c. Upholstering Cieeds, AND Øeéding made up by us. TERMS :—CASH o. EAS'i PAYMENTI PEN-Y-BR Y N OLD COLWYN. 1 -13 C O K L. UNEQUALLED FOR QUALITY and PRICE. Rowland & Co., WYNNSTAY CHAMBERS, COLWYN BAY. TKLEMIOKE 92Y G(jJ71 SAMUEL BOND & SONS, JoiDei-s, Builders and Contractors, SHOP & OFFICE FITTERS, AND General Repairers ol Property, GREENHOUSE MAKES3, MIDDLETON VILLA, Belgrave Road, Colwyn Bay. ESTIMATES FREE C?"'????? ??-????-?t Mr. G. W. CHARNLEY, D.B.O.A. (by Exam.), Founder and Head of the Firm of CHARNLEY & SONS, having Branches at Birmingham, Leicester, Peterborough, Bedford, Liacoln, & Grimsby, is now in attendance daily, and may be consulted personally at 17, PENRHYN ROAD, COLWYN BAY. ADVICE FREE. HOURS-10 to 12-30; 2-30 to 5-30. Wednesdays, 25290P 10 to 12-30. L RHYL BATHS SUSSEX STREET. SWIMMING BATH (WARMED SE. WATER), Russian, Vapour, and Private Pure Sea Water Baths. .■3 ? THE B !] UNIVERSAL BEVERAGE. "U. K." TEAS. B SPECIAL NOTICE. To remove an impression that the Company deals in High Grade Teas only, the Public are notified that all qualities are sup- plied, the prices ranging g from 1/2 per pound up- wards. M Of leading G rocera and Stora*. Free Samples and Price List on application to the SccfwMJ-y. t UNITED ILINGDONI TEA. CO., Ltd., ? t. Paui Street ijondon, li?C. Tsa Mer- ? c!i&:it.s by &ppo!0tn!e!it < t.ho Hoyni Fa?:iii!y ? Darlington's Handbooks Nothing better could be wished for.—BRITISH WEEKLV. Far svpctlor 10 ordinary guides."—EAIIV CHRONICLE. Visitors to Lowtoo («RJ Redimb) stosM use DAIILI NGTON'S Vtff tm?utk?iy (eps thca aU —DAU.Y GftArmc. « ?? ?a B? ?? t?B A t?SttM! bock H MB ?3 SM gB ?S -T? T" L?? 6? M ?? 8? ??"?'!y E°od ?? ??? ?? ?*? —AcAEttfy. AMn ? ?- C. COOK Md <? E?Miex <t<w?<. ?"° E. T. COOK, M.A. $/ jcMwMft Bsa ? ?? ? ?tWWtMvHe?* <o!Uu?Mtioat. Tht bett Ht<Mibe<A tc Leetoa <?<t t'M«t —LTICPOOI D*ivy Po8t. (io lllu& Maps & Plms, 6,1. Maps & Mr., &,J. NORTH WALES DEVON an,4 CORNWALL 4; Ms., 2,,G DEVON & KOM CORNWALL ?OPM W 6 2,16 So UTH'D EVO N & S 0 UTH C 0 RNNVA L L' 1/ TOE liOTELS Of THE WORLD. A EL-.db-k to the Pt"- tkl-fih-t the W'L 1-IlIon 10 Lam-burta, OUsjow, kki^lon, Eafibournf, Hat-t- i-v. St. Leooards, .Worthing, Bournemouth. Exeter, Torquay Paignton, Exmotlth, SklRiouth. Teignniouth, Dawiisb, Piymotrtb, Darttcoutb, DATUTKKTT, EIIDOOT, FaJmoutb, Tb« Lizard. Fcnsancc, Land's E»d, Sclliy !«.!«, St. Ives, Newquay. Ticta^cl, Ciovellv, lifracombe, Lynton, Wlr>eh, bileford, Wy* X'aliey, Sever.. Valley, Balb, Wcstoo-super-Mare. Malvern, Hereford. Worcester, Gloucester, Cheltenham, Liandr^ndnd, Bala, Brecon, Rc*s Tintern, Ua^gcitec, Abcrystwitb. Tc-wyn, BAiSKRith, DoJ^citey. Harlech, Crlcckth, PwQheli, Llandwdno. Rhyl, Conway. Colwyn' Bay, Pe&m&ttimawr, Llanfatrieckan. Baagor, Caraarvoo. Bea4fe« lett. Saowdor., ,.Tre*rhr, Bettwc-y-cowS, Norwick, Var- roouth, Lowe toU, KorfoUt Broads, Isie of Wight, and Channel Islands, should use Dapllng>ton,s Handbooks ir txk' | Post tree from Darkmgiou & Co Llan^oUeu. I UanfoDan Dertinstofl & C«. LOR4«I SiRtpkto*s> | P»i3 N*w Yark-Sr«Rt»9's. I Tb« BiBnj ln>fc*mta an BodtoeBtrt..