The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

NODIADAU. FT^SYLLFA GREENWICH. Mae Areyllfa. Gre-enwich yn un o x-,fy,dliadau wteaf a mwyaf cl-e.fnyddiol ein gwIiuL a'r ddiwe-ddai y datlilodd ei phen'Mwydd. ^osodwyd y garrcg sylfaen. yn d..w.ot, 1675, yn «-mser teyrnas.iad Charles yr AJL, a gorffennwyd Yr adeilad ymben y flwyddyn. Flamsieed cedd Y prif_g-wvddog cyntaf, a dywodir i bob swyddoig ar ei 01 fod mewn svrydd ar gyfartalcdd o ddeng Sdynodd ar hugain yr un. Mao trculiau'r scf- ydli&d tua deng mil a banner o buntiau r flwyddyn, a thelir Syr Wilfiam Christie, y prif- BWyddoig presennoJ, gyflog blynyddol o fil o bunnau am ci wai-aria-eth.. Er am led y eonir amser Greenwich ychydig m-ewn cymhariaeth a "wyr ystyr priodol y dyvv<?diad. Gan fod a fynno aefyllfa pob Ee a'i amscr rhaid i wlad ryw gynJiun o amser cyfTrodin cyn y geilir •fi'eoli ei masnaeh gyda rhwyddincb. Achoea un td, sef y 3f,{)fcd ran o'r cylcMyd, wahaniaetb b,dair munud ynyr aroscr, ac felly, hyd yn oed toewn ynys cyn I'a'.cd a Phydain Fawr, heb eon am wlad changed a'r America, amrj-wia'r ajnsar lleol yn fawr yn ngwahanol fannau. Yn ^itioingliam, pellter o dd-wy radd i'r goriiewin, amser priodoi 'lVy:h munud ar ol Green- -"1!C.h, tra mi,- arr,er Canterbury, un radd i'r "Swyrain, yn bed air munud o flaen eiddo Green- wich. Tan arngylchiadau o'r fath rhaid oedd ZaabwYKi-adu cynLLun eyffredin, ac felly anifor illrsyl:hf<:¡. Grcenwieli yw'r amser sy'n rheoli hrodLadan pob cwmwd ledled ein gwlad. « < iBRYSIO BRYSNEGESAU. Un o nodweddion ami yeaf y ganrif hon yw'r ^dnech i gyflawni cyn gymadnt a,g sydd bojbl aith yn yr ameer byrraf, ac er cyflymed ym- th y oenhedloedd byd iwybr y dyfcdoil mawr, yw'r oerrig mtLHir yn dod i'r goiwg yn "k%an cyflym i feddwl di-orffwys yr ugemfed fcaari, Er bod'dloni o'r imvvafrif a.r gynllun IJresennol y Llythyrdy ynglyn a brysnogesau, Did '^didlian yr awdurdodau eu hunarn, a cheir hys- 'bysi¡¡,d amcanu ohonyrift wncud pre Son ar gyn- nUn arall, ac 06 llwyddiann-us y profion hynny, ^nedir nxabwysiadu'r cynliun fel gweliiant Pa-rhaoi ar y trefniada.u presennol. Yn lie ^o&giwyxldo' r negc :au a llaw, megis. wcithian, r dorbymiwr, 0.; byddo'n daTiy.-sgrifiwr i'r LlYthyrd,, y ncgos ar y teleflotn yn ■union^reho.: °r jnvyddfa. Tan gynJlun o'r fath hawdd can- fod y budd a ddeillia i'r derbyniwr pan fyddo'r 48ith yn bell; eithr nid ydyis yn ddall i'r effaith cidiol a ga ymlilitii y negeswyr fco doebarth. '^r hyny, yn ol yr hen drefniiadau, oeid »hai I -yrdon fod y beebgyn yng ngwaeanaotih yr hon O'T Llythyrdy yn aros o hyd yn ^an, a'u bod, yng nghwrs amser, yn graddol "tbxo i blith y diwaith. Mae awdurdodau r ^•^ytlhyrdy yn ymwybodol o hyny, a dyweot-r Ic.d gun y fTaith honno gryn ddylanwad ar eu Wriad newydd, gan eu bed yn awyddus i leiha-u j^fer y bechgyn oherwydd eiu dyfodot dilewyroh, ^thr belled ag y roao a fynno'r trefniadau 4 lttasnaoh y wlad ni ellir edrycli arnynt namyn 8Twelli.ant pwysig, canys ameer, yn anad dim, adnawdd gwertlxfawTocaf masnaeiiwyr po.b oes, • • • .4 ^°FPI'R CAWODYDD. PeaJlai inafr unig ddosbartli sy'n cam glaw yw aelodau'r "British Rainfall Org<misa- ■ttolt." Sefydl^yd y gymdedthas banner oanrif ol ga.n y diweddtaa Mr G. J, STmo=,, ac yn avr, mae'r rbeabvr ppsnormol, Dr. Hugli Robert wedi troeglwyddo'r sefydliad d'rosodd i J d o ymd-diriedolwyr. Cedwdr yr hen goflyfr- ofalusi, ao mae trysorfa sylweddol wedi ei ^rfio er cario'r gwaith ymlaen mor llwydd- ag y gellir, Er fod eisoes tuia phedair ° a^lodau yn casglu manyiion yng ngwa ardaloedd o'r wlad, mae'r Gymdeithas n croiesawu rltagor o wirfoddolwy-r, ac yn y eiroedd beb em cynryeliioli'n Uawn coir C ldd a Threfald-wyn. Amcan peraiaf y yttKfertJias yw cedsrlo esfcyn eynorthwer ficr. I /T1 grvybodaeth yng-lyn a dosbartbiad glawog- y wlad, ao mae pob pei j»:iydd gwaith dwr Phob swyddog iechj'd trwy'r deyma.^ yn birod 1101 tystiolaeth dros bwysigrwydd y gwaith. 0 •PFCLF-DDINAS CYMRU. 11 son wedi lledaenu fod caniarfsid y wedi ei sierhau er urddo'r Tywyaog new- tu mewn ei Dywysogaeth; eithr nid ydys wedi penderfynu ar y lie i gynnal y gwas- 44aeth urddo. Mae Caernarfon a Ghaerdydd, y ^^1 nior frwdfrydig a'r nan, yn hawVo'r an- r^ydedd, ac er fod gan G-aernarfon draddodiad'au I tu ol i'w chais mae eefyllfa Caerdydd), fel oJf masnach, yn mymra ystyriaeth. An- I byg iawn yw hawliau'r ddwy dref. Er yr y daeth Cymru o hyd i'w chyfoeth yn y glo, mae Caerdydd yn ganolfant y rharu fwyai cyfoethotg a mwyof poblog yn y /ysogaefch; a mynnir fod gamkb: yn ogystal y V°Uadda« cyhoedduis harddaf yn y deyrnas, a'r Illyaf manteisiol yn Ngihymru i gynnal naetJ1, mor urddasol a gwasanaefch urddo 'AJ>ysoig y bobl. Eithr edrych trigolioni Cacr- l^^on ar Gaerdydd megis a edryahodd yr <*fe'w0n gynt ar Samaria, fel praf dref ha'ogedlig didioithr a chanolfan mafinaoh ac iaith yr "*On, a chredant fod traddodiadau castell y ^yVryeog Cymru cyntaf yn cymyhi holl fanteision y Deheudiir. Erithr dywod eraill nad cym- 1ttye mo Caerdydd na Chaerna-rfon, canys t-rcf- 5*dd ydynt hwy wedi oodi oddk'imgyich castelli a i ddarostrvvng y genedl Gymreig, ac ^Wigrytair ma i, yn rhai o lecynau mwyaf gwledig ^yrnrn, yng- nghanol unigedd ei mynyddoedd ^°Waf, y ceir yr anian a'r ysbryd mwyaf cyd- liaws i groasawu'r Ty\vysog newydd ac i aiLgodi lpw bri yr hen ddefion Cymreig. Carasaci Owen myl., yr banesydd liysbys, wolod cynml y gwa,,Anaeth gyda'r urdd;i<s henafob urdidas a ^Uasai'n ga.dael o'i ol, ar^raiF ddofn ar y Tyw- 1^8oig a'i bobl, ac awgrvma gynnwys yn y gwas- •ftaeth anrhegn'r fodnvy-mogis ag a wnacd Vxth urddo Harri o Fynwy—yn ogystal a'r wddf- ^oriabau aur oedd yn neilltuoii Tyvvyeogion yr Len Geltiaid. t • • • ^ARDDONIAETH GELTAIDD. Dichon mad ychydig yw'r nifor sy wodi syhvi IU- yr yabryd byw hwnnw sy megis yn anadlu trwy ferddoniaeth genediaethol y OeJtiaid. Hwyrach 31ad oes yr unrhyw nodwedd yn ou barddoniaeth SyfEredin; end yn eu darnau œnoo1acl;hd. mae riiyw ysbryd tambaid yn berwi trwyddynt nas tefcmlir ym marddo-niaeth oonedloedd eraill. fiawdd oanfod hynny o gymharu anthem gen- Iioegr a. ryfol-gan Gwvr Harlech; ao I5rwfodd neu g-iiydd mae beirdd y Odlitiaad B'wasg'ared'ig i gyd yin meddu ar yr u.n ysbryd aftgherddol. Yr oedd y oamwri a gadwodd eu teidiiau tan draed megns yn tanio eu calonnau, a CbAaa--ant eu oorddi rhyfel yng ng-wree y ifiam- au. Mae'r un angerddoldeb vn riiyfeSg-an Gwyr Harlech ag sy yng nghan Burns, "Soote Wha oind ei fod ef, mewn ysibryd ychydig yn, no1, yn ceoaio ensnyn tan newydd ym myn- •^estu y rhai a fynasai giiiio: Wlra. wild be a traitor knave? Wha. can fill a coward's grave? .Wha sae base as be a slave? Let hi m turn and fle. Cawn yr un y»>bryd eto yn ngiuaniadau oenedl- l yr Iwenddon, ond hwyrach fod caneuon )'1-. Werdd, os modd hynny, yn fwy tan- baid hyd yn oed nag eiddo Cymru a'r Alban. r yr un yabryd sy oddltan oaraeuon y tacr OOmd], ao oni bae am ieithoedd y gwalmid gyi- •nscxWiadau, giaJIeeid yn hawdd brdodoJi'r oil i'r •OX awdwr gan debyocd angerddoldeb y temilad.

Dy<M Sadwm claddwyd Mr MarshalL bar- fcyfrerthiwr fu'n cymeryd rhasi arillwg ym Mmirdlysoodd Gogiedd Cymru. < --•?

Llith Die Jones. I PEIRIANT KEEDEG. I Wei, mae'n debyg e:cli bod chi d gwl wedi clywwl am j flying- machine ddai'u dalu ym- Avxiliad a ni yr wythnos ddiwcddaf, ac sydd yn awr yn gorpliv.7ys yn sir Fon. Mi gw- som fraw ofn.atsa.ii yan w-elsüm y peiriant yn dwad trwy yx iawjrr. Mi 'roedd Mari a finau newydd orphen em bpecwast, ac wedi myn'd allan i rc-ddi tamaid i'r moeli pan g'iywsora rliyw dwrw uhyfedd wrti cLu pen.au. Wedi edrycli i fyny, .gwelsom y piiriarit rhyiedd fel tasa yn diisgyn o'r cymylau. Ddaru ni ddim moddwl am flying machine ar y foment, a dyna Mari yn 'sgrecliian dire3 bob man, ac yn .rhed-pg i'r tv ,am ei bywyd. Dyna'r cym- ydogion allan, ac yn troi eu pennau i f^niy. (Wir, i clii, mi 'rocdd g-cnyf (qur yn fy mlien am amser maitli ar 01 hyny). 0, mi "roedd yna oiwg ofnus ar bob un ohonoin, ond pan welsom y peiriant yn gada-el Colwyn Bay ac yn hedc-g i gyfeiriad Llandudno, mi iro-addyrn yn toimlo dipyn yn fwy apus yn ein medd- yliau. Ym mlten vchydig amser wed'yTi, cawsom air o Dinartli i ddwcyd fod y flying machine wedi disgyn ar y Golf Links, yn Rhos. Wir, i chi, mi eds ar unwaith drosodd d Rhos. W-edi cyrra-edd y Golf Links, gwelsom fod ylla ganoedd lawex o bobol wedi cyrrae|ldi o'n biaena ni. Fe ddaeth Mr Tomes John Jones ataf ae adroddodd yr hanes, a'r braw gafodd o a'i chwiorydd yn Dinarth pan wel- ront y flying machine 311 disgyn yn ymyl eu cartref. Wcdd hyn, cav.'&oni ychvdig- o edriau hefo pertlienog y flying machine. Mis- tar Lomine .dd ei enw fo, ond am ryw Iieswm neu gilydd 'rücdd o yn dewis cael e-i ahv yn Pob Jones. Wyddoch chi be, y mhobol i, mae yna rhyw atdynrad yn yr enw Jones. Fe ddaeth Bob Jones y flying machine a Die Jones y "Pioneer" yn gyf- eillion ar unwadth, oud rhvwfodd toeddwn ni ddim yn tedmlo yn ddigon o gyfaill i ivned befo Bob yn ei flying machine am dro d sir Fon, a bu .rhaid iddo fvned ax ben ei hun. Wei ads i i'otsiwn dyrfa o bobol erioed ag ocdd wooi dod i 11-liosi wJTcd Jones yn cvcli- "wvn ar ed daith trwy yr awyr i sir Foil. Wir, mi 'roedd yn .union 'run fath a phe tasa yma ffair fawr yn Rhos, ond fed y n^epxlied dipyn yn fwy O "swells" no. bydd me re bed yr AVV au a'r ymenyn yn Llanrwst a Llaii-eful. Yr oedd yma bob skirt ohonyn nhw yn Rhos— milo.edd lawer-a dim ond Mdstar, plismon Ochr y Penrhyn, d gadw trefn arnynt. Toedd dim didion cael ^anddynt sefyll yn oil i wneud lied fy ughyfaill Bob JoTMS gych- wyn. Er i Mr Willdas ddweyd bydd a nhw yn (sicr o gael eu lladd os na symudant o'r ffoirdd, toeldda nhw yn hitio dim, ond pan ddywedodd Mi star Wilias nad oedd dim a.m- Ber yr adeg yma o'r 'flwyddyn i'w claddu nhw pe ba nhw yn cael eu 11 add, dyna nhw yn baeio yn ol ac yn rhoddd faint fynir o le i Bob Jones gycliwyn. Wedi Ifarwelio a Die Jones, fe gymerodd Jones ei (set ar y flying machine, a mi roedd yn hedeg yn uchel yn yr awyr cyn fcdrwn ddweyd "Tatws llaeith." Cyn can rradae.1 hedodd i Bryn Pydew. Mae'n debyg fod o yn gwybod fod yna Jones arall, per John Jones, y Swan, yn byw ar Bryn Pydew, ac feallai mai dyna oedd ei amcan i ifarwel 10 a John Jon-es cyn myn'd am sir Fon. P',r-Lin livnag, ddisgynodd o ddim a.r y Bryn, ond daeth yn ei ol mewn ychvdig o funudau, a. ffwrdd a fo dros v mor, ac heibio Llandudno ar ei ffordd i sir Fon. Mi 'rœ.dd yna ganoedd o bobol yn ei aros 00 yn Nghaeirgybi, ac yn eu mysg 'roedd George Kyffin Robarts, o L-tn- dudno, wedi arcs y nojson er mwyn g-weiled y flying machine, ond oi siomi gafodd o ac amxyw eraill, achos fe ddi-sgynodd Jonci3 mewn pentref byclian o'r enw Gemlyn cyn cyr- raedd Caergybi. Ei fwriad oedd croesi dros- odd i'r We.rddon, ond fe all darllenwyr y "Pioneer" fod yn esmwyth yn ei meddyliau na fydd Ddc Jones yn myn'd liefo fo i wlad y Gwvddelod. Wei, rhaid tord fy llith yn fyr yr wvtbnos yma. DIC JONES.

Boddi yn Llandudno. Nos Sul aeih gwas fferm Gloddaeth I&a, ger Llandudno, i ymdrocshi gerliaw'r chwarel cerryg calcli ar y de i'r Gogajrt.h PLLoh, a boddodd. SyL wodd dau ddyn ieuanc wersylleirt gerliaw arno yn myned i'r dwr, a ohan na. wclentef gwaedd- asa.ru, am g-ynihorthwy. Neadiodd Mr Huichan- son, Jlvwodrae-thwr yn y rfrware 1, i'r mor, a dhafodd y corff ymhon banner awr mown dyin- ddwr. Yr oedd y tranoed% oddeutu ugain oed. Ciredir maii brodor o LairfairtaUxttiiam ydyw. ond ni adwacuai ei feistr ef ond wrtli yr enw "Bob."

Yr Hen a'r leuanc. Ymhon yr awr wodi iddo_gael ei gyhiiddo o -yd-frad rnvrl a. sienhau bOOQp o feichiMuetil), i y Miii. Christopher Wilson, Llywydd Cwmni Unedc'ig y Pelfebyr Diwif rau, Efrog Niew- ydd, gwr gw-eddw 70 mlwydd. oed, .'dlél Mise "Stad'a Lewiis, geneih ieuavic 17 mlwydd oed, yr hon oedd yn ei wasanaeth fei stenagraiTer, ao aeitbant am eu mis mel g-an ymddangcs yn rhydid odicfiwrth na phrydv-r. Amieiuiwyd' cl.'a pcth airiser fed hyn i ddod, ond pan a-wgryan- wvd wrtho, cluwatddni y isech lieibio. Claddwyd ei wradg gyntaf yn Llfeogr tuia blwyddyn yn ol.

Gwyr y Pabelli. Y mae cynifer a thrig-ain o Sipsiwn wedd pabellu ar faes ym Mhensarn, ger Cyflbrdd Llandudno. Bu'r aches tan eytw Cyn.go r Gwlednig Conwy, y diwrnod o'r blaen, a syl'wai'r CHerc (Mr T. E. Parry) fod eu harswyd yn drwni ar y trigolion eyleh- ynol. Deallwyd fod yr heddgeidward i ym- weled a'r gwersyll, a chyfarwyddwyd Clerc y CNrngor i godi cyfraith arnynt os y tybiai'r arolygydd iecliyd fod galw am hyny.

Modur yn Lladd Ceffyl. DAMWAIN GER CAERNARFON. Oddeutu haner awr wedi deig nos Sadwm TI ocdd gwr o Lanrug yn dyehwelyd adref ar gefn oeffyl. Pan gyferbyn a IJOdge Co-d Mawr, ar ffordd L'larnberk, daeth oar motor i'w gyfarlod. a rywfodd neu gilvdd aeith i'r oeffyl, a tha-av,- odd ef yn nhewder ei giun nes ei dori yr. l.wyr ymaith. Diarugodd y dyn yn ddianaf. Gv, ad. wytl y oeffyl yn ddlilynol i farwolaeth, a dJlùd- wyd ef oddiyno.

Twyllo Geneth o Lanrwst. Yn IIeddlys Blackpool, oyhuddwyd Bessie Morris 19 oed, genedigol o Lanrwst, o geisio cyflawni hunanladdiad trw-y gymerydi "salta of lemon." Dywedodd monvyn arall i'r en-eai fod mewn gwasanaeth yn Lyt.bam, ao iddi fyned yn isel ei hyebryd. Dywedodd wrthi hi fod ga.nddfi d)d)&g punt yn y banc, ac iddi ddal i godi yr ar- ian i anfon anrhegion i'r dyn iouano y cadwaa ei gwmni, ond pan ddarfu yr arian, bu iddo ei thaflu o'r neilldu am un arall. Addlawodd yr eneth beidio gwnoud dim mor ffol eto, a rhodd- wyd hi yrrg ngofal cyfeillion caredig i gadw llygad arm.

Ddydd Gwener, allforiwyd mwy 0anifeitiaid o Dublin nag- a wnaed fawr erioed. Yr oedd yno dldietKidieg o 1ong-a.u ager yn cludo 7838 o ani- iwliaid.

Nedion o Glip y Gop. (GaJI "Wil y Gweithiwr"). Bydd yn ddrw.g gan lawcr glywed fod Mies Ra.b, Mia Hall, wedi bod yn giaf y dydtdsiau aeth heibio, a bod ei chyflwr yn ajclioid eryru bryder ymyeg y teulu haebonus hyn. Gcbeii-h- iwn y claw yn well eto yn fuan, canys y niao pawb yn hotfi y fonedddg< £ s icniano lion. 'TREFLAWNYD. Ctsii;d.a amryw o wiadga.rwyr arnaf ofyn i hyr- wyddwyr eisteddfod y lie hwn beth yw eu rhes- ymau drcs é g-alw yn Eisteddfod Newmarket, yn llo yr hen enw gwreiddioil Trcflawnyd. Meddai dynion cyfarwydd, enw bent-hyoiol a diweddar ydyw yr enw cyntaf. Efallai y oaiff hyn eu sylw yn y d'vfcdol. IRELOGAN. Bu'm hedbio y 1J-e hwn y dyddiau o'r blaen, a chefri's ymgom B.g amryw yno. Dcaifaf mai pa.rhau yn a wna petihau yno yng nglyn a'r hen waith. Petlx digen digolon. ydyw hynny i'r rrc,;S-Irad.(,edd, a'r gweithwyr ym nabob man. LLANASA. Dal i eui:11 tir a -\vna y gwu'.th yn yatafeil gen- adcl Eglwys y PS.wyf hwn yn GWCLE,P* vr, ao er h:d yno gapeiau YllY He cyn ei sylfaenu, desi.gys fod gan yr hen ftl1 eghyy; ei che-iiadwri ym mhob owinwd yng N'ghyrnru, er gwaethaf- l>leidwyr y dadervB-viltod tr dadiwaddoliad. DYSERTH. Yniae Mr Edward \Y,iLÚ¡;u't, wodi acl^Jadu ychwanagol ddau o dai rowydidion a.r lech- wodd hyfryd y llo lHïD, a deallaf fod ceisiadau wooi cael eu gwn.euthur am danynt gan ddieittir. iaid1 cyn iddynt gacl eu cvvbihau. Dengys hyn mad l'e ar g>-nnydd yw vr atdiz). hon. SEFYLT.F A GWEJTHWYrR YN GERMANI. Adwaenwn hen g;yfaill arferai, ddweyd, "Ni choeliaf neb y tu a llan i Sir Ftknifc. Rh.ag- y di'chon fod llawer yr un farh a.g ef, eitbaf peth fyddai iddynt gadw mcwn, oof mai dau fonedd- wr o'r sir hon fu yn Germani sydd yn myneigu fed amgylehiadau y dosbarth g'weitiiiol yn y wfad honTio yn llawor gwell ruag- yn y wlad hon: Had 0 gwyno a Uai o di'odi'. Yng ngwyneb tystiol- eetiiau o'r natur hyn, bcth fydd gan. bobl y "bara du" a'r c- ceffylau i'w adrodd wxthyni pan y daw yr etholiad oyifrodmol ar ein gAvart-h- af? BLWYDD-DAL I'R HEN. Pan yn siarad yn erbyn cynllun Mr Lkc-d Gearge i dalu blwydd-da»: i'r hen bobl sydd yn derbyn eynorthwy p-hvyfol, dywedodd Cadeirydd Bwrdd Gwaroho dvvaid Treifynon, Unless our offioera know oaÐCI: and follow them up, a man may be dead for months, and still his name bo on our books. Neither Mr Lloyd George nor anyone else know the actual work of the Guard- ians, and they legislate upon theoretical ques- tions when they should get opinions from prac- tical men." Credaf v tdimla ilawer 1 weathiwr yn falah fod oadeirydd c-in Bwrdd Gwaroheid- waid yn telmlo petrusidor am fywyd y ttawd. Nid felly y bvddai yn yr hen ameer. Ciywaas paii ddc.eth y newydd am farwolaeth un dyn oedd yn dcrbyn cynorthwy plwyfol, i'r sylw ga.el c-t: wneud, "Piti na fuasai wedi marw adeugain rtijynodd yng nghynt." Y mae Lawer fel fy heman yn cofio yr arn-.er y byddad y tlodion ;I» cael ymddwy.n atynt yn waiha-nol iawn i'r piw rennol. Ond d'oloh fod. airsor yn dynnesu pan y caiff y gwir anghennus ei osod ar dvr mwy urdd- asal, a bod pool yn cymeryd mwy o ddyddordeb yn eu hapuisrwydd a'u anndbyniaeth yn eu hen dvddiau. MEDRUSRWYDD MERaH. Dywedir fod v boneddigeeau sydd ar FWTdd Gwaroheddwaid Treffjnnon yn rhai ag sydd yn gosod enwogrwydd ai- y rhyw fenywaidd. Mrs Batters, Tan Lan, ydoedd yn Menwi y gadair yng nghyfarfod diweddiaf y Cyngor GvJedl.g, a chilywais ei bod wodi gwneuthur ei gy,-silth yn hynod fednns. Bydd yn rhaid i'r dynion ibellach edi-ych atd, rhag i'r rnerohed gymend eu Ho ar ein byrddau cy.hoeddu^.

Canon Newydd i Brifeglwys Bangor. Mae'r Esgob wedi die wis y Parch J. P. Lewis, rheithor Llanystumdwy„ a chyn-fioer Oonwy, yn Ganon i'r Brifeglwy.j ym Mangor.

--=- LIyfrgell Carnegie Arall yng Ngog- ledd Arfon. ANRHEG 0 1500p. Mae CS-ngor Plwyf Llanddeiniolen neydd dderbyn llythyr yn >cynnyg 1500p tuag at adeiladu Llyfrgell Rydd. Mae'r cynnyg hyn i'w briodoli ar y cy-chwyn i ymdrechion Mr W. 0. Hughes, Moui House, Ebenezer, yr hwn a ohebodd a Mr Carnegie, gan osod ger ei fron anghenion arbeunig yr ardal, ao yn erfvit am ei gvnorthwy. Giivedi tros- glwyddo'r mater i'r Cyngor Plwyf, bu gohebiaeth rhyngddynt hwy a'r miliwnydd hysbys, a boddhaol iawn y canlyniad. Dis- gwylir y bydd i'r trigolion uno a'r Cyngor Plwyf i gyfarfod a'r amodau neilltuol, ac i sicriau rhodd mor fawr.

Marw Miss Florence Nightingale. ARWRES Y CRIMEA. Bu farw arwres hysbys y Crimea, Miss Florence Nightingale, braidd yn ddisyfyd bry-nhawn Sadwru diweddaf, yn ei phreswyl, 10, 'South-street, Llundain. Tua wytluios yn 01 nid oedd yn teimlo yn ei hiechyd arferol, ond dydd Gwener ediwehai yn Ilawer gweil. Yu ystod y nos, modd bynnag, deallwyd ei bod yn graddol wa-ethygu, a bore Sadwrn yr oedd ei chyflwr yn ddifrifol. Bu farw yn gynnar yn y prynhawn. Bydd yr angladd yn ol cais y fonoodiges ei hun, yn dawei. Ganed Miss Nightingale ar y bymthegfed o Fai, 1820, yn Florence, tref hysbys yn Itall. Cymerodd ddyddordeb yn nioddefaint dynoliaeth yn gynnar iawn, af, nid oedd fyth hapured a phan yn cynhort!l\Yo'r gwan a'r tlawd. Am rai blynyddau bu yng Nghlafdy yn Paris, ac yna aefydlodd "gartref" cylielvb yn Llundain. Amlvgodd ei hun fwyaf yn rhyfel y Crimea yn y llwj-dyn 1854., ac orys ei haberth yn y rhyfel fawr honno o hyd yng ngihof cenhedloedd byd.

PEMMACHNO A' CWIWL GWASANAETHAU.—Y Sul cyn y diwedd- af deciireuwyd cynnal y gwasanaethau Seis- nig yn St. Tyddu4, gogyfer a'r dreithriaid ey 11 aros yn y plwyf. I LLANW LLE. Llenwir y He o "lay reader" yn Eglwys y Cwin gan Mr H. Parry, Capel Garmon. Drwg gennym mai am y mis hwu yn unig y bwriada Mr Parry aros. YR WYL.—Aeth Ilawer oddiyma i'r wyl bregethu a gynhaliwyd gan y Meth-od;tiaid yn Nolwvddelen, y Sul cyn y diweddaf. BEIRNIADU.—Bu Mr T. R. Jones, Moss Hill, yn beirniadu cwn yn Arddangosfa Col- wyn Bay, a dywedir iddo wneud ei waith i foddlon r w ydd. CYFARFOD.—Cynhaliwyd cyfarfod o'r gerrweirwyr yn y Church Room, nos Sadwrn, gyda'r amcan o sefydlu Cymdeithas Enweir- iawl lcol. Sicr fod ihyn yu gram da fel ag i gadw gwell gwyliadwriaeth ar yr afon. ORGAN.—Disgwylir organ newydd i gapel Salem (M.C.), ac inae y cor, dan arweiniad Mr J. E. Roberts yn paratoi gogyfer a'r "organ recital." Y darnaiu ydynt "BaMon's Wave" ^Gounod), "Ni phlygwn byth i lawr" (Handel), a "Teyrnasoedd y Ddaear" (J. Am- brose Lloyd). ORIAWR.—Trwy roddi ei bresenoldeb di- fwlch am bum' miynedd yn yr ysgol, y mae Bertie Evans, Waen Llan, wedi cnnill oriawr arian. Pum miynedd o ffvddlondcb Yn Ysgol Llan, yn wir; A ddygodd Bertie Evans I sylw'r Cyngor Sir. YR ATIlRA WON.-Bu athrawon yr ys- golion yn cacl cwrs o addysg yn Ysgol Haf (-;Ol- wyn Bay. ARHOLIAD.—Daeth dwy wobr ynglyn ag 11I- holiad yr Esgobaeth i'r Cwm, scf un i Mr Thos. Owen, Rhos Goch, a'r llall i Miss Maud Williams, merch Mr J. Williams, cyn "lay reader." DAMWAIN. Nawn Gwener syrthiodd Mr Howcl Prichard, Ddol, ar lafn pladur wrth doni rhedyn, a chafodd aroholl ddofn ar ei goes.

Yr oedd yr allforion i'r Devrnas Gyfunol am Orffenaf yn werth 38,588,177p, cynnydd o 2,900, OOOp o'i gymharu a Gorphenaf y flwyddyn ddiweddaf; a'r dadforkm. yn 49,384,462p, lJeiliod • 832, OOOp.

CongI yr Awen. "SANCTUM, SANCTORUM." Ar lun earn y march, a'r coedydd pin O'i gylch yn banner cau, Ceir liyn, a'i ddyfroodd fel gloew win Yn cwbl bereiddio'r bau; Fe genir ei glodydd gan dcithwyr dirif, A phan deifl y Gorllewin hardd Ei hwyrol ysgarlad dros wyneb y Hif, Perffaith yw gwynfyd y bardd. Can's yno fe dybia weled bad Dros y dwr yn myn'd i ffwrdd, A'r holl ofidiau, drymddu gad Ancirif, ar ei fwrdd; Drwy gydol y nos Secina glaer Sydd yno yn cynneu'n wyn, A lIathr adenydd ceriwh aur Yn llcdu uwch y llyn. Ar ddwfn dawelwch daear a nen Tyr dicithr chwa a'i si, 1\i sigla'r un ddeilen ar frigyn y pren, Ni chryna'r un donn ar y Hi; Ond t.aro ar ysbryd y bardd a wna, A'i gaion yn myn'd, yn myn'd! 0, neb ni wyr am herloes y chwa, Ond y bardd yn unig, fy fhynd. A ddeliaist ti ar ei fywyd ef, Nol bod yn hir wrth y Ilyn, Fel pren planedig yng ngoleu'r nef, Dan y gwlith yn ddisglair wyn? A phan chwery ei law ar y delyn hardd Wedi hyn, beth glywi di Ond uchel geinciau gwynfyd y bardd, Fin hwyr, ger y sanctaidd I' ? AB EURDANT. LLYDAW. Un o benillion telyn Eos Dar.) I Gymry glan y rhflndir hwn Y daliwn ein deheultw; Macnt wcdi cadw'r iaith yn fyw, A liwylus yw eu halaw; Ac fel Gomeriaid cynta'r tir Dilledir brodyr Llydaw. Mae Llvdaw i'n defodau drud Yn astud ac yn ystwyth; Ac yn yr hen Frythonig bau, Nid yw'r awenau'n ddiffrwvth; Cant heddyw fcndith Cymru lar;, A'i thelyn gan i'w thylwyth. Mae'r awen yma'n fyw o hyd, Er gwactha'r byd a'i dwrw; Mae'n dal o hyd i ganu'n ber, A'i mer yn gwrthod marw; A thyfu mac hcb arwydd tranc, Yn icuanc ac yn hoew. Fc lawenycha calon Ffrainc, Wrth glywed caine y delyn; Yn swn ei thannau'n ddigon hawdd, Fe dawdd y mwyaf cyndyn; Ac am flynyddau fe fydd ol Y garol ar ei goryn. MYFYRDOD AR FORE SABOTH. Gwedi wythnos didu gymylog A chythryblus iawn ei gWedd, Dyma fore Saboth hyfryd, A'r elfcnnau oil inewn liedd; Darlun gwaii o'r tywydd garw A ddioddefodd Iesu gwiw, Ac ar Saboth bythgofiadwy, Pan o'i fedd y dae-uh yn fyw. 0 wyn fyd na b3.wn bob amser Yn yr yspryd ar ei ddydd, Gan roi heiixo bethau bydol A chael fy meddwl oil yn rhydd, I godi'm goIwg tua'r Nefoodd A ohaniod yno Fab y Dyn Ar Ei orsedd wen yn eiriol Dros beeliadur fed fy hun. Gwelaf yno'r Gwr fu fanv Ar y croesbren. yn fy He, Wedi concro aii,au, i hunan, Ac yn byw yng rglia-i-ol Ne'; Wrth Ei wregys aur mi welaf Agoriadau NeÆ a llawr; Ac angylion a seraffiaid Ni leihaodd gwerth yr iawn, Trwy Ei waed. Ei hun esgynodd 'Fyny fry i'r sanctaidd fan, Ac o'i ol mae ffordd agored Fyth i bob crediadyn gwan; Minnau'r ileiaf a'r distadlaf, A cdrvcha. tua'r Nef, Ac mae ftydtd yn dwedyd wrthyf Fed E'n siwr o wrando'm lief, Ef yw'r undg archoffeiriad Sy'n sefydlog yn ei lys; Ni raid iddo megis Aaron Gilio ymaith gyda brys: Cartref lia-n yw'r sanctaiddiolaf Brynnwyd gyda'r "Aberth Fawr," Ac mae arogi per ei enw Yn cyflenwi Nef a llawr. Ynddo Ef, fe gafwyd digon— Digon deddf a digon dyn; Do, fe gafwydi ynddo ddigon I feddioni'r lor ei hun; Yn y digonolrwydd yma Talwyd gofyn pawb yn Kawn, Ae er trymcd oedd y ddylod, Ni leihaodd gwerth yr lawn. Rhyfedd ras oedd yn y Duwdod, Pan edrychodd ar wael ddyn Yn y llaid yn ymdrybaeddu, Bron a threngu' n wael el lun; Gwres Ei gariad a gynheuodd Mewn tcsturi at y tlawd, A'i drugaredd a eliangodd Paii ymwisgodd Crist IneWll cnawd. 0 fy enaid, edryah arno, Gwel E'n marw yn dy le, Do, fe ddaeth yng ngrym Ei gariad Yma i lawt o entrych Ne'; Sylla arno ncs ei ganfod x 0 dy flaen yn brynwr byw; Syila arno IKS ei garu, Brawd a chyfaill i ti yw. Mi orfFwysaf finnau'n dawel Beiiach yn Ei enw Ef; Yn Ei cnw y caf fywyd" Yn ei enw caf y Net; Ac mae hardd lyth'rennau'i cnw I mi oil yn wert'hfawr iawn; Etc, byth ni allaf draethu Ei rinweddau oil yn Hawn. IORWERTH OOLLEN.

Yr Aelodau Cymreig Yn ol eu ftyddlondeb i'r modd ion y bernir gwerth aelodau eglwysig; ac yn ol cu fIvdd- londieb i'r noson bieidleisio yn Nhy'r Cyffred- in y meeurir gwerth ein haelodau Cymreig gan lawer o'u hetbolwyr liwTythau. Fel hyn yr yraddengys ffigyrau y pleidleisio: — J. Herbert Lewis 146 J. W. Summers no Syr J. Herbert Roberts 99 E. G. Hemmerde 38 W. Ormsby Gore 124 W. Jones (Arfon) 138 Ellis W. Davies 67 D. Lloyd George ug Ellis J. Griffith 40

Dysgu Cerddoriaeth. Ysgrifena gohtbydd:—Y mae imudiad wedi ei gyohwyn ym.hiith Mefchoddstcaid Callinaddd Dosba-rth Abergele a Dosbartih Rhuddlan i gael gan ddechreuwyr cantu pob eglwys, neu vnte ryw bersonau eradJil cymwys i'r gwaitii, i ffurfio dosbarth yrtdiob eglwvs i ddtyBgu oerddoriaeth. Syrmwilad rhagorol, a thoUwrag- o efel.ycrhiad cyffredinol drwy'r holl wlad. Yn awr, ar un- waith, cyn delo'r gau-af a'i hornets, y mao mynd ati i wneud y trefniadau angonrheddiol. Cyroer- ed yr hcl enwadau yr a.wgrym.

Ymwelodd* 24,741 ag AmguecLdfeydd Rhydd Lerpwl yn ystod yr wythnos ddiweddaf, yn damgos cyfarialedd dyddiol o 4123. Y rhif am yr un eyfnod y flwyddyn ddiweddaf ydoodd 19,119, cynnydd o 5622. Tybia rhai mai dynion llwfr, gwangalon, ofnus fydd yn troi y rudd arall i'r neb a'i tery. Y gwir yw dynion gwan fydd yn ta-ro yn ol. Y ijiaent yn taro yn ol am nad ydynt yn ddigon cryf i bcidio. Y mae Cwmni y CJunard; wedi hysbysu yn swyddOgol y bydd. o'r dydd cyntaf o Fedi hyd ddiwedd y flwyddyn, y llongau ager fydd ar eu I mordaith tua'r dwyrain, ag eitihro y "Lusitajria" a'r "Mauretania," yn galw yn Queeastown ao Åber

Lloffion. Nid yw gwareiddiad najnyn glanhad pob math o ofergoeliaetli allan o'r meddwl a'r ysbryd dynod. Dyma brif rwyst-r gwellhad cyflyrau yti y teuiu dyno1. Alae o fewn cym- deithas rai ca-nuocddvo edlunod eto i'w hall- tudio, ond cymer oesau i'w cael allan a ohael y deall dynol i edrych ar fywyd yn rhesvm- ol. Y rheswm yw v gal 1 u i gael y goreu ar bob math o ofergoeliaeth, a'i oftervn efieith- iolaf yw gwybod aeth. Pan ddaw yn <¡¡'.eu ar ddyn cilia yr holl gysgodau a ïuont fel drychiolaethau yn ei frawychu ar hyd yr oesau. • » C r, Yt wythnos o'r bken bu farw oeffyl o eiddo cigydd mocii ym Mangor, HJI) yiitau -v,-odi cyrraodd yr oedran. teg o un mhvydd a deugain. Priodola "Punch," prif bapyr diigrjf ein gwlad, ei oes hir i'r ffadt-h mad cefryi ac nid mochyn oedd Aetn cant a deg o ferclied a fu vn forwyn- :on yn y wlad hoti allan ar fyfrdd yr ager- loTig "Oeterley" J Dal aeth Orilewin Aws- traha i wasanaethu fel morwyn ion yno. Cludid hwynt yno .am ddim, a thelir o bym- tlheg i bum' swllt ar hugain o gyflcg Kidynt ar ol yr ant yno. Aeth eu rhiaint a3u perthynasiau gyda hwynt. YntoMi y hyfrau Setsmg diweddaraf peir un yn adrodd hanes eg-wyl yom mynyddau Arfon, ac ynddo eeir mianyiion oyddorai am lwybrau'r Carneddau, y Clyderau, Tryfan, a'r tieigiau Gieision. Gwnaed myinegiad o i aiaaethwyr gan Iarll Carrington, Llywydd y Bwrdd Arnaeth- yddol, y dydd o'r blaen. Dywedodd fod y Llywodraeth yn bwriadu sefydlu cyfundrefn genedlaeitliol o ariandai, er rhoddi benidiyg arian ar Jog isel i am aeth wyr. Y in ae'r "co-cporative credit banks," fel y'u gelwir, wedi cynyddu yn rhvfeddol yn Germani yn ystod y blynyddau diweddaf, ac mae yeo yn a.wr dros ddwy fil o honynt. Teimlir fod ariandai o'r lath yma yn angenrheidiol er gwneud Deddf y Man-ddaliadau yu Uwydd- » » » » Yn ystod y cvstadleuaethau "ehedeg" yn Lanark, dydd Mercher, bu tail- damwain i beiriannau awyrenol. Disgynodd peiriannau Audemar, Champel, a Vidart i'r llalvr yn dhwyrn, a chawsant eu dinystrio, ond ni azi- afwyd yr awyrenwyr. M>ewn trengholiad yn sir Fflint, y dvdd o'r blaen, darfu i'r TTengholydd gywixo hen syniad camarweiniol a fodola mewn amrvw gylchoedd nas gellid ymvryd a chorff djoi^fu yn cyflawni hunanladdiad hvd nes y cyT- haedda yr heddgeidwad. Dyvvedai un o'r tvstdon, pan aeth ef i'r fan yr oedd y dyn rs wedi cyflawni hir a ar,:1 addiad, fod y personau oedd yno o'i flaen yn gwrthod rbyddhau y corff hyd nes y cyihaeddai yo: heddgeid- wad. I'r rhan fwyaf o deithwyr mae Prestatyn megis y doref derfyn rhwng Cymru a Lloegr, er c. bed led sir g-ylan odddr"-fth y Jlinell derfyn gwirioneddol. Mae sylw yngiyn a'r dyb honno yn Ayhvin," ilyfr Mr Watte-Dunton, un 3 gar- edigion (JyTO-ru, ac yn y liyfr ceir hianes p/m ryw- un yn llawenhau o weled, ym M'h, y* bwtuiyn gwynga'c-hog cyntaf gwedi teithio o Li Loegr. Dywedir fod y llinell derfyn rhwng Cymru a Llocgr, yn yr hen ameer, yn rhedeg yn aigos iawn i'r drcl; ac mae'r enw ("priest-town") yn un o greiriau eyfnod teyrnasaaeth y Sacson- iaia. • • » • Y mae ymdrechion wedi bod yn cael eu gwnerud yn Lerpwl yn ddiweddar i geasio cael gan y pleidiau crefyddol—y Pabyddion a'r Protegtamaid-i atal rfhag trefnu unrhyw orymdeithiau yn ystod y flwvddjTi hon. Y inae y Pabyddion a'r Oreinwyr yn ffafri-ol i hyn, ond metlia Mr Goorge Wise weled pa- ham y dylai ef gydymfforfio a'x awgrym- iad. < < Tair gwaith y darfu i'r rheithwyr fethu cytuno ar eu rheithlfarn yn achos un Wil- liam Moore, yr hWll sydd wedi bod yn sefyll ci brawf yn Londond-erry ar y cyh uddi.ad o lofruddio cwpl oedranus yn High Cross. Y m.ae y dyn yn awr wedi ei ryddhau. Mae ardaJoedd Oyniru yn dad i vmladd am yr anrhydedd i urddo'r Tj"wj".jog newydd, ac wrth gymharu hawiiau Caemarfon a Chaerdydd, yn un o raewyddiaduron y De, rhydd Yegrifennydd Dineeig Caerdydd hanes dyddorol ynglyn a chas- fcelH'r ddwy dref. Nid yw Castell Caernarfon, ebo ef. namyn chwe' chanrtf mewn oedra, t.rn.'r csitTtell yng Nghaerdydd yn dros fil o flyrrydidau cyn adleiladu o'r castell yn Ngbaernarfom. Ych- wanoga mad Caistell Caernarfon yw'r unig un o bnf gaerau Cymru a ohyn Ieioo o atgçdion tu rrnewn ei furiau i ddeffro gwiadgarweh oenedl. Efe yw'r unlig gaer a fethodd y Cymry oj, aaL gyaneryd gwedi ei ddwyn eddiwrthynt, ac nid gy oca dim ond gormos, ebe'r g-wr O'T De, yn llanw'i awyrgyioli. Eithr myirnir fod Oasbeli Caerdydd wedi bod yn gartref i Dywyaogion y De .am ith ganrif, a bod dewrder Ifor Bach a'i fiiwyr, wrth aal-gymeryd y caer oddiwrth y Normaniaid, yn aros o hyd f&l ysbry',late't,n newydd yn1 mywj-d y genedl.

Cyfarfod Ysgolion Dosbarth Abergele. Fel canlyniad i'r drafodaeth yn y Morfa, fis Mai, ac wed';yn yn Llysfaen, fis Gor- ifennaf, gyda golwg ar y c-w-E-,tlw-n, "A yw'r eyfarfod ysgolion yn y dosbarth hwn yu ateb diben ei gynnal r" fe gaed cynhadledd yn Abergele, yr wythnos ddiweddaf, tan lyw- yddiaeth Mr Tliomas Jones (llywydd y cyf- .arfod ysgolion), i roi ystyriaeth chwanegol i'r mater, a chacd ynddi gjTnrychiolaeth dda o'r gwahanol leoedd. Yr oeddis wedi cael llais yr ysgolion yng Nghyfarfod Ysgol Lly-sfaen, a phoawb am ddal eu gafaol yn y cyfarf-od er yn teimlo fod eisieu ei wncud yn fwy o allll yn y cylch. Wedi i'r Llywydd osod gerbron amcan y gynhadledd, caed annerciiiadau ar y mater gan y Parch R. Williams, To wyn; Mri Hugh Jones, Bettws; W. P. Morris, John H. Lewis, a John Jones, Abergele. Teimlad y Parch R. Williams nad oedd eisieu iiawid y dull o gynnaJ y cyfarfod; ond mai mantais fyddai cael chwaneg o gynrych- 101 wyr i'w fvnychu. 03 gallad'r ysgolion Ileiaf hebgor dG.11. meddai, hawdd y ysgolion mwv an fon rhagor. CYFARFOD Y CYNRYCHIOL,;çYR. Pa, un ai ar v Sabboth ynte ar non wajth fyddai oreu cynnal y cyfarfod hwn? 0 amgylcih y ewestiwn hwn y bu'r drafodaeth yn fwyaf arbennig. Hysbys yw mai prin y mae am«3r aT y .Saboth i draibd dim i fawr o bwrpas. Ni cheir fyth ond rhyw hanner awr neu ddeugain munud cyn cyfarfod y bore i drin hanes gwaitl1 yr holl ysgolion a'r teimlad oedd fod hyn, gyda rhyw ugain munud a geir ar dai wedd cyfarfod y bore, yn Ilawer rhy f ye nan. Dadleuai Mri J. H. Lewis & W. P. Morris mai cyfarfod ar noson ganol wythnos fvddai fwya.f effeithiol, a chae.1 dim ond dau nen dri mewn blwyddyn. Fe geid felly, meddent, ddwyT awr i as-tudio hanes gwaith yr ysgolion, v cyfarfodydd ysgolion, a'r cymanfaoadd. ke gawsai Ir gweinidogion a'r blaenoriaid gyfle i roi eu preeennoldeb, yn ogystal a'r holl arolygwyr, athrawon, a'r vsgnfenvddion Y, y lleol. Dadieuid y gellid felly ddisgwy 1 gwaith a fyddai o fudd a benditli i holl ysgolion v dosbarth. "Y PENDERFYNIAHAU. Al" gvnhygiad Mr J. H. Lewis, yn cael ei eilio gan Mr ,W. P. Morris, penderfynwyd "Ein bod fel cynrychiolwyr y gwahanol ysgolion yn awgrymu'f vstvriaetliau oan- lynnol i sylw'r ysgolion i'r diben o well a n-e-u dldiwygioJr Cyfarfod Ysgolion (a) Fod y cyn- rychiolwyr yn cyfarfod ar no&on waith mown man canolog bedair gwaith ATI. y flwyddyn (b) fod y cynrychiolwyr i be nodi dau fnawd i ymwel-cd a'r ysgolion y Saboth y bydd ar- holi, ac hefyd ar Saboth au eraill yn achlysur- ol; a disgwylir iddynt ddwyn adroddiad cyflawn am yr ymweliadau hynny i'r cyfarfod chwarterol." Fe geir yng nghyfarfod y Bettws, Medi 18, glywed beth a ddywed y gwahanol ysgolion am y cynllun newydd ihwn, ac ar a ddywed- ant hwy y mae'r hyn a benderfynwyd yn y Bettwfl yn dib/nnu.—Gohebjdd.

Torth Anferth. Mown arddangosiad jiwbili a fu gan Gyni- deiihaa Gyd-weitbredoi Neilson, Joe yr oedd 15,000 o bersonau yn bre.ionol. yr oedd eaeen t n- ferth yn tynnu sylw. Pwysai dunejii, ac yr oadd cil defnydd fel y canlyn:—400 pwys o 250 pwys o ymenyn, 400 pwys o sÎwgr, 31 pwys o ffrwythau, 120 pwys o almonau, a -5000 o w; aj.

Cofio Catrawd Gym. reig. Fel dangoseg o'i gwertlifawrogiad o'r Tiriog— aethwyr, y Lady i'urner. Parcia, ger Caer- narfon, wedi penderfnu anrhegu fy Fataliwn y Gatrawd Gymreag, Sir Gaernarfon, a chwpan arian. Y ix?nnaexh ydyw Cyrnol Darbfeihire. C's-c.tia-dllr am dani yn flynyddol, a delir hd gan v cWTImÍ a fe.mir wcdd ed ddÙsg-yblu or-eu o'r gut- rawd bob blwyddyn.

Ar Aden y Gwynt. 76 MILLTIR YR AWR. Yng nghyfarfod yr awyrwvr yn Lanark, Gogkdd Prydain, ddydd Sadwrn, bu'r profion yn hynod Iwyddiairos. Ä-eth Prydeiniwr o'r enw Radley dros y daith yn 01 76 mriltir yr awr.

Cofio'r Tadau Pererinol. Yr wythnos ddiwed-daf, ym Mhenryn Cod, Massachussets, yr Unol Dalaethau, dad- orchuddiodd yr Arlywydd Taft Golofn Goffa y Tadau Pererinol. Daeth torf liosog v ynghyd i weled y seremoni yn cael ei gwein- yddu. Ffaith hvnod ynglyn a'r golofn ydyw, er -ei bod wedi ei chodi ar y tywod, nad yw hi wedi gostwng hyd yn oed fodiedd, a'i bod yn yraddangos yn holioi gadarn.

Y Gymdeithas Genedlaethol. Gwelwn fod treiniadcu y G.yxadeLt,hii.s hon ar gyfer y tymor na:af yn rliagoro-i, oiherwydd yn nl-ysg y riiai a ddisg;wyiir i'w hanerch ceir yr eiiwau serenog a ganlyn: — Paix-hn. Canon "Camber Williams, Llansbsdr Pont Stephan; T. Charl3 WSlkms, M.A.; D. W. Morgan, B.A., B.D.; Elphin; Mr D. Glyn Davdes, < r Atbro hkiward Anwyl. Ni wyddorn eu testvnau, end yn unig fod ein cynrydog galiuog, y Parch D. W. Morgan, i ddarlithio ar "GoraJlt y Cymro."

Undebau Llafur a Deddf Iawndal. Yn IJundain, y dydd o'r blaen, diarilencdd Syr John Gray Hall bapyr o flaen y Gynhadiledrl Gyd-Genediaethoi, ar Ddeddf lawn-dal i Wedth- wyr. Dywedad fod dros ddwy filiwn ar bymtibag o bunnau wedi eu taiu yn ystod y flwyddyn 1908. yn y Devrnas Gyfunol. Mewn canlyniad rhaid oodd i gyflogwyr nacau g-wath i'r riiai diffygiol mewn iechvd. Awgrymad elf i Undebau LLatfur ,-ei UO cael gwelia y gyfradtlT yn y fath fodd fel a.g i gansa-tau i'r hen, y gowan, a'r afiach gytuno y tu allan i Ddeddf 1906.

0 Lannau'r Camwy. Y ma("r peiriannall dyrnu'n rhuo eu bas crjTinoi ar hyd a ied y Wiadfa Gynii'?;r )'!1\ Mhatagonda draw, a'r iidio yn eithriadol o cda, yn wenith, hcuidd, ac alfalfa, ac erioed nd dteed gwell prisiau am danynt-YT olaf yn gwerthu am tua 75p y duneli, ac y mae yrrna. aanrvw o ffermwyr wedi dyrnu o'r 5 i'r 9 tuneil o'r olaf yn unig elena—-heb son aim. na g-wendfch rtac arall a ddyrnwyd iddynt. Gawd gaoasf nodedig o eych a thyner, a dyn.a'r fath d.-v-wydd sy' oreu gan Lawb, am y geltr dyrnu ac adgywcirio'r caia- lesydd y u brydion a hwylus.

Bygwth Streic. Ganol yr wj-thnos j-mddangosai'r sefvllfa yn wir ddifrifol ar y Clyde, a bygytihid mas- naoh ioug-adeaLaxiieth trwy !r liyn gvimerodd le. Yr oedd cryn lawer o debygrwydd rhwng y sefydlfa gynyrchwyd a'r hyn gymerodd le ar y rheilffordd yng Ngogkdd Lloegr yr wythnos o'r blaen, er nad oedd yr achlvsur yr un. Pan ar ganol adnewyddu un o'r llongau ar y Clyde, cododd dwy adran o'r gweithwyr ar streic, gan wrthod gwedthio heb i'r perchcnogion symud ymaith rhyw gwynion a feddent. Yr oedd hyn yn myn'd yn groes i'r cvtundeb rhwng y perchenog- lon a'r Undeb ac apeliwyd at yr olaf i gyf- ryngu, yr hyn a wnaeth yn effeithiol ddiwedd yr wythnos.

Gwlad Ddiglwy. Adrodddr fod un llecyn ar y ddaear sydd yn bairadwy.j berfTadtih, He nad oes angeu ac aSech- yd, a lie mao pawb yn dda ed ainynedd, ac yn oaru ed gymy-dog fel efe ei hunan. Pentref Cobsna YW hwnnw, lie y mtae y oledd^'fa-u wedd eu trod yn syohau. MaB y fferyllydd iilool wedi rhoddd ei fuenes i fyny inewn anobadth oldoutu dwy flvnedd yn ol, ao wodl myned i werlhu ma- nsion a theirenau. Mae hanner y f yn went wedi ei t'lnvi vn ardd b'icfior. Nid. oecs yr un farwol- aeth wedi oyftneryd lie yno er's wyLh mlynodd, ao y mae y eladdwvr i gyd v.,edi dila.iw. Kid oes dim ond un anghydgord ym mywyd y lie, sef y meddyg, yr hwn sydd wc-di byw ar gyfala-f er's I b.ynyddoodd, ac yn dai i obaauhso, ond yn awr y mae ei axliin wedi: darfod, ac y mae yntau wedi pendevrfynu ymfudo. Mae gan y trigolion eisieu gwne-ud ty3tesb iddo, ond y mao yritau wedi gwrthod y fath elusen, gan bobl sydd wedi gwiUiod ei gefnogi yn y dull arferal tra bu yn eu P"ii,%

Cymdeithas Lyfryddol Cymru. Ar ol hir fwriad mae'r Gymdeithas Len- yddol Gymreig wedi cyhoeddi y rhifyn cyntaf o'r evlcligrawn a fvrriedir i fod yn allwedd amserol i Lyfryddiaeth y genedl. Yu y rhifyn sydd newydd ddyfod i law ceir man- ydion am gasgliad hynod o lawysgrifau sydd yngh-adw yn Llyfrgell Trevecca. Mae cyn- wys y Uyfrgell hoon yn un o'r casgliadau goreu ar hanes deohreuad Methodistiaeth yng Ngliymru, ac hwyrach y gvwjlir rhai o'r dydd- iaduxon a'r llythyrau wedi eu eyhoadi cyn bo hi r. Yn yr un rhifyn i hanes am gasgliEdau dyddorol eraill, yn ogystaJ a nod- dadau ar niter o lyfrau prin sydd yn yr iaith.

Colli'r Hen Saboth. Yn 01 y gogwydd sydd ar y byd y dyddiau hyn, rhvwbeth ar ddangos feJ crair yn ein Hamguoddfau a fydd y Sabboth sanctaidd a thaw el; ac yng Ngynhadkdd y Wesley an Reform Union a gvuhelid yn Sheffield wvth- nos yn ol, dywedid fod y Sabboth, ganol y chwartor ca-nrif diweddaf, yn ddydd u orffwys, ond heddyw fod diwygwyr Wesley- aidd yn ei wneud yn ddydd o blescra a rhys- edd ac aiiaeth, ac yn ei dreulio yn y fa.th fodd ag a barai i'n cvndadau drod a gwr- yddu yn eu beddau. Dyna'r bri oedd ar erioed, pel drocd, tennis, ae ymryson golff ar ddydd yr Arglwydd. Roedd golff yn enwedig, oebe'r eiaradwyr yn y Gynhadl^Sjd, yn lleihio'r eglwysi o'u hieuenotyd, oher- wydd, y galw am "caddies" y telid iddynt gymaint a chweswllt ac wythswllt y Sabboth. CS'fedrfa arall at v nifer mawr o drigolion Sheffield a aent ar hynt bysgota bob Sabboth, ac acirwynwyd fod cwmniau'r ffyrdd haiarn yn trefnu tripiau rhad i'r elybian ta G resynwyd hefyd fod cynifer o itddewon y treii yn samu'r Sul Cristnogol drwgr agor eu siQa. A

FRED. ROBERTS & CO. House Furnishers and Removers GET OUR ESTIMATE FOit Your Removal, Renovating Suites, Blinds, Ita. Uphalstering Geeds, AND Bedding made up by us. TERMS :—CASH OR EASY PAYMENTS PEN-Y-BR YN OLD COL WYN. 0 O H L. UNEQUALLED FOR QUALITY and PRICE. Rowland & Go., WYNNSTAY CHAMBERS, COLWYN BAY. TtLKPHO«i £ Uy 66071 SAMUEL BOP & SONS, Jain 8lS, Builders and Contraetofs, SHOP & OFFICE FITTERS, AND General Repairers ol Property, GREENHOUSE MAXES3, MIDDLETON VILLA, Belgrave Road, Colwyn Bay. ESTIMATES FREE Mr. 6. W. CHARNLEY, D.B.O.A. (by Exam.), Founder and Head of the Firm of CHARNLEY & SONS, having Branches at Birmingham, Leicester, Peterborough, j Bedford, Lincoln, j & Grimsby, is now in attendance daily, and may be consulted personally at 17, PENRHYN ROAD, COLWYN BAY. ADVICE FREE. HOURS-IO to 12-30 2-30 to 5-30. Wednesdays, 25290P 10 to 12-30. RHYL BATHS SUSSEX STREET. SWIMMING BATH CWARMED SEA WATEB). Russian, Vapour, and Private Pure Sea Water Baths. r THE 1 UNIVERSAL BEVERAGE. "U. K." TEAS. I SPECIAL NOTICE. 8 To remove an impression 1 that the Company deals i in High Grade Teas only, 1 the Public are notified i that all qualities are sup- i plied, the prices ranging I from 1/2 per pound up- 1 1 wards. 8 Of leading Grocers ani Stores. Free S and Price List on application g to the Secretary. § UNITED RIKGrDOM TEA CO., Ltd., M 1, Paul Straor, Londoo, E.O. T«a Mer- B P ctants by appointment U> the lioyal Family Darlington's Uandbooks "KotWag b«tt« oou-d be wishoo f<>BIUTI$H Wtestv. ,.j Far soperlor to ordinary guides."— £ IAJLY CHRONICLF- u ters ts USIHSOR (and Residents) cheaid use E-' B N E! DARLINGTON'S "Very emphatically tops ibeta ail."—DAILY GJUFHIC. LONDON —Academy. ,Hn By E. C. COOK and Bih Etf^ee RevinC AWU E. T. COOK, M.A. c e/ i FRiWIRfl81^ T »• 30 Maps and Plans. &ilWinVlB9e' go Illustrations. Tlie best Handbook 16 Laodoc evrr inued. —^LIVERPOOL DAILY Post. to IIIns. Maps & Plans, 5 1-1 too Illus. Haps Sl Plans, (/■■ NORTH WALES ) DEVOl attd C03MWALI M HI-ratioy, < Maps, 2*6 rt NORTH DEVON & NORTH CORNWALL | 50 iUustr&tiobs, 6 Maps, 2 6 I SOUTH DEVON & SOUTH CORNWALL. • 1/ THE HOTELS OF THE WORLD. A. Hmftoolc otxXke LMdinf tHdUU tknnt^ovt the World. vtsitocS ,0 Cilasgow, kirigbton, Eastbourne, Hast- ing*, SL Leonards, WorthRig, Bournemouth. Exeter, Torquay Paignton, Eimoath, Sid mouth. Teigcniout^, Dawiisb, Plrmootb, Dartmouth, Dartmoor, Erxooor, Falmouth, The Lizard, -Penz&nce, Land's Eod, SclUy I St. Ives, 1I:e.rqllar. Tiotanel, CloveUy, ntracombe, Lyntoo, Mtncbead, Bidelord. Wye Valley, 6evero Valley, Bath, Weston-supet-Mare, MaJvern, Hereford, Worcester, Gloucester, CheJunfc&m, LUrxJrindod. Bala. Erecost, Rosa, Tintem, Ltangolier*, Aberyst«itb, Towyn, Barmouth, DolgeUey. Kartell, Criccieth, Ptrtlheli, Llasdud&o. Rbyl, Cooway, Colwyn Bar, Penxnaennjawr, LianfaJrfechan, Bangor, Carnarvon. Beddge- lert, Snowdoo, Festiniog, Trefrhr, Bettws-y-co«d, KorwicK Var* mouth, Lowestoft, Koriqifc droads. iile oi aod ChaoAtl ZsIaiMU, should use Dwlingrton's Handbooks I!- aa:' Post itet from Darlington & Co., Llangollen. UangoKan-Dsriffigton & Ce. London Sintpkin't. — Pau and Ww f"-erontno%. m 'm Tht RaUiray BooksUtte and an Boettdten.