The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

iJ-¡!) I EVERYTHING FOR THE- I I MOTOR ) i !CAN BE OBTAINED J FROM •. | A. DEACON & | 1* LIMITED, { LLANDUDNO. | I Every make and Descripliou I | of Car Supplied. I • LOWEST POSSIBLE PRICES. 0 l I Repairs and Overhauls a J j Speciality. I 01 W "» 1.f!!I JOHN L. HUNT, PHARMACEUTICAL CHEMIST AND OPTICIAN, 00 00 CONWAY ROAD, COLWYN BAY. DEPOT FOR PHOTOGRAPHIC REQUISITES. DARK ROOM FOR USE OF AMATEURS. SIGHT TESTING DAILY BY APPOINTMENT. AGENT FOR HENRY LAWRANCE'S CELEBRATED SPECTACLES 0 EYEGLASSES. Nickel Plated, Gold Filled, and Gold Frames. CARTRIDGES. CARTRIDGES. Kynoch's Smokeless Telax, 6/10 per 100 Nobell's Sporting Clyde 8/6 per 100 Primax Ejector Case 9/- per 100 Schultze. 10/6 per 100 Kynoid 10/6 per 100 Curtis' & Harvey's Dia-) J O 1 1 I 10/6 per 100 mono. Smokeless J A GOOD SECECTION OF RELIABLE GUNS from 30/- to J620 in Stock. FISHING TACKLE, SPORTMENS' SUNDRIES of all kinds. A Large Stock of WIRE NETTING, CORRU- GATED SHEETS, KITCHEN RANGES' GRATES & MANTELPIECES, JOINERS, FC PLUMBERS' TOOLS, CU FLERY, ELEC- rRO-PLATE & HOUSEHOLD UTENSILS OF ALL KINDS AT LOWEST PRICES, AT MARFELL'S IRONMONGERY STORES, ABERGELE ROAD, COLWYN BAY. rEL. 2x. DRINK AND ENJOY Pryce Williams AND CO'S PURE AND DELICIOUS Indian & Ceylon Teas PER Our 1 /6 11* is the best value obtainable. PRYCE WILLIAMS & CO., COLWYN BAY, COLWYN, RtlOS-ON-SEA. ALL ABOUT FURNISHING! WE are in a position to offer most exceptional advan- tages to all about to Furnish. If you call we shall be pleased to Show our Extensive Stock, or will send you our large ILLUSTRATED FURNISHING GUIDE which will give you a good idea of our Remarkably Low Prices for Cash or Easy Hire Terms. PIONEER, BOLD ST., LIVERPOOL. JrBD DBLIYJEBY OVER "0/- TO ANY RAILWAY STATION.

NODIADAU. COLLI'R MEBDWL. t'l: o berygiJon yr oes hon yw darllen bardd- oniaeth yn arwynebol ac i geitao ynddi yr -an hi frydweh ag a geir mcwn cerddoriaotih ysgufn. Rhaid i'r bardd, serch hynny, rhagor rihyw aw- dwr araii. yn ami aberthu isynredd ineddwl er liiwvn ett'aith sain neu fydr, a chyn- y gssMr a g-wvn.hfawrogi'n lav,-q wir feddwl y ba-rtkl rhaid wrth hamdden a phwyll1. Mor bawdd <x>3Ji ein rbeewm uthaf mewn t-lysiu diwyg a phc-ieeincdd geirjau. Nid anbebgoiol diwyg tlws a geiri.au pertain; eithr yn sier rhakl wrth j'ywbet.h mwy ei sylwedd a'i worth. Ni a gawn. iiifer go fawr o bob! yn ymiodd'om yn unig ar y mwyniaBt meddvliol a geir oddiwrth y brawdd- cxou melu'-hor, ao nid oc¡, amiheuaeth nad hvTt- .,rila,sy -n gyfrifol, i raddau mawr, am boblogrwydd rhai a .vri'wyr arbsnnig. \V rt,h ddarlLen gweith- iau b< ;rdd o'r fa-th mae ppryg: colli' r m2d,dwl sy oddita-n ddi-gleirdob yr adiktrn wrth yrngolli yln nmvcag y zit.iii, a gwell colii'.r mwynknt ysgafn iiyuny na choffi'r per La u sy i'w cool o'u chwilio. • • ATHRONIAETII Y BARDD. Nid yw atbroniaeth pob bardd mawr yn ai-h- roniaeth ddoeth, ac nid yw poblogrwydd bardd bob amser yn bra wf 0 we'edigaeth eglur. Ilwyr- a.cli nad ailwn ddangos hyn yn well nag wrth gyfeirio ac weithiau Omar Khayyam, y banld Persaidd sy wei'thian, wedi cyhoeddi eviieithiad o'i ganeuon ga.n yr Atliro J. Morri), Jones, mor gynhefin i'r Cymro ag i'r S-ais. Mac "Rmbaiyat" Omar yn Hyfr trysoredig gan bob Bengarwr, ond nid anhawdd i'r d-arllcnwr craff ganfod j rheswm dros ei ddy!anwa<j anarfer ar y ineddwl cyffredin. Mae Omar yn boblogaidd am oi fod yn cyffw-rdd a natur, ac yn apeJio at y gw-endid. au hynny ymhob pennill o'i ciddo. Sonia o hyd am hawddfyd bywyd, ac a nog a bawb i anghofio ou prydiCr yng n^gwTes ta.n y dafain, ao i droi po-b cwynfan yn gan uwchben y cwpan gwin. Ac weithian pan mae'r ymdrech i sicrhaiu hawdd- fyd yn un o. ncdwoddictn am-ycd yr oes ,nid oes ryftnld yn y byd garu ofoonom athromaeth Omar a hiUiau'n deffro fflan-lau I'r tan sy eisoes yn llosgi'n gcüh yn ein mynwetzau. "Bwytewcli, yfwch, a byddweh law-en," coo Omavr, "ao na ofeJwch am y -dydid yfory," ac er fod hynny yn cstyn ryw gymaint o ddiddanwcJi i a-tribeii i foddwl blinedig wedi ohwerwi mewn eiomiant, mae anoct.hirwb y cyngor yn a.rn!\vg i'r gwr ystyriol. ADDYSG A DYFODOL Y PLANT. Un o'r matorion a f-u tan syhv Cymdeithae y Cynarodorion yng nghyfarfodydd Cx>lwyn Bay yr wythnos o'r blaen oedd y modd i ddwyn sdydJ- iadau addysg i gysylltiad agosach a dyfodol y disgyblion. Eithr nid oedd a fynno'r oynliun a in tan drafodracth namyn a'r ysgoMon uwch- raddol a'r athrofoydd. Nid oes yr un rheswm, scroll hynrty, dros gyfy.ng-u'r mudiad mewn un- rhyw fodd, oanys mae cymaint ang-ea cyfryngau o'r fath ar yr ysgolion elfennol a'r yagolion uwohradtdol- Eitlir etc nid yw'r irbeddyiddrych ond ar drothwy sylweddoliad, ac hwyrach mai doeth ar y cychwyn yw ei gyfyngu tu mewn ter- fyn-au arbonnig er rhoi ohwarera teg i'w ddat- blygiad. Nid oes amheuaMh na fuasai ffurfio math ar sefydBad i gynorthwyo disgybHon yi ysgoJion eif-onnol ynglyn a galwcdigaeth eu dyf- odol o fudd mawr. Mewn un ystyr mwy yw'r angen ar yr ysgolion hyrmy na.'r lieill ohcrwydd gorffen o addysg y plant cyn cyrraedd ohoiiynt aoddfedrwyxid oodran, a hwvthau felly yn an- al! nog i bendcrfymi'n iawr: a.r lwybr eu byvvyd. MYNACHOD ENLLI. LLawdidog1, yn neckren'r ohweclied ganrif, oedd ateid cyntaf Yr(js Enlli, a Sictr Oonwy, yn rtheyrnasiad Harri VIII., oedd yr olaf. Gwcdi l'ladd y aiynadhod ym monacbdy can,- Bangor- is-y-C-ood, deuddeg cant ohoiiynt, am iddynt wecidio am iwyddaant eu oyd-wladwyr yn erbyri Ethelfrifh yn rhyfei Caer yn 613, cynhyddodd rhif y mynaohod yn Ynys EnlJi, a daeth duwioi- ion o bob rhanbartfh o Gymi-u i ohw?!jo cartref newydd yn heddwoh yr ynys. Dyddorol yw sylwi y cyfrifid y gyflafan ym Mangor-is-y-Cood, ar y pryd, raegis cyflawj;dia>d o felitith Augustine oiiierwydd gwrtihod o'r crefyddwyr Cymreig ymruno ag of ddong mlyntedd yn.ghynt i geisio troi'r Sacsoniaid o'u crefydd gau. A FIECHYDON HEINTUS. Mae awdurdodau iechyd ein gwlad yn oeteio cu goretu i atal yr anedrydon heintus sy weithian yn poryglu cenedloedd y Cyfandir rhag cyffwrdd a thraethollau Prydain. GalJwn ni, serch hynny, fod yn weddol ddLgyffro ein meddyliau.' Mae'r mor bob aniso-r yn derfyn tra diogel tan am- gylchiada-u o'r fath. Er hynny, o chwiiio cof- lyfiran plwyfi ein g\vlad, ni a gawn nact dieithr oedd Cymru i anrhaith oolera a heintiau nj-L elyb, :;11 yr amser a Lu. Eithr heddyw, gan tyi.,r berffaith cynilun ein hawdurdodau iechyd, ,¡ïm blinir gan afieohydon folly a chan gaethed rhec1- au ein porthJ'addoe<{d nid oes lawer o bery-ri i osteon ddwyn drosodd i'w wn-.=gar yr un afieo'.iyd o'i wlad ei hun. Mae'r sefyilfa, serch hynny, yn rhybudd i'r ardaioedd hyn sy heb fri-b^ys iadu'r oynliun diogelaf nrewn perthynas i an èdd- dai. Mae rhai rlianbarthau yng Nghymru, hyd yn oed yn yr ugeinfed ganrif, yn gajlw i gof gyf- l'wr tnteniis y wlad tua thrig-ain mlynedd yn ol, a chan mo.r hysbys yw i bawb, nid oes angen pwyslieisio ar eu perygl i'r wlad yn gyffredinol. Mae'r heintiau sy'n gwasga,r led-led y Cyfandir heddyw i'w priodoli i gryn raddaiu i ddiffyg cyn- liun priodol gan yr awdurdodau ieehyd, ao mae'r wers i wlodydd erailr yn a.rnlwg. -1 YMLADD AM BLEIDLEISIAU. Y dyddiau diweddaf buwyd yn adolygu rliestr -othonvyr y wlad, ac mewn rhai si rood d bu'r pkadaa-u gwlei,diyddol ar lawn waith yn oekso ennill mantais iddyn-t eu hunain. Wrth gydnabod y geiriau molawdius ddywed- wyd am dano gan ginrychiolwyr y auidiau yn Arfon. sylwodd Mr Latham i<kk> gacl: prawf o'u tegweh hwythsau.. Eithr yr oedd yn anghyniexadwyo yr hyn a, wneid ym Mori, lie y cyhoeddwyd rliestr o enillion a oholledion y pleidiaiu yn y Uysoedd oofrostriadol. Pan y gwvddai goruchwyliwr plaid y byddai i olouni disglaer cyhoeddusrwydd gaei ei daflu ar ei ym- dreohion, bueddid ef i geisio ermill er yn gwybod nad oodd ganddo dir cadarn dan ei draed. Da fyd-dai i'r rhai y cyfeirid yr ergyd atynt gym-eryd a dlywedodd Mr I..a.tham at eu calon, ac yrnatal rhagllaw oddiwrth yr hyn y cwynai efe o'i her- wydd.

Ymuno a'r Eglwys. ORDEINIO DR. J. CALEB HUGHES. Mae'r Parch Dr. J. Caiob Hughes, yr hwn yn ddiweddar a wnawd yn Gymrawd o Brifysgol Cymru fel oydibaby-,ddiacth am ei la-fur gyda'r ieitJlOedd Hebreig a Semit&idd, a'r hwn a as- tudiodd ar gyfer y weinidogaeth Anibynol yng Ngholeg Duwinyddol Ba-la-Bai;gor, wedi ymuno a'r Kghwye, a'r Sabbcrth ordeiniwyd ef yn ddiaoon g-an Esgob Tyddewi yn Esgob Blwyfol Abergwill. Mac Dr. Hughes wedi ei benodi i guradiaeth Llangyfolach.

Aeth dau fnstach i mewn i Egl wys Em- manuel, Nottingham, yn ystod y breg>eth, ddydd Snl, ac aeth ant oddiyno heb wneuthur unrhyw niwed. Dadorchuddir oofeb i Dafvdd Williams, yr emynydd., yng nghapei y Bedyddwrr, Croesy- pare, ar yx 21aiii o Hydref. Mr Lloyd George sydd i gyflawni y 'gwaith.

-0. m i Sniff" A For your awn good ■ | LADIES i B BLANCHABD'S, I APIOL STEEL PILLS ■ r-r* —i*T-*rr nir* » «-'• '■ 2 Sou to an Cltmlth Iflkptr box, ervaHfrmfrtm J 4 < < < 't

Llitli Die Jones. I YSERYD A NESMWYTH. rhyw ysbryd O anesmwythdra yn aflon- yddra a-raom y dyddiau hyn. Mae yr hai a'r cyuha-u-af. yd, ynghyaa'r Jodjars. wedi eu rhifo ymysg y pethau a fu. Ar ol --A y cyn- ha-uaf, fe fyddwn bellaeh yn edrych ymlaen at y Nadoiig. Yr adeg yma o'r flwyddyji y boo- wn yn gweled pobol yn newid eu tai ,u FFERM- ydd; morwynion yn newid EN lleocdd, -gwraig y ty yn tynnu'r ha.n.jjings i lawr ac yn codi y car- FKRT—mae gan Die Jon-e)> b;-ofiad personol o hyn, anwyi dclarilomvyr, acfoos ma Mari tymrn eill bwthyni bach ni ty-eliwith alian yr ivythnos yma. "i hel llwch yr Eisteddfod allan," medda hi. Bydd y eiopa hefyd yn oa-u yn gynaraeh ao yn d'iffodd- goleuni eu Ifencsstri, ac mewn can- iyniad byddwra ■liinri-au yn rhyw balfaiu yn y ty- wyllwoh ar hyd yr heolydd, gan fwmiaiii, "0 na bvddai'n haf o Ie, 'y mliobol i, rhyw greadairiaid ansicr ia.wn ydu RN—byth yn gwybod- beth sydd yn myn'd i d»di-gwy<M i ni nesaf. EV i ni HINAPTHU am or- ffwyydra a thawelwch, chawn ni mono fo yr oohr yma i'r nefoedd1; a chawn ni m.o'no fo yno OIL waith <s heb 'neyd dim ond hiraedm anv DA,no tra yr ochr yma, y mhobol bach i. Ma nhw yn dey-d ein bod yn myn'd i gael ethoiiad cyffredinol yn mas Ionawr er mwyn taflu y Weinyddiaeth bresenncfi allan. P allam. rua osoda nhw ferohed ioo- ainc prydferth, yn liawn o waed BJ^V a synwyr cyffredin, yn y Ty Isaf am d10 yn lie y rhai GYDD yno. Siawns na wnaeai nhw arfer doet.hineb a ohyiiawnder tuagat y tdawd yn ogystal a'r cyf- oothag, y meietr yn agysfcal a'r g-W<1.s. Oddi- alJan i'r Sertedd it MO y merohcd yn prvsur cy- rnaryd lie y dynien. Fe aeth MRI Llovd GEORGE o Griccieth i Landudno yr wythnojs ddiweddaf i gyfl-awni y GOTCLIV.YL pwysig o A^OR bazaar, a gadawodd ei gwr adref i ohwa«vu gollf a liadd nadrodd! (Jyflawnodd y fonedd-ges y gwaith gystal, os nad gweli, na., bu»I. 'ru,ti dyn yn neyd. Ar ol eiiua-wa ym mbrif v.osty y dre' aeih mewn motor car am dro, a. thraddododd araefcli hynod amserol: yn y nodachfa. Toedd nob yn cfegvyyl y basa Mrs George yn dod a'i gwr hefo hi, cmd mi roedd airsryw wedi ead eu siomi am nad oedd Megan bach wedi dod heio'i mhaai. YIla. ferched, høfyd, ar Fwrdd y Gwarch- EIDWIUD yng Nghonwy, ao yn ol beth ydw i wedi giywed, y marched svdd ym myn'd a hi yno, a dywedir fod y dj'ixion, druain, yn prysu.r goiii ■ tir. Menyvr, sei Mrs Oldman, oedd yn llyw- ydidu dros y cyfarfod daweddai, ac fe ddywod- odd un o'r aelodau wrt.h Die JONEIJ na weiodd 0 erioad wall M Oldman mewn oadair lywyddol e-rioed. Dyna i ohi yclwdig engTeifftiau yn dangos fod y merohed yn prysux frymoryd iio y dynrion, ao o.s na byddwn yn ofalus mi I'ydd1 yr ysbryd anesmwyth yma yn tier o'n hysgubo ni, y dyn ion druain, oddiar wvaieb y ddaear yn fuan. Y CAS CLOC. Mae yr ysbryd anieernwj-TH yma ag sydd yn dyrchafu y roerolied ac yn darostwng y dynion Y-N GYRU y dynion i w:neyd petha rhyfecid a gwir- ion iawn ar ADES^AU. Y dydtcl! o'r blaen mi roodd dyn yn teiinlo awydd i fyn'd all an ar yr afon i bysgota, ond, gan nad oedd ganddo gweli, AIE-TH aidnef a fchynnodd beirian-waith y cloo allan o'r oas; ac fe aeth a'r CAS i lawr at yr afon, gian fieddwl myn'd alkn jTiddo i byfi&ot'A. Bu am oriau lawer yn brysur ar lan yr afon hefo hoelion a morfchwyli yn treio gwneyd i'r hon ED^YEH rhywbeth yn debyg i ¡"TWcll. Yrrihen aniser gwinusth set reit eyfEorddxis, a poeododd brwsh fel mast, a. obadach poced coch a spotia gwynion fel flag ar d'op y mast. Wcl, ar ol eaol' po";>eth yn ba.ix>D—Y lines pyagota, yr anger, AO felly yndaen—.DYNA yrru y eweh i'r dwr; ond, Ow! CAN gyirted AG y rhoddodd y llonigwr ei draed yn y OILS, dyna fe al an drwy'r gw-aelod A <iyna lie 'rood<i y creadmr, druan, a'i GAS cJoc yn yr afon, a inerchod glan y mor yn ahwertbin am ben ffolineb dvnion. DYSGU FFliRMWYR I FFARMIO. 'Dœ; yna d-dim rocrched' ar Gyng-or Sir Ga- narfosi Gan hynny, gadewch i ni sylwi PUT NUT nhw yn trin OU busnee. Yng nghyfa.rfod! y Pwyll- go-r Ariannol y dydd v'1' blaen, mi roedd yna un ar bymtheg o aescdau yn bresenol ar y deohreu, ond cy.n y <1 i wedd ni-d oedd onci pedwsar yn bre- rvenol1; a doe-dd hyny dclun yn ddigon i drin bus. nca pwysig ag oedd gerbron; ao idly gobir- iwyd y oyfairfod. Mi rydw i yn addef ma petha syah nawn ydi ffLgyra, fel rheol, orid mae yn rhaid i ryjvun eu trin er meT syohion YDYAIT; ac <xs nad ydÏ. y dynion yn barod i gyffctwrii eu dyl- edswydda-u i'r sir, bydd-ed iddynt eefyll o'r neill. diu i wnoud He i'r marched ga.p.1 treio. Mae yna lot O siopwyr, cyfredtJiwyr, pregeth- wyr. a dcyotoriaid ar y Cynigor, ao mae rhai o'r boncàdigion yma yn awyddius I-aivil i ddyjsgu y fFarmwr sut i ffea-mio. Mae nhw eisio gwa,:o tua 5000}3 ar y plan. Pan ddywododd Mistar G. O. Jones yn y cyfarfcd dydd Gwener fo-d y Cyngor yn myn'D i dtOCito¡{Í,aJitd¡ i ddysgu ffannwrs y illr sut i ffarmio, yr -atebiad gafodd o gan aelod arall oedd: "Ac ma eieio eu dysgu nhw hefyd." Wir, y mhobol i. mae yn ddigon i wneoid i FT'armwii; Sir Gaernarfon droi Y-RAIEJCO an allan i g-yd yn y K*Biwnq nesaf, a dunfon eu gwra-gedd i'r Cyngor Sirol.

Addysg yn Ne Affrig. LLYTIIYR ODDIWRTH GYMRO. Y mae Mr Ednyfed Evans, brodor o Lanbe.ri% a chy-n,atliraw cynorthwyol yn Ysgol y Cyngor, Penygroes, yn athraw yn awr mewn gwydskm- iaoth yu. yr ysgol uwchraxldol i fechgyn, yn Gra- hamstown, Cape Colony, ao mewn llvthyr at oi gyfailJ, Mr W. J. Williams, Ysgol y Cyngor, y Bontnewydid, ger Caernarfoin, rh-ydd dipyn 0 banes y wlad a manitei-sian <ddysg'. Dywed ei fod yn falch ei fod wedi montro allan i'r wiad, fawr bono a chael gweled ychyddg ar y byd. Y mae'r dref y preswyliad efe ynd^li—Grahamsfcown —meddai, yn diref brydferth iawn. Y mae'r mwyafrif o'r bobl wynion :11 Bryeteimrwyr (tua chw.e' mil). Y mae yno naw mil o bobl dduon (y Kaffirs). "Un path a'm gynodd yn fAWR yma," meddai. "sef fod y gyfuindrefn addysg yn un mor odictogo. Y mae yn yr YAJEOL lion o'r Safon, VII. i fyny i'r 'matric.' tua 170 O blant, o bediair ar ddeg i bump hu-gai-n oedi, ac y mae yma bopeth goreu—O R staff i lawr i'r tneiracisHi." Ai yr ysgrifennydd yn mlaen i an- mol y oyflogau a delid yno o'i gymharu a'r hyn delid ym Mhrydain. Dywexiaj. fod y gwaith yn yr ysgol yn debyg i'r hyn ydyw YN y wiad hon, ond nid oedd yn oreelu fod y disgyblion, a'u oymeryd at eni gdlydd. oystaJ a phlant yr hen wlad. Yr oedd yno adedadau gwyehiotn. Siar- edid dig-on o Saesneg yno, ond ychydig 0 Gym- raeig-. Y mae yno bump o ac un ohon- ynt oed Davial WiMiamE, brodor o Rostryfain. Y mae ere, meddai, yn y Brifysgol yno, aQ yn ysgolor campus. Terfynaiai ei lythyr d'rwy anfon ei gofion at alInryw 0 ben gyfefllian.

Achos Crippen. Y TRENGHOLIAD A'R RHEITHFARN. Gafodd yr ymehwiiiad yn Llys y trenghol- ydd tax weddiilion gafwyd yn seler 39, Hill- drop Ct, Camden Town, LJuodaa-n, ei ddwyn i derfymiad ddydd Llu-n, pan y daeth y rieithwyr i'r penderfyniad mai gweddill- ion Mrs Cora Crippen gafwyd yno, ac mai yr achos o'r farwolaeth ydoedd gwenwyniad. Dyehwelasant reithfara o 'Lofruddieeth wir- foddol' yn erbyn Crippen. Werth symio i fyny, cyngorodd y orwner y rheithwyr i adad sefyllfa Mies Le Neve allan o'r ewestiwn. Dywedodd nad oedd wedi cael xmrhyw dystiolaeth ei bod yn gyf- ranog cyn y weiultrod, ac nid oedd yn un rhan o'u dyksdswydd i wneyd ymchwiliad gyda golwg ar fod yn gyfrairnog ar ol y weithTed.

Oeir darlim iaerwn olew o Ganghellydd y Dryeorfa yn awr yn Neu add Srrol Caernar- fon. Yr arlunyod ydoedd Mx Leonard Hughes.

Nedion o Glip y Gop. (Gall "Wil y G\yc:thiwr"). Ymddengvo nad oes wiJ i'r si led Mr Temple v.-ed-i ymduiswj*ddo oddiar Gvngor Plwvf Llani-a^-a.. FFYNON WEN. Fe ddywed gohebydd mai petli tebygol ydyw lod y ffynon lion luiwaitli wedi bod a iieufwd uwch ei phen. Nid t-ebygolrwydd ydyw, ond sicrwydd, ca.nys cJywais h-en bobi eirwir yn adiodd eu bod yn cotio pan oedd oadwen o i.a:arn wedi ei sicrinau mewn carreg yn y 11.2nfwid, a chwpan o ddofnydd oopr gyda. chores iddi w-edi ei sierliau yn y pen ar.al1 fed y galiai neb a fyno dori ei sych-ed. gyda J11. Pwy neu pa bryd y symudwyd hwynt ymaitli ms gwn, t'&c yehwa-ith chwalu yma-ith yr hen addurn Irajiesyddol; bum i fy hnnan yn darllen argraff oedd &r garrcg yno ychydig llynyddoedd yn ol. Ond er gwneuthur pob yinchwil-iad am dani yn ddiweddar methais a ehael dim o'i hanes. Hwyraeh Tvedi sefydliad Cymdieit-has Hanesyddol Sir Fflint y cymerix mre.ur.a.u i r()¡ddi atal fa, aT dynnu i lawr hen betluiu o'r natur yma sydd o w-erth han-csyddiol. HUMPHRA HUMPELRA. Pan osddyut yn cogyweirio Eglwys Blwyfol Galltmelyd ilynyddordd yn oi cofus genyf weied darn o garreg b.sdd"<tedd wedi ei dwyu ■allan. o law-r yr Eglwys, gaearli yn axgraffedig yn uymraeg yr hyn a gpanlyn :—Hiunphra iiiimphra, Yswain. Gada.wodd yn ei ewyllys ddeugain punt i dylodion Galltmelyd a Phxes- tatyii. Y dyddiad ydoedd 1600. Pwy all ddweyd dipjrn o hanes yr hen foneddwr hwn? Dvme. waith i cliwilio a-llan i'r bobol sydd wedi lino a'.r gymdeithas newydd hanesyddol. Gyda I-law, yr wyÏ vn oofio darllen hen reetr oSir Pfiint, ac yn yr un ganrif a'r Eyn ar y darn ca.rreg a nodais eeix enw un Humphrey Humphrey, fu yn sirydd ddwy waith. Attolwg, a-i yr un Humphra Hum- phra. ydoedd v ddau.-P DYSERTK. Ym marwoJaet.h yr hen gyfaill Mr Rieli aj~d Hughes maoe y lie hwn retwodi colli un o'r he-11 drigolion mwyaf poblogaidd, f-el y prof- wyd 1iyny yn rhriedi y dorf ddaeth i daiu y gyjnwynas olaf iddo. Oaddwyd ef da-n y diefn newydd yn mynwent y lie.—Erbyn hyn cydnabyddir os mynir dai i fyny boblog- rwydd y He hwn yng ngolwg dieithriaid y rhaid symud ym mLaen gvda'r oes, ac i'r dibeji hyny y mae y Cyngor Plwyfol wadi cymsryd y mater i fyny, a cdizfw-va ymdrin- naeth ar hyny yn eu cyfarfod diwcddaf, a dyg:¡r yr un aches dan sylw yn eu cyfarfod nesaf. Bwriedir galw cyfarfod o'r tret-h- dalwyr i wyntyllio y cwestiwn rhagllaw.

Pryddest Ednyfed Fychan. (At Olygy-dd y "Pioneer.") Syr,—Trwy ryw amryfusedd. diaingodd amryw o wallau i" ill beirnith air y tmastyn uohod, yr hon a yrnddajigbosctki yn ei-ch rhifyn diweddaf. Gan na qhefais brawflen i'w chywiro, erfynial arnoch wda,(-.i i'r ey weiriadan a ganlyn ymddangos yr wythnos hon. Yn nglyn a pbryd>ck*>t EHdir Sais yr ydys yn daa-llen "aan y cynlkrn a geir o fosur y bryddest hon." Y eynlhin "a. geir o fl-aon y bryddest" a ddyltasai fod. Nid yw neges ddyohymygol Gwyrrfarf am angel a ajifonwyd yn unswydd i ffurfafen Gwynfa "i gyrobu gBasliw i wneud Jlygaid" i Wenllian yn ddeailadwy, gan fod y gair 'glas' yn annarilenadwy. Hefyd. m.a.e'r frawddeg patrth sylwi ar ranaadaa'r can rifa-u yn aiighyUawn trwy fod y geiriau "yir oedd" wedi eu gadael aJlan. Trwy wnoud hynny "yr oedd Gwynfarf i gyn-aedd at Ednyfed canyj. "yna yn y Cjelthfed Y g">veli'r un bueheddai'r dewr Ednyfad." Mae'r oysodydd wedi aomd'wyo cywiriad y llinell olaf yna. Fel y ea.mlyn y dywodais i y dylasai ddarllen: "Y gwelir un y buoheddei'i- diewr Ed- nyfed ynddi." Mae "liaorwydd" brawdde^ad Y Maewy Mud. wedi ei droi yn "naorwydd," a", waith yn "eeisio perconoli po-yeth yrriro 1" wtdi cymeryd ffarf newydd, sef c^eJeio preiaeainoH po- peth; ond nid oedd yr ymgeisydd yn euog o hynny. Mewn brawddeg arall ceir y geiriam: "Byddai raid i darlienydd cyffredin." Dylaeaa d—1 y wasg adaol yr dd yn lionnydd yma. Dar- Uenniir am "Ednyfed a Groesgad" fel JIO buaeent yn rhyw ddau berson gwaihanol: ond yr hyn. a ysgrifon-asoi Su'r Iwerydd a minnau oedd' "Ed- nyfed a'r Groesgad," yr hyn sy'n dra gwahanol. Am Myrddin Wyllt dçfwedir: "Mae'r ymgeis- ydd hon." Ni thybiaie i-erioed mai benyw oedd, ac nid rrrifennai8 hynnv chwaith. Dywedais ein bod yn cael yn ei waith bwysau'r yiwesymw, ond y mae'r argraft rior aneglur fei nad deall beth a olygwn. Mae d-au wall yn y fraw- ddeg nct-af: "Teg yw ssylwai mill. ar wedd dan arall yn cam; iddo y gesyd y baidd hwn y rhaj fwyaf o'i gerdd o'n blaen." Dywedais am bryddest Einion a.p GwaJohmai nad oedd yr ym- g^isjdd wcdri. cymeryd "dig-on o boen i'w ehabo'i drwvddi," ond mynnai'r oysodydd mai "i'w Ghydrwibod dnvyddi" ddylaswn I -hvcyd. A ymhellaeh, dyfynaie dda.u bennill o waith hwn. Fel: y g'cl'lid "can-fed y cLine a gear ynddo:" ond tybiiu'eh cyaodydd mai gwell f'ai g-adael allan yr vmadax>dd "a gear." Myn-nai hefyd mai gwed oedd dweyd "Oeir yn y gerdd llawer o (idam-au da," na. gosod y frawddeg i lawr fel yr oeddwn i wedi ei hypgrifennu. Hefyd meddy'iai gymaint o'r boirdd n'ej anghofio bod' hwyEau yn perthyn i neb ma dim ond Jlw-Ynt-hwy, ca-nys n.v Iliniell—"Awei ga-redig o wynt oedd yn siffrwd ar hwyliau y bad," nes peri iddi ddarllen fei hyn "Awel guredig o wynt oedd yn siffrwd ar hwyl- iau y bardd."—Yr edddooh ym gvv.ir, GWYNEDD.

Trioedd Golygfeydd Cyiiiru. Mewn misolyn, Seisnig banner oan' mlynedd yn 01 ^-mddangosodd y trioedd dyddorol a gan- lyn:- Tri mynydd yr esgyaia pawb hwynt: Y Wyddfa, Ca'iair Idris a'r PenmaeaimawT. Tra nrynydd [141. fyddal yn edifar gan neb eu heagyn: Myinydd Caergybi, Cam 14adrydi a'r Breidtden. Tri mynyddi na, eagyna neb hwynt: Plinlumon, Areeiag, a Oharnedd f/lev.v ly n. Tri chastell yr a pawb i'w gweled: Caernar- fon, Conwy a Harlech. Tri dhastell y dyiad pawb eu gweled Beau- macis Criocieth a. DaadjjToh. Tri chastell nad oes neb yn myn'd i'w gweled: '21, Fflint, DolwyxMetem, a CSiastall Prysor. Ta.1r ffyncion y dylal pawb gweled ao yfed ohoaiynt: Treflynnon, Wygfair a Ffymnon Beuno. Tair riiaiadr Sir Gaernarfoini: Rhaiadr y Wen- ol, Rhiadr, Conwy, a Rhiadr. Ogwem. Tair irhaiadr fawr Meirionydd: Pistyll y Cain, Rhaiaxir y Mawddach, a'r Rkaradr Du. Y tair golygfa fwyaf mawreddog yng Nghym- ru: Llytn Idwal, y Glaslyn, a Pe-n y Oil. Tair golygfa fwyaf swynol Gogedd Cymru: Beddgtelert, Tanybwlch a Glanmau y Fenai. Y tri Hyn pxyxiifeitlaf: Llyn Gwynant, Liyvn Peris, a Llimil Tegid. Tri. dyffryn y dyiai pawb em Dyffryn Ffeatiniog," Djffryn) Lkunrwst, a Dyffryn DoI- gellau. Y tri dyffryn goludog: Dyffryn Clwyd, Dyff- ryn Ardiudfwy, a Dyffryii yr Hafreci. Y tair naait y dyhti pawb fyn'd trwyddymt: Nan-t Llanber.ia, Nant Aberglaslyn, a Nant Ffranoon. Tri llyai rhagorol i bysgotwyr: Llyn Tegid, Llyn Ogwen, a LJyn. Cowlyd. Tair <d'on ragoffol i bysgotwyr: Y Ddyfrdwy, v Gonwy a'r Vyrnwy. Y tri mynaehlog godidloeaf yng Ngiogledd Cymru: Cymer a Basingwerk. Tair poot Gogledd CY-MRU: Pont Conwy, Pont Menai, a Phont Lla-nrwst. Tri lie n^lldhuodig y dyiai pobl eu gweled: Abecdarosi, Amhwh, a Dimias Mawddwy. Ta-ir ynys gwerflt eu gweled: Ynye Seiriol, Yinys Enlli, a'r Somth Stack. Tri lie na fedd<fia un dyn fyned i'w pen draw: Y Twll Du, yr Ffidir, Pwynt Cilin, yn Lleyn, a Samn Radrid, ger Aberniaw. Tri anhebgor teiuhio yn, dddfyrus yng Nghym- ru Merlyn cryf, oyey-natb dyddan, a digon o air ian. Tri phetth a ddug pawb a ymwel a Chymru yn oi gyda hwynt: Esgidiau wedi eu gwisgo allam, het mew'll oyflwr drwtg, ac adgofion melus am y wled. Tri pibeth heb y rhai nas gall neb fwynhau teithio yng Nghymru: Iedhyd da, ysbryd llawefn, a thymer DDTA.

Mae Mr Fjdwand Whitley, mab cyn-Aeiod Coidwadol droe E^erton, yn bwriadu dyfod allan lei ymgeiøydd Llaiw: dros GyW<)r Dineeig Ler- pwl. <

Lloffion. J Mas cestyll Cymru weithian yn e-nnyn dydi- order neilltuoi ymysg bobl y wlad. Y n y mi" diweddaf tidodd yn agos i bedair mil 0 de:IH- wyr ymliada Chastell l-larlech. Geivvir Eglwys Bryn-y-Maen, gerilaw Cohryn Bay, yn "Brifeglwyj y BRYNIAU-" Ni ellir wrtjh well golygfa na'r hyn a geir o'i thwr uchel. Y 11116 nesaf dadorchuddir cof-godofn Dafydd William, yr hen ernvnydd Cymreig, gan Gang- bellor y Trysorlys. .J b> 0 Eleni y dd;hir canmlwyddiant yr vgol Sul gyntaf yn Efrog Newydd. Un o'r tri a'i cych- wynodd oedd y Parch Joseph W. Griffith, gwein- idog Cymreig gyda'r Bedyddwyr. Cafodd barddoniaeth Gymraeg sylw anarfer yn y papyrau S'sisnig yr wythnos diweddaf. Yn AD ran ienyddol y "Times" yr oedd yr ym- driniaeth yn un o'r rhifynnau yn llanw podair ooiofn, a rhoddwyd eylieithiadau o weithiau am- ryw o'r beirdd Cymreig. # # Dywedir wrthym mai Uynnoedd Gwynnant, Peris a Thcgid yw'r tlysaf o Jynnoedd Cymru, a Thegid, Ogwen a Chowlyd y mwyaf poblog- aidd gan wyr yr enwair a'r rhwyd, Dywedodd C\Tiiro enwog y diwrnod o'r blaen y caw.ai tynged yr iaith Gymraeg ei pbender- fynu dros fyth yn ystod y ganrif broeennol. N-,d yw Cymrseg yr aaxlaloedd poblog yn awr, ebe ef, namyn cyniysgedd gwrthun. Mae iaith len- yddol y.r ysgriiennwyr dysgedig yn ILawn 0 briod- dduMiau estronol; ac mae barddoniaetn Gymraeg yn ooiii ei halen. Bydd yn rhaid i'r Brenin a'r Frenhines eu hun-ain fod yn broieninol yng ngwa.-anae.th urddo'r Tywysog yng Ngbaernarfon y fiwydrlyn nesaf, a bydd y gwaaanaeth yn liav-AI 00 nodwedki- ion dieithr. Fe'i harddiR yn ol yr hen ddefodau. Yn ol Debrett arwydd-Iun o lywodraeth a fydd y dieymwiaLen aur a roddir iddo, a'r fodrwy yn ei rwymo i fod "yn noddwr i'w wlad ac yn dad i'w blant." # Mac oes Hen Bont y Fe-iin, Beddgelert, yn cyflym ddirwyn i'r pen, gan benderfynu 0 t Gyngor G'asiyn adoilada flOUt newydd yn ei lie. Eirys yr hen bont, eerch hynny, yn hir yng ngluelf y wisd. Hvsbys yw darlun David Cox ohoni; ac ni aeth yr un arkmydd i ffwrdd o ardal Beddgelert hob fyn'd a'r bent gydag ef ar ei ganfas. Dyma ddywed un 00 bapyrau Seisnig yr Ameri- ca am Gymry'r wlad hcnno: "Rhaid i'r Cymary wrth eu O-an. Canant yn eu llawenydd; a chan- a.nt draohefn yn chwerwder eu goad. Pan yn ffarwelio a chaxtref A dliyfeiili<?n mae oan AT y wefur, a phan gyfarfyddo'r naiil y lliall O olwg eu bro nid yvv'r gan ymhell gwedi'r cyfareh a'r siglo llaw. Ar ddiwrnod Eisteddfod neu gyman- fa mae can yn Ilenwi'r awyr o for i fynydd a phawb, yn gystal a'r ad a r, yn fud wrth wrando'R nodaiu yn y gwynt. # Mae cysyiltiad ages iawn rhwng y Gaeieg a'r Gymraeg, ac mae tebygrwydd yr enwau ar ani- feiliaid yn iaith y Gwydd-EL o'u eymhax-u O.'T eiddo ni yn dra nodweddiadol. NVele rai eng- reAI t.iau CTMRAEG. Eppa Asyn Asyn Broch Arth TATW LID Cath Bmvch Ci GAEIEG. Apa As, Asal Breac, Broo Art, Arth Tarbfabor Laogh Caod, Caoit Bo Ci 'R' Dyma anerohiad ffraeth I.Ae-w Tegid yn un o gyfarfod'ydd yr Elis-teddfod yng NghoWyn BAY L3 Mae hen Eisteddfod Oyrnrn wen Yn codi ci phen yn rhyfedd; Ani oefi»au l-ai, fe'i gwelwyd hi Yn hynod ddiyrngcledd; Ond goreu Cymru rydd yn awr Ei gJin i lawr i'w Gorsedd. Hi ydyw ma.maeth oerdd a chan, Hi geidw'n lan ein moesau; I Hi fagodd bant, hi faga fwy, A hwy a'u noddant hithuu Ni fynrsai un o'r plant wn-sud cam A mam hen Wlad y Bryriau. Hwy fynnarrt ffraeo tipyn bach, Fel pob plant iach yn wastad A phigo beiau AM bell dro, Mewn goirrau mwyn o gariad, Ond dyna'r fel mae plant pob gyriad, Yn siwr, yn dysgu siarad. Mae'r oen yn dyrg-I'r ddafad ddu I bori ar y bryniau; Mae awen ieuarao Cymru Fydd Yn dod yn rhydd o'i rhwyanau, Ac Mae gwin newydd aywion l'ien Yn dryllio'r hen gostreiau. Mae Cymru Fu a Chymru Sydd, NA Cliymi-u Fydd yn uno; Yne ngwyneb haul, ar fanUawr gian Y ng nghariol can a chroeso; I gadw 'Steddfod Cymru'n un, A'r delyn yn ei dw yh

Y Gocos-wraig a'r Gwarcheidwad. Yng nghyfarfod Bwrdd Gwarcheidwaid FTer, tindog, ddydd Mawrth, gofynnai gwraig O'T Pen- rhyn am ganiatad i gacl ei baehgen alian o'r ty. Sicrhai y gofala;i yn briodol am dano. Gofyrmockl y Cadeirytabd a oedd ganddi WAITH i'r bachgen, ao atebedd fod G'and.di ddigon, o waith pobi iddo. Mr Richard Williams (un o'r Gwarcheidwaid): Ai nid chwi fu yn gwerthu 0000s yn y Blaenau acw? Y Wraig: le, syr, a g-werthaiis lawer iawn i chwi (chwerthan). Y Cadeirydd: Roddasoeh chwi fesair go dda MMb ? (chwerthin). Y Wraig: Do, ac yr wyf am ddod acw yn fuara eto. Caniatawyd i'r baehgen ddod alla.n.

Yr Efengyl yn Llydaw. Dyn-a benawd y paragraph canlynol yn yr "Egliee Libre" (yr Eglwys Rydd):- Mae y Genhadaeth bo blogaidd newydd agor ystafeJl symudol (salle demon table) yn Saint- Nazaire, ac wedi penodi MAl Saint-on a Chollet i edryoh ar 01 y gwaith. Cynaliwyd cyfarfodydd agoriadol yno Awst 14 gan Mr de Grenier. Daw i'r vstafell bob dydd wrandawyr ast-ad a difrifol, A daJiact i gynyddu o hyd. Y noeon hon oedd y deg- fed cyfarfod; yr oedd yn breeennol agos i gant a bobl, a ohysj^dda eu dyddordeb a'u cydynadeimlad yn ddyddiol. Cyaorthwyid y Ixvneddwyr a enwyd gan Mr Delattre. gotlvg-- ydd yr "Ami" (y "Cyfaill"). Yn ystod y dydd elai'r cyfeillion hyn oddiaiacyloh, gan ymweled a. marchaadoedd a fferriau Mor- bihan (ystyr hwn yw Morbychan), ym mysg y bobl fwyaf ar ol drwy Ffrainc i gvd. Seaoombe. R. M. P.

PENMACHNO AR CWM. PREGETH.—Rhoddwyd pregeth yn Rhiwbach 'nawn Sul gan y Parch Thomas Gwilym Roberts (W.), Eglwysbach. TYWYDD T 'EG.-Erbyn y bydd y "Gwalia" yn nwylaw ei ddarllenwyr, ni bydd ond ychydig, os peth, o'r ydau yn aros yn y rhan uchaf or plwyf. Er ei bod yn ddigon oer ambell i ddiwr- nod, ac i rew ymweled a ni nos Fawrth, yr ydym yn cael tywydd ardderchog at y cvnhauaf yd.

Hysyeir fod y Parch Edwyn Charles Hart, gwemdog Eglwys Anibyrud Sarsnig, Penmaen- mawr, a chadeirydd Undeb Anibynwyr S&esxiig Goghedd Cymru, wedi oydsynio a g-alwad dder- byrsiodd o miw-re Ansbynol WyJde Green, Bir- mingham; a byidd iddo ddschrou ar ei ddyled- I yno y DABAUX CCFAW yn TACBWODITI

Marwolaeth Mab Mr John Bright. Dydd Gwener bu farw Mr William Leatham Bright, mab i'r diwoddar Mr John Bright, yn S::h!2 nii«rvdd oed. Cynrychic c'dd Stoke-on- Trent yn y Seneod fel Rhvddfrydwr, o 1885 i 1890.

Y Pellebr Diwifr Eto. Dcrbyniwyd yr hysbvsrwydd fod Mr Marconi, ag oedd ar fwrdd yr agerlong "Principessa Maf- aIda," yng nghvfBniau Glace Bay (Canada) wedi llwvddo i dderbyn cenadwri daiwifr o Clifdc-N, yr Iwerdaon, pelldcr o 3500 o fiildirocdd, a hyny liw dydd goleu.

Marw yn 102 mhvydd oed. Bu farw Mr Thomas Williams, Llangorse, Sir Frycheinic-g, ar ol byw am 102 o tflwydd;. G-anwyd ef yn ardal Conwy a thrculiodd Wil- liruns ei oes fel teiliwx teithiol gan fyned o amgylch y wLad a gweithio mewn man dydd- ynod, fel y byddai galw am ei waeanaeth.

Brawdiysoedd Gogledd Cymru. cli Mae dyddiadau Brawdiysoedd yr Hydref yng Ngogledd Cymru wedi eu trefnu fel a ganlyn Caernarfon (i Siroedd Men ac Arfon), 13eg o Hydref; Rhuthyn (i DrefrdJwyn, Meirionydd, Ffiint, a Dinbych), 17eg o Hydref. > Y Barnwr liorridge fydd yn eistedd.

Drylliad y "Carnarvon Bay." Y DWYLAW YN DDIOGEL. Giani-odd y cwch oe.dd ar goll wedi drylliad y "Carnarvon Bay" yn King Island. Yr oedd yr hoJl ddynion yn fyw alli yn iaoh. Eu henwau ydyw:-G. Newnham, prif swyddog; D. W. Hardy, Manoeinion; William Jones, boaiwain; J. Jones, saer, Llandwrog; L. Stengel, John Stengel, J-ohn Campbell, J. Cook, W. BRI^WN, Owen Jones E. Thomas, Charles Sinclair, Erol Monk, H. C. Cook, Philip Ivobey, Frederic King.

Eglwys y Wyddgrug. Cyfrifir EgJwys y Plwyf, Wyddgrug, yn un 0 rai haj-dda'r Gogiodd. Y Hynedd deohreuwyd crosrfa -It ei had)gyweirio a'i hiidmewydsiu, ac y mae 2100p wedi ei addo mewn TAR^YIGTIIIADAU, 650p wedi dod i law, a delir i gasglu aes y oyr- haeddir y swin angenrheidiol—O bump i obwe? mil o buinnsu. Ymysg y tanvsgnf-wyr haelaf, oeir Mr P. Tatton Daries-Cooke, Gwysaney, gyda 500p, a Mr Peter Roberts, Plas Bromfield., yntau gyda. lOOp.

Marwolaeth G weinidog ym Mhata- gonia. Daw'T newydd am farwolaeth y Parch D. Lloyd Jones yn Patagonia, yn ei 79 mlwydd oed. Genedig-ol O Sir Ddinbych ydoedd, cc addysgTyyd ef yn NGHOLEG Anibynol y Bala. Ar ol gweinidogaethu mewn amryw egiwysi yn Nghymru, aeth i'r Wladfa 35 mlynedd yn 01, ac yno LL-afuriodd gyda mawr &e.l gan ennill parch cyffredinol ei grdwladwyr.

Marwolaeth Cyn-Archesgob Caerefrof. Ddydd Llun, bu farw y Parch Dda*. Mac- lagan, Archesgob Caerefrog o 1891 i 1908, yn ei breswylfod Llundeinig, vn 84a.in mlwydd oed. Bu yn rheithor N-ewing-ton, fleer Ken- nigton, ac yn esgob Lichifield, o'r hwn le y dyrchafwyd ef i archesgobaeth Gaerefrog, fel olynydd Dr. Mag-ee.

Yr Esgob a Blaenor Wesleyaidd. Yx wythnos DDIW^DAF gwasanaethodd Esgob Llaneiwy yn anglada un o drigolion byraai y ddinas -gk>bW.. Yr oedd yr ymadawedig yn Anghydfl urfiw r oadarn, ao yn ddiaoon yng nghapel y Wesleyaoid Cymreig. Bu am nifer 0 flynydidoedd] yn aiddwr yn Miniasdy r Esgob, ao ysr ooárl, hyd ei farw, yn derbyn biwydd-dal gacv yr Thgob. Yr oedd Esgob Edwards yn ymwol- wr cyson a'r hen wr.

Achau Tywysog Cymru. Mae'r Parch J. Ceredig Davies, Llanilar, ger Aberystwyth, wedi casglu tabl achyddol drwy yr hwn yr olrhain ddisgyniad Tywysog Cymru i Cadwaiadr Fendigaid, yr olaf o Dywysogion Cymru, i ddal y teitl o Frenin Prydain, yr hwn a fu farw yn 688. Y dydd o'r blaen anfonodd Mr Davies gopi o'r tabl dy-duorol hwn i Dywysog Cymru, ac y mae yntau wedi ysgrifennu i ddiolch iddo.

Dam wain yn Chwarel Rhosydd. Ddydd Gwener, brawychwyd gweithwyr Chwarel y Rhosydd, oherwydd i ddamwain a allasai droi allan yn ddifrifol iawn gymeryd lie yno. Byrthiodd tuag ugain tunell o ysbwriel a cheryg ar dri o'r gweithwyr, scf crc-igwyr, y rhai oedd Mri Robert Buckeley, Ty Capel, Ramoth, Llanfrothen; Wm. Lloyd Williams, Lodge Ynys- for, neu y Gatws Baeh, Llanfrothen; a John Henry Lewis, Tanygrisiau. Yr oedd un olion- ynt wedi ei gladdu o dan y ceryg. Anafwyd hwy yn lied dost, ond y mac'n syndod eu bod wedi dod allan cysfcal, o dan y fath amgylchiadau difrifoL

Boddi ym Mhell o Gartref. Derbyniwyd llytbyr yn Wyddgrur, sir J'lliiit, yn rhoddi hanes marwolaeth Mr THOJAAE I'tibs, brodor o'r dref, yn Nghaaolbarth Amtrxia. Cyohwynodd Mr BDELIS o'r wlad hon vn Chwef- ror diweddaf, fei cvfreithiwr a gorucliwySwr cyffredinol oedd yn cymeryd gofal cwmni ym- chwihadol i Honduras, Canolbarth America, a rhai misoedd yn ol hysbyswyd trwy y peliebyr ei fod wedi boddi, tra yn symud i fyny y wiad o Tegucigalpa. Ymgymerwyd a'r cadgyroh ar ran .i Cwmpeini Ymchwiliadol Canolbarth America, gyda'T a-mcan, fel y tybir, O gael alsan adnoddau y wlad, er dadblygu masnach. Dswffi y Hythyr sydd newydd .ei ci dderbyn fod y bad yn cyn- nwys y cwmni wedi dymchwelyd wrth fyned i fyny yr afon a thra vr oedd yr aeloda/U eraill wedi cyrraedd yn dd?ogel i'r lan, syrthiodd Mr Betiis yn aberth i grooodeil. Yr oedd yn 48 mbwydd oed. ac yn ddibriod.

Marw Canon Cymreig. AR Y DAITH GARTREF 0 DDE AFFRIG. Derbyniwyd y newydd am farwolaeth Canon Edward Bertram Hugh Jones, trydydd mab y diweddar Archddiaoon Hugh Jones, Llanelwy, yr hyn ddigwyddodd Medi lleg, tra ar ei fordaitn gartref o Dde Affrig. Bu'r Canon ymadawedig yn rheithor Ysgol Es gobaethoi Michael House, Balgowan, ger Mantz, burg, De Affrig. Yr oedd yn vsgolor o Goljg yr Iesu, Rhydycben. Graddodd yn B.A. yn 18BA, a chafodd ei M.A. ddeng mlynedd yn ddiwedd- araeh. Ordciniwyd ef yn ddu.con yn 1893, at yn effeiriad y flwyddyn ddilynol gan Esgob Wor- etster. Daeth yn athro cynorthwyol yn Yipl y Brenin Iorwerth yn Bromsgrove, ac- yn 1^97 JK-IICDWYD ef yn is-brifathro Coleg Sant loan, Lsttersea. Yn 1903 aeth i Dde Affrig i ymgy- n eiyd a'r swvdd a nodwyd, a'r hon a dd DIV^AD I\d y diwedd. Penodwyd ef yn ganon Pnreg Iwys St. Saviour, Maritzburg, ddwy flynedd yn ol

mm. R0IEBT8 I CO. I House Furnishers and Removers GET OUR ESTIMATE FOI* Veur Removal, Renovating Suites, Blinds, Ac, Lpheisteriifig Geods, A., ,oJ BEADING made up by us. TEKMS :—CASH OR EA&Y PAYMENTS PEN-Y BRYN OLD COLWYN. COHL. UNEQUALLED FOR QUALITY and PHICE. EowiaEd & Co., WYNNSTAY CHAMBERS, COLWYN BAY- Itursoiii ty 6#0?1 SAMUEL BOND & SONS, t Jiicei's, Builders and Csairaetors, SHOP & OFFICE PI TIERS, AND I' General Repairers ol Property, 6REENHQUSE HIAKEIS, MIDDLETON VILLA, Belgrave Road, Celwyn Bay. ESTIMATES FREE' 'S y -Jt Mr. fi. W. CHARNLEY, I'.B.O.A. (by Exam.), Founder and Head of the Firm of CHARNLEY & SONS, having Branches at Birmingham, Leicester, Petek borough, Bedford, Lincoln, j & Grimsby, is now in attendance daily, and may be consulted personally at 17, PENRHYN ROAD, COLWYN BAY. ADVICE FREE. HOURS-Ie to 12-30 2-30 to 5-30. Wednesdays, 25290P 10 to 12-30. FINANCIAL. wi NO PRELIMINARY FEES. MONEY LENT PRIVATELY lii Large or Smali SUMS (Dot iess TTIAN ON BORROVVERIS OWN PRO- MISSOHV NOTE. ESTABLISHED NEARLY FORTY l-EARI and now lending UPWARDS of £ 70,000 ANNUALLY. For Prospectus and Terms, APPLY to GEORGE PAYNE & SONS 3, CRESCENT ROAD, RHYL Established 1870. 11628 TMPORiANT IS Q11CELO A is from .£l() to JioOOO granted, without delay, at any distance, to Tradesmen, Publicans, Farmers, and all Classes, on per- sonal security; no Bondsman, NO trouble, etricUy private, low interest, by following Weekly, Monthly, and Qua.rterly Rejiay- menite:— £ 10 Loeun from 3s weekly; £ 20 Loan from 5s weekly; X-50 Loan from 128 6d week- ly; .£100 Loan from 25s weekly. Deal with = Old-Eatf-HSNSHED Firm, where you can rely on stratg-htforward Business. Don't be misted by payin-g extoate ITITERESTE AND heavy repayments above your means. — SAMUELS and CO., 5, JOHN DALTON- STREET, MANCHESTER. DON'T BORROW MONEY IN YOUB OWN TOWN.—Why be handicaj ped lor &CK of Capi- tal when you can obtain a strictly private advance from £ 10 to £1000 on simple Promissory NoteV Any distance. No Eruretiw requiroj. Gen TIME appticatWin8 ne\er refused. All Cifflimimi-oations treated as private and confidential WHETHER BUSINGSB is D'.DC er not. Promptness, absolute privacy, and straightforward dealings are assured. Repayments are arranged to suit own oooveciencre, and the interest is reasonable. It costs yon nothing to enquire our terms.—Write or call to: -I-L Kay and Co., Ltd., 92, Market-street, Manchester. p Short Date Loans. Special Terms. £ 5, repay ^5 12s. 6d, £ 20, repay £ 22 10s. od £ 10 „ £ 11 5s OD- J65° >, £ 56 5S- od W. JACKSON, 120, Brook St., Chesten CASH ADVANCES, flO TO f.Looo, A LL respectable Persons who are short of aao&ev are invited to write to a PriTate "who will treat your application in STRICTKST PRXVACIT. The cash can be advanced at your own house if de- sired. or the business transacted by post. Loans completed promptly without FEES. FUSS or LOAN office formalities. Unfailing euurtesy AND reasonable charges can be relied upon. REPAYMENTS arranged to suit your convenience. Write for terms in confidence to-D. HERMAN, 29. CORPORATION STREET, MANCHESTER. CASH ADVANCED Privately without fees. fuss or delay. Oil Note of Hand er Other Security." From ,t;30 upwards, on persenil signature or wiLh security. Iltrmg a large connection AMONGST elergymen, PROFESSIONAL GENTLEMEN, tradesmen, farmers and private pcrt,ons, WE are in a position to quote lowest rates of interest. If inttndiig bor. rowers will simply state their requirements a qualified rspresentatiYe will be SENT to applioanr8 RESIDENCE <iir«ct from head office, prepared to complete the tram-action on mutually advanta- geons termr. Existing loans paid off and actran- ces made at red need rates of intercut. If desired, business can be transacted by post; apply in Btriet confidence to the direct LENDERS—{aToid agente). F. LAWRENCE, LTD., 14, Jermya St., Piccadilly, London. Tel.: "Endmollt,"London. 'phoue 08 Mayfair PERFECT NEOICINI W For Indigestion, Anaemia, Liver Complaint, 1 W Bijiousntsi, JOHNSON'S CHINESE PILLS, 1 1 YR PER be*, ARE THE best. For Blood Poison, I 1 innammarton, Varicose Veins, Erysipelas. BAD J B Legs, JOHNSON'S XX OILS, I/li, 8/3, is A M FKN^SORE^EVRE. ADVICE free. JOHNSON Spfciaiigts.'Wrinc HILL,Crcwt.IGXGPB