The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

EVERYTHING FOR THE— J i MOTOR i » CAN BE OBTAINED !CAN BE OBTAINED I •. I A. DEACON & SON LIMITED, J LLANDUDNO. I Every make and Description J of Car Supplied. I LOWEST POSSIBLE PRICES. i Repairs and Overhauls a Speciality. I II IT 'o1ïJ JOHN L. HUNT, PHARMACEUTICAL CHEMIST AND OPTICIAN, CONWAY ROAD, COLWYN BAY. DEPOT FOR PHOTOGRAPHIC REQUISITES. OARK ROOM FOR USE OF AMATEURS. SIGIlT TESTING DAILY BY APPOINTMENT. AGENT FOR HENRY LAWRANCE'S CELEBRATED SPECTACLES 0 EYEGLASSES. Nickel Plated, Gold Filled, and Gold Frames.. CARTRIDGES. CARTRIDGES. Kynoch's Smokeless Teiax, 6/IO per 100 Nobell's Sporting Clyde. 8/6 per 100 Primax Ejector Case 9/- per 100 Schul,,ze 10/6 per 100 Kynoid 10/6 per 100 I Curtis' & Harvey's Dia-j I0/6 per 100 mond Smokel'ess ) R A GOOD SECECTION OF RELIABLE GUNS from 30/- to £20 in Stock. FISHING TACKLE, -SPORTIVIC-NSO SUNDRIES of all kinds. A Large Stock of WIRE NETTING, CORRU- GATED SHEETS, KITCHEN RANGES' GRATES & MANTELPIECES, JOINERS, K PLUMBERS' TOOLS, CUTLERY, ELEC- IftO-PLATE & HOUSEHOLD UTENSILS OF ALL KINDS AT LOWEST PRICES, AT MARFELL'S IRONMONGERY STORES, ABERGELE ROAD, COLWYN BAY. PE L. 2x. e_ DRINK AND ENJOY Pryce Williams AND CO'S PURE AND DELICIOUS Indian & Ceylon Teas p Our 1 /6 E!R Is the best value obtainable. PRYCE WILLIAMS & CO., COLWYN BAY, COLWYN. RHOS-ON-SEA. It ABOUT FURNISHING I WE are in a position to offer most exceptional advan- tages to all about to Furnish. If you call we shall be pleased to Show our Extensive Stock, or will send you our large ILLUSTRATED FURNISHING GUIDE which will give you a good idea of our Remarkably Low Prices for Cash or Easy Hire Terms. PIONEER, BOLD ST., LIVERPOOL. XXUOE DBUTISY OVSB «0/- TO ANY RAILWAY STATION.

NODIADAU. YMGYRCH CENEDLAETHOL. Mae Cyrnru weithian wedi dechreu a.r yxngyrch mawr yn crbyri ge-lyn nennaf iochycD y wlad. I bf(){i'rafael fetid yr aficchyd yma ar y wlad, gollid dwoyd fod o Leiaf ddeugain mil yn marw olio no bob btwyddyn yng Nghymru a Uocgr, ao y mao o leiaf 250,000 i 300,000 ar hyn o bryd yn dicxkiof dano. Gan hynny, nid synn gennym i'r gynhad-edd a gyf-arfu yn Amwythig ddydd G we ner, ddyfod i'r ponderfyniad un- fryd na oheid dim teijyngach i goffhau cnw'r dhvcddar Frcnin lor. wertn nag yrri-gyrch cenedla«thol yn erbyn y difrod osnadwy a nodwyd. Yn ol a welir yng Ngwasg Cymru y mae i'r mixisad g«fnog»eih gyffTedirK)], c o GMlrgy-bi hyd Gaerdydd en- yaiiir djddordcb yndtio. Nid ceis iawer o am- heuaeth i fed am ci lwydd. Cesr gwladgarwch ac iaw.yn-law yn yr ymgyrch; a daw gair oddiwrth y Brenin Sior yn datgan JLaw«!nydd am y cwre gymerir. Pe cawsai'r di- we4dar deyrn ea lais ei hun irievvn penderfynnu yin niha ffurf y dewliiai i'w gofla gael ei an- rhydeddu y rnae'n dra thebyg y coid ef yn un- far-i a'r oynuHiad cynrycluoiiadol yn Ajirwytiwy. CYNOR-THWY BODDLON. Eisoasy niae'tr ta.iiyign4iaida.-u yn tymtu'n. dynn at haner y swm osodwyd yn nod i yingyrra<cdd ato, a rLed diotoh ein o&n«dt i'r xhai a. roiiiant g-ychwyn nyor dywyaog-d. Mae gwir ystyr i'r ynaasirodd ystrydebol "haelfrydedd arf^rol' itvewn pertkynaa i jewam Llaudi ;ia.m ac y m&e ei ym- road yn oyniwair yn ysbrydiaoth ym mhlalod y di-^sosrfa dwy Gymm oli. Cawn hefyd ddau yn oyfa-annu banne-r can' mil o bunocecid yr un. Ond gadAwor i ni ddatgan gobaith na ohyil y Cymry ohrg ar nodwedd lhol a gwerinol y mwdiad. Megys y disg-wylir i'w fendithion gcrdded drwy'r holl wlad, fcliy hclyd y dylad'r dryaorfa ddoiliiaw o bob cvvrr ohoni. Diolclur am y symiau tywysogol a mawrygir y rhoddwyr gwiadgar ao edusengar; ond y mae'r fraint a'x cyfrifoildeb o wneud y gofob yn deirwiig o Dyw- yeogaeth Cymru yn gorffwys ar gyiangorff y genedl. Y mae a wi,-e.olr ymgyroh a phob perch- en anadl o fown y tir, os y credir fod pawb yn agored i ymceodiad y gelyn difacl, a thyna pa- ham y rrofynnir lielp pawb. Y mae liawer iiiodd i ddeffroi'r wlad i'w chyfrifoldob, ao un llordd fyddai i bob Cyngor Sir ddatgan cofnog- aeth i'r rnnidiadL Ceil- digon o i ymdrochiion Ileal, a diau y gwelir cyd'ymgais iach rhwng sir a air. a thref a thref. RHWNG MYNYDDAU ARFON. Mae'n gydnabydidia,eh. gyffredinol nad yw 'mi'invyr Prydain yn ail i filwyr yr unrhyw wlad yn Ewrc-p. Ni a glyweom y gwyn, serch hynny, nad yw'n swyddogion milwrod yn rraeridu ar ddigon o ymfcrawf i gyflawni eu gwaitli yn y modd jnwyaf effeitihiol. DicJion mai'r rheswm hynny sy'n gyfrifol am gynJkin oowydd y Swydd- fa Ryfel i ddeciireu ar gwrs o ynuirfcr rihwng mynyddau Arfon. Mae cyfnod yr y mar for i estyn dros bytibca"nos, a oheir hyfforddiant gan swydd- ogion eynli-edn a brwydrau yng ngwledydd myn- yddig. Nid oes ym MhrywÚn gyfan r&nl-.ax-tii gymiiwysed i yrnarfer o'r lath a mynyddafu'r Wyddfa, ac mao'r wlud oddiaawgylch, gyda'¡ liaeiaiu eertsh a ohoediog, ei nentydd a'i layrmoedd, ei niwloedd a'i ohorsydd, yn oynnwys holl nodweddion gwlcdydd mynydldig y byd. YDLANOEDD LLAWNION. Nid oes gymaint o igwyno ar Jidim ag ax ean tywydd; a'r unig gicrwydd yn oi gylcih yw ei an- sicrwydd. Eithr gwedi'r owyno cyson tan wiaw- ogydd Awst, ni obafodd yr amaetdrwyr erioed well hin nag a gafwyd cl", i dorri'r yd ¡a'i gyw- arn i ddiddosrwydd yrycll,an, Cyn i Itsni MMi guddio rymylau Awst ami y dyweom y pri fed haf 4rali wedi ei galli, a bod gueaf llwm yn dis- gwyl amaethwyr ein gwlad. Eithr weitihiaa, a'r dail oyntai yn dechreu newid lliw, nid pradid llais yr un aBiaeithwr, oanys eyfoetho'g oadd poib yd- faerj tan haul Modi a tfoeg oedd y dyddiaoi i'w ghido i'r ysguboriau a'r ydianoeddt. • • • • CYDWEITHREDIAD Y GENKDL. Un o mxhveddion amlycai y geinodl Gymreig yw1 r gallu a iedd i grynhoi adixxidau bywyd Cymru. G wrekldi a yr uxtdeb cistedd- fodoJ yn ddwfn yn y cyme-riad Cyinreig; ao i'r gwr nad, yw Gymro un o'r pethau anodd eu hesbonio yw pa- ham na welid mwy o ffrwyth yr ymroad a'r brwdfryd-odd hwn ym mywyd befunyddiol ao yn naihiygiad y wlad yn gyfiredinol. Tra'n myn- wœu teimliad o gallai Cynrry y dydd beddyw GtSOd. eu calon ar ddadrya dyrys- byuciau ein bywyd gwiadd, a thrwy hynny gario all an yn ymarferol lawor oV hyn sydJi yngIyn a'r syniad o Eisteddfod Gernodiaathoi. Y fFordd i gyrraedd yr amoan hwn yn ddilya ddianwu yw mabwysiadiu cyfundrefn o gydymdreoh a ohyd- weithoxxiiad rhwng meistr a g-was, tirfeistr a thcnant, a gweithiwr a gwcithiw'r—oanys ni bu'i Celt un aamser yn fyr o ddangxis ei fod yn rueddu'r oyaBwjj^or gofynnol i gario all an g yfundrefn o'r fath. Cangen o'r un cylf a ninnau yw'r Gwydd- el; a dengys amaeth yr Ynys Wordd yn bur am- lwg mai flawnjr a ddichon y grwxxll pan fo'n un i amoan penodol. Yr amcan penodofi y oyfeirrwxi ato yw cydw-eitlarediad aTriQethythlol a dafcblygiad y parthau gwlodig. Hyd yn hyn nid yw Cymru wedi myned rhagddi cybdl-ed a'r I^werddon yng ngityfeir-i ad dadblygiad ama-ethyddiaoth ar y llinelbvu hyn: eithr, bid irier, y ma.e'n anghyd- maroJ uwoh yng ngraddfa dysg, ac yn "Myg:ad golouni" diwylliant. Ei haagen yw dwyn yr undeb a'« cydweithrcdiajd sydd mor amÝwg yn ei Leisteddfodaeth i gylchoedd yrnarfeffol ei byw- yd. a buan y gweLai oi Uwybr yn glir i fyned rhagddi'n IKvyddiajanus. Y mae cyraiydd yng nghyfeiriad y dclfryd hwn, yn enrwedig yg y g-wiodydd hynny lie y bu fwyaf y dadblygiad, wedi bod boib aJHssea* ar haelhwi ymarforol trwy gyfrwug cymdeBthaaau a ffurfiwyd yn bennaf i'r amoajQ o eetyn oynorthwy i'w haeloclail Yr ym- deimlad yma fod hodB aeiodau eym- doithas yn gyfrannog yn ei llwydd,—dyiai y cyf- ryw arwain y wlad ymlaen hyd nEB eyrraedd ohoni y cydw-eithrediad eaiig hwnisw By'n ffurho gwir gonedkletholdeb,

Tad Ystyfnig. Gwedi treulio ohone 4iri chyfnod yng nghar- char, yn gwneud a.Ju gilydd gyfnod o bum' wythaos, yJ'lldoda laan.c Joikss, Gslltyfoel, Ebonezer, gerbron ynadon Caernarfon y Sad'wrn am boidio oyfranuu tuasfat gadw ei dchry feroh nwwn yogol ddiwydianiiol yn Stockport. EgKirodd yr Arolygydd Grili fod yr aches wodi ei gychwyn gan yr awdurdtdaai addysg, gan y caed fod y diffynydd a'i briod yn Ang- hymwyis i gadw'r plant. Yr oedd y "dyn yn wcitJiiwr da a diwyd, ond' ni tihalodd ond un- waith d'an y gorohymyn hwn. Y Diffynydd: Ni tbelaia i yr acfeg honno; lladra,tawyd yr arian oddiurnaf (ohwertmn). Mr J. R. Huighes (ynad): Onid yw yn dro ffol arnoch fyned i garchar fel, hyn dro ar ol tro? Y canlyniad fydd i dhwi gofli edcii lie yn y chwarel. Y Diffynydd: Cymeraf fy si awns; gwetll gonnyf hynny na thalu i ddiedthriaid am gadw iy mhlant tra beY gennyf gartref iddynt. Y Caderrydd: Anfonwn ohwi i garchar am adenfis. Y Diffynydd (yn ddidaro): Bvdd raid j ch-wi fy mghadw i am plant felly. Diok^ i ohiWi, syr.

ONE MOMENT PLEASE. Robert Leake, 11, Silver-street, Barnsley, writes:—"I am pleased to say your piBs a.re of priceless worth, and I will sound their praise wherever I go." Mis King, Runwellmad, Wiokford, says:— "Dirty compels me to tell all who suffer that your pills cured me after two years of pain," Sufferers from Gravel, Lumbago, the Kid- neys, Briejhfft, Dropsy, etc., Scoriae^, Rheui irtatism, and Gout, Vill find a positive cure iit Hokhoyd's Gruvel PiBs, Is lid., aJl ohennata; poet free, 12 stamps. HOLDxvjxju;$ MEDICAL HALL. Cleckheatom, Yorks. f

Cydweithrediad Amaeth- yddol. LLINELL LLWYDDIANT Y DYFODOL. TLRFEISTEI AC AMAETHWYR YN UN. Ar lawer cyfrif, un o'r cyfarfodydd pwys- icaf a gynaliwyd erioed ynglyn ag armK-lh- 5v v yddiaeth Mon ocdd yr un,fu brynhawn lau yn Neuadd Drefol Llangefni. Cyn^lid ei dan nawdd Cj^mdiaithas Diwydiannau y sir a, ChyrndKithas Drefniadol Aanaethwyr Pryd- ain (Agricultural Organisation Society) i'r ajosoaoi o fogioro ajx^casion ba^ciaa ooel ac i dd&ttgos gwerth cyd-weithredied ym mysg amae?«hwyr. Gwir nad hwn oedd y cyfarfod cyntaf a gynalawyd yn y sir yaglyn a'r mud- iad cydweithredol, eithr lied brin fn'r gffn- 094etli a Tcddwyd i eroill a gyiiAliwvd. Oherwydd hynny, rhaid fod poblogr-wydd y cyfiarfod hwn—yr oedd y neuaild. ftiwr yn rirwydd lawa—yn dwyn llavw?Eydd i'r rhai eydd wedi dyfal hyrwrddo j jiradiad. Llywyddai'r Arglwydd Raglaw (Syr Richard Williams Bulkeley, Bar.), a clwill yn bree- ennol hefyd Arglwvdd Boston, Mr E. J. Grif- fith, A.S., Mr Mils Dayies, A.S., Mii-miuxl R. Stapseton-Cotton (tpefnyidd y cyfArfo<j>, Major a Mre Fox-Pitt, Parch J. W. Wyime Josvea, M.A., Mr R. O. Roberts (Caergybi), Mr E. T. John (Llanidaii), yr A nrhyd-ftddus G. N. :Irby (Portham.el)^ Mr NUgmlt Harris (LlTOdain), Mr Walter Williams (Ca^rfyrdd- Ht), Mihrriad T. E. J. Lloyd, Mri J, Rioe Roberts, Thonsas Prichard, W. E. Jones, T. G. Own, T. Nichiolls Jotks, Hugh Thomas (Carrog-), Joke Oven (dirprwywr dan Ddeddf y Man-Aaliadau), H. Re-M Darks, D. Owen (yn cyB-rydidoli'r Uch-el Sirydd), W. Hop- birs Jonee (Coleg Bangor), gyda llawcr o Gyngh«rwyr SiroT a phrif amaethwyr yr ynys. Dmeth gair oddiwrth y canlynol yn gofidio na fc-,drert ddod i'r cyf.arfod :-Yr Uchel Sir- ydd (Mr J. Vesimore), Arditlydd Mon, ArgJ- wydd Sheffield, Syr Harry Reichel, Milwriad Dixon, a Mr J. R. Davies. CEFNOGAETH ARDALYDD MON. Ysgrifennai Ardalydd Mon -"Gwi.r ddr- g gennyf fy anallu i ddod i'r cyfarfod yn Llan- gefni. Hoffwn i chwi Nvvbad fod i tamcanion y cyfarfod fy nghefnogacth ] wyraf, ,a mawr hyderaf y deillia canlyniadau Ilwyddiannus o'r ymdrafodaeth." Ar y declirseu eglurodd Arglwydd Boston pah am yr oedd Syr Richard yn y gadair. Yr oOOd efo (Arglwydd Boston) wedi cydsynio i lywyddu oherwydd na thybiai yr Arglwvdd P-glaw y gallai ddod. Ond pa.n ganfu de y byddai Syr Ricliard yn y sir anfonodd ato i civil iddo lywyddu, oli-erwydd rhoddid mwy o bwysigrwydd ar y cyfarfod os o dan lyw- vddiaeth yr Arglwydd Raglaw. Sylwodd y cadeirydd mai'r arfer oedd i wr y gadair roddi amlinelliad o amcan y cyfarfod ar y dechreu. Ond ar yr achlysur hwn ni feddai efse syniad clir am ei wir am- can. Dae-thai yno i wrando ac i gael ei ddysgu; a byddai iddo gadw ei eylwadau hyd y diwedd. Wooi'r oil, ac er gwaetiaf yr aiaj fiirau ddeuai iddi, ama-ethvdd- i oedd ddwydiant fawr y wlad hon" ac nid oedd tan gen dwell mai da oedd popeti a wnieiid i'w hyrwyddo. Credad ef mai da oedd bod yn hybwyll pan gynnygid i'w Kyhv gyfundnefn newydd, yn enwedig pan gofid gyflym-ed yr ordd y byd yn cerdd,(d ymJ acn. Weithiau rhoddid cychwyn i fudaadau a hyrwyddid hwy heb fod iddynt sail dda. Cyn y byddai unpetli o fudd i'r amaefchwyr rliaid oedd rhoddi sylfaien gadarn iddo, a thyna pa.ha.m yr oedd rosicn gofal yn y cychwyn. ARGLWYDD BOSTON A'R MUDIAD. Dywedodd Arglwydd Boston ei fod ers cryn amser yn cymeryd dyddordeb yng nglnwstiwn cydweithrediad an:a.thyddol ym Mon. Dwy neu dajir blynedd yn ol dygpodd ef gc-rbron y wlad trwy gyfrwng cangen y sir o Gym- dcithas Diwydiannau Cymru. Gwnaed peth cynnydd y ipryd hwnnw, a daclihant hyd fin eefydlu cymd^ithas gydweithiedol ganolog i'r ynya yn Llangefni; ond wtedi i'r pwyllgor ymgynghori a rhai o'r prif amaethwyr daeth yn ainJwg nad ocudys yn iddfed i gymeryd y cam hwnnw, felly penderfynwyd tj>eidio sym- ud ymhellach ar y pryd. Eithr trwy fawr sel yr ysgxifennydd trefniadol, y Milwriad Cotton, yr hwn oedd wciE-, rhoddi ei holl ynni i hyrwyddo dadblygiad diwydiannol MQTI, ceid fod cryn ddyddordeb wedi ei ennyn yn y sir ym mhlaid y mudiad, a hyd.e.rai efe y geilid edrych ar y cynulliad mawr yn y cyf- arfod fel prawf o'r dyddordeb ihwjrnw. Hoffed gael dweud gair o safbwynt ta rf-edd- iarmwr; eithr pan yn gwneud hynny ni olyg- Wn ai ei fod yn ystyried y cwestiwn yng ngol- eaini y posiblrwydd ,i gydweitkrediad, pe'i mabwysiedid, ddwyn mwy o arian iddo. Nad ar yr ystytiseth horrno o gwbl y ri,"Iai efe ei giefaiagaeth i'r mudiad; yn hytrach, yr oedd ei galon o'i blaid am y c red a'i os y oeid y rhai a gyfunent ynghyd i'x cyfryw amcan- ion yn ffyddlon i'w gllydd y deuai gwir f-en- dllth i amaetihwyr y sir yn gyffxedinol, gan y raeddait ddigon o dyetiolaeth fod cyd- weithrediad wedi bod yn fendith mewn rhan- nau eraill o'r deyrnas. Hyd yn oed pe na byddai ganddo lain o dir dranmoeth byddai efe o gytfdyb farn. Po fwyaf o dir y wlad hofl a remmid yn fan-ddaliadau, yn ol tuedd y dyddaau hyn, pwysicaf oil i'r amaefchwyr bychaan hynny, ac haufcdol i'w buddianaau, oedd caej rhyw drefaiaat fel a gvnygid, gan fod angcm darpar naodd-km ariannol iddynt ar deferau esmwyth. Unig amcan h- wyr y mudiad oedd dwyn mwy o Iwyddiant i amaethyddiaeth yr ynys a dadblygu ei had- noddau d feeur 11awer hjelaethach nag a Tvneid yn aire, Y PENDERFYNIAD. Cynnygiodd Mr E. J. G-niffith :FDd y cyfarfod hwn o'r farn bod angen mawr am gyfimdrefB i ddwyn cyfalaf rhad at wasa-n- aeth .amaethyddiaeth ym Mon a Goglodd Cymru yn gyffredinol; ac cr hyrwyddo'r amcan fod cais yn clael ei wneud at Gyro- deip&m Drefniadol yr Ama<ethTvyr am idd- Yilt wmead cyfeiriad at yr angen hwn pan yjHvnel eu dirprwva»eth a Changbellydd y TnFsojdya." DyWiodd Mr Griffith mai trwy undeb & 'tit chyaweatliTieditu.1 yr oedd diwydiannau'r dyddiau iyn yn pn £ o, eithr oeid yr amartih- WT ya sofjll ei hunsm. Yr oedd y rhai yr ymwaai a hvy mewii 'JDaMa.t"b yn eydYUth a dyna haees y xiia-i oedd mewn cyd- yaagais .ag ef a'r tu hwnt i'r mor. Yr oedd yr aaaaer wedi dod pryd 1 rhaid iddo yntau ddewis yr un llmeHau. Yr oedd y jaaaeiwyr o gwmp&s yr amae^bn^yr yrohob cysyljtiad, ac yn myaed a'r el~w idaylai fyned i'w loge-11 of. But yr oedd, gweJfe hyn? Yr oedd yr atwfc i'lf gaal gan ffrithiau hanes. Ceid Ha wer o aiarad ynghvlch Getrmani, ac yr oedd ganddynt j gofio fod German yaiM ar y Waen i ni yn nife* ei eh yradwithasau cydtwseitkrediol. Oeid ymoo ugain POU bron ohonynt, tra nad oedd yn Lloegr namyn 321. Yr Iwerddon hyd yn oed, yr oedd hi wedi cynieryd y bl&en ar Gymru a Lloegr yn hyn o beth. Arwr y mudiad yno oedd Syr Horace Phinbett, a rhamantus oodd lrnnes y cynnydd. Ar y dechreu, pan yn oei&iio deffroi'r wlad a dysgu iddi yr egwyddor new- ydd, ysgolfeistr a h-cmwas y pentref geid i'r cyfarfod. Bu dadr blymedd cyn gaUu ohono isefydlu :ffatri ymenyn gyntaf. Yn 1894 y bu hynny. Yn 1902 yr oedd yno 213 o'r cyfryw leoedd, ac yn awr yn dynn ar 500, Tebyg ydoedd ha roes GiemLanL Buwyd bum' mlynedd cyn bod pump o fanciau am- aethyddol yno, ond heddyw yr oedd y eefydl- iadau hyn yn rhan hanfodol o fywyd amaeth- yidol y 'wlad. Weithian aeth wyth mlynedd hei bio oddiar y pryd yr anfonodd Cyagftiorau Sirol iCaerfyrdddn, Penfro, ac A ddirprwyaeth i'r Ynys Werdd i ed- rych i mewn i weithiad y mudiad. cydweith- redd, Y canlyniad oedd fod y cymdeffchasau yng Ngikaerfyrddin wedi graddol gynyddu, a ifly»«dd g-wnaethant fnenes oedd yn werth can' mil o bunnau. A dyfod yn nes lgartref, bu efe y diwrnod cynt ym Mhenarlag, lie y rhoea yr Yewain Gladstone iddo rai manyS- ion am gymdeitbas yr amaiethwyr yno. Pan y'i aefydlwyd yn 1907 rhif ed ia-eiodaa oedd 33; yn stwr 78. Yr oeddys -wedi iaft>x yieifcorfa i a. ribeutio aaelin leoL, Daugoomid idde cAp. reifftiau i'r perwyl fod yr aelodau yn cael nwyddau am o 15 i 25 y cant yn rhata.ch nag y <iaont hwy dan amgylchiadau cyffred- in. Yr oedd Mon hefyd wedi cychwyrn—sir oedd yn neiliduol gy fad das i fabwysiadu'r cynllun cydweithr-edol; a hyderai efe y gwe-I- id y fath lwydd ar y mitdiad fel y dygid cyfnod n'swy< £ d i hanes a ffynian? amaeth- yddia<etih. Ceid cysyiltiad agos rhwng y cynllun yma a'r bandiau ania-etliyddol iwr- iedid sefydlu—y naill yn cynorthwyo'r llall. Credai y dylaa'r Cynghorau Sirol gymeryd rhan amlwg yn hyrwyddiant y mudiad. Nid oedd eu cytxifeldeb ar ben wedi iddynt gael tir i'r bobl; dylent hefyd ddyegu sut i wnotmd y goreu o'r tir. Wrth derfynu, pwysodd y aiax.dwr ar yr angen am ftydd- iond-eb yr amaethwyr i'w gilydd gyda'r mud- dad. YMHELL AR OL. Gtalwyd Mr R. O. Roberts i eilio y cynyg- iad, sylwodd ei fod yn cytuno a'i gyfaill dysgtdig yn a ddywedo^I am y rmuliad cyd- ■weetbred-oi; ac, a barau oddiwrth ei syiwad- au, nid oedd dadl y galleiit gytuno ar !i wxt o betbau esraill (cihwertihin). Yn ol fel y dygid pestbau ymlaen yn ein gwlad yn fcwr, yr oedd yn bur amlwg toin bod yn ca<el oein gadadl ymbell ar 101 yn y gyatacll-eu,aeth gyda gwledydd eraill. Pa gvfundrefn bynnag a sofydiid er rhoddi cylaJaf at wasaaae-th yr amaothwyr, aml-wg oedd y dylid eyfuno'r ddwy egwyddor o bercfeem^aeth tir a chyd- TO&iUtrtedi.ad, ac ar y llin^lau hyn eredai efe y geilad sefydlu cyfunArofn ymarferol. Gan ffod Mr Harris a-c exaill yn bne»ennol i eg- luro'r cwestiwn byddai iddo ef eistedd gyda datgan ei gefnogaeth i'r peoderfyniad. MAWR A BACH YN YR UN CWCH. Dywadodd Mr Nugent Harris mai hen arfer gyffredjn yr amaetlvwyr pan gychwyn- id mudiad newydd oedd disgwyl er gweled sut y ffynnai'r mudiad. Os y llwyddai, yna yrmrmpjit a hi, gan gymseryd iddynt eu hun- ain beth o'r clod am ei llwyddiant. Os aflwydd ddeutii i'w rhan, dywedent, "Roedd- wn a'n dweyd mai fel (hyn y by<Mai hi." I sicrhau Ilwyddiairt y mudiad cydweithrcdol rhaad oedd c&el ffyddlondeb. Fel cymdeith- as credit hwy fod llawer iawn yn cael ei golli-Uaw er o pndix-ch yn myned yn ofer- wrth galio ymlaen yn ol yr hen ddull. Dy- "wedai xhai mai i'r amaethwyr bychain yn iraig yr oedd cydwseithrediad yn fuddiol. ond camgymeriad oedd hynny. Deuai a chyn- orthwy i'r fferr^wr mawr hefyd. Creulondeb ar ran cynghorau y wlad oedd eefydlu man- ddaliadau a rhoddi dynion arnynt i ymladd eu ffordd wrthynt eu himain. Anmhosibl oedd iddynt dalu eu fforddd yn wyn-eb y gyd- ymgais goaled geid y d'yddiau hyn. Dylid ua.cl trefniadaeth fasnachol i'w helpu. LLYTHYR ODDIWRTH MR YERBURGH, A.S. Yna darllennodd Mr Harris y llythyr hwn a dd'/ictli oddiwrth Mr Yerburgh, llywydd y gynMleatkas y mae efe'n ysgri^feainydd iddi: "Mawr ofid i mi yw canfod fod galwadau eraill yn rhwystro irni gael y pleser o dder- byn eich gwahoddiad i'r cyfarfod. Gwydd- oxrt, trwy Arglwydd Carrington, fod y LIyw- odraeth yn darpax cynllun i roddi cymorth arianmol i dyddynwyr. Y cwestiwn yw pa un a eeilir y cyn-lhm hwnnw ar help y Wlad- wi"ia»eth, ac y gwednydddr ef gan y Llyw- odraeth, neu ynto a weithredir drwy gvfun- drefn ganolog wirfoddol. Hln bexsonol nid wy'n petruso dweyd mai'r drwieddaf ywV cynllun goneu o lawer, pe ond am y rheswm syml hwn-fod cymorth o'r Wladwriaeth yn tueddu i wanhau ac i ddi- rywio cynntanad y bobl ond fod huna<n-gyn- ortfawy yn iachau ao yn cryfha-u y cymeriad hwnnw. "Ceir yn awr Fane Ama<cthyddol ar linell- au cydwiedthredol eydd wedi gwneud gwasan- aeth .rihagorol hefo'r dxysorfa gyfyngedig sydd ganddo. Gyda chyfaJaf pcliac,h o tTIa 120,000p dylai fz.,UL,-yfarfod pob angn, am be4h amser. Yn sicr, nid amho^bl fydd ai caed y wlad i cklarpar y swm rna, oiierwydd dim gy-nygton y bamctau cano:og ni ofyn-id tod tal o ddeuswllt ar bob punt, i'r neb a gymerai ^ant o gyfrannau I Op yn uv ig fyddaa raid iddo dalu. Fel y deuai'r banc i ennill ymddiried y eyhoedd, ac y dygent eu haria-n iddo ac y deuai araan i mown hefyd drwy y banciau coel lleol, gellid talu Uog uwch nag a ddid gan y Banciau Cynilo. "Wedi cael yr arian, a'r cynllun an gen- rboidiol i'w ddwyn at wasanaeth amaethwyi* y wlad, y cwbl yn eisieu fyddai argyhoeddi per,dhen yr arian ei fod yn ddiogel yn y Bane Canolog. Lie y gallai y Llywodxaeth gytn- orthwyo fyddai eefyll yn gefn i'r Ranc Can- olog, a deuai'r cyhoodd i weled fod y eefydl- iad ar sail dda." Siaradwyd ymhellach ar fanteision cyd- wthrediad gan Mr Walt-er Williams a Mr D. H. Davies (Pwllheli). TEILWNG IAWN 0 YSTYRIAETH. Sylwodd y Cadeirydd ei fod ar y cychwyn br&i,rid yn amheus o barthed agwedd arian- nol y cynllun; eithr nid oedd amheuaeth i fod o barthed yr agwiedd gydweithredol. gan fod ei fanteision i'w wokd yn amlwg nrewn llawer o gysylltiadau. Profwyd ei fod yn llwyddiant mawr yn Denraarc ac yn Germani, a pluaham lai yn y wlad hon? Da fyddai ganddo i amaethwyr Mon roddi syJw manwl i'r mater a dallien popeth gaent yn ci gylch. Parthed y banciau ooel, hoffai efe* ofyn beth fyddai safle y LlywodraetJi y tu ol i'r beuic canolog? Deuai mantais fawr i am- aethwyr yn ami o gael ychydig gyfalaf yn rhad.; helpid hwy i gael dros amser drwg ac i wneud y goixm o amsar da. Os v sefydlid y fath gynllun ariannol ar linellau priodol, heb yanvryd a rhyddid yr amaethwyr, mid oedd amibeuaeth am y daioni ddeilliai ohono. Paaiwyd y penderfymad yn unfrydol. Cynygiodd Mr E. J. Griffith, ac iedliodd Mr R. 0. Roberts, ddiolch i'r Cadedrvdd ac i'r Milwiad Cotton am drefnu y cyfarfod, a di- ol(3iwyd hefyd i'r eiaradwyr ar gyjisygMr T. Lewis Griffith, ac eilio Mr R. Lewis Ed- wards.

Gwelliantau Gwrecsam. 'r;¡.;t -1: Yr oedd Mr E. A. S. Fwwjett yng Ngwrecsain (<idydd Mwwrth) yn cfawiHo i merwn i gal3 y Cyngor Trftfol at Fwrdd Llywodraeth Leol am j 000p at w a thoi march- nad y ll &'r ifrwyth gwdd a tierm, » 2000p at wneiud paro rxemyc&d yn Bradley-road.

Mr a Mrs Churchill yn Nghriccieth. Cyrfeaeddodd Mr a Mrs Winston Churchill i G noe Ferrer, ar yrowdiad am ychydig ddyddmi a Mr a Mrs LAeyd (isw^e, y rimi eedd yn eu cyfarfod yn yr orsaf. Y m^yaalkxid torf fmvr, a fio kn rnwrn faooMau o gysnera- 4wynoth lol yr oedd y cwmni yn myned eddiyno ymn,modur Mr Grge i Bryn Awelon

Allan-Gynorthwy yng Ngogledd Cymra. Mac Bwrdd Llywodraeth Leol wedi anfon ffigyrau at hofl Fyrddau Gwaroheidwaid Cymru yn rhoddi rhif y rhai a dderbyuiant alkn-gy- northwy. Ymddengys oddiwrth y rhai hyn mae ym Mon y bu y cynydd mwyaf, lie yr oedd 11.0 y cant, neu 4.0 y ill. Bu lleihad o 6.2 y cant yn Sir Gaemarfon, ncu 2.2 y fil o'r boblogaeth.

Plant Ysgol ar Streic. Yn ddiweddar sefydlwyd ysgol uwch-safonol ym Mhorthmadog, a phenderfynodd y Pwyllgor Addysg fod y plant oeddynt yn Safonau V. i fyny i fyned i'r ysgol hono, ac foa ysgolion eraill y cylch-Tremadog, Prenteg, Borthygest, Morfa Bychan, Pcntro'r felin, a Cbarkl-street-i barhau i fyned i'r ysgolion. fel o'r blaen. Mae plant Tremadog wedi gwrthod myned i'r ysgol uwch- safonol. Pan ofynasant am gael myned i'w hen ysg-el fel o'r blaen, gwrthodwyd caniatau hynny iddynt.

:rw'I8E:a 1 BLANCHARD'S I B APIOL # STEEL PILLS I ■ *llh erpl*n*tory BookJet tad Tnitecnl»la ■ S QMtvaa ChemiHt ittkpeTbo*,orvottfrt*from

Nedion o Glip y Gop. (Gan "Wil y Gweithiwr"). Y CWN LLWYNOG. Adwacaiwn hen ff arm-w-r hob fod ymhell oddiiyuii A uv.t bvddai un ^.meer yn teirnlo dydd- oidict) jiiiewn pethau o natur ysga-fn, ooid er mor bi-writam,aidd ydoedd bvddai bob amser hyd yn oed yn amser pryguraf y cynbauaf, yn ttarod i adacl ei oroh-wyl i gael golwg ax heila y cwn llwynog. Wel, bu rbaa o'r gwyr y cotiau oeclicon yr wythnos o'r biatai ar Glip y Gop yu dysgu y own ie-uaiac i ddiiyn oaanriau y rheaa gwn; a buont yn ffodus i droi allata y JBoawr Reynard o's gynheiin i arcs ymaidi«d pwyai-each y tro neeaf. ESthaf fydfkii i jewer o ddynkm i yr oes Ihon ddilyn esiampla.u y rhai hyn, a chymeryd eu harwain yn eu gyrfa gan ddynion sydd bixrfisadol o 'x g^asth. DÁU BETH PWYSIG. Dylaa tsrogotioai Dyeerth longyf a-rch eu hun- ain am ddau beth rtewydd y dyddiau hy n *ydd yn >gxj&od gwerth h«a»esyddoi ar yr ardai, canys dywed yr hyna&atiethy<kl enwog, Mr A. E. Palmer, GwTeceam: Fod y groes Geltaidd sydd yn mynwent yr Egiwys yn pcrthyn i'r wyth fed ganxil, a bod p10 gTOeB arall ya pertifeyn i'r unfed gaasrdf ax ddeg. Mater aran o bwysigrwyd-d ydyw dÀarloo i'r myfyrwyr o Goleg St. Beuno gael ailaai fod n, Ftrrddyn Siamber Wen, yn od eu har- clnvtlllad yn brawf inai heai Eglwys ydyw, canys da^tfeajit ar draws gweddiBaon o h:m eJlor yn y lie, yr hyn, yn oJ ■cu baa-n hwy, eydd yn setdo y cweetiwn, yr hyn a fu yn deat v-n amryw- j le-eth bam.%u ym mYBg h yn taetii "vv v r. Petih arail y deirwyd ar ei tiiraws ydoedd] ffynnon ddwfr oddimewn i'r ben furddyn, ond ni ddaethpwyd ar draws un math o olion eraill. Darlleaais mewn hen lyfr yn ddiweddar y byddai yr her. cirigoiion yn adeiladu eu Heglwysydd ar godiad tir am y credant y byddant agosach i'r nefoedd po uchaf eu safio. Os felly, yr oedd safle yr ben Eglwys hon yn nes yno nag ydyw y fan y saif yr Eglwvs brcsennol. Ond gall Eglwys blwyf Gwaenysgor hawlio rhagoriaeth ar yr oil yn uchder ei safle. Ond wedi y cwbl efallai mai y gwir esboniad ydyw y byddai yr Eglwysydd yr adeg honno yn cael eu hadeiladu er mantais y niilwyr fyddai yn gwersyllu yn agos attynt. Felly nid peth anebygol ydyw nad i hynny yr adeiladwyd yr hen Eglwys hon. GWAENYSGOR. Yr wythnos ddiweddaf cafwyå cwrdd te a chyngerdd yng Ngiiapel y Wesleyaid y lie hwn, a throdd pethau allan yn llwyddiannus. Yr wvth- nos hon, wedi hir ddisgwyliad, darfu i gvnrvch- lolwyr byrddau gwledig Treffynnon, Llanelwv, a Phrestatyn gyfarfod a'u gilydd i'r diben o ben- deriynu y cwestiwn o gad gwell tramwyfa oddi yma i Prestatyn. Nid wyf wedi cael allan pan yn ysgrifcnnu i pa benderfyniad y daethant, ond ymddengys fod y rhagolygou yn addawoi. GWESPYR. Yma y cynhahodd Wesleyaid Cylehdaith Llan- asa eu Cyfarfod Chwarterol diweddaf, a chlywaia idd'ynt gael cyfarfod da. Hefyd cynhaliodd y Mothodistiaid Calfisaidd eu cyfarfod ysogol ymaj ao ymysg pethaai dyddorol eraill adr<xk&wyd pennod allan o'r Beibi gan Mra Mary Jones, sydd wedi gadael ei phedwar ugain mlwydd oed. Ai tybcd nad ydyw yr ben bobl wedi trysori mwy o'r hen lyfr yn eu oof na'r oas sydd yn codi? LLANASA. Er mwyn cad cyd-ddealltwiriaeth gyda cbyn- llun cyikrtwad dwfr i rannau o'r plwyf, darfu i'r Cyn go r Plwyfol roddi gwahoddiad i'r personau canlynol i'w cyfarfod diwedrdaf er datgan eu barnau arno:—Mr Batters, Tanlan; Mr Roddick, goruchwyliwr Yetra.d Talacre; Mri Mortemeres, Gwylfa, a Mr John Blythin Axtyn. Gohiriwyd y mater hyd nes oeir g-weled cyniluniau y peix- iannydd. TRET'LAWNYD. Ymddengys fod amryw o'r tai newyddion a adeiladwyd Mr Raili, Mia. Hall, yn parhaq heb denantiaid. Dengys hyn nad oes gaJwad yn bresennol yn y lie hwn am dai uchel eu har- drethoed'd, ac hyd nes ceir gwell cyileusderaa teithio nad yw y lie wrth fodd dieithariaad i ym- aofydiu yma.. Y perygl ydyw bydd i hyn daflu rhwystr ar ffordd y boneddwr ariannog i adeii- adli mwy ac i agar gwaith i bdbl. Y fath goled i'r ardai fyddai hynny tra mao gwaith mor brin.

Lloffien. Ddeng nidynem yn ol Rhyfel y Bwr oedd yn L,rwl 'r,bycl and daoth cyfnewidiad. mawr droi Dde Aifrig wedi hynny, ao ysgydwyd teyrn. wialcn ohdd'wcli dros y tiiifedigaeithau. Mèl-c, etholiad eyffrc-dniot newydd lod YllQ, ao fel hyn y saif y pieidiau yn y Sened-d- iiewydd:—OenetL- a-ethoivvyr, 67; Undebwyr, 37; Llafurwyr, 4, Anibynol, 13. :F<:tly plaid y Cadfridog ta ddyeiswelwyd gyda mwjairif, er i'r Pnf Warn idog oi hun goili ei seicki gyrrtefig. Mae "Dr. Jim," o feiddgar goffadwriaeth, wedi ei ddych- welyd lei U ndesbwr. • # Beth amser yn ol oaroharwyd dau Sais, o'r en- wa.u Trench a Brandon, yn yr Aimaen, am eu bod, yn ol barn, neu ofn, yr awdua-dodau, wedi dod i yspio'r wiad. Wedi hynny daliwvd Al- maenwr o'r eaiw HeÔn, swyddog yn y fyddin G&msanaidd, TIl yspio tua Portsmouth, a chymu- wyd yntau i'r ddalfa. Dygir hwy i gyd gerbmn, Mâ!e' galhiosdd miiwrol yma yn ddrwgdybufi iawn y naill o'r liall. Awg-rymir eu rhyddbau yn gytne-wid ajn eu gilvdd, ond ni chymer hynny Ie b ymcfemliad manwl i mewn i'r achosaon. w Yr atbrawon cyrvorthwyol, ac nid Uudeb CeE- edimetha yr AthrawoBr—yr N.U.T., fel y'i gulwir sydd wedi bed yn eynbswiledda tua. C3«es»0wydd- ar-Wyeg. K. Phillips, Cscrdydd— oedd y Uywyekd, a thraddododd gryin- us, batch .yr hwn oedd nad, ydyw y oorff athraw- ed yn jegoiion y wlad yma yn ddigon cymwya fr gwaith. Grwgnechid fod y Bwrdd Add a'r awdurdodau lleoi yn oygcgi alkr&won sc athraw- esau h.ab ba^io'u harho^iadau, tra yr oedd llu mawr o rai galkjcg a ckymwys yn scgw aBan o leoedd. Daefcb liu o byaeiau eraill perthynol i'r urdd ysgotfeistrol dan myi-w. < < < "Sul y Detse" oodd yr enw a roddodd rhyw- un am mai ar hwnnw y gwebft mwyof o deiøi L'a,f ur ar y maes hefe eu oywain. A goiygfa brydferth ydyw g-weied dyffryn a bryndir yn Raw.n o'r yd rhwymedig a deieedig. Mae yr haf- diweddar yma, yn ol araeangyfrif rhywun, yn werth rniliwn o banirwr r dydd 3 'Brydain Fawr. Mae oynhaaaf y mwyar btfyd wodi deohron, ac a yn dda, am Had orrg Rawer 0Tram eleni. Hytrach yn brin yw'r coau ar y cyll, w nid oes lbepcwwydd o ciriB ar y drain. Wedi i'r ieHad Fedi ddiftaaira gwelir y dydd wedi byrhau yn fawr, a daw cysgod y gauaf t&wel diroe fiyn a bro. < Cyebwynedd drrprwyaofch o Fangor i'r Al- maen nos Sul diwetWai er bwneud ymchwiliad peiLadh i fywyd gweithwjr y wlad honno. Mr Owen Owen ryn), Mr Darid Rowlands, a Mr Owen J-esics (y Mri Vafflanoe a'i Gwanni) yw cynrychioSwyr dinaa Bang-or. Bwriada'r aelo<lau aros yn yr Alma en dro*, ddeng niwnood. • • • • Mae dydd y owoni weithian wedi ei bender- fynu. Cyidariir y gwasanaeth ar ddydd hwyai y flwyddyn nesaf, sef yr 21ain o Febefin. Bydd y trefniadau yn unol a'r rhai a fabwyaiadwyd ynglya a chorMirr diweddar Frenin cyn gohirio'r amgylohiad oherwydd ei afiechj'd. a0 a • Yng nghyfarfod Llys y Llywodraethwyr Coleg y Brifysgol, ddydd I-Nm, myiaegwyd fod Canon Fairchild, prifatbro eo;.eg Hyfforddiadol Gog- lodd Cymru., wetli sicrhau cod L'r swm angenrheid- iol i adeiladu oerflun i'r diweddar Esgob Mopgan yr ad«eilad>au newydd Ccleg y Brifysgol Gogledd Cymru.

YstgTifenna goisebjicM o Ga-ergyhi fod cyhoedd- iad muditwl Argwydd Sheffield i wserthu rhan- nau rhy<M-(idaliadol o'r ystad yn Hoy lake i'w denaiatiaid weda ennyn cryn ddyddorde-b ym- Iilith dafwyr prydleaocdd ym Mon, a guooiihir yn g:yffredinol yr estymir yr cgwyddor Ion idd- ynt hwythaj. Mae rhyddhad y prydlesoedd wedi bod yn bwivc pwysig yng Nghaorg-ybi am gairerif, ac y mae wedi bod jn brif destyn areitSi- wyr RadicalaidH me-wn cyrckkwu gwleidyddol. Y mase'r amser hwm. yn hynod briodol er ceisio dod i Mrtodau ff.ahio i bawb mewn cysyiltiad a ihynny. Y taae Elfed yn cael derbyniad gwresog yn Amorkja. Bu yn pregfitfafu a darfrthio yn Racine, Htsbron, Chicago, Pittsburg, a lleoedd i mgBw»jwn,

Ordeinio Offeiriaid Pabyddol. Yr oedd Dr. Mostyn, Eegob Cyffredinol y Babaath yng Nghymru, yn ordeinio deuddcg yrag Ngiioieg- Duwinyddbl Sant Beuno, Triantirchion, ger Iianclwy, ddydd Llun. Y mae'r c^undeb Pabaidd hefyd newydd gyhoeddi lijtr hyamtau at waeanaeth eu hachcskm yng Ngiiyinru—y llyfr hyninau Catholig cynSiaf, end odid, a gy"- wyd erioed yn Gyiriraeg. Y Tad Joacs, Coieg Pabaiad Treffynon, a'i g-wraeih gan mwyaf.

Dadblygiad Prestatyn, Cyflym ia.wn y prifia Prestatyn; ao yng ng-hyfarfed Cyngor y drefiaii honno, ddydod Ma.wrth, cynhygiai Mr Thomas Joircj fed g<styn lW1 gamafcad hswrdd LiywQdraeth Lteca i ion- thyoa. Kffiri i g-wtAiau amryw woBimtan yn y dret, gwi»&u.d pare o'r darn tir a good yn ieew- iaru, yn ddiweddar ynghanol y dred, y gwaiJti'r traeth a'r myaedfeydd at y mor. Cyf- eiriv.yd y pwuc i yBfcyriacta pwyiigor.

Athrawon Allan o Waith. Y m-a.e'r athrawon sydd alian o waith yn acxii eu on yn uchd., ao yn gTarnend tMf (iws- tynt eu hunain. Y mae tua 1090 yn lAuudam yn umg, a thua 4000 uxewn parbaau epaill Hyd- re,f 26 bydd gWMtdym cyfarfod mtw yn ibaw- wiai Hah, Lte&dain, a dilynir hynny gan gyfarfod arail yn Trialaig:&r Sqoare.

Y Papur Newydd Hyaaf. Y papyr lleW-ydd hynaf yn y wiad hon yw y "Lonoon Gaaeite/ Ac er fod iddo y c^loiawdiad llaiaf bron o bob papyr LeWydå, eAio sse iQdO brofhd o ug-ain inui o buuziau bob biwy^dyn, a hynny oh^wydd ei "f*dverUseHtea.ts" pwysig. Cychwynwyd ei yn nyddiau y "Pla Mawr" yn Lauadf&in, &0 aKgrefiir cl heddyw yn union yn yr adeg hoWlO. Y cy«iae<iUwyrf*Beaeiinoi yd- ync Mri Wyman, Pexthyn i'r Liywodraetii.

Diddymu'r Dariodedigaeth. Un o brif nod-weddion y byd vdyw'r waedd a g-fxtir yn erbyn y darfodedigaieth, a'r ech- Wil a wneir i Iwyr ddiddymu r nycfclod mail sy'n &i cynuifer o'n pob]. Ac yn Ll, Merclior, mewn aneromad latwned o BYnnwyr ao o galon dda, anogodd Mr D, Davies, AjS., ffcrm- wyr yr ystad i ymuno o dodiirJ i ymladd y drwg—drwg a bermaf o'r Mefnth a yfean; a fchrwy ymuno fel un gwr i aiai amfeihaid a'r inairit ynddynt gael eu hasaorio i'r wlad hon o w-edydd tramor, gaiient yn y man iwyr ian- ha.u'u gwiad o'r gw^enwyn cinaa-wy hwn.

Dros y Don yn 72ain mlwydd oed. Ddydd Gwener cychwynodd yr hen chwa^ir Sarah Jones, y Fron, Tanygrisiau, Ffestiniog, a ha yn 72 mlwydd oed, gy<ia i nwyros. Maggie Jonos, ar y diaith bell i Pavagonia at ei inab Griffith, yr hwn pydd wodi yinseiwfiu yno ens peth amser. Bydded y Bay of Biscay garedi^ wrth y Hong a giada'r hen chwaea-, a giatuod hi ddiogel yn y wlad hyfryd honno. Caiied nawn- ddydd ta.welyno.

Cymrodorion Bangor. By cyiarfoa brwdfrydig o Gymry dinas gor nos Fawrth, wedi ei ajw gan Mr Gwiiym Hughes, o Ysgol y Friars, i yistyried y priodol- deb o Cymdeithas y Cymrodorion yn y dref. Liywyddwyd gan y Maer (Mr H. C. Vin- cent) drcs gvnuMiad liioeoig, a siarat^yd yn gryf o biaad y mudiad gan aniryw, a. pbasiwyd yn unfrvd i s4vdlu cymdeithas. Gwrthodwyd yr awgrymiad i gyiyngu gwesth- rediadau y gymdeithas i'r Gymra^g.

Teisen-wneuthurwyr. Y bonoddigosau canlynol a gipiasant y gwobr- au heirdd a roddid ym Mazar MaerK^eren gar. Gwmni Brown and Poison am y w rhag- oraf wedi eu gwiieoid' o flawd Paisley:—1, Mks Lizzie Edwards, Ca,Tn4>rian-tcrraoe>; 2, Mists Neelie Roberts, 42, Ilijch-stj-esst; 3, Mrs P-ebequ, LiveTpOO: Houso; 4, Ntis Th 18, Glaaiyp-wil. Arwisgwyd y buddug%vyT gan M re J. Jones- Morris. Betrniaid: Miss Tftomas, oookery mis- treat, a Mrs Wiiliajaas. "Y Glori-an."

Marw yn Mbatagoaia. D3.w'r newydd am farwolaeth y Parrfi D. Uo-yd Jones yn Patagonia, yn ei 79" mtwydd oed. Genedigoi o sir Ddinbych ydoedd, ac addyeg^ryd ef yng Ngholeg AcibyruS. y Baia. Ar ol gweimdogaethu mewn aanryw ogjiwyei yng Nghymru, aeth i'r wia<ffa 35 mlyneod yn ol, ac yno llafiiriodd gyda mawr sel gan eimiil paroh oyftredinol ei gydswiadwy r.

Ymuno a'r Egiwys. ORDEINIO DR. J. CALEB HUGHES. Mae'r Parch Dr. J. Caleh Hughcga, yr hwn yn ddiwetkfew a wnawd yn qrrawod o Bri1 Cymru fel cydnafeyddi»a^i am ei lajur gy<-hL-f ieithoedd Hebreag a Setaitaidd, a'r hwn a so- tudkxSd ar gyfer y waeth A-tjy-I yog Ngltoleg- Ihrwinyddol Beda-r. wedi ymmar, a'r Eiijaw js, a'r SaJsboth ardfliiiiwyd«i yn adumom gaaSqgob Tydd<?wi yn Eghry* Rlwyfod Abfu'fj wili. Mae Dr. Hughes wedi «, benodi j gara«6aeth liangyfeiact.

Er Cof am y Parch. R. Pryce. Goeodwyd croes hry&erth o faneor gwyn yn ei Us yr ivylknoo iMwuitdrf yn NgtieekSa. Lian- llyfm ar fedd di*«ddar rwifeor Dwwe, sof y Panoh Robert Price, B.A. (T.C.D.), 9709 oocad CoergybL Trwy jryfrasBadseu « hen &'i bfwyteijcm owgi-wyd 2Ip at y «b<»u4, ItheG y bedda fel y C&niya,1D mtmaaej of ibi RJBT. Robert Price, B.A. (T.C.D. inie Reotor ad Dasowe;4 lommer;W Curate of klatyboad. Died June 19, l906. atiad 59." "He turaeSi ifae shadow of doath into the morning,"—Asaae v. &. "Bree" by faitisf-ul irie"da,"

Pleidiais y Glowyr. DIM SEFYI.L AILAN, Ddydd lau gwnawd yn hyabys gaalyBiad y pleidieisio gan lowyr y De ar y jrww a fyddai iddynt gefnogi yn ariaziel wyr y CaeafarieH Cam. bine drwy osediad "levy," net! a fyddai iddynt hawiio streic gvffredinoL Yr oedd y ffigyrau fel v cantm: n Dros oaodiad "levy" 76^78 Droa sefyli allan -u. 44,868 Mwyafrif dros roddi cefnogaeth arianol 32,110

Yr Eisteddfod Genedlaethol. GWEDDILL 0 602p. Mewn cyfarfod o Bwyllgor Gwcrtiiiol yr Eis- teddfod Genedlaethol, a gynhaliwyd yng Ng-hol- wyn Bay, ddydd Gwener, cyffwynwyd y fantolen gan yr Ysgrifenydd Cyffredinol ( r T. R. Ro- berts). Yr oedd cyfanswm y derbyniadaii yn 4952p, a'r trenhau yn 4M5p, gan adael gweddill o 602p. Penderfyirwyd rhoddi lOp yr un i'r chwe' ysgrifennydd mygedol fel cydhabyddiaeih am ea gwasanaeth, 5p yr un i ysgrifenyddion y corau, lOp i'r Ysgrifenydd Cyffredinol mygedol (y Parch W. Hughes), a 120p i'r Ysgrifennydd Cyffredinol, ynghyda 40p tuag at ei dreuliau fel jragrifenEydd. ? Hawfir haner yr hyn fo yn weddill wedi talu yr uchod, ynghyda man symiau eraili fan Gym- deithfi8 yr Ei^cddfod, a chynhelir cyfarfod o'r XhiLi cyfnfol i beaderfyiui beth wneir a'r gweddill

FRED. ROBERTS & Co. House Furnishers and Removers GET OUR ESTIMATE FOR Your Removal, Renovating Suites, Blinds, &c. Upfeslstering G"ds, AND Beading mate up by us. TERMS :—CASH OR EASY PAYMENTS P E N Y B R Y N OLD COLWYN. COM L. UNEQUALLED FOR QUALITY and PRIC& Rowland & Co., WYNNSTAY CHAMBERS, COLWYN BA -Y\ TE&Mmmx tlI M071 SAMUEL BOP & SMs, JeiBei-s, Builders and CsBtmtori, SHOP & OFFICE FITTERS, AND General Repairers oi Property GREEUWU NAKEA, MIDDLeTON VILLA, Belgrave Road, Colwyn BSY1:' ESTIMATES FREE -.J Mr. G. W. CHARNLEY,. D.B.O.A. (by Exasu), Founder and Head of the Firm qt CHARNLEY & SONS, having Branches at Birmingham, Leicester, Peterborough, Bedford, Lincoln, & Grimsby, is now in attendance daily, and may bto consulted personally at 17, PENRHYN ROAD, COLWYN BAY. ADVICE FREE. HOURS-I9 to 12-30; 2-30 to 5-30. Wednesday 25290P 10 to 12-50. .J FIMMICUL NO PRELIMINARY FEES. MONEY LENT PRIVATELY In Large or Small Sums (not less than £ ±ii), ON BORROWERS OWN PltO- MtSSORY NOT. ESTABLISHED NEARLY FORTY YEARS and DOW ieadiag UPWARDS of £ 70.030 ANNUALLY. For Prospectus and Teraaa. ami3, to GEORGE PAYNE & SONS 3, CRESCENT ROAD, nHYL. Established 1870. 11628 IMPORTANT NOTICE.—LOANS from £ 10 to £ 5000 granted, without delay, at aqj distance, to llou £ »eh«ld«j's. TxadeemtB, I'uWic.'uis, Farmers, and all CSasses, on per- sonal security; no Boadsmeo, no tmuble, strictly private, low interest, by Miwing Weekly, Monthly, and Quarterly itanari- nMnte:—< £ 10 Loan from 3s weekly; from 5s -weekly; ^650 Loan ftpaa 6d ly; £ 1Q0 Loan from 25f. wmUt. Dcwù as Old-Safeabl'ifthed Firm, iiIim h w>u rely on atraB^iitfcirwsasd Bmrwcqq. Doa t bin misled by paym-g ezto^MaaiU i&mxat* oad heavy repayments above yoor — SAMUELS and CO. 5, JOHN BALTON- STKEET, MA-WRTFEFUIER. ON'T BOSEOW MONEY IK 10UR OW1S TOWK.—Why be bsodieapp*d far %A of 0^< tal when you can ohtaan a BtrieUy piliaiu a from = to ncIX) on staple Premimme N*U I Amf dwtaace. No sareties required. ge8- nerer refwsed. All OwiwiaiterttwB treated as and coefldB«»tia] whether boBsoem is ihme or o«t. ftliiw, aboduw priwey. and d dediags me awnred. kr» amt|«d to gait own e, acd the jn>>iau> is rtamosbia It costs you nothing to eøqldre osr (w»-Wiito W call to:-I-I. Kay Mtd. Co., Ltd., 9S. Mailml MaaeheMM'. IInIlp Short Date Leans. Spedai Ttms. £$, repay £ 5 12s. 6d. £ 20, repay £ 12 10s. £ 10 „ £ 11 5s- Z50 » £ 56 55. od W. JACKSON, m, Breek St., Clecteri CASH AI)V-ANC-r& fAO TO f.Lom A LL res|»eetobte Persons who — ay are A isvitif'i to write to a Prt-mte •aaftanun, who will treat your ajgrfkattea it 9UMMT PiirFAOgr. The cash can he atfwaaeed «| ysar om% boose if sired, or tfee br»*L Loans coaapJ»ted promplh wt, Fuss er Lgak office formafitloH ng ovsrtegy re<Kwnrt>iaeh>Bg?!g can be ndied Bpoa. Repay- srranfl«d to suit your COII Write Bar Usim* in oot\&Amnoc to—B. KKRMAJi. 29. CORPORATION EJt'r. Mi3»9mSrSL CASH ADVANCED Privately withoct fees, fuss or Actay. On Note of Hand or OU'Mr Seearity." From £30 utwards, on peremad sign-tare orwith 6eeority. Haying a large eaaaectkm amongwi ciergraten, pEoftufiiion&l ReirtjRmen, tradwrmea, famtcrs and priT*le persont, ve are in a poaiUwi to tjnote loaefct rates el interest. If Btwiin bor- rotreis will riinply state thsir reqaaremeBtB a qoaH^ed ra^esent»tiT« will be scot to appticUI"8 rendecce direct from head prepared to complete {he traaeactiou on mutaaM? aaTWta- geoas terms. Existing loarp paid oil and ad-van- ceeina&e at *fduoed rates el nteresi. H deaircd, bwineBS can be traasaeted by peat; apply in Btrict confidence to the dirnit lenders—(sroid agerrtf). F. LAWRENCE, LTD., 14, Jermyn St., Piecaiiliy, leeslon. Tel.: "Fuduseatl Loudon. phone4M MAyfmir "NEW FECT MEBICINET^SM W Por Indigestion, Antcmia, Liver Coiaplamt, I | Biliousness, NSOWS CHINESE PILLS, 1 I i/IJ per box, are th« beat. For Bktod Poiton, 1 a lnfiamma»ion, Varicose Veins, Eryijpe!as, Bad M It Legs, JOHNSON'S XX OILS. fe. 2,3, is a M Bniwit'e. Advice fr«e. }OH i^Sl3fcP"<a,g* Ssecialitts, Wrint HiU.Crtwc.^Kpm