Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
24 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
24 erthygl ar y dudalen hon
NODIADAU. -
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
NODIADAU. GWERTH J.HEITllYDDIAETH. Edrjchir mr arrilhyddiuetJ), y hwnnw i ddad.e*j '1 effeithxl gw-esiiynau gwieidyddol nsa gyzmk-ifchasoi, yn un o gcilfyddydau biaenaf yr e-cs, e.thr cr eifoilhioled ei c-kyfth ei hun, gweithr-ediadau yw sylfaen pob haB-es. \V.« h f-iarad gerbron Undeb Prifysgol Lerpwl y diwrnod o'r Ka/.>n. bu ArgHwydd cfe ci bun yn cad ci gydnabod yn un <> arerUnvyr i>en:naf ein gwlad, yn taiflu gol- cujii o-er rles win ar wcrt'h ireithyddiaoth i'r byd. "Gweithred, tic ilid nraith, sy arnc-m ni e; iiangen," gwk-ddy-ddwr, "ac cr fod ar- eiikyddiaeth yr.ddi ci lnm yn dra gwenlhfawr lei moddion i ddylanwadu aj ein cyd-ddynion> e» i gyd nid oes gennyf lamyn ychydig o ftydd iocwn areithyddiacth ftd cyfrwng parhaol i gyrraodd daicni." A a cr prcfi ei fynogiad, cjffeiri&dd Arglwydd Hoebcry at y miloedd ptvgothau, ac anerchiadau o bob math sy wedi gsiriifo'r gwtodydd yn ygrod y ganrif ddiweddaf, a i><sied y eamyui^-ibvu sylweddol a. ddeittiodd oikinvrtbyiit. I>:ehon fed hyn megis rhybudd i'r ma.n gyradeitha/au llenytklol a gynlteiir ymhob Kecyn trwy'r wlad cor cci.s;o dadrys h&u g'.vcrjt.iy.nwiu nad oea a fyimom o. a hwyrafc mewn bywyd heddyw. Mae i gymdek-hasau dadlouol eu nege^s, ac csfcynant g..rl.;> rhagorol i ieuendyd lltui a. t.href i ddat- b-jgu eu cyahoddfau moddylie-i, eiithr yn sicr raaid with woithwyr diwyd i godi pob gwlud yn GoJ, canye oi g woath:edoedd yr ad- waeuir pob cenedl. it 3TMRAFAEL Y DEHEUDIR. Ni eill noeib yn iawn bwyi-I gclnogÏr cyn- ewri gwylit yn ardalocdd gweithfaol y Rhon- dda. N(a." r dusbarfch mwyaf anghyfrifoi o'r g-.owyr wedi torn droa bob rhoolaeth, ao yn «irwyby<:kiu'n lJwy gynghorion harweinwyr. niwed a wnaed g-anddynt ar bob math aT eiddo yn faw-r, ao gweiihredaaidau t gyd yn (iwyn anfri ar cin gwiad a'n ocncdl. ymrafael i'w Ire ,H cfidio er mwyn y gwci; b"n"yr cu hunain a'u teulmoedd yn gy.&tal ag cr mwyn achos Waf-ur yn rodmol, ac yn sicr nid yw gweithrcd y glowyx yn catetliCvvo dyn ao ar/ifadl yng ngJi.rombii y ar yn doUwr.g o'r clod a. cniUasant yn y qcriteniLoi am €U dewrdcr a'u ha-b^rth' droe eu cyd-wcit.bTvyr. Y glowyr eu ha.r.am do a fydd "afd teimio oddiwrth ganlyniadau'r torfysg, ac fcydorir y syhveddo!ai.t wrt.h oter ac aamocth yrmldygiadau o'r fatb a iretwyd yr vrythnos ddiweddaf. » DEWIS SIRiDDJON, Yn oi yr hen arfor dew-iewyd y eiryddaon tlrce swyddi Eloegr a Cbymra yn L^ndarai, ddydd Badwrn, yngwydd Canglu^or f Trysreriys a nifrr aTbcnnig o farnwyr Maine y Brenin. Yn yr œs brescnnol nid 0Œ i' Uohel Siryf y dylawad mawr oedd gtamddo gynft. Eithr rrid oes gam y w)ad and ychyd/g o ewydd- ogion cyh^jeddu} yn ineddu ar liaiwy swydd- Dgoi mor d<lyddorol. Yn nhoymasiad y Nor- Bianiaid nid oedd y Siryf yn fawr Ita tfvrrirwy fro;:i,n droa y sir tan ci ofai. Yr oedd ganddo awdurdod nid byohan ar ei "ddediiaid," ao yr oodd yn gyfrHoil am eu boll weifchrcd- iadau i'r pcnnaeth. Heddyw un 0 br-Lf orohvryl- lon y Uchcl Siryf yw gwodni ar y liarnwr a ehroosawu'r uch<?l-rcitliwrr: mac panddo iwyddogion i gytlawmi gwaith y swydd, or mai prif swyddog gyfrifol drostynt. » » YM MHALESTINA. Un o'r dig^vyddiau'au nrvvyaf dyddorol ynglyn t thaith y diwe-ddar Frenin i iiaVvtina yn 1862 »cdd oi ymwdiad a'r Sarnarlaid i weld gwaean- Mlit y Pa sc. Cafodd y cwmni Bromhinol yr holl bc-bl ymgaegju a'r y lawnt yng ngbye^od Mynycld Gerizim. Tuag awr cyn liiacbiiud haul itechrciuwyd a'r gwoddiau, ao yn ebrwydd dyg- wyd gc.rbixjn ob"vve' dafacl gan clnveoii o WyJ leuajno, ao yn union wedi maohlud o'r haul torrai'r gwyr jeuaino allan mown can-lafar wyllt, « ohan ohwyfi-o'xi oyl'iyl t.aflasarit y defaid i &0 offryma'-mit yr aberth. Yr oodd Doon Btanley gyda'r Brenin a'r Tywysog, ac arhoeodd ef y ik>5 y in mhabeJi y Samaria id i wold y jvlodd. Uiwoddwyd y gwasanaoth hir txwy pyiineu coeloorth fawr. it DYGWYE MARTIN SANT. Dy-cld Gwc^ior diwoddaf oedd tiy^wyl Marten Ba.rJIt; eithor ychydig o sylw a wyl yn ein hoes ru. "Yn yr hen amWr dcdwydd" caw;yai"r bobl gyflo yn yr wyl i gynnal uotou lawen, ac lddymt hwy mwyn bywyd tiros isnnyd wrt-h edryeh aruo trwy gochliw'r co Mariin Sant yw nawdd Sant Cwmni Gwinydd- iou Iiiuiridain, ao i'r Gwmrui hyn y tynnodd Van- dyke ciÍ ddailun bysbys o'r Sani yn nodcy'r «rwydryn tan ei goeJii. Martin Sant oael y clod o fed yn awclwr y frawddog honno yn r LJadin 1H) ystrr oi tSarllen yit rheolaidd noa o <'hwith. » » Yng "Nghymra'' T-aohwodd ysgri.f<"nna'T polygydd ar fywyd a. ÙKaith, Twm or Nant, a fofyn cyn y diwedd a'i dic-hon ewnyn mwy o •idyddordeb yn ei falodau. Nid oc6 a aineu Twm Nant fd fuchamrr a abledwr. ac yr oedd gauddo ara-bodd byw. Arfae4.n.a C'J.v.h Awen a, Chan, Caernarfon, clcni, ddathlu oam- n'Vyudiant bai-dd, a pbcrfforniiad tin o'r Jnterliwdiau. Da po gwnai rhagor o gynidnith Boau yr un modd. • # Cyfarwydd ydvm a'r lid "Cymru i'r Cym- oithr nowydd yw'r frawddeg "Canada .i'r Cymi-y." Dyna cnw'r llyfr manylion sy new- ydd ei jryhoeddi gan Awdurdodau Rheililordd y "Canadian Pacific" cr mwyn y Cymry py a'u ryd ar n-ewid oartrcf. » » Yng ngliylchgrawn y RhoillTordd y mis di- ^re«ldaf oeir crrtiygl ddyddorol ar drefi glan- mor yng NgogJedd Cymru, Dywedix foul hin Oolwyn Bay, yn yistod tymor y gaeaJ, yn fryrihosach nag Bournomoaitili, fie mor gynrtos, ymron, a bin Torquay. < < < < Cymro oedd un « ddrysorwyr Siarl y Cyntai, jawr mawr enw William Evans, a oliydag yn oyd-wasaiiact.hu oodd oorach enw Jeffrey Hudson. Un nooon, pan oedd cyfciliion y B nenifi wedi yrngynniull i gyd^wfeddia, dy- Wodir fod y Cymro, yngwydd y cwmni II a won, Vcdi tynnu'r coTach o'i logell er 6ynckxl a llaw- enydd y Brenin a'i westeion. » » » o olrhain hancs rhai teuluoedd m Llocgr, n ynxklangos fel pe'n porthyn i ach hoiiol Sci-nig, fo gcir amryw gyfenwau yn ta,r,ddu Gymng. Yn Uy-fr ncwydd Baring Gou.1d aT gyfeinvaii dyw<xl yr awdwr Illid oce a cnw "Pcascod," cyfenw iin o deuhioodd Lioogr, a byd y iiy^iau. Tardd o'r enw Cym- raeg "Pys-oood."
Darlun Arall o'r "Wawr."
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Darlun Arall o'r "Wawr." Dyma. dri •englyn i'r "Wawr," gan y di tmidar Mr Jolm Williams (Elenor o'r lilwy.ni'l, L!aiig<riiy w, yr hW-ll oedd yn banner "brawd i'r Parch H. Cernyw Williams, Corv.cn. Fe'i cyfansod-rlwyd yn hir cyn bod son am holynt onglyn Colwyn Bay, ac hyd y g-wyddis ni buont criocd. blasn mown argraff. Ad- roddodd y bardd y llincllau wrth un o'i gyf- eillion, ao oddiar ddalon oof y cvfaill j'u cymorir yn aw. y bydd odmygwyr lliofiog yr aw&nydd 0 Lang-ernvw yn fa.1dl o' u darllen. Dyma hwynt:—■ Dwyre mown corbyd arian—mae'r WtYWT, 0 mor w-ech try aLlan Gosoda mown gwe's-idan Awyr dydd l'hy fyd ar dan. Blown rhwysg mae'n ara' esgvn—yr a-snr 1 OKod ei di-llyn Ai'iol jyooth, gwnel a g1 wvn, Ym rnhalas yr haul molyn.' JSii dawol, dawcl y dyd—oleu ddydd, Wclo ddawn ail fywyd Yn hofran a clmn hvfryd,— Nos ar ball nes dawnsia'r byd! r--
Y Parch. Qwynfryn Jones. ------
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y Parch. Qwynfryn Jones. 'Da fydd pan Uiaws cvfeillion y Parcih Gwyn- Iryn Jones glywed fod y gwoimdog hysbys yn graddol bybu gwcdi ei afivchyd hir a'i gaetm- wed mewn clafdy yn Lerpwl. Dyma ddywed y llythyr a dderbyniwyd oddivvrtli Mrs Jones at gyfaill o'r toulu :— ateb'ad ymholiad oaredig anae'n Nawon c^nnyf ddywedyd fod Gwynfrynyn dal i wolla. Cafodd dau new dri o g*yfeillion ei "woied ddoe, ao y iriaent yn awr yn goddipf iddo ddiarllen y llythyrau a anfonir iddo. Dioloh i'r Arplwyd<S, y mae'r tywydd mawr yn awr dros- cdd. A wnewch dhwi ddiolch yn gynncs i'r iau iawor o gyfeillon sydd yn parhau i ah- lon e u cydymdeknlad i mi; gwn y maddeua y ffrindiau i mi am beidio eu hateb bob yn c, CAn en bod mor Uiosog."
I Llitli Die Jones.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
I Llitli Die Jones. HAUL EIN GWEAD YN MACHLUD. GWRTIIOD Y PENSIONS. GORMOD 0 ETHOLIAD. "0, v-,v fv lia?ul yri fy n-Nv7j" ?-,n 00,?b. 'P, ,? .IV y caiodci ill 01, <)ncl lie o vii f-rw lioddy-v iiia-c arua. ci?a v t?z,?sc? ,,o v-ii up-wi-cl a?eh<ys 'I) I -'<) ein Ilo?,ig iv a'r ciuo--i Y-n rY.(I.'I. ni I)TOU ethol.iadj rvfYr?oicl,.nol vn ,I)i,)?sur (t-shau a mqlit ('c,,xmaniaid y-ii gwibio dies ein gwlad. Yj-i 01 pob arwydd jni ryda, illl mown sefyl-lfa dru-enus, ac osna. ddaw vna, 1, yw fath o "'Ywy<U,d o ryw,le b-o Iiir, ui?fl-ddw,-n -n sicr o ell-ii col-li Aiiwyl -ddax- a ydy?ch clii w,?,d,i ),st.vri?--d vn e,(Ii- Mae yn e-iwi a m;ina-, --a qved vn trlgo m-ewn a.rda?,oclu-fi taw,e,l n'! 'n t,?4au gy-rvllgu e,?u el m^eddyliau at codd tatwe, trin ein mewsydd, a ,V cyff,?lyb, gtdael i eraill ph?e'th, Y,?n,2.ud y in)-iiaut -,hcfo (,ii-i Ytri?exliodvaeth. O,il.,l i-hyw d&wilocl, pi7i -ildaw 'y Geryn4iiiiwd i h-el -e,in rhenti i'n tr.thu hv-iyxacli y d--KTown i wc-?-ed mo.r ddiofal ac e?sgeulus Tvdvm wodi bod. ARWYDDION PKRYGLUS. Dowch i mi eich adgoffa am ychydig o ar- _ydd y-.i hofran ym wyddi?on ein da,-o,tyii-aad s- yT aw?-r ,Idu ar liv-ii o bry?l. -nliiiy: Arwc,inwyx -c-!i-n gi?lad w--di W yii <i,?t4-,dd mewn cynhadlicdd am fisoedd i ymdrechu pen- dieirfyiiu ar ffurf-ilywodraefch ein -gwlad, ec air ol y cwbwl wiGdi in^etiiu d-osl i gytiiaideb, ac o ganlyniad ma-e ethoiiad eyifredinol VB bwgwth ni.—Mistar Redmond wedi dychwelvd h-fio llooid sach o arian Amoriea ,i ymladd yn <?in herbyn, ac i hawJio .popeth i'r Iwenddon. —Masnsich ein gwled yn mynd i lawr yn gyily m. Dros ddeng mil ar liugain o lowyr ar sstmeic yn Neheiidir C-yinru, ac am- ryw ohonynt yn m^thu gwybod lie i d,roi am damaid o tir yn gwerthu eu hoi.ddo.—Tramorwyr yn dylLfo i mewn i Brydain, ao yn oymeryd .swyddi a gwaith y Pi-yde-inwyT oddia-rnynt, ti'cs gorfodi e-in cyd- wladwyr i godi en paciau a liwylio dros y oefnfor i wlodydd die it,]-IT, gan adael eu car- tref geaiedigol i'r ostronsiaid. Pa Gymro yn cai:u Ki wiad e'?ll w I 3 N-n-z?bii y -ff (,th iau vm a, lieb doimlo fod ynhwyr g] as iddo ddeffro t'yn i'r h aul fachlud. METHIANT Y GYNHADLEDD. YR ETHOLIAJD GERLLAW. Fel rydw i Cif,Dos W,di raworv-M-Li f(.-(l v 11 L?-efy,Ufa, yn I)-cryglii,s, gynhadleda wedi eistedd 1Ul ar 3 in gain o weithiau, ond I gwag y<Llil' wy ar oil y cwbwl. Tydi nhw ddim wedi d .veyd wrth vm ar ba. bynciau roedd yr "Wvth" yn methu CyhloTIoO; ma'n ilia-id claddu hynllV mewn tawelweh urddasol, a'r cwbwl Tyda. ni yn gwybod ydci, ein bod yn awr wedi cael can glamnio yng nghanol helvnt- ion ethoiiad cyffreidmol, ac miswn tymor paji fydd y elychau yn caim "Ileddwch ac ewyllys da i ddyniion" mi fyddwn jiinnau wi"tlii hi yn bLagardio ein gilydd hyd wactha'n ga-ll u, a diawn glywed add-owidixwi rif y gwlith gan siaradwyr hwyliog ar y Uwyfanaiau. GOThMOD 0 ETHOLIAD. Ydi mae yr ethoiiad gorllaw, ac iris gall- wn e.i osgoi. Ond m'n trhaid i ma addef mai diijiyn yn com on ydi yr ethoiiad cyfi'ried- iniol yn dselrreu mynd y blynyddo-edd diweddaf yma. "Gonnod o bwdin a daga oi," intfdda hen ddiaxhob, ac felly hc-fo ethoi- iad; gormod o ethoiiad a daga, etholwyr. Yn 01 y.r hern d.r-rdh, hob rhyw ehwcoh neu sa.ith m«lyaiedd y byddem ni yn cael ein di- fyrru hefo ethoiiad cyffredinol, a'r adeg Ilynny y byddem yn arfer edryeh ymlaen am -,xy-n flwydd3-n ?at ddyfod;id yi- etli< I -d m-aw-,r. ), ia Ond rwan, er pan mae -r ethoiiad wedi dod yn J-ctigwydd,-?acl bIN-rt:v<ldol n-ii Iii we,-Iii i-nyji,-l ma y,n goinon ?,awn, a ryda. ni N-n blino aTDi. Cvmei-wn y (' ym,or SiTol, ii4e-t? li-,rd -ii f?eti bach Pliv-vf<;i; m,,t i-lia;j'?? ga-Ilu byw hefo'u gilydd heb ddod i'n blino ni hefo otholiad a-m da'ir blynedd o leiaf. Ond am y dynion ryda ni yn anfon i'r Sewedd ma. nhw yn syithio allan mewn Ile-i na. blwyddyn, ,i?, y-I ?od i'n afl-cin?,ddu t.ra byddNN-n, yn bwvt,a 4-,111 ejidiaw' Nadoli- ac <)heTwy-dd hyntly maln ga,q -ennym glywed v gair -et-h<)Iiaa y-n qwr. M.,tdAeuwoh i mi aT? Pich I)Iino chi gyhyd 11(?fo tc,,?,t C,WRT?f,OnDm'Pc)xE,??,gS<),mOon. .,N 1,T,ON,) GEOIR.Gr,. Pan ddaru Mistar Eloyd Gcorgo bas-io mesur ,r "Old Age Pension," fe Nvnaetli enw id(io e-i bun, onil ??ll ol y iiie?;iir pan btsiwyd o gytitaf, nid oc,,dd rich oe(.I(l wedi derbvn pres o'r plwyf i ga,?l y pension. Wei i chi, fe ii(!tli Mistar f,lovd G(,or,q(,. -lnl yml)ellaeli a new?:diod(i y Bil fel-.y ,,)-alla"r "tlod4on*' lie?vd gael y 1)(?ns ion. Ond y ivtli i,li.vff,?d ydi nad o(?,q gan y tiodion cldlm eisio pension. Mac-n well ga.nddynt dderbyn pros o'r pJwyf, a ma hyn yn rhoddi gryn dipyn o drafferth i'r Gwarcheidwaid. Mae nifer o hen bobol wc,,di cyrra(-(Id vr oe(iran o 70, ae Teqly a L haN-,] gan(l(lynt i?r 'pension, or,41 nia.t,.nt wedi ,wneiid yn liv:,bys fod vn well gaii(](Iynt fvn'd ymiacii ar yr*])vn (ir(,fn o dderbvn pre-,i plwy-f. Mac Gwarcheidwaid Conwy wcdi bod yn dad- leu y pWTIC, ac fe ddaeth Mistar W. F. Jones a chynhygiad ymlaen i orfodiy tlodion i hawlio'r pension, !c yli fiyn 'roedd vn ca(,l ei g(? I fnogi gtn Mistar McClement o Bonmaenmawr, efe'n dweyd os na una yr hen bobol i ymofyn am y pension fe allai y medrant orfodi nhw i wneud hynny trwy atul eu harian plwyf. Wei, y fl'dtJi ydi na fedr Gwarcheidwaid orfodi neb i ymotfyn tun y pension, os na fyddant yn dewis gwneud hynny eu hunain. Hefyd, mae yn amhous iavrn gen i a oes gan Warebeidwaid hawli beidio talu pres plwyf os bydd y bobol yn dod i fyny a'r rheolau. Te bawn ni fel amryw hen bobol yn derbyn chwech neu saith swllt yn yr wytiinos'o'r plwyf, toes yna run Bwrdd Gwarcheidwaid yn y wlad fa.sa yn fy ngorfodi i newid hynny am bension 0 pum' swllt vr wvthnos. I LLANRWST I WERTHU CWRW. Wei, rydw i bron wedi mynd dros ben y gofod mae'r golygydd yn caniatau, ond cyn tcrf'ynu ma rhaid i mi ddweyd hanes ddau frawd aetli i Lanrwst i werthu cwrw y dydd o'r blaen. Mi glywsom lawer g-,vaitli ara bobol yn mynd i Lanrwst i werthu wyau a pbrynnu cwrw, ond dyma yr lianesyn eyntaif a gefais am rari yn mynd yno i werthu cwrw. Cychwynasant yn galonog mewn c-erbyd, a'r liaul yn tywynu yn braf. Ond tra 'roeddynfc yn mynd i fyny DylFryn Conwy dyna y cymylau yn deehreu ym- gusglu, a thoc i ehi, fe dclaetb yn wlaw mawr nes 'roedd y ddau frawd wedi gwlychu hyd at cu elloen erbyn eyrraedd Llanrwst." Pan alwasant yn y tafariidy lie 'roeddynt yn disgwyl cael ordar am gwrw coch, er mawr siomedig- actli eawsant fod y tafarnwr wedi mynd allan i'r wlad i liela cwningod. Wcl, 'roeddynt yn benderfynol o werthu y cwrw a fhvrdd a nhw vn eu cerbyd i'r wlad ar ol y tafarnwr. Wedi drefio am filldiroedd lawer yn cu dfllad glvbion eawsant eu hunain yng nghanol y grug a'r in awn, a dim golwg o'r tafarnwr na'r cwningod. COLLI'R FFORDD. Pcndcrfynasant dioi yn eu bolau, ond druan ohonynt, mi 'roockian wedi colli ell ffordd, a ni wyddant i ba gyfeiriad i-ni-oi am Lanrwst. Nid oedd na thy na clircfadur i welt-d yn unman, a dyna He 'roeddynt yng nghanoi y mynydd, a'r ncs yn prysur ddyfod. \Vcdi tcithio yn 01 ac ymlaen ar Jiyd gwahanol ffyrdd drwg daetbant ar draws hen ffarmwr, ond gan nad oedd y ITaraiwr ddim yn gallu siarad Seisnig, a hwythau ddim yn mcdru Cymraog, toedda rihw ddim gwcll. Erbyn hyn mi 'ro<dd hi yn nos dyweU, a mi ddeehrcuodd yrru dipyn ar y ceityl, end wrth droi congl un o'r ffyrdd fe acth olwyn y cerbyd i 'fyny'r clawdd, a mi benderfynodd un ohonynt fod yn amser iddo syrthio allan o'r cerbyd. Er mwyn gwneud y codwm in t' esmwyth ag oedd yn bosibl, cymerodd yrug a'r elnvip yn ei law a syrihiodd ar wastad ci gAn ar y ffordd. Wedi iIr Id y ccj-'f)vd, ae ]!all (,rffeii (,!iw(,rtliin, st(?rjl(,(i aetii i godi ci gyfaill i fyny. Ar hyn dyma'f keeper yn dwad heibio, a dang-osodd y ffordd adref iddynt, neu wn i ddim lie baaa nhw erbyn lieddvw. DIG JONES.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Ym myn went Croee-y-Parc, C-ar)4,1 y Bodydd- wyr, yn ymyl IJ artibod r- y F ro, De Cyimru, yr buna Daiydd, Wi'liam, awdwr yr emyn hyebys, "Yn y 4yfrccdd mawr a'r tomnau. IIyd yn ddi^eddar nid oedd nawiyn xn&cn byeihexi ar ei fedd,* eiithr wo^hian mae oofadail doiiyngach wedd ei chodi trwy gTd-,Oitl--iiad carwyr Ilen y fro beU.
Nedion o Glip y Gop -
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Nedion o Glip y Gop Gan Wil y Gwoitliiwr. CODI MAIP. GwaiOi tlyn hlindrog ydyw oodi ma.ip ar dywydd sych. dwbl hwfft iddo ar dywydd oer a, gwiyb. Yr wythMos o'r wedi oi orchaiddio a llaid o'i lxm i'w draed, dywedotLd un, wrth y gxtrohwyl hwninw wrthyf Mae y drcfn ddoethaf fuasai eu hau yn y oodi yn yr hul. Wei, dyna i wyddoatwyr deetyn i c'hwilio j mown iddo, os myiuient helpu dynol- iiieth. CEISIO EU SYMUD YMLAEN. Pan y bu y ddirprwyaefcii droo y gwahanol fyrddau cyhoeddus >ai ehwilio i mewn pwy oedd gyirifol am gadw y ffordd o Brestatyn, i Gwaen- ysgor mewn trein dael.hpwyd i'r jx-aiderfyniad fod ihynny yn gorlTwys rhwng CYDgor Gwledig j Llanelwy a Cbyngor J J 'ol Prestatyn.. Felly, dlsg'vvykwyd y oawsai hynny ystyriaeLh ddiyiii- droi gan y ddau awdurdod hynny. YsywaeÛ1, adrodd "Megis yr cedd yn y d<*Vhreu y mae yr awrhon." I'r dibon o geisio ou symud ymlaen, cynhaliod-d Cyngor Plwyfol Gwaeny-sgox gyfarfod arbeiwiig yr wythnos ddiweddiaf adaeth- ant rr {.enderfyuiad i vodd; un rhybiidd yehwajn- cgOi i Gyn-gor Lleol Pi-esUityn yn niffvg i'r ilordd gael ei gv.ella ar unwaith y byd«iaait yn apoho at Gyiigor y Sir fod iddyjit hwy gymerytl y mater i fyny, a chwblhaa y gwaith gan osod y draul a.r yKgwyddan y rha.i sydd yn esgeuluso en dyledswyddau. Ar 01 hyn bydd lie i dd.sgwyl y syrmidir ymlaen i rywle, canys y mae aaisawdd y ftordd fel y mae yn ddianrhydedd heb son am anghyHeiis.! ra a'r boon achosa i bawb sydd yn gorfod ci thrarnwvo. BWRDD GWARCHEIDWAID TREFYNNON. Bu y Bwrdd uethod mewn gohebiaeth a Ciian- gCilydd y Trysorlys o barthod blwydd-daliadau hen bobl, ond yrnddeoigys nad oedd yr atebiad a ga«s;uit yn foddhaol, ac yn eu eyiarfod di- weddaf bu ymdrin-aeili ar hyrony, a chynhyg- iodd Mr Batters i'r perwyl a gardyn: "Tnat* m th30 moauti-mo the clerk og\J<es and the Chan- cellor of (he Exchequer, talk with him in Welsh, and tell him what, we think about it." Coticr irnai Saas ydyw Mr Balters a pheth dipyn yn gywrain ydoedd ei glywed ef yn CVIRCIJ def- nyddio y Cyinraeg yn. lle'r Seisneg." Ychydig Hynyddocdd; yn 01 gwn am amaethwr paaxsbus yn dal fferm yn Undeb IJanelwy. Yr oedd yn ysgr'fgnnwr Seisneg rhagoi-ol, a bu niewirii goliebiaefh yn yr iaith honno gyda'r Bwrdd o borthrnas i ansawdd fTordd fawr oedd yn taraw ar ci fferm. Ond methai GAEL UN SYLW GANDDYNT. Yn y diwedd eyiighorw yd ef i anfon llythyf Cyinraeg atypt, a gwinaeth yntau hynny, a chyn j pen tail1 wyLhmo.s caiodd ganddynt y r to.y a iau, a ehlywais ef ar ol hynny" yn adrodd' krer g'waitlh, pe buasai ganddo eisiau unrhyw beth oddiar law y boncddiigoini hyiiiny oj-achefn mae yn Gymraeg y gwnaethai ei Felly rhaid fod ef a Mr Batters un farn, Ond atolwg, bcth fuami yn dyfod o'i gymnlygiad po buasai eu clerc yn aiualluog i siarad Cyinraeg? Eithai peth weithiau ydyw oanfodi ein byrddau cyhoedd- us yn diyfod i werthfawrogi gwasiinaeth yr iaiih Gymraeg. Cafodd ei hcsgeciluso yn rhy hir gan lawer ohonvnt. RIIOI HELP I'R CYMRO. Adwaenvrn fasnaohwr yn un ardaloedd !hyn bob yn gallu talu am ei aiwydd- au mown ariaw parod. Un tro yr ganddo nreheb am swm, da. o nwyddau, ótû hajifon- odd yn Gymraeg i un o'r prif fasnaobdai yn Lloe<gV. Daeth yr archeb yn ol gyda'r geiriau fbyn:—"PJes&o explain, your order in English." An.fonwy»i yr un archeb yn ol draehefn. Ond dyma iddo ail modyn yn ol: "No Welsh transao- t.ion hferc." Ond ni fynnai yr hen Gymro gael ei goncro ganddynit, felly anfonodd yr un gen- adwri yn 01 y drydedtd wa;th. Wrth we-led y tfuth Shynodrwydd, yn y diwedd eawsant afael ar Gymro i'w gyfieathu iddynt, ao wedi deall mai arcilieb am worth dau cant o buinmaai ydoedd gyillt sici"\vydd a marian. parod ar eu derbytniaid daethant i'r penderfyniad o'r dydd hwnnw i bencdi CJymro oadtl ym ihysbysu yn yr iaith Gym- r:1eg gyda chyflog dia, a mae Cymro yn dal yr un swyddi hyd y dydd hwn yn y inasnaefhdy nwnnw. Pe cawsid holl faelwyr Cymru l wneu- thur yr un peth cnv&Ji mwy o feebgym Cymreig eQ1 dyrciliafu i swyddau ym, Lloegr a derbyn gwell (yflogaa. CHWITII GDLLI. Yin marwola^th fy hen gyfaill David Parry, oolloddi yr ardaJoedd hyn un o'r dyn ion a/idt- fwynaf. Bu yni beiriansnwr yng' Nhalargceh. Gronant, 00 yn ddiweddiaraf yng. Ngwai/h Trof- logan. Bu yn hynod ofai us yn y swydd homno a. pherdhid ef yn fawr ar gyfrif ei ofai dros ywydau y mwmryr a'i radlotorwydid at bawb. Bredor o Galltmei-yd ydoedd and aefh i fyw i Brcstetyn, "ile y dygwyd ef i'w gladdu" 00 oddiyno i Trelogaii, lie daeth yrfa i'r jiem yn an i sgwy 1 i ad wy. Yr oedd yn dad; i'r Parch Ed. Parry1, Garmd, gwe:Jiidog parc-^hus ymysg v Metho^l.istiaidi Calbnaidd. Bydd yn chwith ga.n lawer ei goIJi o'.u mysg. Ileddwch fo iddo. POBL WEITIIGAR. Nid oes gan neb yn Nyserth aehos cwyno ma.i Un < £ r "cwn mudicin" y sonia. yr hen Ficw Prichard am danynt yn "Ganwyll y Cymry"ydywr cu prescrmol. Anlhawdd ydyw taraw ar fieer mwy .g'wasanaethgar i'r Eglwys ao i'r plwyf nac ydyw Mr Evans, ac nid symdod ydlyw fod ei boblogrwydd yn myned ar gymiydd; ymysg ei blwyfol.on. Nos Lun, darllem>dd bapyr' rhag- orol ar hainesydd'.aeth Gymreig yn yr Ysgtddv, ao y mae hefydl wedi sefydlu amryw gymdeith- asau lleol; a'u hamoan. i lesoli pawb evdd vn barod1 i ymuno a hwy. Ni bu achos vr^Eglwys y lie hwn crioed y.n fwy blodeuog inac"y mae yn bresennol. Nos Iau, yr wytiinos Wn, yn Ysgol- dy Y lie Inm, bydd. Mr Walter Williams yn tra- dd^li ei ddarlit'h yn Gymraeg a Seisneg "ar am- canioix Cymdeithas CyKlweithrcdol. Ymysg arn- aethwy i-. cymerir y gadair gan Mr A". Smetiiam. F.C.3., Con suiting Chemist, i'r RoyaJ Lanoaahi-re Ayrioultui^I F&lly ceir yiio wvr hyddysg i draethu eu barnnau ar yr acllœ Y GLEDR FFORDD YSCiAFN. Am y credant y dygai hynny fantais i'r plwvf, darfu i'r Cyngor Plwyfol Llanasa -bcmd&rfynu' yn eu cyfarfod diweddaf, roddi pob orfnogaetb i'r anturiaeth. Felly y mae He i ddisgwyl y claw yn Jl atari n3. Threffyinnon. Dyna beth gobuith d Treflawnydd unwai th yn. rhagor. GRONANT. Yr wyt.liMO-5 diweddaf, bu yma, arwerthiaint a.r gelfi yr hen waith phvm, a theimlir y,n brudd mai gwaeihygu a wna pethau yma yn He gwella.
IHiraethog ym Maesygroes.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Hiraethog ym Maesygroes. Yn y "Cronicl" dro yn ol, cylioeddodd Mr W, J. Parry, Bcthesda, "Hanes fy Mywyd a'm Gwaitli."Dyma ddernyn dyddorol iawn, o gofnod- ion y flwyddyn 1833,a yn troi'r goleu ar agwedd ddifyr ar gymeriad a thymer yr anfarwol Hir- aethog :-Collais ym mis Ta.chwedd y flwyddyn hon un hen gyfaill y byddai yn bleser gany teulu ei gael gyda ni yn 52, High-street, ac ym Maesvgroes, sof Hiractliog. Cefais lawer o'i g-wmni rhwng y blynddoedd 1871 a'r flwyddyn 1883. Y tro diweddaf y bum yn ei gwmni oedd yn Ebrfll, 1883, yn ei dy yug Nghaer, pan yno ynglyn a chyfarfodydd Undeb Cynulleidfaol E- lwysi Saesneg Gogledd Cymru, pryd y bum yn cael to gydag cf a'r teulu. Bu yn daer iawn arnaf i aros yno'r noswaith honno, ac anfonodd air i mi i'r capel wedyn gyda'r mab, y Parch Henry Rees, i crfyn arnaf i aros, gan fed arno eisiau fy ngwcled, ond yr oeddwn wedi trefnu i ddychwelyd adref gyda'r tren banner nos ym Mangor, a'r cerbyd i'm cyfarfod yno, fel nad allwn; ond bu yn edifar germyf ganwaith na bu- aswn wcdi gwneud. Cr-wr o ddyn ydoedd ymhob ystyr. Ni el lid ci adnabod heb fynd yn agos iawn ato. Gyda'r cyffrodin o bobl, anhawdd fyddai ei gael i fod yn rhydd. Prin y cai neb felly ddim ganddo, ond gyda'i gyfeillion yr oedd fel plcntyn o chwarcus. Byddai y plant ym Maetsygroes wrth eu bodd gydag ef, ac yntau gyda hwythau. Llawer chwareuodd no y chwer- t.hodd gyda "fox tern-er" bach ocdd gennym yno. Yr ocdd y doctor rhywbryd neu gilydd wedi liosgi ci drwyn gyda'i bibell, a byth wedyn, pa hryd hynnag y byddai Dr Rees yn smocio, os byddai y ci o gwmpas, gofalai am fyncd yn ddis- taw bad. tu 01 iddo, aneidiai dros ei ysgwydd am v bibell nes ei gwncud yn ddarnau llawer pibell dJarniwyd felly, a chai ef a Thanymarian, 'fyddai yn ci gwmni ran amiaf, ddtfyrwch mawr yn hyn a'r unig sylw wnai y Doctor oedd, "Dyna dal arall i mi am losgi dy drwyn di."
Y Diweddar William Jones ("Bleddyn").
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y Diweddar William Jones ("Bleddyn"). Y mae Ixllrich saith mlynedd ers pan hunodd yr adnabyddus a'r dawnus Bleddyn. Bu yn un o drefwyr amlyeaf Llangollen am dros banner can' mlynedd cyn hyny yn fawr ci bareh, nid yn unig oherwydd « i dalent fel ysgrifennydd ac awdwr, ond hefyd IeI eynorihwywyr hynaws a moesgar ym masnacbdui nwyddau y diweddar Mr E. S. Jones yn Regent-street, Hugh Jones, Shop Maee- mawr, ao yn ddiweddaf, am 22 o flynyddoedd, gyda'1' Mri Monis a Hughes. Dcfnyddiodd ci oriau hamddenol i lenydda, a thrwy hynny, fel y 'I mac yn wybyddus i laweroedd, daeth i gryn CIJ- wogrv.ydd mewn Eisteddfodau Talaethol a Chen- edlaetbol, fel awdwr "Hanes Conwy a'r Gymy- dogaetb," "Hanes Beddgelort," "Hanes Plwyf I Llangollen," "Daeareg Sir Guernarfon," "Idech- liaenau Siroedd Caernarfon a, Meirionydd," si laonau GIo Sir Ddinbyeh," ac fel casglydd nifer enfawr o "Ddiarhebion Cymreig heb eu cyhoeddi o'r blaen." gwaith oedd yr olaf a. gymcrodd flyn- yddoedd i'w gwblhau. Er iddo Jwyddo i ddringo mor ucbel fel lienor, bu farw, ar ol bod yn g!af o'r parlys am wyth mlynedd, yn lied isel ei amgylchiadau, ar o gan- IJllwd mae ci feddrod yn Mynwcnt y Ddol yn ang-hyianedd, heb gareg o fath yn y byd ami i nodi "man fcthan ei fedd." Tybir y buasai yn dda gaji ei hen gyfeillion, pa rhai sydd erbyn hyn yn brin rhyfeddol, a'i gydnabod, i gynorthwyo i wncud y dillyg hwn i fyny,ac atynt hwy y gwneir yr apel hon. Bydd yn llawen gan y rhai y ma cubcnwau Isod dderbyn unrhyw swm, pa mor feelian byn nap, ar ran y weddw, a c-hofnodir y tanysgrifiadaii yn yr "Advertiser."—Thomas Jones, 33, Heol Yl Caste-II, ysgrifenydd mygedol; T. T. Morris (Md Morris a Hughes), trysorydd mygcdoL (
Ysgolion Sabothol Methodistiaid…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Ysgolion Sabothol Methodist- iaid Calfinaidd. DOSB A RTIJIA DA IJ CONWY A'R CRECDDYN. C^-nLa-liwy-d cyfarfod trefniadel yng Nghaer- em ddiwodd ilydief. Daeth nifkar Ihouog 0 gynryeliiolwyr ynghydl, a chafwyd cyfarfod da. D^wiswyd swyd.iog.ion, a gwnaed1 trnfn- iadaiu ynglyn a'r cyfarfodydd y*goiion> am 1911. 12. Dewiswyd Mr Evan Joines, Glan Couwy, yn Hywydd ar denfyn tymor Mr Henry JgikSI Jtegauwy, yr hwn a lanwodd y ewvdd dros ys- ba.id o bedaiir bSyjiedd gyda ifyddloindeb di- fwich. Dewi-iwyd Mr H. Parry, Cadnant Park, Comry, yn islywydd, a'r Parch Rober WilJianiSj M.A., Gian Conwy, yn arholwr, Atohwilwyr liyifrau, Mr D. G. Jones, Siioh, a Mr H. Deganwy; aelodau a.r BwylJj^oT Gymamfa Plant, Mr IL' Parry, Carmel, a Air John Davi,es, Betliania; aekxlau ar Bwydlgor Ysgol Sabothol, Mr E. Josies, Glan. Conwy, a Mr G. Wdiiams. Pcnr»rn. Bwrdd safonwyr: Mri E. Jones, Glan Conwy; H. D. Roberts, SMoh: H. Parry, Coxiwy; II. Jones, Dcganwy; J. Jones, Bryn Pydew; G. W.inia.ms, Perisarn, a. W. J. Davies, Cacr.ia.iem-. Tryeorydd, Mr H. Parry, Conwy. Ail-ddewiswyd Mr W. J. Davies yn ysgrifennydd. OynhaiLiwyd cyfa-itfod ysgol Carmel, Oc&wy, SabotJi, Taohw-edd 6ed, 1910, dan lywyddiaeth Mr lienry Jones, Dearanwy. Am n;tw o'r gioefo cyfarfod cym ryeliio-iwyr. Yr OKxid am- ryw o'r cynrydhaolwyr yni absetiaaal oherwydd tywydd anfiairicl. Derbyniwvd amryw genad- wriacthau o'r ysgolion. Am ddfcg ddeohreu- wyd drwy gaei adroddiiad rhagorol o'r Ys- grythyr gan ddof;barth Mr Iiooson. Yna, cai- wyd ymidrafodaeth ar y mater, set "Cyfaddaeiad yr Ysgol at angfaenion yr oes." Agorwyd gan y ParCh Thomas Panry, Colwyn Bay. Cd- wyd sylwadau rhagoroi, a da. pe buasai holi aelodau yr Ysgol Sul wedi cu elywcd. xvyd gan Mr Willianirf, Tabcmacl, a Mr 0. W. Roberta, Siloh. Ar oi oafwyd cyfarfod! cyn- rychio'.wyr a charedLigioti yr ysgd, Darten- wyd a chadarjihavvyd eofnodion Cyfaa-fcd Penr'hyJiaide a ohyfairfod ysgol arboifnig a. gyn- haliwyd yng NghacTsarem. Pasiwyd cydym- d&im.ad a gwe>ddw a iihlaict diweddar gvnrych- iolydd. Caensalem, Mr T. S. Jones. Sylwodd y Liywydd fed Mr Jones wedi bod yn ymhob cyfarfod ysgol, ago yn barod OOb a-mBcr 1 wneud yir hyn a ai'.ai. yr Ysgol Sul. IMyd, pasiwyd cydyrmdeimiad a Mr Williams, Tabemacl, Yll y brofedigaeth o golli ei frawda ao hefyd a Mr Williams, Pensarn, yn ei wael- gedd, gan ddymu.no adferiad buan. Cynhygiodd TWLr 0. W. Roberts, Siio.h, ac ciiiwyd gan Mr John Davies, Bethania, ddioleligarwch gwreeocaf y eyfarfo4 i'r liywydd, Mr II. Jomas, ar ddi- wsdd tymor. Cafwyd fjyhvadau cynii'Sa. oanys yr oecfei Mr Jones wedi bod yn £ eik> £ droe ben fel Jywyxld. Yn y cyfarfod neeaf a gynhelir yn SiWh, Llandudno, Ionawr, bydd yr arholwr newydd, y Parch Robert Williams, M.A., yn deobreu ar ei w^aiih. Diolehwyd i frodyx" am uno tro/ndajit newydd. Am ddau, dlechreuwyd drwy gael adroddiad o'r b3 bemiod o EsaJah. gan dfks?ba.rtli Miss Girrffil.hs, l^gen.t House, pamp o chwitrydd ieu- ainc, aohafwyd adiroddiad oAiunoiadwy. Arwein- iwyd mewn gweddi gam Mr W. J. Davie*, C&er&ajem. Yna ht'lwyd y plan' yn Rhedd Ma.m gan Mr O. W. Roberts, »S;ioh. Yr oedd y planft yn ateb yn dda, a'r holwf yn amiwg yn oael ei foddhau. Wedi hyn holwyd y doe- barth ea.nol yn hanes "Joseph," a'r holi a'r atefc y dwvbarth yma. do yn rhagorol. Yn yr hwyr holwyd yr holl ysgol yn y bcrrnod gyrotaf o Philipiaid y Parch Thomas Parry. Yma. cafwyd gwiedd, ya* hali a'r ateb yn rhagorcJ. nia caiwyd' ha nes yr yisgol yn y lie gan yr arehwSliwr, Mr John Hughes, Pensarn. Caf- wyd foci yna. Jeihad1 yn rhif pr--e.scnclidteb ar gyfartaleckl y flwyddYll ddiweddaf. Cafwyd g-air gan yr arolygwr, Mr Jos. E. Jone.s, a. dy- wedoddi Jüd yna baixxfa-wydd bob amaer i fymed yn athmawon. Ymhcrlaoh cafwyd gair gan 1111" Tibomo.;), arolygwr ysgol y jlant. Dywedcdxl fod golwg ar ysgol y plant, a sylw majnvl yn cael ci mi i ddarNon yn gywir, a'r plaii. air y eyfan yn ymddwyn yn dda,, yr athrawon a'r arthrawesau yn ffyddlon. Yr cedd caaiu y planit ar hyd y dydd, o dan arweindad mednis Mr Hooson, yn el'.alonogol oedd canfod fod y plant eiders wedi gafael yn nhcaiau newydd Cymanfa'r Plant.. IHoiehodd y Liywydd dros y cynryehiolwyr am garedigrwydd a chroe.'iaw cyfeil'lion y He. Diwecfchvyd gan y Uywydd.— Yr Ysgrifecanydd.
JXANFAIRT ALH AIARN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
JXANFAIRT ALH AIARN. EISTEDDFOD LLANFAIR, 1855. (PaThad o'r xhifyn diweddaf.) YR AIL DDIWRNOD. Fel hyn y mfle "Tal" yn rhoi h-anee hwyT a, h-sJynt Eisteddfod yr ail ddiwmod. Dr. DavLcs oedd yn y gada.ir, a Thalhaiarn yn arwa.in Dywedodd y diweddaf, "Gan fod beixdd y gynghanedd gywir wedi cael eu ffordd ocou hunain y diwrnod cynt, am i feiaxld y Puem-Mesur-ar-Hu>gain ddod ymlaen i an- yr Eisteddfod." Dylid egluro mai math o "ffair wen" (neu ° fnee and oedd yr ail ddiwrnod, ac nad oedd gofal am fod mar g-yxmil a min- geuad ag a.r y diwrnod ma.wr. Y oyntaf i ddyfod ymlaen oedd Ifan Morris, Plas Bych-a-n, a thiraethedd bennill i wa-hedd Talliaiirn i'r wyl, ac un arall i'w anfon adref a goritennodd drwy adrodd englyn i'r tent. dyn, If an Morris, pwy fuosai'n meddwl bod chwd yn farddr?' cbai Tal. "Wcl," atebai ynt-au, "fel hyn y mae hi. Yr oedd fy nain yn gyfaiither i Tomos o r Nant, ae y awen wedi bod yn huno yn oehr MoehlUlheu acw ex's trig am mlynedd, ac i'r PI as Byeha.n y daeth hi i ddadebru." Daeth Bardd Tanycoed ymlaen vn nesaf, gyda dswrder a brwdfiydedd. "Pennill i'r sy'n do ai* y tent," meddai—- "Tarpowlin a bowliodd Fel camel o Gimel, Yn Llanfa-ir fe stopiodd Yng nghanol ein haidal; Fe gafodd ei grogi Uwehbein y Gwem gregan, Y n do a-r y babel] Yn nannedd y ddrycin." "Rhoewcli," ebe, "y mae gen i englyn arall i. Talhaiarn—■ "TaLhaiam. hardd, ben ein bro,—diolch Am ei gael yn effro, At waith ae iadth y Cynu-o; Llwyddiant iddo byth tra "EngCyn da, Robert Roberts," ebai Tal, "arm tsynnvyr, ond ychydig iawn o gynghan- odd eydd ynddo. "Wei," ebai vntau, "os cairn n-i ddigon o synnwyr yn Llanfair yma, aid ydym nd yn hidio llawer am gynghan- edd." Edward Jones, y Royal Butcher" (0 ddifyr goffa), ddaeth i fyny yn nesaf, ax: fel hyn yr oedd ei "englyn" ef — "Diolch yr wyf am dalu I'r beirdd i gyd am g-anu Englyn wiedd ei genglu A dawn teg i'r eiddon du." (Efo roddodd y wobr am yr CTigJvn i'r "Roast" Beef"). 0 Ehe rhywun, "Pwy meddwl eich bod chwi yn fardd, Edward Jones?" ''N-tnw dyn/ebe yntau, "on'd ydan ni yn bob mi yrwa7i? Y mae son am gadw'r tent ar ei wadnau, a. capeli i lawr Yna, aed ymlaem hva'o'r feirniadaeth. Yr ordd awdwr yr englyn go-reu i'r "Cy- bydd," &ef Trebor Ma-i, Llanrwst, y tu afilan i gvleh y gystadieuaeth, ac o ganlvn- dad rhoddwyd y wohr i'r ail o.reu, &ef Iho- ntas Daviea, Llys, Llaaisanaan. Dyma englva Trelxxr Mad,: — "Moll henattr melynwedd—wiia'r cvbydd Rciibiwr cibawg llwvdwedd; A'i wane a'i grafanc' ryfedd', I>sdd cu bwrs hyd a-el y'bedd." Yr oedd awdwr yr engljni goreu i'r "Wcn- ynen" hefyd y tu jUJaji i gylcSi y gystadleu- aeth; ac d'-r ai;l oreu y rhocldwyd y wobr, se £ i Eli as Jones (IrwacLd Min Eiwyi," Y CVn'ant. Am y demyn g«reu o wia.n,ecn Vcyntaf oedd Thtnniais Jocnes, Factory, Llanfair. Darllen Seisneg, i mi dan 12: T. Davies. Eto, Cyin- raeg R. Davies. Dcfnydd gowu goreu o sitvvif Cymreig: Mrs Will-ianiB, Pryailygoed. Ffedog: Yr un. Hosanau: Margaret Da- vies, Liaaifau-. Esgndiau Abel Jones, LI an Nefvdd. Am y dadgan.iad gorcu o gcrdd Gymreig, pamp o ymgeiswyr; William Evans, argroffydd, Aberge-le. "Ni bu eriocd y fath liiiut-cdidfod vn Llaci- fadr (e.hwedl l'alha.iam), ac tfallad na fydd byth bath yno eto. Y mae deu- ddeg cant 0 flynyddoedd er pen, oedd y Ta,- h'aa<"i,rn eyntihf yma. Am y TaJ presennol goreu po leiaf a ddywed-ir am daaio; ond os r-aud gweithio dcuddeg cant o flynyddoedd evn i r trydydd «"odi yno, y mao He i ddLsg-wvl* y 'bvddwn oil wedi syrtliio i ebargoliant.
DEIGRYNl AR FEDD.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
DEIGRYNl AR FEDD. Mrs Louisa, Wifliaois. Mr Arthur Wil- liain16, White Barn Cottage, Llanrwst. Rhyfedd ddeigryrv arafa,—er (y r gu i suaTKs yum, 1'1' lor g-wyrm-aoih ina'r era. Oeir i rwytsgj* hir i'r wigg etoi Ix»uisa—gw-raig orefn Gariwyd i'r bedd yma; Hi gerfiodd ar ei gyrfa Gywir a doeth oi fiair da. LLaurwst. R.E.
Damweiniau mewn Qlofeydd.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Damweiniau mewn Qlofeydd. Bu dwy ddajnwain yn y gWeithfeydd glo yng ngnymydogaeth Rhhvabon, yr wytJiiiioe ddiwedd- ai. D"- 1,1 cv;Vmp d-d?dd lau lofa Bliie P,rk, pry, ,'i y lladdw?id d?n o'r enw Jo-;3,?,Iih Jones, Fron, Yn gy-njiar fore Gwener. yng- nglofa Wynn- gfay, disgyTiodd carreg bedair tunell ar Jdhn Jones, gweddw, Pen y Lin, Rhiwabon road. Sy,rn.udv.-vd ef -'r ys-ty3,ty, Ile y Lo-,i fzir%v yn) mhen I ?r. ychvo*g t?1U.
Ctholiadau Bwrdeisdrefi.
Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu
Ctholiadau Bwrdeisdrefi. -e-th irwy C I ol'adau y Bwrdelw-livfi Gymru a Llor le yr wytlinos ddiweddaf. Saif ihgyrau y seddau a enillwyd fel v oanlyn. B-"hvddfry,d-aeth 6? 1,1?%fur a ?Sosialaeib 34 (I Oeidwadaeth of.) ?k ni i)ym<>l 6 -2- 1
Eisteddfod 1912.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Eisteddfod 1912. Os teg harnu old y brwdfrydedd a'r sel sydd ynglyn a'r gwahanol bwvilgorau porthynol i Eisteddfod 1912 yng Ngwrecsam, rhesymol fyddai disgwyl i'r Et&teddiod fotl y fwyaf a'r o-cu a gaed er'oed. Ma.'r brwdfrydedd ar hyn o bryd yr. syndod, hyd yn ccd i'r proliado!, ond teoyg y bydd llawer o'r tan wcdi darfod ymllen ychydig amsor a'r gwaith mwyaf, fel arfer, yn cael ei wneud gan ychydig o ffyddloniaid. Dy- wedir fod rhyw gant o aclodau ar y pwyllgor cerddorol. a rhyw ddeugain o'r cant yn cynrycb- ioli'r Rhos a'r cylch.
Llifogydd ya Ffrainc.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Llifogydd ya Ffrainc. mas'r gorlinad- yn Ffrainc yn achoaf llawer o bryder i'r awdurxiodau, ac ofnir nad yw'r gwaethaf c-to wedi -dyd i Baris. Nos Fereher. ootlodd y Seme tuag WytGl modfedd, ac y mae pob arwydd y byddl iddi gQdi'n uweh eto. Y mae'r Tuiilenes a'r Invalid-as yn gorlifo, ac ofnir y bydd i'r ffordd haiarn gerllaw yr Invalided he; yd gael co: gorlifo. Y friae newydd ion (L- galon yn dyfod o'r Talaetha<u, ac y mae'r gwlaw- egydd yn parhau i ddisgyn yn y dwyrain, y eanolbarthau, y deheudir, a'r gorllewin. Y mae'r niwed mwyaf wedi ei wneud yn Correze a Doidog-ne, lie y iliac amryw bontydd wedi cael eu cAr.o i ffwrdd, a'r pentrefydd o dan ddwfr. Y mae r golfed yn arut-hr mewn rhai lleoedd.
Gwleidyddiaeth a Barddoniaeth.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Gwleidyddiaeth a Barddoniaeth. Tra n siarad wrth ddadorchuddio colofngoffi Shakes;>ean> yn Verona., dywedodd Marqu;s di San ( uil.ano nad oedd yn hoffi 9 arad am wleidyddiaet'n, ond am farddoniaeth. Ond >T oedd gwieidyddiacth yax iarddoniaeth he/yd, ohci-wydd ei fed yn uno pobl yn < u tei.'nladau uciiaf. Atgofiodd yr Ardaiydd e <"><1 u'j 11 aros yn Lloegr, wedi siarad amryw droion ar farddoai>- iaeth, a phtib amser we<Ii canfod adeain yn yr eJiaid mawr Prydcinig oedd yn d-dwfn-ddwys a barddonol. Ynxlr.nodd hefyd ar edriiy.'e'.u yr Italiaid o Shakespeare. Diweddodd trwy ddweydj -fed gslar d.weddaf I'ryda in wedi can- fod adsain ddoin yng nghaloiinau yr Italiaid nad oedd eto wedi dariod.
Crippen yn Ofni.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Crippen yn Ofni. Y mae Dr. Crippen, yr hwn svdd i gael oi grogi ddiwedd y mis, yn parhau ya ffyddiog, gan obeithio y caiii ateb boddhaol j'r ddeiseb. Tr?-ulia Lm,-er ina..tli -i li??thvrau, a deall.1'r k-I f?xI, wedi 11?,-thyr m?-.Ui 1'w f,ab yi? Cal'.fTo.-i'la. Ymwe,r a,;? ef ?,it gan reit'hor Babyc!dol ? don. -L gT4)ve, Hjilo- way, yr liwzi sy4ti i fod )vi-t'h v c?-oabreii. 'Y niae Ci,:ppt?n Nn hn-nod o I)o.L-ijus ei-fe44-dwl, ac nid yw yn owyta. nag yn cysgu fawr. Er pa.n wriihodwyd t'i are! y nice yn lied anesanwyth. Rh-ced rhydidid iddo i ysmygu. Y mae a'nryw o ddeisebau wadi en hanfon i brif dreii a d.msocdd y wlad, a hore Iau derbyniodd Mr Arthur Newton tua mil o lytlhyrau yn gofyn am <ideinebau, Yr oedd tlla. 150 wedi arwyddo y ddeiseb yn swvddfa Mr Newton yn gyimar lore Iau. a'r rhan iwyaf ytk foneddigesau.
Alaerod Newydd Gogledd Cymru.
Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu
Alaerod Newydd Gogledd Cymru. Dydd Ma wrth dewisw'yd Maerod newydd vn v Ueoedd canlvnol:— ABERY7STWYTH.— Cyngborvdd T. J. Sam- uel (gynt o Fethesda). BAN( ,(<R. {_ ynghorydrd H. C. Vincent (di-vd- edd waith yn olvnol). CAERNARFON. Ilenadrur J. T. Roberts (aaJ-ethoil. CONWY Y Cynghorydd Henry Jones, De- ganwy. ?,>1^B,Y<-H- Henadur J. Humph revs-Jones (ail-ethol). 11- LIN r.—Y r Uch-Gapten Charles E. Dyson. MALDWYN.- Henadur Fairies Humphreys (y ddeuddegfed tro iddo). PWLLI-LELI. Henadur R. Ivor Parry (ail- ethol). RHUTHYN. Dr. T. O. Jones (ail-ctho!). TR.ALLWM.— Cynghorydd T. J. Evans (a;]- etliol). G\V RECSAM.—Dr. S. Edwards Jone,g (ail- ethol).
, Mesur y Siopau.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Mesur y Siopau. PENDERFYNIAD Y METIIODISTIAID. Ddoe (ddydd Sul) bu yr oil o eglwysi M&,h- oilcetiaid C'ajfmaidd LJeyn ac Eifionydd, yn cyn nwys dro« 70 o eglwysi, ae yn cynryehi-oli aei- odaeth o tua 16,000, yn pasio pendcrfyniad ynglyn a Mesur y Siopau. Darlienai y pende-T- fyniid fel y caniyn :— "Ira yr ydym yn galonnog yn cymeradwvo egwy-ddor y Mesur ar Oriau Llafur mewn Siopau %Riiif 2 ..T -n ger't)rori y .), P. gyflwyl- yn fua yr hwn sydd yn trefnu i fyrhau oriau gwaith i gynorthwywyr mown .saopan a gweTia yn fryfF redinol eu eefylifa, yr ydym yn edryeh g-yda dwfn anghymeradwyaefch ar y ddarpariaeth yn y mesur sydd yn rhyddhau rhai ma^nachdai oddiwrth rwymed^gaeth Igau am ran, neu yr oil o Ddydd yr Arglwydd, a thrwy hyn yn gwneud apel ddifrifol at yr Ysjrrifen.nydd Car- trefol i adael alian yr adxa-nmau hyn hyd y mae yn boõibl, neu drefnu yn y mesur i gael Dewi-l- iad Licol ar yr eithriadau sydd 1 w -o&lof yn agored ar y Saboth. Alae, y darpardadau hyn yn y meaur fel ymac, yn myned yn erbyn teimlad ae argyliceddiad v genedl Gymreig. Yr ydym hefyd yn trefnu i'r pend3Tfyr:iad hwn gael c,,i gyfl wy no i'r Gv, ir Anrhyrl-cddus D. Llo d .,0, .v. Geo-r,, A.S., a Mr Li,i6 W. DaN-I"U-; A.S.
Cyngrair y Deyrnas Gyfunol
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Cyngrair y Deyrnas Gyfunol I RODDI I LAWR Y FASNACH FEDDWOL DRWY EWYLLYS Y BOBL. AT GYFEILLION SOBRWYDD, Mac yn eithaf hysbys bcllach fod yr Adran Gymreig o'r Alliance wedi gwncud ci chyfarfod blynyddol fis Awst yn Llandrindod yn "sefydliad i aros." Bu y cyfarfod diweddaf y fath fwydd- iant, eanlyniad yr arholiad mor ddyddorol, a'r cyiihulliadau yn gynrychiolaeth mor gyliawn o bob rhan o Gymru, fel y tcimlaa pav\ b fod calon y genedl yn euro yn y cyfarfyddiad a liir gofir grymurder vr are.it-hiau. YTR ARHOLIAD. Cymer yr arholiad i fcwn agweddion gwleid- yddol a ebylbdol y mudiad, a hynny yn unig. Y pamffledyn "Y Dafarn a'r Gweithdy" fydd maes yr arholiad. Ceir ef ond anfon at Plen- ydd yn y Gogledd, a'r Parch Tertius Phillips yn y De, a 3c vw ei br*L, Mae y 11?-fr Saeson".9, ?n ba un y ey?.th'wyd y liftmffle(i "w ,rael arii ?'n Is. (,Ylllcr ;?lioliad le wth' nos Olaf N-11 .,Alawrt,h, 19. Rhoddir "mk-clals" ?-,ur, az,ia.i, a bronze gv.erthfawr i'r tri ymgeisydd buddugol. Hcfyd, cyntaf aD aiJ wobr, ar wahan i'r medalau i'r goreuon ymhob sir, mewn llyfrau gwcrthfawr. Ni ddaw enillwyr y medelau i mcwn am y gwobr- au hyn. Yr oedran yw o 16 i fyny. Gwelir y ce;dw r Gyngrair at ei thestyn a'i macs ei hunan, ac nid ymyra ag arholiadau pwysig a gwertlifawr cymde:thasau eraill. Anfoned y rhai fwriadent gystadJu eu henwau i mewn yn gynnar. Hyderwn y bydd llu yn (lol i'r ymdrech. Anfoner yr enwau o Oglcdd Cymru, Aberteifi, a fiogbxld Penfro, a Chvmvu trcfi Lloegr i Pienydd, Hafodlon, Fourcross's, Chwilog, R.S.O., a'r ymgoiswyr o Morgannwg, Mynwy, Bryeheuiiog, Maesyfed, Caerfyrddin, a Dc Penfro i'r Parch Tertius Phillips, Scelhrog, Brecon, Deheudir Cymru. Y beirniaid am 1911 yw y Parch Gwynfryu Jones, a'r Pareb Hugh Jones, Llanelli.—Yn gywir, etc., PLENYDD.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Dull hen iawn o gyfarcli yw YGgw3-41 Haw. INI wna liioi'r daw aswy y tro, canys ystyrrir hynny'-n anwybodus ac anioesgar. Ni a gawn yr hen arfer o ddull y dyn cyntefig i roi ei lz-w 'yn gaeth ï w gyfaill er mwyn dangoe nad oedd yn mynd i ddefnyddio arf yn ei erbyn. Nid: pob diffynydd ?y'n J]wyddi.anTt11 fe] eir- aolnvr iiiewli Ilys (-"thx felly -.v bu w?y dc?l yiu MrawtU- Arfon -vr wn-thnos 3's 1--saen. I,-&'i rtybud-(I-.wyd ef a ar-al o -an] c.,dliw,,i,u tyiawr iiiewn t.,c-lktD7. ond gan in<),,r c?l vu* ll,.Vaw<il y Gykyd4 n I r4hydd'?'ia-K-?7,1. Un ()'r taiawiaclau nawyaf ?m ei -Lmereli;ad oe?,ld v uio4d y PTof- .od,(l n-i&i ondd 1'r or:iawr fod yn c-i fed?dant yr ayzi&ex yr liojii?id c-i dviy.D. "I)vwcd- ,r ?ant fod yr oriawr ge,,inyf 3n fy llaiv ar pr-yd," ebe ef, "ond mat y gaI1.a¡ hynny fod pa.n oedd gel1nyfbadeIl fir.io Jnef\.vn un Ha.w a Oh:yl1cll yn 'pi1ÏQ Wy'nwyn yn y HaJ 11"Y r oedd hJ'1lD1' JD .IlWj'T a.rgy booddiao4
Advertising
Hysbysebu
Dyfynnu
Rhannu
AID R IR?T D Is p LLEP, ash-cta*wr I From the Economical Point of View Rinso-the Cold-water Washer t means- No expense for fuel for heating water. No wearing the wash into boles and rents through scrubbing on the wash- board. With Rinso you just soaft the clothes all night and rinse out in the morning. No scrubbing at all is needed. DIR- Di ILit. The Cold-water Washer 2d. in packets everywhere I R 3 N ? *? ??? ?-? '?"? f ? DF? '?t f ?? W t V? IE? :???* < ?s !JE&?/?T???? Mir?M.? i U *????????\?dS? ??j?????RRtrcp ?'??.? MRFCI?Q????J?t are the 'largest retail F.Mitr, Manufcturm in Gru-& Sn't2in, or or Credit. H"e the fiest P- tlacbinery at their works jillus:rated b-) where is converted frori the tree to the finished article, all inte=ediate profits am you can -A ubst.tal J^j] femiture al wholesale prices, quility OVERMANTl-ES pamteect Camage I-)aid at our isk. io eadim variety; abkw iB=trat??r ?Eelip.6' i,. W.L.t f- ith 7 b.Ild bigtt 43 i.h- ?idth 37 i.?b?A, Send for Catalogue. Price 1431 ;J I ASTON & SON having many branch MANGLES are lag. b?-y?,s of bds:?a&, Carpets, Unoleum. etc., can of.tr till, i6r.soARD, 4ft -WO, best value in the L-ade- 451. S" Oak b..Qw Ni".m C6r"d ud 0,7,.?.. -D-m .eight Your purch?" art piat into tlle w.ight ij ".L, L5 I, Cd :4 ilL toum, bra* Alm nat it, W4[.Qt ,4 v 'tj.: Rail?v trtick at our VIork,% and c-pp-4 th.s safety atA di"t?h tLe guzra.- A -L:I., Wh )6.W IliT-r? to Cbe4 -4 Ft-,]. SL A. Nbill tp W..hw-,i, do-b?W ti3. i. bwk. ?d 3ft. li(k, pi.. t.-t-d -7 C.1- w DEDDMG ES 19& 6d. qneial Oid mt.A- 1ü8d.. M iu ¡¡" k. 5i. Iœ. 14,19 SPJ{iNû MATTRUT-ES, 9/e, 15/ n/" The ISY- Aato'3 Weu.- ia ILl'v61 0' "The EDWARD" BEDROOM SVITf. C&rtry voW, poli"d ligbt ar dwi C6 19s. 6d, Satis Walart or 0*k Cftrpets & Linslesms. mKBgk ASTON SON grea Car and b. id imaae Stcck of British and Foreig. Carpets .00 Rugs. m quote for 7. special and 'a!es free INITQ PIRINFT 0UT IS BLACK L0LIS CAB.MET. b;)nWed sq,lre9 ;0 Tipest^_ VVooi wide, 71L fcifeb, ..i,b 4 bfv*!kd ohapcJ Art Carpets, Vvatcm, Airaiastcr or cMiiion, 2C in. Swt. cpbokterod back, klirron end Chiaa CnFboard. urkey, these we C&S do ia all sixes gwxi crettcnc*. C4 17s. 6d. and priçea. 6.11 I .iU\1 I Th BRUNSWlCI{ surre .f '1 Pieces BeDSTEADS. e w. e2 O'Jete 10. u.n ""1" Seu-d"" 6yDolat!:l'td i& r.rpenor wloè.1" -Y1 ø.r-.ed 'W'¡'J\, £5 17A. 6d.pecid Be.lal.ead l"iI. àlJ opriJ!¡:(.ed .¡ .u III"6.00. ilh. hc"'Y 2 it>. PIllar bedotad. .¡U. A eloU. en..nng !UIÙ Ie. i-õ. wer! t:3 !Ss. 6. I full oiz<o will> !.r,< hn. "t. :t7/ó. S. ASTON SONP f SOT FURNITURF. MANUFACTURERS, WREXHAM. < g 3! Pegesl StfMi, 1 M. Witergste St.. J Br.iley Street, f 45, Kiib Sireef. J 18, ffisc End. J S# 55 V|ct»ri» M-i jB WREXHAM. 1 CHESTER. i 0SWESTR*. I SHREWSBUBV. IWhitriiurch (Salop) { WOLVEmSFTOS^^ III! II Hill II1MOI t—nri m inn m
--------GWYTHERIN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
GWYTHERIN. CYFAPvPOB AM E T "WIA T7THOL. — Nos Wener diw«ldai', Y11 Yi-gül y Cyugor, eynhal- iv;vd cyî.arfûd amlyw;a,thd, o dan nawdd yr Egilwys Wladol. Oafwyd cynhoilliad llioeog, ae- clw eylweddol tua gat gronfa yr adgy weir- iad. Awd drwy y xiin^k-n gMl\Tiol:—Can, "Hen whid fy rhao-aii Mr H. Morris, reay- bant; can, "Croesaw gwraig y ty," Mr lio- bcrt Morris, rl'y 12.a: can, "0 tya'-ed yn ol," Miss Jones, likvug>?rr.y w; adroddiad, "Clycli a. chwcdla-u," Mr Ellis --na can. "Bugail Halod y Cwm," Mr D. J. Davies, Ty nllaii violin -Io, "Selections of Wolth airs," Cor- poral Kims (<c-iicoredi: adixiddiad, "Y itoad- -Plclzrd W'11'a-va6: oan. ur, I gexddan." Mr D. O. Jonce. Llengemyw can. "Cart-ref M-iss M. J. Williams, Pandv; ad- roddiad, "Shou Jones a'i cJoe, Mr R. MQrris (ail alwvd); canu gyda'r tannan, Mr Arthur Jones (ail ahvvd I: dadl. Mis.ses S..J. Mo-rris a -n-n?. 'dciiawd "B,-ttv 'd r i'N Wvn. -i I Mo--ns't?, T). Jon-L?s; c?-n. "B?-t-h*-ii yr -km- dd i fad,'? '-kt r 1). JWi n Ehav i<-?m ad i ad, Y-T emy-n olaf." Mr R. T. Fdwtrds, Shop; can. "Cart-ref Dedwydd fry," NLm Feiix: violin eo-To, "&ect,1on," Corpora.15im« (ail alwyd); adroddiad, "Yr ystorm," Mr P.Gbc-rt, Morris; eolo, "Japanese love-ftonp," Miss Jennie Jones; caa, "0, rhowch iand bregetii Gym- raeg," MLSS M. J. Williams; edroddiad "Brwydr Pen Calfaria," Mr P. Wliiiams, can, "Hon bxocsr bach gloovw fy nain, Mi D. 0. Jones; eanu gyda'r tannau, Mr Arthur Jonc" "God Save the Kumg." Liywyddwvd y cyfarf<xi gar. y Parch E. Mix, Lianddewi, a chyftiliwyd yn fedr us gan M.WA Kitty JOIWJS, The Garden, Llangernvw. a Mr B. M. Owen, Eendre. Ar gynygiad v Eheithor (y Parch J. Eoes Joii'Ci>), a chci'n«g)ad Mr R. Morris, pas- iwyd pleidlai-s o ddiole-ligarwch i'r cvkvillioa o Langernyw, !»!anAdcwi, a Gwytherin-. ynghyd e'r gynuileidfa am eu cynhorthwy caredig hvrwyddo llwyddiant y cyfarfod.—<Joli.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Disgwylir y bydd adrodd iad y Dd-i rprwyaeth ar yr Egi-wys yng N'ghymru yn bai-od i'w pyf- Jwyiio i'r S«iedd yr wytlmou hon, Yn 01 yr yetadeprau dyma nafer y cymamwyr sy'n perthya i'r prif g-vf undrefn-aiu crefy-ddol:- Egl wys 193,081 An-ibywwyr 175,313 Mettiodkstiaid Oaifinaidd 170,617 Brdyddwyr 143,955 Pabyddion 64.600 Weti'.evaid 40,811 Enwadau eraill 19,370 F,-Lly, g-eliT fod gan Bglwya Loegr fwy o &4 oda-a inia'r un emwza axall yn.- ?Ng-bTnmm. I