Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
21 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
21 erthygl ar y dudalen hon
NODIADAU.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
NODIADAU. DIFFYG Y LLEUAD. Yr cedd y difiy-g ar y Beuad yr wythnosi ddi- weddaf yn ddyddorod mewn rhagor nag un ys- tyr. Un o'r rheinny yw'r ffait.h mai'r d'iiTvg- hwnnw oedd yr unig un gAveiadwy yn ystod y flwyddyn. Ni ollir gwel'd o'r umshyw fan ar wyneb yr holl ddbear end saith digwyddiad cyifelyb yin ystcd blwyddyn, ao mewn am be 11 flwyddyn ni dd!<g-wydd ond dau. Nifer lleiaf diffygio-n yr haul, megis y tkser, yw dau. Ond anamJ iawn y g-%vc"tli-, ym Mhrydain, oddiffyg ;wn ar yr haul. Yr oedd y digwyckliad di- weddaf yn y ddeunawfod ganrif. Ni bydd y nicsaf tan 1927, a bydd y diffyg yn ymddangcs yn lla-wn yng Ngoglodd CyrTir-u ac yn y sircedd hynny o Lcegr sy'n gorwedd yn un ILinell. Mae diffygion llawnion yr haul yn olygfeydd arswydius, ac ni eiil neb eu eanfod heb d-ainilo fod rhyw allu anfeidrol yn Uywodraethu yn rhywle. Mao diffyg llawn ar y lleuad hefyd1 yn olygfa brydferth, a thlws iawn yw'r gwahanoJ liwiau sy'n torri Ihvybrau aur ao arum hyd y nef dywell. Mae diffyg y Iloer i ni yn gGlygu diiiyg yr haul i drigolion y iieuzd, a -all ein meddwl ddychmygu ardderohoced yr olygfa oddiyno, YSTADEGAU CYMREIG. Mewn cysysilfeiad a'x c-ai.9 am driciaeth ar- bmnig i ystadegau Cymrejg, ni u'iyiid ooiii golwg ar y ffaith fed y diwy'giad wedi Jèchrel gyda'r Bwrdd Addysg rai biynydcLa'u'n ( 1. Mr oa:s prescnnol, wrfh gwrs, yn gais cyll- reain, ac i Iw gyminvyso 1 bob math ar ystaueg au ar wahan i fanylion ynglyn ag addysg, ym ftldo a throseddau gwladol. Cyn belled a,, y mae a fynno'r Bwrdd Addyfig a'r mater, cych- wynwyd y cynllun tan gyfarwyddyd Mr A. T. Davie,s, peimaeth yr Adran Gymreig. Dyna un o'r materion cyntaf a gafodd ei 6ylw g-wedi ei be nodi i ofal yr adsran, ac o gymharu ystacJ- egau'r Bwrdd, cyn 1807 ac wedi hynny, hawdd gweled mor drylwyr y dosberthir gweithrediad- au'r dd-vvv wlad. Mae hyn o bWY3 anrbac,,hol i Gymru, ac nid anodd a fuasai ehangu'r cynillun i gynnwys adrannau eraill o waith y WWlwr- iaeth. Gorffwys ei sylw.e,ddobaod' ar ymdreohion yr aelodiau Seneddol Cymreig. 7r M GWYL ST. CECILIA. Yn yr hen aiiiscr arferasid cadw Gwyl St. Cecilia, Tachwedd yr eidfed aT hugain, nid am fed yr Eglwya wedi ei seintio, edthr am fod: cysylltiadau cerddorcl wedi casglu wrth ei nenw. Y pryd hynny, yn rhan gyntar eiifed ganrif ar bymfcheg, yr oedd yn arfer gan feirdd a cherdd- orion Ewrop gyfansoddi awdlau a'u cyngan- heddu i'w canu am y waith gyntai ar ddygwyl St. Cecilia. Yn L'undain dechreuwyd diathlu'r wyl, yn null y Cyfandir, yn y flwyddyn 1683. Cyfansoddodd Purcell y gerddoriaeth gogyfer a dwy awdl y tro hwnnw; un o honynt "Molawd Cecilia," wed ei hysigrifennu yn arbennig at was- anaeth crcfyddoJ, tra'r Jlait, 'Croeeaw i'r holl Fwyniannau," yn awdl anghysegrol. Ymhlith eraiil a yc.grifena.sant awdlau Gwyl St. Cecilia cedd y llenorion Seimig hysbys, Addison, Con- greve, Pope, a Drydon. Eithr yohydig gwedi naarw Purcell ataliwydi y gwasanaetbMl drca amssr, ac nis hadfywiwyd draohefn tan ym- ddanghosiad Handel. Ychydig flyny.-kla-u n ol, serch hynny, tetrfynwyd y dathliadau, e.thr .1 eto, yn awr ao yn y man, fe genir can foliant newydd. Dichon mai'r oreu o'r fath a gvfan- soddwyd yn ystcd y blynyddau diweddaf o(-dd honno o'r eiddo Syr Hubert Parry a berfform- iwyd yng Nghymanfa Leeds uga-in nilyncdd yn ol. < # < MARW TOLSTOI. Mae ma-rwolacth Tolstoi, wedi cyrraedd ohono ei eilfed flwydd a phedwar ugain, wedi amddi- fadu'r byd o un o'i gymeriadau mwyaf. GeJjir dweyd heb ofn airiheuaeth fod Tolstoi nid yn unig wedi deffro meddyliau pobl ei wlad ei hun, ontl hefyd wedi deffro med-dyliau darllenwyr pob cenedl gwar tu allan i ffiniau can; Rweia fawr. Ni bu, feaJlai, wedi marw Rousseau feddyliwr mor gryf ac ysgrifennwr mor ang- hcrddol a Tholistoi. Rhaid i bob dyn a fyddo'n modidwl yn ddifnf, hwyr neu hwyraeh, gcisio esboniio amcan bywyd; a thyna y gwnaeth Tols- toi er's dyddiau ei ieueractyd hyd ei fanv. Yr oodd ganddo flam grefyddoJ, orud yr oedd ei dad, yn ol geiriau y lienor ei hun, mor fodd- lon ar ei fydi fel na ddechreuodd f.eddwl ericed. Yn ol yr haws a rydd efe ei hun yn ei Lyfr Cyffes, bu yntau, ym more'i oes, yn treulio bywyxl ofer. "Nni allaf mwyach," ebe ef "feddwl am yr ameer hynny hoeb bosn calon. Lleddaas ddynilOn mewn rhyfel, a lieriais ddynion i ym- ladd gornefstau er mwyn eu Uadd. Celwydd, lladrad, aniladrwyxJd o bob matli, meddwdcd, trais, Uofruddiaeth- nid oedd drosedid nos oyflewnab." Eithr ni bu'n hir cyn cael gwe!odigaet.b, ac, wedi ei cael, oeisiodd lywio ei fywyd fyth wedyn. yn'g ngoleuni'r weledig- aeth honno. Fel nofelydd yr oedd Tolstoi uwcii- law ac ar wahan i bawb. Nid' oe' v, jha:iaeth pa un o'i lyfrau y darUenwn ni a deimlwn wrth eu derllen ein bod yn darilen nid rhyw ar-iruif- iaxlau ail-law o fywyd, e-ifchr bywyd ei hunan— oriau wedi eu byw yn wirioneddol, a meddyiiau mawr world eu iawn sylweddoJi. Yr oedd ag- wod-dwu ei fywyd yn amrywiol, ei brofiadi yn heJaeth, ac fel canlyniad o'r profiad hynny, go.?odcd<i gerbrcrn y byd gwefitiyna,u rhy fa wr i'r dyn eymihedrol allu eu hwmgyffred. Ni fy-nasai efe elwa, ar ei lyfrau, a bu byw yn symi ar waith ei ddwykw. Yr oedd pf, yn ol er 'eariau ei hun, yn cael mai trin tir, uwchlaw pob galwedigaeth yw gwir sail bywyd iach a llawen. » » DAN YR UN FANER. Rhyfcdd y cyfnewidiad y blj^yddoedd di- weddaf ym marn y cylioocid o berthynus i fan- teiaion ymfudiaeth. Gyda chryn bryder yr c-J- rychid yn y gorffennol ar y ffaith fod cynifcr o feibion a merched yr he.n wlad yn myned i'r Trefedi.gaethau; eithx weithian ymeangodd ein syniadau, a. gwclir fod yr hyn sydd dda i'r iyn yn dda hefyd i'r Ymherodnieth. Pan edrychir ar yr Ymhercdraeth honno yn ei chyfinrwyd 1 oydtiabyddir fod traws-blannu rhai 0 had y gen- cdl yn ein tiroedd liwnt i'r mer yn sicr o ddwyn ffrwyth lawer. Yn ystod y deuddeng- nus cydd newydd d-erfyitu ymfudodd cyni-for a 160,000 a'u bryd ar ymsefydlu mewn rhannau eraill o n Hymherodraeth eang. Denodd Canada 85,000 ohonynt ac Awstralia 37,000. Mawr yw posibil- rwydd amaethyddol y ddwy wlad yma, ac nid 000 ond ychydirg amser oddiar y 11 i n £ yl wedd- olwyd gymaint y posibilrwydd hwnnw yn hanes Awstraiia. Hb, w bodwar J bum' mili-wn yw ihif ei phoblogacith yn .nvr, eithr haw<id y gall tvnnal can' miliw.i A pho fwyaf y by ida poblogaeth y ddwy drefedigaeili fawr -1 enwyd, a pho fWJaf fyddo'u liwydd, oadarnaf oil n. fyddi seilfeiiii'r Ymherodraeth. Yr oectd yn bur ani- hvg eddiwrth y ffeiriau cyflogi eleni fod y gofvn am iafur aniaeihy*dol yn Ueihaii, ao y mae ugeiniau yng Ngogledd Cymru yn eefyll yn eegur eto. Digon digalon yw .sef y Ufa fel hyn, ac y mae g-wedd ddigalon hefyd i yrnfudiad cynifer o feibion cryikm o'n rwlad. Ond, megvs y sylwyd eis- ioos, y mac l'hannau eraill o diriogaethau Prjxl- ain yn gwahodd y neb a ddewiso fyned iddynt, ao Oil yw hynny'n clw iddynt hwy y mae'n elw hefyd i'r Ymherodraeth, oanys dan yr un faner y byddant- yno.
---------Dei eb Crippen.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Dei eb Crippen. PYMTHENG MIL 0 ENWAU. Ddydd lau crflwynodd Mr Arthur Newton, y ddiaiseb dros Dr. Crippen i'r Swyddfa Gar- tref, ao yr oedd droe bymtheaig mil wedi ei harwyddo. Yr oedd Uythyr yng] n a'r ddeiseb yn. dwe^d fod pawb wedi ei harwyddo yn wirfodidol, ao heb ganfasio, a bod hyn yn dangos fod amheu- aeth ynglyn a'r achos. Pa beth bynrng- oedd yr amheuaeth ynglyn a Chrippen, na pfhrofwyd Ltroeeddi yn ei eTbyn, a bod fciaraklo e| hawl i id yr anmbeuaesth.
Llith Die Jones. I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Llith Die Jones. I YR YSTORM ETIIOLIADOL. MEISTR Y SEFYLLFA. CYMDEITHAS TRETHDALWYR LLAN- DUDNO JUNCTION. Mhe'r taranau weda dech.rera, a'r etlwxiad gerfluw, no ic a-Lwch ohwi a minr au, a-nwyl ctid'a-rilenwyr, led yn eithaf sicr y bvddwn. too ia.wn yng n-ghanol un o'r ystormydd etiiioiiaciol mwyoi yn evn hanes, ac cs down ni uhaa ohoni hi ym dd'igon cxyf ac iaoh i fwyta ein cmiaw Nad- o.ii.g, ao Jieb yt'-gwyd gormcd ax ein fi'yd'd, mi fydidwn yn i'vvc-uB d-roo ben. "Arhoswcili, a ch^ewch we led," oedd cyngor y Prif Weinddog ar dkl-eeforcu y flwyddyn. Wei, red ryda ni wedi axos, ac yn awr yr ydiym yn myn'd i gael gweled1—betih, dim end yr un ps&h yn uniawna we]sc.m ar ddeohreu y flwyddyn, g-ef ethoiiad' cyiiiedinoi. A OC5 gan 1h.ta.r A3- didim byd newydd i ddangois i ni wedi i ni arcs am a.gca i liwydd'jn? ETlIOLIAD GHW A.RTER0L. Fed y dy wed a us yr w^tLnos didartieddu rp-a, rhyw betlia taairuoii rawn- ydi'r etlioi-ia^u yma. wedi myn'd yn aWT, Dyma ni yn caea dlwy 0 honyrat mewn liai na b-wjxkiyn. Wir, y mho boi i, yn cd sefy.ifa breeennol pe+ha, mi dyioin fod yn bdrcdo i gael cCnoiiad bob ofewaxter. Un testyn, un dytna yw riiecl ein gwiad. Ond. ma pob echoxad yn' costio droe iiiawn o bunnau. Yn bresennol t,o(\; yna broa ddim gwaihan- iaeth yn riii-,f y Ceidwadwyx a'r Riiy<kiiryvtwyr yn Ny'r Cyitaxhri. Mile gan y Rnydo'irydwyr fwairi,f o ddaoi dros y Cexiwadwyr, a dyrsa'r CWbWl. WrLh gwrs, ma. yna dcieugain o *iseiod- au JjLafu.r yn y Ty. Ond tydi nn.v yn gweoud diciiol gwar.aniaeth, acUics nrae gin M:i..A:al" J.- mond 80 o garu.yriiwyr, ac feJy yn gaiju troi y dorian fel y myn. CYMDEnHAS TRETHDALWYR Y JUNCTION. Fedr rhywun dd'weyd wrthym beth sydd wedi dod o Gymdeiitlras Tretui^alwyr Llandudno Junction? Fe sefydhvyd y gymdeitiias yma. tuu puvedair bly-neckt yn oi, a bion bob wytcasca yn ystcd mifcedii v g-auai' 'rooddwii. yu, clywed. eu bod nhw wedi sacrihau rhyw we haaitau i'r gym- dogaeth. Mi fyddant ym oymnal cyfarfodydd cy- hoad«diufl a chytrinoohol, ac yn cinidwa ii-ci .c, cu Olydd n.^westy Mrs Ro'berts unwai.th yn y tlwyddyn. I- 11 ol lheolau y gyindeit'hu.s, un nirw yn rhwym 0 gyiifia-l cymrfod cyhoedd-us yn nccti- rea mis Hycbref, er mwyn i'r pwyligor gyflwyiao acirodldiad am y flwflyddyn, ac i etnoi pwSLgof am y flwyddyn dd'yfod'oi. Ni <h-.yw:om son ajn y gymdL'.J t.h&3 eleni. Tybed fod- pobol y Junction yn awr wedi caei d.¡,gon o wellianitaiu, ao wedi clod! a'r trotlii yn ddigon isrl, fel nad oes ^arKldyr.it mwyacih anigen am gymdeithas o'r fath? Hwyrach y gwneith Mistar George Ed- wards, Mis'.ar Gray, mm Mistar Piper, neu rai o'r swyddogion erajll adtael i ni gael rhyw egliurhad ar y mater. LLYTHYR AGORED. AT MISTAR JOHN WILLIAMS, CYN-FAER CONWY. Anwyl Mistar Wiiliams,—Ma dipyn o arnsar cr pan, gef&is ~y.c £ fwyd Li a-w hefo ehi, a. drvg o^edd genny^ glyT.cd nad oedd pefcha, yn rhyw h:ddyeii]a,wn iawn rhyr.go chi a'r Bia.id RyddfrydoJ yn bsm dl'Cf Conwy. Mi rydw i yn hollol gytimo hisfo chi na<l ydi o ddirn yn iawn i'r uu dyn fod yn aclod o r Coimcil dd.euddeng m,:yncdd ^heb i'r etiholwyr gael cyfieustra, i ddw-eyd a ydynt yn fodd.wu ar ei wosanaieth 9.1 pe-idior' Fel ryTdych yn gwy- bod, Mdstar WTdlliams, roedd yna ddau hen- axlur wedi gorlkn eu tymor. J>aeth un (1; 1 ;n i wynebu y trethdaJwyT, ac i roddi cyfTif o'i oruchwyliaeth, ond n.i ddae-th y 1J«.H aiJati i fa.es y frwydT. Fe ddan-gosodd yr ethoiwvr eu bod Thhw yn g-werthfawrogi gwaeonaeth y eawl ddaet-h aEan trwy ei ddychweJyd Yll ol i'r Crngor. Tydw i ddim yn dweyd n* fa-?a mhw yn gwnoe-oo yr un peth hefo'r tall, ond ohaveo iirhw mo'-r chanos. P'run bynnag, f-e bendeirfynodd y Council ail-ethol, nid v dyn oedd wedi <oi ddychwtolyd gian y tretiida wyr ond y 10a.il; a. mi ddam chd, Mrletaar Willi.\ms, wrthdystio yn erbyn hyn. Rhaid i clii atldef ii ad ydych ddim wcdi gweled llygad yn Uyg-ad hefo cicb, bob aniaeir, a tJira bydd tebn- lad y ple.id.,a,u yn xhiedeg mor uohel yn eiieh troef does yna dditm ainaJJ i dddsgwyl ond ;'1' pkudi.au politicaidd gadw eu gQl wg ar eu hochr. Yr ydych ohi newydd orffen bl wydd- yn lwydidi annus iawn fel M.a/or. Ty I)e,l tt fe<lrw<jh ch'i nodii gymaint ag un mat-er o boiitios ddaeth gexbTon eic.li Council tra buo-eh yn y gadair? Os na fedrw,-h, beth yw yr achos fod ethoLiadau mewn t-Tcf feclian 1<1 Conwy yn oael Ell hynitl.add air bclitics, trd. nad c'es ddim gymaint a son am y gair yn ethoiiiad Councii mewn tref bwysig fel Llan- dudno? Ma aina. i ofn y bydd yna ambe:l i storm yng Nghyngor Conwy yn yst<wl y flwyiddyn ddyfodol, a mae vn dsbyg eich bod yn tedmlo yn falch eich bod ailan o'r gada..r, neu dyna fasa teimlad eich hen gyfaill, THC JONES.
Y Streic yn y De.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y Streic yn y De. TEEFYSGU ETO. GALW'R MILWYR ALLAN. Yn hwyr nos Lun, tocrrodd t-erfysg allan cto yn Tonypandy. Aeth y gtreicwyr a'r liedd- geidwaid i wrthdarawiad, a bu ysgarmesoedd Ifyrnig. Aeth pethau mor ddrwg fel y gal- wyd heddgeidwaid o le-cedd eraill, ac wedi hynny gwysiwyd y milwyr i'r Lie. Fodd bynaiag, ni In raid i'r miiwyr ymosod ar y 'deb dorf, gan i'w pre sen ol deb leddfu llawer arnynt. Ymddengys i'r terfyisg ddtedire yn yr orsaf. Aeth oddeutu chwe' chant o'r etreicwyr yno, a ciheiiS'iwyd meddiianaau'r orsai mewn y;n- chwid am ddynion a ddygid i'r lofa i weithio. Yr oedd 3a- hoddgeidwaad mewn lie cyfyng, bu gorfod iddyr. fc wineud rhuithr ar y dorf. y rhai a godasa.nt gerrvg a phriddieuni, ac a'u hyrddaasant at yr hedkllu. Aaiaiwyd am- ryw. Cyn i'r miJwyr gyrraedd yr oedd yr heddlu wedi gyrru'ir streicwyrr i gyfeiriad Penygraig. Ar o-L y Lancashire Fusiliers daeth yr EEV sa-rs a'r We&t Ridirng Regiment hefyd i fyny o Bontypridd gyda phob brys, ac erbyn ban- ner awr wedi un fore Mawrth yr ootid yT lieol- ydd wedi eu clirio. Cymerwyd amryw i'r ddalfa. Dywed yr heddgeidwoid fod dwfr poeJi wedi cael ei dywallt am eu penau o ffenestn Hofft y tai, a bod H.estri wodi eu Uuchio atyit o bob cyfeiriad. Yn N by y Cyffredim, ddydd Mawrth, dyw- edodd Mr Churchill fod tros 30 o heddgo'.d- waid Llundalii wedi eu hanafu jm y terfysg y noson gynt yn Tonypandy. Yr oedd itTi mewn cytiwr difrifol.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y mae Mr Edward Meredith Jones, Y.H., Gwm, yr hwn a fu yn 11 wyddiannus d.air gw.aith fel bardd yn yr Eisteddfodau Oenedl- aethol, wedi marw yn ei 86ain mJwydd oed. Dydd LInn, mewn cyfarfod yn Swydd Fyn- wy, rhoddodd Arg^wydd Tredegar 5000p tuag- et y Gofeb Genedlaethol Gymreig iJr Brenin Iorwea-th. Y mae byMin y crwydwyr yn rhifo o 70,000 i 80,000. Y mae eyfanswm y gost o gymnal ein gwall- gofiaid dros 3l miliwn. Rhifa nifer y tloddon yn y Deyrnas Gyfun- 01 dros ddwy iiliwn bob amsear, yn gwneud t cjfartaledd o 20 y 1000.
Nedion o Glip y Gop 1
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Nedion o Glip y Gop 1 Can Wil y Gweithiwr. DARLITH AMAETHYDDOL. Cafodd ama-elhwyr y malHllliU hyn ci siomi yn eu dtegwyiiadi am giywed Mr Walter WiJ-iiaiii-s yn traiuacidi ei dd'arur-n. yn ei gysydtiad a'r gym- dpc-tnas gydwe6t!hi->9dol. Atieoijyd a'i hataiiodd i gyflawiii ei ymrwymiadl. !-a iod-d bynaag, caa. wyd Mr DaviCi J<>nœ, Llanrwst, 1 leriwi ei Joe; a.o ni hllaro.i medd: caei n goraoh cynrych- lQJy<id. 1)< rbymwyd iiyt;hyrau oddiwrUi Mr jfclerberfc Lawis> A.S., a. Air ftodrick, gonichw> i- iwr yj.tad Talacre, yn dymuno OOD liwydd»«mt i'r srymudtad. Baioh anorchiad y Cadeir- ycki (Mr bmojhanJ ydoedd fodi ii-awer 0 AMHUREDD mtrwn gwrteithrau e&iiy<idy<fc!il a werthir i arn- aeuiwyr y dyddkiu nynj a. pfie seiydlid ,Yj,1- aeiiuiai gydweaJircdol uwybobrhon or wlaa., y ciwraa auiaetiiwyr byotaain well diafnyddiau i w tiroedd! ac am orisi-aa iiai. Pwy ddymi wybcd yn v; eo, 1 11a r bonedilwr hwn? Rhyw bocii yn debyg a. gufwyd YN NHKrKFLAWNYD, fel ag a galwyd yn jNyjert-ii, ar wahan fed Mr Waiwwr VV-OLiaims yn yno gyda Mr Jones. Y ydooott .LVir Conwy Jtved. Yih<1. o„o ties t>ymv,-yd uyCayrau oddiwrth fon«ctd»gion o d-ayiaiiwaa, au yn ou my»g Arglwyod xvj.03- ty.n, yn a-yiimiio pop fiwyciUiaiii; ir cyfanod. ï 11 aiiiiociiuvj ycuiy<iig a. i DDAILGCS ell oaiiiogvi-etdti 1 axiKon lnor rhagorol, a <ic-ngv8 Uyimy ixi o v.-ai-In i gaoi yr holi ama--w1- wyr i cciiaiRgos urwcdrydoatk o uu y symuiuiad Dyweaooict un aiiKietnwr cyrnioi wilalyl el id ei yn onii fod Uawer o syiiiud- iauiu.u liOW:CKJ-WÜ yn peri mwy o nnvect i iwyad- ianti taiia«c»Tya!Uioii nag o heip. i-'iynycidiau yn oi, nieo'aa. ymuia le byan&g y byddai oraig gaion ar y ar Lyu,"i gun bob amae&nwr oi) Y -14 AR El ond erbyn j,yn, m-ccld'aa, ychyOiij o gaieiiu tir a gear yù) y Ao Xiid yw yn synsiod nact yw wÜ.:Ic.l.IY'HJ yr yti gyntai a. oiiynx, 11 a my mi aan- aouiwjr r-cdag a u narian am w-neiianau oei- iyoiuy-ai^J, ac vssgcou'uso ti.tu yr jten txrDi. A ua aiali, ,-tl(;.¡,'XU.aoù i D->b .naetn- war yayvv oe-sio ra-.vy.oa gwen ei hun, a puixuo ymukiirjeid el :a.CI-<'Ú3 00110a yn nwyJaw pobi er<1.il. ï gennyi wticn maiwr, yoaw-anogstu J r di- woa'cjar Mr uia<asioai»j, orws yr oedd yntau iel iiu.w«r o Qwymoa o&g yn ei cifwiii gjma gcdwg ar ttarsiiio. iviwau pob ouiio menu pan. uyoiiMxi Mr yn oreees-nol .eyiiMie^iai 01 iienan-uaid 1 iiyiu brwytd:au at wneuii "jaau." w ei, ly t/ier y b:t<i.U POi) amaeiiiw? yn eano ei gyiHUUi a.d¡, buaaai y wlad wedi ei gyuU "jam," a UNINSUI mwy 0 iieri ar y UT nag y na, iiitaoai, gweil gonayt neriaio J. louiaaiau iy imaaaa. tmjg ymckUiQed yu neo araik A" wruii oaryen at" 01 ty munues iy ami yr wyf vrwy o'ruguiwd yii gaiiu. nvwyio ymiaeai er gwiue>t,na.i yr JIOU uoniuvu i gyd. Feiiy, ie weiir iitKl yw a<miaeciT,vr yn uuaod i syrano i ii±t>,vn J. 000 syni^uiad nowytvj, a rhyu.u i oob ayn ei iarn, ac 1 boo earn 01 luiiar. LERPWL. Y mae yn -tl"a i drigolion y rnanbarwiau hyn ü iJryiuTu v, ;»;u y&oyim L/jrpvvi, oanya OLl obi 0 Uyuuy aaji U, lcuo-ysgol yiuiuyiit j ll, ysiod y uwyiuuyn OjcUwevvjiaf yn ri.uci ao am u-oiin. Und yt-ywaeai, i.1 griiiiacmyd a lu Egiwym cymru yn eu oyiraiuaoau tuagat era CjiL1¡Jo¡.w.¡eGil, yn iWiUwruOj. y sir non. lia ) no 00 81f ir oan tirin- lWl iecuaygol Of on-a ru ran y wr at eu cyiuDaiaaeU'i iliewn biwyxtoyn ond y bWill di- raei'Uioi o iop 4is Oe, IKrU yn cyta^iUUoad o swilt y pen 11' riiai iu yno. Gwa^trajiwyd mwy na Jiynny wrt-n iiucano daroauu cigws dan drat-d ar e iieoijdd. Bu o ll' Gaernaiion ynr. loo; c-iid cyiraniiwyd odd-yno yn ol cyiaruuraad. osniit, ar hugain y pan o'r rtuaa a fa jno. 0 4>ir iron attu i'r y»oytai iiyn yn ysicd y tlwyddyn 4/; a. eu cyirajiiadau tuag axymi ydcedd punt yr urL Sir Ddmbveh 9b; a'u cyfraruadau is.vyunsm ydoodd dc.g swiit or rhai a gawsant drimaetui. Fe-dy, 10 weiir mai 6ir Fiunt sydd ar waeied y rlleAr yn eu tuagkit yr ynSytai hyn, a'r uohai ycux>cia Sir Feu lon.yod, oanys yr cedd cu cyf- raanacftiu liwy yn cyrraedd. ceugam. swiit y poe-ll un :J.U:.IJ a ttiri awiit ar DDCIG yn fwy na'r sir nOtll yr ynmrotH..T cyrnaint yn ou ehyf-c,at"li inw-mvi. BETH F lJ ASAI YN DYFOD OR DILL A 0- YDDION. Dyma fel y dyvsedodd gweithiwr parchus vvrtoyf yr wytiinos yma, "Yr wyf wecLi pnodi ages i auieng lUJYJ112.dd ar hugain yn 0., ao wodi gweitmo yn ga.cd er hynny hyd heddyw, ac weui magu tyaid o blant. Bu'rn i a'm g-wraig yn byvv mor gynnil 8« cetkl yn bosibi, ond sarch gwexthio ya barnaus metba.:a a chael ond dwy siwt o dcii-ad n'ewydd o'r dydd y prioda.s hyd heddyw." Ao ar llyllliy aitebcdd ei wraig, "Ac ni cliefais innau end un gown du a 'pnaia stwli' fel y gw.yddcch, John, druam." 1'e bu- aiai 1-ha-.d 1 ba..vb fel y par hwn fyvv am ddeng mlynedd ax tnugain ar eu hen sloe oodd gan- ddym cyn priodi, bua»a 1 yn lliod ddrwg ar y t'lLLadyddicji. Ond ai tybed mai fol hyn y dylai ijethau fod vmy.g Y DOSBARTH GWEITHIOL yn ein gwliad? Pallium y dyiai pobl fethu oael bwvd a diliad cymwys mewn .toyrnas yr honrur nad om un cSeyrtias -yfoctliomeli 11a hi dan haul. Rhaid fod anghyfarbaiedd yn bodoli yn rhywlo: rhai yn meddu gormod o bethau y byd a'r rhan ara.!l yn methu ciymu y llinyn or cei&io eu goreu. Pan y olywockl Wyddel yr a-d- nod honno, "Fed 1an gyfoeth ei hadenydd," .torrcdd ailan i adrodd, "bure enough; canys yr wyf li a Gag yn byw m-'wn dwfn dlcdi yn y bwtlivn acw er's banner can' mlynedd, ac ni oiiyifyrddodd ei adenydd erioed a ni," ac fe ail llawer o honom yng Nghymru ad rod d yr un peth. Lie bynnag y byddo gelain, yno y caegl yr oryrod." Tybaa llawer hollaw my hunan y bu"j5ai yn iiawor mwy o ddaioni i'r wlad pe rhanefiid y rwni a werir yn nadwrdd yr etlicl- iad dyfodol at aohosion da yn llawer gwed gwaftnaoth i ddynolioeth na. ciuprwys arian i'r gwynt.
.Toll y Menai.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Toll y Menai. TREM YN OL. Mewn cyfrol sy newydd ei gyhoeddi ar hancs Wctsioyaeth Gymreig, ac yn un o'r penodau rheektir hanes taith John 1 lug ho; i Fon ac Ar- fon. Pan yn ficn am ryw gyfarfod a gyn-hal- iwyd fiyiiyddaiu'n 01 yn A berifraw, Hughes ei arhosiad yn rthy Mr Willia^i's, Ty'n- hwyden, "teulu boneddigaidd, tirion. iawn ac ewyJiyswyr da. Mr Williams, ebe Mr Hughes, oedd yr un.'g un o drigain a ddiangodd yn wyrihiol rhiag boddi wrth groe.si'r Menai ddwy flynedd ar bymtiieg cyn hynnv ar noson dym- hestloig. Mae gan W'liym Lleyn ncdiad ar y digwydd- iad rhyieid hwn: "Ami waith y bu a.fon Menai r.hwng Sir Foii a thref Ca-srnc-jrion, vn oiyg-fa ofidua. Gan mai Caernarfon yw marh- ived y rhan honno o Fon, a'r porthfeydd yn dra pherygi-ue, bu yno golledion am fyvvyd.au davver o bo hi o dro i dro. Y mae genny m hanes am dri. amgylohiad -un 121 o fiv o Baen y tro a goffeir uehod, a'r flail 35 o flynyddoedd ar oi hwnnw, 156 ar. ol y cyntaf. Feailai na byddad yn anyddorol i So(I yn fanyxieh. Ar y 5ed o Ragfyr, 1664, sef ar ddydd Flair Caernarfon, suddodd cwch neu ys- gru,tf Tai-y-Foel, ag ynddo Baith a p-hedwar ugain o bobi, y rhai a ioddamnt oil ond un dyn o'r enw Hug-h Williams. Ar y bod ø Ragfyr, 17o5, sof ar moswaith FfaJr Caernarfon, aech yr ysgraff ar y traethellau, ag- ynddo bedwar ar dtkg a didugain o bobl, y rhai a foddesanfc oil ond""un dyn—yr Hugh Williams, a aehuibwyd y tro cvnt! Ca.nwyd ga.Ia.rgan ar yr amgylchiad hwn gan Ddafydd Ihcm-as (Da.fydd Dd.u Eryri), vr hon sydld ymhlith ei gyfausodddadau yng "Nghorff y Gainc," lle y dywed arn Mr Wil- liams :— Un gwr ddaeth yn lfwyddiannus, Daioams daith, o'r llif-ddvvr ilaith, I IXLuw y byddo mcliant, Gogoniant am y gwaith; Fe ddarfu yn ufudd ncfio, Gan rwyfo ei ran, yn sal a gwan; Ac ar yr hwylbren nofiai Golygai'n deg i'r lan. Yr Iesu gwyn gogonedd A fynnai ea wared ef yn wir; Fe gadd yn glau ei gadarnhaw I ddod o'r tonnau i'r tir— Hugh W'iQams irewn modd hylaw, Ym mhfwyf Aberffraw mae fe'n byw; Gc'beithio bydd y profiad prudd Yn rhybudd i bob rhyw. Y tro diweddaf, ar y 5exf o Ragfyr, 1820, a.r nos Ffair Caernarfon, dryi-Hodd cwch y Borth Newydd, ychydig islaw y lie arall, ."<? ynddo dri ar Ihiugain o bobl, a boddasant oil oddi- gorth um dyn o'r enw Hugh Williams! Felly, ar nozon yr un ffair, boddodd rhwng y In ihio 164 o bob! Un yn unig a aehubwyd bob tro; a'r dyniou a aohubwyd bob tro oeddymt o'r un enw Hugh WiUiams 1 j
CYMRU FU.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CYMRU FU. EISTEDDFOA LLAKGERKYW, 1856. Fe gynhaliwyd hen yn y Blaenau, Llangernyw, ar y cnwechod-dydd-ar-hugain o Fehelin, 1856- ffvvvddyn ar 01 yr an hwyliog yn Llan'fair Tal- haiarn, y cafwyd ci hanes yn y ddau rifyn di- weddaf. Dywed Glan Collen fod yr Eisteddofd lion bron iawn yn symudiad crefyddol, gan ei bod yn did agored perthynas a chrefydd a'i ham- can uniongyrchol oedd "Gwella dyn a chodi cym- deithas mewn deal! a rhinwedd." Crefyddwyr (a livvy'n unig) oedd yn arweddwyr a noddwyr iddi. Nid oedd prin 50.1 y pryd hwimw am gvstadlcu acthau, ae felly rhaid oedd i gyfarfod oedd yn golygu bod yn Iliosog ac enwog gymeryd yr enw "Eisteddfod"; heblaw hynny, prin y buas- ai'r wlad yn d?aU beth oedd i fod yn y Blaenau ar y diwrncd hwnnw yn haf 1856. Fodd bynnag, dygwyd y cyfarfod ymlaen gyda'r fath ragoroldeb fel yr acth Ned .Jones, y eanwr gyda'r tannau, .dref i Lanrwst ar ol y cynhuliiad cyntaf, gan ddwc-dyd vn y dref mai CYFARFOD MlSOL OEDD YNO, a deallai pobi Lianrws<t yn burion beth oedd ystyr úynny. Ac nid oedd ryfedd yn y byd lddo ef ddwedyd felly, gan nad oedd yno na thejyn na thafarn (gwahanol iawn i'r .;el yr oedd yn I-larifaij, onide':), a thyna. oedd pctha.u Ned. vVfie n -'v au'l -NN- yddog."on:-Mr William Owen, Tanygyrt (wyr 1 r enwog ddoethor, William Owen Pughe), oedd y livwydd; Eben Fardd I oedd y beirniad; y Parch John Evans (I. D. Ffr.-tid) oc Q yn arwain; Mr H. R. Sandbach, Halodunos, oedd y noduwr; a Mr John Price yn y::grifennydd. lJyna, fciIy, gychwyn rhagorcl. Vii Eisteddfod Blaenau Llangernyw y cla-eth talent farddonol John Ceiriog Hughes i'r golwg gyda'i brvddest odidog ar "Jonah," yr lion ;t enillodd iddo r wobr. Yr oedd yn brydaest bryd- ferth iawn, a gwyddis na vvnaeth Ceiriog yn ei oes ddim i ragori ami. Dyddorol yw syhvi fod I hyn yn fae3 newydd i Ceiriog. "Yr oedd y cymeriadau n estronol (c-b'r Llyfrbryr), a'r golyg- feydd yn ddicithr, a rhaid oedd iddo ddibynnu cryn lawer ar ei ddarfeiydd i fedru llenwi'r bylch- au sy'n yr hanes. Ceir yma brofion diamhcuol 0 i axlu i gyfaddasu ei hun at yr amgylchiadau. Y mae pregeth y proffwyd, "Deugain niwrnod eto fyad, a Ninile a gwympir," a ddodir fel byrdwn ar ddiwedd deuddeg o benillion nerthol I anghjilredm yn treiddio fel taranfoilt ofnadwy uweiilaw dadwrdd cableddus y ddinas fawr a phoblog, ncs arswydo'r djnayddion, o'r brenin ar ei orscda sur i'r tyiotaf o'i ddeiliad, a pheri iddynt edilarhau mewn sachlian a lladw." Richard Davies (Mynyddeg) ga-iodd y wobr am y cywydd ar "Amser." Yr oedd y Parch John Roberts (Icuan Gwvllt) hcfyd yno, wedi dod fel golygvdd "Yr Amscrau" 9- 1 iwynhau'r wledd a Liew Liwyfo hdo'i "Wenith Gwyn yn eotio pawb. Yr oedd Cynhafal hefyd yn bresennol yn Hanc braf, rhadlon, a'i lais fel swn tarancUi Mr a Mrs E. B. Williams, o'r America, yn canu hefyd. Yr oedd testynau'r wyl hon o ansawdd itynod o bur a «hwaethus. Er engraifft :-Pryddest, Jonrs"; cywydd, "Amser"; ffug-chwedl, "Y VVyryf Dwylled g" tracthawd, "Amc.ethydd- iaeth, a niarwnad i r diweddar Mrs Sandbach, yr hon oedd ci hun yn farddones. Bu r Ei-.t-dd: od yn liwyddiannus ymhob ystyr, a chrcdir i bawb gael eu boddloni ond y eanwr gy-da r tannau. GÛlesid ei gab.'n Eisteddfod L-du wescol o ran dim gwahanoi, canys yr oedd v cannoedd pobl oedd ynddi yn Uwyrymwilhodwvr am y diwrnod hwnnw o leia-f, am nad oedd dafaxn o fewn dwy filltir o fiordd i'r lIe. E: byn heddyw ehwith yw mcddwl fod yr oil o'i swyddogicn a llawer o'r ardalwvr wedi newid dau fyd.
PEPJMAEWRHOS.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
PEPJMAEWRHOS. YMRYSON DONIA U.—Bu cyfarfod evstad- leuol hynod o levvyrchus yn Nis'gwylfa, addoldy'r Wesleyaid ym Mhenmacn Rhos, nos Fercher vr wythnos dciiweddaf, tan arweiniad Mr David Evan.3, Maesyfron, Llysfaen. Beirniad v Ilenydd- laeth a'r farddoniaeih o?dd y Parch D. Tecwyn Evans, B.A., Conwy; y gerddoriaeth. Mri Hugh Hughes, codwr canu Hebron, a Thos. Williams Llysfaen (yn lie Mr D. R. Davies-Roberts, sy'n wael ei^iechydj; yr adroddiadau a'r amrywiaeth, Parch 1 hos. Frimstone (Tudur Chvyd) a J. Wee- ley Hughes, Colwyn Bay. Y mac rhestr y budd- iel y canlvn: Traethawd ar "Nodweddion fiydd Abraham, Mr Pryce Evans. Brvn Mor- fudd, Llysiaen penhillion wyth-lhnell i'r diwedd- ar Mr -ooert Evans, Bay View, "Hen Gyfaill," ond ni wnaed yr enw priodol yn hvsbvs; parti deuddeg, y don "Soar," Deuddcg Disgwylfa, tan falwn Mr Ihos. W-iliains, Creigfryn parti pvm- the,- o blant, Blodau r lesu" (Dan Prothc-roe}, PartiOndcbol y Penmacn, tan arweiniad Mr Thomas Williams, Creigfryn; pedwarawd, "Eg- hvysbach," ni chaed yr un i drcio; unawd, "Ffax- we! itl Gymru," j rai dan 15 oed, (eyfartal) Eliza- beth Jones, Bodry-rcdd, a Diiys Jones, Rhydy- foel, 2 Lihar. Thomas, Pcnmaen adroddiad, i rai mewn oed. "Y Gof" (Giviiyrn Hiraethog), David Jones, Bodryiedd, Llysfaen; adrodd "Ben yn y Ffos," i blant dan 15 oed, 1 (cvdradd) Lizzie Evans Erw Llywclyn, Llysfaen, a Dilys Jon-= Rhydyfoel, 2 E. J. Jones, Pla6 Llewelyn, Llys- faen am yr ystori fwyaf tarawiadol, a.'j hadrodd mewn p dwarmunud, Mr Thomas Williams, Bryn Ocn, Jylysfaen; ailan o chwech ymgcisiai ar y "pencil sketch" o wrthrych a nod.d ar y pryd, nid oedd yr un yn tcilyr.gu'r wobr. Y swvddogion o^d Mr Thomas Newall, Tai Newyddion, vn drysorydd, a Mr Thomas Williams, Creigfrvn vn y!zgrif .un,-iycid.- Goliebydd.
PENMACHNO A'R CWM.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
PENMACHNO A'R CWM. DAM WAIN. Y dydd o'r blaen cwrddc^ld Mr Joiin Da v.es, Bryn Eglwys, a dam wain y ng t} bugajl, trwy i vv law fyned i'r pcina..nt ixaddu. OVVJVIWL DU ETO.- Yr wythmcs ddiweddaf atahwyd oddoutu 25 o weithwyr Rliiwbacvi, a bu ail atai g weithwyr yn Rhiwfachno hefyd, ac n.id 009 dim golwg iddyzit gael gwaitui heb fynod oddieartref. DIG WYDDI AD IIIIYFEDD. CanoJ YT wytiir.03 disgynodd y "seren" ceckl uwchn Ca.pel y V\eiieyaid. Ciybuwyd! y all gan bricd y Paaxrh Meirion Davies. Wedi my lied i mewn d fed un lSødd wedi ei rnaiu yn ddai-nau. Galiaoai fod yn ddig.vydd- lad po bu c nh-ulliad o bobl yno. SUL DIUVVESTOL.—Y'r oedd &ul diwedd-af yn eaxil oi g-adw yn yr addohiai fel Sui Dir- wesiol, a cti-iiwyd ai)ereh.i.adi^u gan amryw o r brodvr lleol. C'YMDEITHAS SIIIDOH.-Cynhaliwyd vr uchc-d nos Fa wrth. f ddechreu cafwyd ton gynulleidfaol ac anerehiad gan Mr R. J. Ko- berts ar y "Uymiieiitha- Oafv.'ydi papyr gan Mr iiidward LSAVH, "Rmangerdd," ac anerc^ii^id gan Mr R. E. JerQ-s ar y testyn "Damei." Y NEWY DD-.BETH.-Dydd Iau daeth y peiriant dyrmi i fyny c'yn fcc.Jed a Rhce Goeh, ac yr oedd hyn yn beth newydd iawn yn hanes y Owm ar hen ddyrnwvr. Yr <;ofdd yno rai trcs eu 60 mi wyd.i cod yn oorych arno vn dyrrau am y tro cy ntaf yn cu hoes.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Mi- Stuart De aeon a ddewiswvd yn Yaid I CyfiogKdig. Lerpwl, fel olynydd" y diwedd.u- Mr tenepherd Little. ot' 1ft' LIwyddodd carciiaror yn Wi^lcsden, wrth dalu dirwy, i basio darn o arian drwg. Hy.sbyswyd ddydd Llun fod Mesur y Siopau yn y Senedd wedi ei ohirio. < < < Achoswyd cyffro poenus yn Llandudno bore ddydd Ala wrth, or tedaeniad y newydd a v fai- wolaeth y Cynghorwr J. O. I'homas, yr t wo gaed wedi marw yn ei ^cly. j\j-cl 'dd end b2ain mlwydd oed. # # Mewn canlyniad i gyffrawd, pende-rfy.r.iir c'l- ddymu y llysocdd r.iaj)ddyl^dion a. U-ynelii yn Llanelwy ar 01 y la.f o Ionawr esaf. < < < Bu farw Mark Twain, y nofelydd American- aidd enwog, yn werth mwy na 120,000p. Dywed y "British Weekly" led gaaddo gyi- rannau mewn mwnglawdd cfydd yn werth 16.000p. Pri.sir ei dy yn Reddnng, Conn., vn werth 14,000p. Gedy y cwW i'w ferch, priod M. Gabrilowit-sch. ■* Dywed y Parch Rhys J. Huws yn ci ysgrif odidog yn y "Geninen" ddiweddaf fel hyn:—"Ar lawer ystyr, y diweddar Eos Morlais oedd y dat- ganwr pennaf a gododd Cymru erioed. Yr oedd ganddo feddwl, cajon a greddf eanwr; ac yn ei allu i fynegi y tu fewn i gan Gymreig, ni bu ei cTebyg. Gwnacth Wasanaeth dirfa.wr i gyfan- soddiant hefyd, drwy ei gwneud yn well i'r prif gyfansoddwvr gynyrchu caneuon uwchraddoL" r
Ai Byw Gwraig Crippen ?
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Ai Byw Gwraig Crippen ? A ydyw Belle Fluiore, gwraig Crippen, yn fyw? 0 dreflan Aiix, yn Alberta, Gogieddterth Canada, ociæ yotori ei bod iu. yn fyw. Dy- wedir fod yno d-dynes yn ateb ym gywir i'r des- gidfiad o herd. Daeth ynC) ddydd Mercher cyn v diweddaf. Ei hymddygioAau a dynnodd syiw ynghyntaf. Pan ddy wed wyd wrtlii fed Crip- pen i gael ei grogi, syrthiedd i iewyg; a r lm rno'lii draelhefn wrth ddiariien ci (hones mewn newyddiadur.
Swyn y Gan.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Swyn y Gan. Da.w'r hanes o'r India Orllewinol yn disgr:fi<)'r modd y darfu ganu y fiolin a'r llaw-nabl i fyny ysbrydoedd nder o forwyr a'u llorg wedi dryll.o. liwyliod,'l y lkng Norwegaidd "Piiias o Beunos Avres i Eor-gaings Mexico; ond ar y 13eg o Hydref, hi a. ddry.ilhvyd ar y Grand Cayman, ynvs feclian yn Mor Carribea, ar y tu Goglisdd Oriie>win i Jamaica. Er mwyn ceisio cadw ysbrydoedd eu <ymdeit!h:on yn lion, rouedd dau o'r morwyr chwareu ar y ddau offeryn oerdd hyd 0:11 thorrodd gwawr y 10re, pryd y dasth banner dwsin o gyoliod yn eiei ea rhwy-lo gan frodonon stynt o'-r. lan, a ohyioicr- asant yr oil ymaith. Dywedai y brodorion eu bod wedi dywed swn y gan yn y plvgain, a'u bod. wedi harwain aty-nt gan y seiniau ) yf- ryd.
Ateb Bwrdd Canol Cymru.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Ateb Bwrdd Canol Cymru. Dydd Gwner, mewn cyfarfod mawr yn yr Amwythig, mabwysiadodd Bwrdd Canol Cymru atcb iivm i adroddiad diweddar Bw-rdd Addysg ar Ysgolion Sirol Cymreig. Allan o'r 53 aelod oedd yn bresennol, dau yn unig a bleidieisiodd yn erbyn mabwysiadu yr ateb, a ehyffesodd eiiydd y gwelliant, Dr Chattaway, fod adroddiad Bwrdd Addvsg yn holiol anheg. Yr unig a.reithydd a gofnogodd feimiadaeth yr Adran Gymreig oedd Mr J. H. Davies, Aberystwyth. Datganodd Arglwydd Sheiiield ei farn yn hyg- lyw ar y cam a wnaeth awduron adroddiad y Bwrdd Addy.-g ag ysgoiicn adraddol Cymru, a sylwodd prun bynnag ai iynnai y Bwrdd Addysg yr adroddiad yn ol ai p idio, neu os y llareidd- iant eÍ, byddai i'r Bwrdd Canol apelio at lys uwchi fam oieu pobl oedd yn gymwys i farnu. Bwricdir gwasgaru ateb y Bwrdd ymhob cyfeir- iad, ac awdurdodwyd dirprwyacth i ymweled a'r Gwcinidog Addysg.
Tolstoy wedi Marw.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Tolstoy wedi Marw. DIFLANNU YN SYDYN 0 GARTREF. Diflanodd y Cownt Tolstoy, nofelydd mwyaf Ewrcp, yr hwn sydd oddeutu 82 mlwydd oed o'i gartrei yn Yasnaya Polya.na, sydd heb fod nej<eli o Moscow, yn R,ws.a. Aeth ymaith bump o'r gloch bore dydd IaiU gyoo'i feddyg, M. Mako- di-eki. Teimhvyd y braw mwyaf yn y teulu. Amser yn ol dariu i'r pendetig hwn yn unol a geiriau Crist, fel1 y dealla: ef hwy, ymwrthod yn hcllol a hell fedd.ar.nau bydol, ac yr oedd gan- ddo dlda iawer, ond gan fod y wraig heb fod yr un mcddwl ag ef, gonodedd ef i fyw mewn palas g'wych, yn.g nghonol moethau y rhai a anghymeradwva:. Caicdd ei wraig lytiiyr ar y bwrdd, yn yr hwn y dywedai Tolstoy:— Peidi.weh a'm oeisio. Teanlaf y rhaid i mi yninoiLclao o heibulou bywyd. Y mae gwa- licddedigion didd.wedd, ymweled ao yniwelwyr a dynion tynnu lluri-au er mwyn y cinemato- graph yn fy ynilid ac yn gwenwyno fy rnywyd yma. Yniae hynny yn angenrhoidioi er mwyn fy enaid corff. Daeth y newydd ddydd Llun fod y lienor en- wog weai marw.
Cyfundrefn Addysg Cyrnns.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Cyfundrefn Addysg Cyrnns. Ym Mhwyllgor Addysg Arfcn, ddydd Ian ü:üd adi-cdd. at y pwyllgor arbenning a fu yn ceisio treinu i gaci ymchwilied i gyfundrefn addysg y sir. AdToddid fod yr Athro Sadler yn aiiialiuog j ymgyineryd a'r gwaith o eliwilio i mewn i safle addy sg :YJ1 y sir, a pliendte'rfynodd y pwyllgor ofyn i'r Atliro Henry Jones, Glas- gow, i wneud y gwaith. Caed atebiad i'r un I j^erwyd oddlv/rtho yntau ac yn ei lythyr d A thro Henry Jones ei fod wodi .œar1'.cD adrodd- iad; y Bwrdd Addysg y gjfeirid aio yn y Uythyr an-for.id' a-to gan y pwyJlgtu-, ac yr oedd ef YTI anewyllysgar iawn, wed.i clod i'r penderfyniad rtad oedd y saile y fatli ag oedd yn ei gyliawn- b,a,a ef i dderbyn gvralioddiad y pwyilgor.
Cofgolofn Glaslyn.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Cofgolofn Glaslyn. Yr vythnos ddiweddaf buwyd wi-th y gwaith o osod beddfaen mawr i nodi man beddrod vr hen fardd Glaslyn, ac Elin, ei briod ffyddlon, )-in mynwent- BeddgcJert. C&r:-g las, arw, ydyw, o fviiydd y Rhiw, Blaenau Ffestiniog'. Li huchder ydyw sailli droodfedd a hanner, ci lied yn ddwy drcel- fedd a phedair smodfedd, a'i tiirwch yn chwc' modfedd. Ceir a ganlyn yn ar.affedig ami: — Er Cof a m G L A S L Y N H}mafiaethydd, LVnor a Bardd, Bu Farw Mawrth 1 iieg, Yn 79 mlwydd oed. yw hun y gweithiwr." ITcti ymru Fu anwylodd yn ei ddvdd, Anwylir yntau gan Hen Gjonru Fvdd." Hefyd, am ELIN, cll Wraig, Bu Farw Mai 17eg, 1902, Yn 69 mlwydd oed. C'yfodwvd y mac-u hwn gan cdrnvgwvr. (rofaJwyd am y beddargraff gan Eihon Wyn a Charneddog.
Safle y Bedyddwyr.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Safle y Bedyddwyr. YR AMERICA. Yn y "Baltimore Star" sonia gohebydd am y lie gymer y Bedyddwyr yrn mywyd cr-efyddol yr Unci Dai aethau. Y mae yno bedwaraiddeg o undebiu Bedyddiol unigol yn cynwys y bed- waeedd r;tn o'r cynuHeidiaoedd crefydidol y.n y wlad. Rhifa'r Bedyddwyr a'r Wc-sieuid gydia'u griydd fwy na. hanner aeiodau Protestanoidd y Tajaethau. Ar hyn o bryd mae nifer y Wcs- 1-aaid bach yn fwy nag eiddo'r Bed- yddwyr, ond mae'n amlwg y tybia'r gohebydd hw.n y bydd pethau wedi troi yn iled fuan. Yn I ystod y chwe' blynodd a gymeair i mewn gan adioddiiad diweddaf s->yddia'r oyfrifkid, cyn- yddodd aelod aeth y Bedyddwyr 1,949,000, tra ra. fu cynnydd y Wesleawl ond 1,100,000. Yn 01 y raddfa hen, y Bedyddwyr fyddant yn f.uan, as nod ydynt yn barc,41, yr Eglwvs Bro- taitanaidd ivvyai yn yr America- Mae'n advdd- orc-1 sylwi fod y Bedyddwyr ehoes yn y mwyaf- rif ymhob Talaeth ond Oklahoma. Yn Nhal- aeth Maine, hefyd, lie c-a.fodd Eglwys Bedydd- wyr yr America ei dC2hre:wd, dcil i fed y fwyaf yinliiitli yr enwadau P;ote?sanaidd. YN RW-SIA. Mae EgIwys y Bedyddwyr yn nhrerf St. Pedr (St. Petersburg) yr un iDh a Tli,,i-r Babel ar y U!. Cynhelir yno bob Sabeth oedfe^ion yn yr Klimynaeg, y Fiina/'g, y Swedaeg, y lettnog, a weitliiau yn yr Eefhonae-g a'r Rwsiae.g, Deoh- reuant am ddeg y boreu, a dilynant eu gilydd vn adifwlch hvd naw v nos. Y CONGO. Dywedir fed pethau'n gwoila'n arw ar y Congo. Mae'r brodorion yn cael tailu troth resyol mown ai-izln yn lie mewn ttefriydd rybar fel o'r blaen. Y maent wedi ccdi gweithfa, He gedil y brodorion fynd a'u rybar, dofed- 1:001 (ffowis), a'u cynyrch, a bod yn sicr o gaeJ pris teg am danynt mewn arian. Heblaw hynny, rhydd y weithfa waith i gryn nifer o frodorion. Mantais fawr i'r bobi yw bod yn gwyixxl y swm fydd raid iddynt dalu mown trethi, a cliael maruhnad deg i'w nvrvddau. P.M.P.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y Mr Andrew Carnegie wedti addo 300p tuagat organ Caps! Pen mount fM.C.), Pmlheli, ar yr amod y bydd i'r gynulleidfa ofalu am y 36op arall. Yn Llundain, dedfrydwyd h-et WI, i't.un o?d, i flwyddyn o garcheriad. Yr gedd wedi trsulio lMynyddocod yng ngharcliar, ac yn lie;dr heb ei debyg. ebai'r heddffeidwaid. lioaa dyfejysydd Ffrengig ei fod wedi da<r- ganfod cynllun i wneud "tyres motor" o bapyr. Y mae y Parch O. M. Priehafld wedi rhorfdi i fyny ofal gweimdogaetbol eglwys y (Jymreig yn Ngwrecsam. Y mat) Mr Leonard Llewelyn, goruchwvl- iwr cylfredinol Glofeydd y Cambrian, wedi derbyn bathodyn y <)ymdeifchas Ddyngar&l FrcnhiiSiol am ci ymdrecb ion i-a«hut> y oeffvl- au yn y pylleu yn y&tod y streic Gymreig.
Advertising
Hysbysebu
Dyfynnu
Rhannu
FRED, mmm eo. House Furnishers and Removers GET OUR ESTIMATE FOA Yeur Removal, Renovating Suites, Blinds, &cv Uphelsteriisg Ooods, AND Bedding: made up by us. TERMS :—CASH OR EASY PAYENTI PEN -Y BRYN OLD COLWYN. O O H L. UNEQUALLED FOR QUALITY and PlilCE. Rowland & Co., WYNNSTAY CHAMBERS, COLWYN BA Yr. TtLEmotHC 52 T iiÐ71 SAMUEL BOND & SONS, J aiD elJ, Builders and Contraetori, SHOP & OFFICE FITTERS, AND General Repairers oi Property, REENHOUSE MAKEli MIDULETON VILLA, Belgrave Road, Colwyn Bay. ESTIMATES FREE MR. CHARNLEY D. B O.A. 'BY E-, OM.N, EYESIGHT & SPECTACLE SPECIALIST, uf Birmingham, Leicester, etc., may be consulted fersorMly at 17t Penrhyn Road, COLWYN BAY, All Vil-F, 4 Darlington's "andDook "Nothing tetter could be wishcrt for.D¡rrSH WEEKLY. "Far superior 10 ordinary guides. DAILY CKRONICLH. VUitors to LoRfcn (afttl Regts1 should usa DAR Ll NGTON'S "Very emp'ac.iicar.y tops them ail."—DAILY GRAPHIC. LONDON —ACADEify. 3un By E. C. COOK sb4 6th Edition RtfHML E. T. COOK, H.A. «/- 30 Maps acd Plans- &nVIIIUSi9a So Illustrations. "The best Handbook to Lendoc ever issued." —Livrp.pocL DATLY POST. 60 lllus. Maps 6c Plans, 5y/. ioo Hi us. Maps & Hans. 5 KORTH WALES PSYOK and COBMWftlL 60 6 M.P., 2/6 NORTH DEVON & NORTH CORNWALL 00 Illustrations, 6 Maps, 2/6 SOUTH DEVON & SOUTH CORNWALL, 1/ THE HOTELS OF THE WORLD. A Hmdbook to the Le&diTyg Rotela the Worli. Visitors to Erjfnbu!I::tl, C.i«Trgow, D1 ij,"¡l ton, Eastbourne, Hast* ings, St. I.eocards, Worthing, Bournemouth. Exeter, Tor<juay Paignton, Exmouth, Sidmouth, Tei^wiiouth, Dawlisb, Plymotfth, Darttnoutb. Danmocv, Exraoar, Fakimouth,Tbe LUarc*. Feitzance, Land's Era, Sci!iy I^les, Si. Ives, Newquay, Tiotspel, CloveUy^. Ilfracombe, Lynton, Minehcad, Bidcford, Wye Valley, Sever* Valley, Bath, Wcstoo-Snper-Mare, Malvern, l-iereford, W\Xœsr, Gloucester, Cheltenham, Llandrjrdod. Bala, Brecn. Ross, Tinterc, Llangollen, Abervstwiib, Tov^s-n, Barmouth. Dol^eliey, Harlech, Criccieth, Pwllheli, Llandudno, Rbyt, Conway, Colwyn' Bay, Pcnroaenrr.a^-j Llanf?.|rfechan, Dangor, Carnarvon. Beddgt- lert, Snowdon, Festmiag, Treiriw, Bettws-y-coed, Norwicrw Yar- mouth, Lowestoft, NorJoik Broads. ble of \Sighl. and Caaanti Island*, should use Darling-ton's Handbooks l/-eSch.' Post free fpora Darlington & Co., Uanglien. UAngotiot-Darlington & CG. Lonen Simpkin's. — Paris SKH New York-Smniano's. The Railway Bookstalls and all Booksellers. I ;c-r: < I PERFECT WEDBCINEr^ W For Indigestion, AnaEmia. Liver Complaint, | Biliousness, JOHNSON'S CHINESE PILLS, 1 I I/'I-j per box, are the best. For Blood Poison, ■ ft Inflammation, Varicose Ve'rs, Erysipelas, Ead J A Legs, JOHNSON'S XX OILS. Mi. 2 3, is » M cure. JOHNSON ,a.# Nos Fawrtlh diw*ylclaf ryrihaliwj'd < '<i.-ftd sefydlu Mr Wynn Wiiliaras, Bo wydd," ) n w(,iÜ dog- cgrlwys Mori ah (M.C.), Llanystunid ,vy. Tra yr oodd ar o fon-eddigion yn I-ETHK' mewn oerbn-d modur o Larido.ULAS i RVFOI- ta,D Riiuddlen taflwvd y modur i IToo tr.vy l'i "pieer.ng gear" roddi ffordd. GWNA^D c.yTE ddifrod ar y modur, a chafodd dau o'r PORSOJIAR oedd ynddo eu niweidio |ellimm5s! • EMBR^ F j ^ROYAL for AMI[ Seethe Elliman E.F. A. Dooklel f UNIVERSAL, for HUMAN USE l See the Elliman R.E.P. Booklet found encloaed RVITA bottles of EWman's ,1 The Nanis Is Kl,, II ELLIMAN, SONS A CO., SLOUGH. ENGLAND. I
Advertising
Hysbysebu
Dyfynnu
Rhannu
-v- r 7 R ADRAN GTMRAEG. I ¿ j EVERYTHING FOR TIIE- j j MOTOR | I CAN BE OBTAINED I | JFROM I A. Deacon & Son | LIMITED, j | LLANDUDNO. 1 I 1 Every make and Description f I of Car Supplied. 81 » LOWEST POSSIBLE PRICES. 7 Y Repairs and Overhauls a j Speciality. (!J.. !m CARTRIDGES. CARTRIDGES. Kynoch's SmokelessTelax, 6/IO per 100 Nobell's Sporting Clyde 8/6 per 100 Primax Ejector Case 9/- per 100 Schultze 10/6 per 100 Kynoid 10/6 per 100 Curtis' & Harvey's Dia-J IF, I I < 10/0 per 100 mond Smokeless ) R A GOOD SECECTION OF RELIABLE GUNS from 301- to X:.)O in Stock. FISHING TACKLE, SPORTMENS' SUNDRIES of all kinds. A Large Stock of WIRE NETTING, CORRU. GATED SHEETS, KITCHEN RANGES' GRAIES & MANTELPIECES, JOINERS, & PLUMBERS' TODLS, CURLERY, ELEC- TRO-PLATE & HOUSEHOLD UTENSILS OF ALL KINDS AT LOWEBT PRICES. AT MARFELL'S IRONMONGERY STORES, ABERGELE ROAD, COLWYN BAY. TE L. DRINK AND ENJOY Pryce Williams AND CO'S PURE AND DELICIOUS Indian & Ceylon Teas PER Our 1 /6 ZLR is the best value obtainable. J PRYCE WILLIAMS & CO., COLWYN BAY, COLWYN, RHOS-ON-SEA. RL-1Io Moore's Advice to the Married. 2nd Edition. A wonderful book, written by I medical expert. Valuable information for both sexes. Containing 200 pages, largely il- lustrated, From all booksellers, or post free. > .0. 1/3. MCORE WILLIAMS & Co., BELFAST. zAiZYBX is not a Poison,b"t JRA IS & MICE R, A H to Hume Belfid", Domestic & other &ntma.1œ, &0. ■ I Blzigla Tuba, 8/ Xhieo Tuba», £ Post free fcrc- • M 1 B&HYSZ V9RU8. Ltd.. Boi 122 ■ C5,i^a2enksll Btreet, London, E.C., end of ell SH BOOK FOR LADIES. By DR. ALLIINSON. THIS Í3 the best Book ever written for ladies. Over 200,000 copies have been sold. Hundreds have wrrtten him, saying it is the book they wanted, but could not tind before, ft tells a woman all about herself, and in plain and proper terms. Sent post free in envelope for la 2d, by Dr. Allinson, 172 Room, 4, Spanish- I piaoe. Manchester-square, London, W. EFFICIENT BILLPOSTING. PARTIES desirous of h-a-ving Bills posted on ALL the MOST IMPORTANT Advertisement HOARDINGS in the District of Rhyl, Prestatyn, Meliden, Dyesrtli, Rhudd- lan, and St. Asaph, should Soeud their Orders to BEECH BROS., JThe BETL and DISTRICT BILLPOSTERS, Advertising and Billposting Contractors. Proprietress: MRS F. BEECH, to whom all Communications should be Addressed. Manager: W. KELLY. Head Office: 3, KINMEL-ST., RHYL. MANFULNESS. An interesting and instructive Book can be had FREE, describing a. safe, simple, and scientific system whicth HAS been practised for over 20 years with unexampled success, together with over 1000 testimonials, giving absolute proof that the severe-t cases of NERVOUS EXHAUS- TION, DECAY OF VITAL FORCE WAST- ING, WEAKNESS, VARICOCELE, etc., have been PERMANENTLY CURED without Stomach Medicines, Blleotrriicitry, Change of Diet or Habits, Loss of Trme or Occupation. A FORMER sufferer writes: "It has made life again worth living." Ajtply to-day, encloa-RAG two stamps for POSTAGE in plaan envelope, and men- tion this pa,per. A. J. Leigh, 92 and 93, Gt Huaseli-stieet, London, W.C, ZBM