The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

lVIR. CHARNLEY D.S O.A. (BY EXAM.), EYESIGHT & SPECTACLE SPECIALIST, of Birmingham, Leicester, etc., may be consulted personally at 17, Penrhyn Road, COL WYN BAY. ADVICE FREE. MANFULNESS. 'An interesting and instructive Book can be had FREE, describing a. eafe, simple, and scientific system which has been practised for over 20 years with UNEXAMPLED success, together with over 1000 testimonials, giving absolute proof that the severest cases of NERVOUS EXHAUS- TION, DLCA Y OF VITAL FORCE, WAST- ING, WEAKNESS, VARICOCELE, etc., have been PERMANENTLY CURED without Stomach Medicines, Electricity, Change of Diet or Habits, Loss of Time or Occupation. A former sufferer writes: "It has ma-do life AGAIN Vorth living." Apply to-day, enc-io.iing two stamps for postage in plain envelope, and men- tion this paper. — A. J. Leigh, 92 and 93, Gt, Ruasell-street, London, W.C. 28892p Moore's Advice to the Married. md Edition. A wonderful book, written by medical expert. Valuable information for )th sexes. Containing 200 pages, largely il- strated. From all booksellers, or post free. .0. 1/3. MOORE WILLIAMS & Co., BELFAST. | BOOK FOR I LADIES. IP By DR. ALLLNSON. THIS Í3 the best Book ever written for ladies. A Over 200,000 copies have been sold. Hundreds have written him, saying it is the book they wanted, but could not find before. IT tella woman all about herself, and in plain and proper TERMS. Sent post free in envelope for ,16 3d, by Dr. Allinson, 172 Room, 4, Spanish- place. Manchester-square, London, W. 'THE MARRIED'-™™ Sent free. THE WIFE'S HANDBOOK and I FAMILY MEDICAL GUIDE, containing 180 PAGES of Special Advice and Information I tion, illustrated. Our 36 Page List of Sur- tion, illstra,ted. Our 33 Pago List of Sur- gical Preventions of every description also enclosed (free). W. P. Dorean and Co., Robeon Road, West Norwood, London. 291 OOp Darlington's Handbooks "Kotltng tetter could be wished for."—BXUISH WEEKLY. "F superior to ordinary guides."— BAILY CHRONICLE. Visiton oLondon (ami Residents) should use DARLINGTON'S « VERY emphatically tops (hem all."—DAILY GRAPHIC. -THE Tlllt$. B flNlinN IBV 1 « W BH ParUcularlygood." •• EKVibows. I j:> Maps and PlanS.. TB« B«ST Handbook to T/mdog ever issued." LIVE1IPL DAILV PGSt. 60J lllus. Maps & Plans, 5/. 100 Illus. Maps & WORTH WALES DEVON and CORNWALL 60 1T!iutratioa», 6 Man*. j5 NORTH DEVON" NORTH CORNWALL. SOUTH DEVON & SOUTH CORNWALL ih THE HOTELS OP THE WORLD. A g»ndb»o> to the UADLNRF Hóteta THROUGHOUT the World.. ^"TT^LOCS.OHD.NCURGTI, GLASGOW, Brighton, Eastbourne. HAST- ING, F'- Bournemouth. Exeter, Torquay (H SJL C"1"1' Telgnmoutfa, Dawllsb, Plymouth, SCLLLSTU J!111?'' FALMOUTH, The Lizard, Penance, LVNTL LVES- Newquay, Tinta*el, ClovcllyT F FRIOORATK, LXNT'™' "'NEHTAD, Bideford, Wye Valley, Sever* V3"EY, BATN, Wcuoo-iupcr-Nfare, Malvern, Hereford, Worcester, QIONC^TEF, »E tenham, Uandrindod, Bala, Brecon, Ross, TOWYN' Barmouth, Dolgelley, HA £ I<C«> Cricci in, Pwllheli Llandudno Rhvl Conwav Colwyn' 'J'.K1^W"STOTI v„I7R( £ IW' Bettws-y-cocd, Norwich, Var. RIZID II» '9 FC' PROADS'ISLE 0' Wight, AND Channel Post TEE ttn Darlington & Co., Llangollen. L!AN;O|I« DAR!INGTON & Co. London-Sim PK TO'»• NOW York-Brentano'FC RfECT MEDíCINi9 W B?LIOUSNE«SJO^W^IW?LA' ^'VER Complaint, I I/ L OCR BOX 1?^S?N S CHIN £ SE PILLS. I I INFLAMMATION W ^OR BLOOD POISON, I I {" « JOHNSX^C0^ VCINS' ERYSIPELAS, BAD J A LEGS, JOHNSONS XX OILS, I/U.2/3, IS A A re.,cure. AdVice free. JOHNSON Bros. DANYBZ VmUB tt act £ Pobce, bnt DE3TB0VS RATS & MICE HMFLAM*1 HUMAN Beings Domestic & oti«rlntaaU. &e- STAGTA-Tnbe, 8/ Three Tub at, 8/ PORT Froe trow— DANYSZ VIRUS, Ltd., Box 12a

Streic y De. Dyoh"WDIODJD glowycr CWTTNTEWNAJI, BLAEMAIN'T, & Owmdar, y rtai oedd wedi sieJyli allafll mewn ^DYNIDEUINILIAD a giowyor Powield- DySTy-ct, at eu g-waitih boirie Llum. Wrtb A-NICD-OH glowyr Bla<inajit, DYWIEDODD Syir W. T. Lewis na byddimi yraa dial hyd dydd GADNWN, Ehagifyr SLEIIU; coo byddaa yn ofid'us FFAJIDDO fcddwl i'r dyndtoca fod meivn ANGIEM droe y Nadxxliig, ac yr ctedd wiedd trofnu i Sob dyn a ddymim&i giaei HeyniliortJtwy" eyiweddioil, dydid SADIWRM. Dorbyniiwyd yr iiysbyarwydd hwn gyda. ohymeiradi WYA-E^TH. Mewn |>ertihynias a'R sefyldfa ymg Nglofa Po-wielil-Dyfltyn, y m316 mor anabedthial ag erioed. Onedia- y bydd A Gymgrair y Mwm- ■wyir edTydh air y cwesttiwu f-ell un O "gload A^AIP» J a. rhoddit dfOOd alQia-n i'r DYINIOCI. Tybiir, HEFYDJ y bydd dyndicxn o'r giofievdd ertaíilll, sydd wedi bod yn setfyll AJLARN IAEWM cydymdiediinlad a hwy, banhau i gyninarthvyyo GYDTT U cyfraaiiad'au cyniyd S^G y J>ery yr FTITUFF- ihydweLediiad. DAETH tacliosioin ford AX DD'&G o BEN'SIOAIIAU a. ,YU GYFOAIITTG YN YR hclynt 'dii- weddaar jn Nglofia y BRITAJINA<C, Gilfaah GO^H, g<erbro-n Mr D. Llcufcir Thoiaas, ymad ovflo?- edag I oaiitypridd, ddydd Llun. Gorymdjaifeh- njodd totrf 0 tua 5000 at y llys, yn CIael eu bLacaiord gan BEDWAR 0 ae-imdyrf. Goihiiriwyd yr achosion.

Dai i godi mae pentwr y llawysgrifau Gym. leig yn y Uyfi-gell Gonediaethol, Aberystwyth. .WeithiaQ mae Mr Henry Taylor wedi hysbysu ei fwriad i drosglwyddo i'r awdurdodiau ei holl ysgriflyfrau cysylltiedig ag hanes swydd Ffiin

t ( UN'VE.?SAT for HUMAN U«E > I See the ELLIM^N R K.P. Booklet NWFONND enclosed WITH bottles of ELLINAAN'SV || *w«^2rrm\ ELLIMAN, SONS" co., SLOUGH, ENQLANO.

NODIADAU. CLYCHAU'R NADOLIG. Daotli y Nadolig eto yn ei dro, a phob bhvyddyn daw wyi ryw Iawenydd niewydd i lonni'r gaion, pa. mor isel bynnag ei cbjtlwr. Yn ystcd y blynyddau diweddai ceisia rhai po.bl, sy wedli ymgolJi ym illwterol- rwycld byd, dij'styrwcli 0 brii wyl y Cristioncgion. Ccisiamt ddweyd y dyiasai oenedloedd yr ugeinifed gunrif gVxii uwchlaw yr arferilon sy wedi eu oysylitu mor dynn wrth ddygwyl Nadolig. Effabr dysged a ddyetgo, gweil gan y mwyafrif 0 hyd ddal g'afael yn yr hon draddodikdau syml. Mae rhyw NEGEJ ar- be-nnig iddynt hwy YDig nghaniad y clycliau; ao AS rnai dychymyg, hyd yn oed, yw sylfaen eu cred, gwell hynny na seiniau. Ni fed- rant EU holiter o'r Nadolrg'- Dacth yn L'han o'u narur yn nhymcw ieuonotyd, a gwreidd. iodd yn rhy ddwfia yn OU bywyd iddynt oddef i neb eiarad yn ysgad'n am dano. Ac wyl yn werth ei cadw pe ond er mwyn y piant. Iddynt hwy mae'r Nadolig yn riiywbeth 03:)1- weddiol, yn 11hywbc,tll sy'n worth byw blwyddyn gyfan erddo; ac nid yw hyd yn oed y sawl A ifugia ddifaterweh yn ihtoiicl rydd og'yf^redd yr wyl pe bcddlon hwynt.hAvy i gyfaddef y cwbl. Ni a. gredwn i g'yd F-od rhyw gymaint 0 ddaioni yng nghaion pawh, a.c os effeithiol defodau Rhagfyr i ddod a'r daioni hymiy i'r golwg a'i ledaenu dros y wlad [lid ofer mohonynt. Ac yn nhymbr Nadolig bydrlwn oil ietuaino uu- waith etc. Gwoddiiwai duxxi y tyiwyihiau teg a ddo,Av a dedwyddweh a heul- wen i'ir adaear, ao yihiuaiwn 1 gyd yn erbyn y gci- yni-on anweledig a ddaw a gofid a phc-an. "Ar y ddaear, tangnefedd, ao i ddynion ewyLiys da. « Y GENLDL ANFFODUS. 0 Nid QC3 le i g'onedl y "siptiwn" YIJog rugihym- deithaa war. Crwydment lie y mynnont, yr un croeso a'u hares, a chant ell drwgdybio gyrru dros y ffin. Ac EidaJ yn tybio mai i ddyfodiad y crwydinaid y rhaid pricdoli'r oolera sy wedi gwasgar hyd em tir, mae oyiraith g-wlad, weithi<in, wødi ei goscd yn fur rha.g oroesi o'r hii dros y cyttiniau. Mae haiues y genedl g'rwyd'r O hyd yn aros yngbudd i'r luanosydd a'r g'.vyddonydd a'r icith- ydd). Gwyddom i gyd mai o'r Dwyrain y daetbant, a gwyddein yn ma.i'r Angeu Du, a wnaeth gymaint 0 ddifrod ar ein gwlad, oedd eu cydymaimi ar y cychwyn. Yn L.OCGR, ar un adeg, dierbyniasamt groeso cynnes, eitnr ni arhosodd 6U dros dymor hir, a, buan yr ediryohid arnynfc drachefn in>egis pobl isel eu moes delfrydau. Er eu rhyddid ymddajig- osiadiol dichon mai eu bywyd! hwy yw'r mwyaf trucrma a ckiaeth iran yr un 0 genedloedd Ewrcp. Ond er fed gandd-ynt feiau lu, nid ydyrut heb eu rhinwedidau, a Lawn yw eu calon- nJJU 0 letygurwch niod'weddiadol y Dwyrain. Yn anad dim, erys y genedl grwydr yr anian rydd honno a ga oi heageuluao gennym ni yn rhuthr yr -ugeinfed ganrif. Eu hooter hwy yw'r meusydd a'r rhos, a'u cronglwyd gynhefin y wybrcn anwadal. < CYFNOD TWM O'R NANT. dtdeunawfed ganrif yn ganrif lawn yn han-es Oymru. Nodweddid y cyfnod gan dri mudiad mawr, sef oedd rheinny: y deffroad Jienyddai: Y' diwyg'jad' crefyddol; a'r dawygiad gwleidydaol, a ddechrouodd yn Ffrainc ac a ledaenedd led-kd y byd. Yr oedd dylanwad y deiTrcad Benyddol, eerch hynny, yn fwy ami- gyda'r peiidehgion na ohyda'r werin, ac ni ddechreuodd y bobl gyffredin d'dieffro hyd IKS y clywsant swn emyna.u'r diwygiad! orefyddol yn esgyn tua'r nef. Ac er mor isel a fu syn- iad Cyrnru am Dwin o'r Nant, dyma'r adeg, adeg y diwygiad crefyddol, a. ddaeth yr hen gyimeriad gwreiddiol hwnnw i sylw'n g'wlad. Yr oedd ei gydymdeimlad yn liwyr bcih], ao un o'i ddymimr&djatu penna-f oedd caej ei gydaabod Joel diwygiwr cymxiealios. Mae gesmym sen am dano yn yrogoonio a. Thomas Charles o'r liaia, UNIWA,IITH, ao yn cyng'hori'r preg€3thwr hysbys i cfeil'u am y dtefaid, tra y gofalai ef am y bleiddiaid Ac yng ngoleu- ymgom hynny'n unig y medrvvn ni esbonro hanea Twm o'r Nant fel diwygiwr cymdeithaa Nidtoos gennym namyn ydhydig' iawn 0 hamsa gwirioneddol yng'lyn a'r bardd, er fod gennym draddodiadau Iou a.r laiar gwlad. KYNORJHELLAIU ei fywyd ef oedd ci weithiau banckksoat a. hanes ei oes. Diobon mai'r pennaf o'i weithiiau yw ei interliwdiau. Mlbnt hwy yn werthfawr nid yn unig am gynmwys ohonyn.t, mewn rfhai man- nau, fa-rddionioietb iyw, eifchr hefyd fel drych cywir 0 fywyd gwerin ei oee; 00 wrth g*ymeryd i ystyriacth y cyfnewidiad, moesol a. chrefyddol. a ddaeth dros Gymru yn ysfacd y ddwy gunrif ddiweddaf, rhaid rhoi lIe aml-wg i Dwm o'r Nant. Nid swyddogaeth of oedd i ddar- ogan hawddfyd i'w gyd-wladwyr, ond yn hyt- rach i alw eu sylw a.t ea ffacloddau ao i geisio S-anddynt ymryddhau oddiwrthynt. ° < » GWERTH HYSBYSEBU. Y mae'r masnacliwr na rydd wybodi i'r byd beth Bydd garnddo ar werth, non a esgeuiusa fajnteiisio ar y cyfryng-afu sydd yn ei gyrraedd i wahedd cwsnaeriaeth, yn lied debyg 0 gael ei hun yn hwyr neu hwyrach ar ol yn y gystad- leuaeth lem a geir y dydd'iau hyn. 0 bob ffurf o hyshyseJOu nid ocs hafal i ddalennau aewyddt- iadur. faxn bendant a. ddatganwyd y dydd o'r blaen yng Nghyngor Rhyl pan vn trafed pa fodd oi-eu i alw sylw at "chwarxauio y dona" erbyn yr haf nesaf. Danghosodd yr yejgrifennydd yn niad oedd unrhyw ffurf ar hysbysebu a ddygai g'ymaint elw ag a geid drwy gyfrwing y NC vvyddiiaduron. HEN BORTHLADDOEDD CY'MRU, Ddwy ganrif yn ol nid ooodl gaa borthjadd- oedd Caerdydtd, Casnewydd ao Abeopthsiw, a. chyfrif y cwbl gyda'u giiydd, namyn un-ai--ddeg o longau at eu gwasanaethj a. dhwedi cannf arall NID oedd y infer ond wedi dyblu. Yr oedd gan Abertawe, Porthcawl, a Nedd 37 0 longaiu, ao yr icodd y nifer wcdå. cynhyddu i 9'j ymlhen oanrif arail. Tua diwedd y ddeu- nawfed ganrif cyfyng'wyd masnach dtramorol y Deheudar, gan, mwyaf, i borthladdoedd Aher- teifi ao Abergwaen, ao yr oedd gan y ddau 10 239 0 longau .rhyngddynt. Eithr yng Ngog1- ledld Qymru y GWNAED y fasn&eih ehangaf y pryd hynny. Yr oedd gan Fiwmaris, Amlwch ao Abermaw 327 0 loriigau, ac nid oedd drefi yn y Dywysoglaeth brysured a hwyminvy, Gyf- lymed y trOodd yr olwyn!

"Morfudd," eb&'r athrawes, "be' sy'n rhaid i ni ei "wneoid cyn y cawn faddeuant am ein pecfeodau?" "Rhaid i ni bechu ynghyntaf," ebe Morfudd yn hoilol ddiniwed. Dyma. englyn sy i'w weid- uwchben drws hen efail ym Morgannwg Diau fed dwylo diwyd—Y gofaant, Yn g'yfoeth i'r hollfyd: Yn gaeih he-b of—>gweithiau byd A saient yn ddi-syfyd. Maø 218,680 0 gerbyda.u modur yn y Dcyrnas Gyfunoi- Yn niafcuxiol daw swydd Middlesex ynghyntaf yn rhestr y siroedd, meddu ar 8,035; a. Cheredigion yw'r isaJ. < Mae'r Anibynwyr yn Aberystwyth yn symud oes. Moo uni o'r eglwysi lleol wedi penderfynu mabwyaiadu'r eynMun 0 ethol diaconiaid dros dymor o bum' mlynedd yn unig. # Yn ystod yr wyith mlynedd diweddaf mae 675 o ddisg'yblion perthynol i'r ysgolioru tan arolyg- iadi B'wrdd Canoi Cymru vwecti gradidio yn y gwahanol brifysgolion. Mae 72 dhonynt wedi enniil anrhydeidd y dosbarth blaenaf ym Mhrif- ysgol Cymru, a cheir 0 leiaf 537 O'T rnyfyrwyr wedi siorhau y sgo!oriae<tha,u yn ystod eu haroa- iad: yn y coieigau y denig mlynedd diweddiaf. Yn y&tod yr un tymor penodwyd 390 c'honyr.t i swyddi yn yi-golion can-olraddoi Lloeig'R. » Nid yn ami enwaa Cymi'aog pur ar lecedd yu Lloegr, er fod Bryn yn swydd Caer- werydd a Chaer Caradoo yn swydd Amwythig yn engredfftiaiu LIYSBYE Ni a gawn ean had- C-ofro, 93RCH hynny, yn adreddiad y Ddirprwy- act-h Eglvvyaig, fod yn Lloøgr blwyfi o'r en- wau Hen Good, Tref Onnen, Llanry-Blcdwel, a Selatyn, ac y mae rliannau 0 Lan Silyn, LJati-y- Mynach a Rhyd-y-Croesau hefyd y tualian i Glawdd Off a, w < < Yn Safydiiad Brenhimol De Cyinnu yn Aw- tawe mae iur gael heddyw lawysgrif y cyf- amod dyweddio rfawnig Iorwertli, Tywysog cyn- taf Cymru-a mab Iorwerth y Dyntaf-3.C Isabel, merch Philip y Pedwerydd o Ffrainc. Atodwyd yr enwau. wrth y cyfsunod Irwn ym Mbaris, Mai yr 20fed, 1303, &'i gadlawyd, yaghyda llawysgTiifau eraili, yng Ngflbaetell Aber- tawe a'r Bxenia anffodue 1 ffod i FyaaoMog NEDD. f

I Llith Die Jones. I CINIAW SIOPWRS LLANDUDNO. DIG JONES A'R YSGYF ARNOGo Wir, ymhobol i, arna i ofu fy nkd wedi bwyba gorrnod O bwdiin i ysgrifennu liawer yr wythnos yma, a, foaiiai eioh bod chwit-hau'r darlíjDnwyr wedi gwneud rhyw beth yn gyffelyb, ao- fe2,ly dtdnsn ym teimilo yn awyddus i ddai-lleaii Hith faith yr wytihrioB yma. Ond ma'r Golvgydd yn gorcliymyn fod yn rhaid y&griiennu y lii-th, pwdia neu beidio. Fellly ma' yn rhaid 1 mi ufuod'bau. Rwy'sn .gobaithio eich bod chi gyd wedi cael NadoiLg- haptts iawn, a'ch bod chi weda mwynhau oiniaw'r wyl føl daru eich- hen gyfaiil, Do Jones. me JONES A'R YSGYFARNOG. Yn y lie cynfcaf, dowch i mi roddi eglurhad ar y stori sydd ym mynd 0 gwmpas am Die Jones a'r ys^yfarnog. Ma¡0 yn yauddangos i'od yna ddyn yn Llandudno o'r ONW Dio Jones we-di enniil ysgyfarnog am chwareu biNiardts., a TOD o wedii oaei ei gamgymeryd* am eich ('yfa,iJJ, Mistar Die Jones or "Pioiiieer." Er fod v brawd yma 'run enw a mi '1'wyn synnu fod poboi Llandudno mor ffol a iraaddwl y basa hen gread- ur fel imyii yn gadlu ctnioao y peli bnoh O gwmpas y bwrdd yn ddigoni inedrus 1 en'.nill ysgyfarnog. A phetih arall, bøtlh fiasa Mari yin feddwl pe ba. hi yn olywed 2m y fatn both ? Bobol anwyl, mi FASA. yn hely.mt arnom. "Clod' i'r hwn y ma-s clod yn ddyledtus/' medda yr hen air, felly peidied neb eto ymdrectou rhotddi olod i rhyw Ddio Jones arall i Ddic y "Pioiseer." SIOPWRS LLANDUDNO. Fe ddlaru siopwrs Liandudino daathlu yr wyl Nadohg trwy giniawa hefo eu giiydd1 yng ngwi?sty Mijfcar Uhant-rcy, a oliwareu teg iddynt, nti rcddiasiaait waho<ddia<L < + nrw s i Mista.r Dio Jones. Pan gefaas i y g'tvahoddiadi mi roedd M'a,i yn teimlo broidd yn jelws am n-a fasa liithau wedi cael ei gwahodd hefyd, adhos fydd hi ddim yn lico i 1111 fynd drxodd i Llandudno ar ban ty hum. P'run byamag, wedi cryn ddiadiu boddSonoddl i MD fynd., a ttwrdd a Inl i roddi yr hen' ful yn y drcl, ac In bu'm yn hir cyn cyrraedd yr Imperial, sef gwesty Miata.r Ohantrey. Wedi rhoddi taniad i'r R/JUL yn y stahl fi'wrdd! a mi i MEWN i'r hotel a phwy ddaeth j'm cyfaifod end Mistar Joe Owen. JM gciroddg1 iiawin diaaiigoeoidd a MI I6EI i E.dsiK.11 fy mgihioit .a'm hoClto Wedi cael SOVRE fciaeh HCIFO fK) LAIM ei f a.a biritih A pcitiha catecdil pwy i olld MAEITCTR Gaddiunci, iihcedwr v b uc. Mil fydida i bocb LAJNGRCU- aon "gadw i n2iciwu" HEFO y BAAIC'^TB, a, wix MIA RDISND i mi ddiwoyd fy mad i. yn kuciio M-kitlaa: Chaffdiinictr CYETEJ a'r urn IX-A^UR a GYF^IUFUIN fir-i-cied. Er fed GIAMDDO ryw tirvv DTRAJDID YA Sedsnaigaddid MAE OR CYSTEIL CYMTO a dhii O, ONDNINIAII. Os NCD ydycth yn iy EIGLHCIALIO a GCTFYCIIWICH i MJATAR NATIHIAIA JCATCS. Ma Mititar GCI'RDILNJNR ym GWARKFICIIND DJIIFYIR i,awn boib ameccr, aehce ma. GAUDIO liooi tiridl O S':C:3;:C[1 diaciiiail i'w had- uricdid. TIRIA ym AROE i'x gioch cin gailrw i, fciwra i gccir.o, troutiads hata-Li- if LAW iviit ddafyx yn G WAACKLLAW AR EFCRAFOCIA Mistox GAA'D-IN-EIR. Tioc I cihu diyona y ecich yai cccixi, a. DJINIA iruibhro i mewn d'sr ycstaifcCd giaiiri.W—ystafelil tiaaiig A'A- byli'didau yii iciruawn 0 hGih niaitih 0 ddaai:lx (irtihion. Fe OTSIOD^WYD fi i EIJ^EDD wrtih Ctc,htr fy HEN gyfsu.31, MIIETOR Toamos Morgan, a .WIK i CIOLI OWUMD XDIT didiiifjir ydi Milfeitiar .^lor- G-JN 'heib ARASAR. Nvlcd, a-in, GA>W £ TOIIU griac.a.w AH'-TMOTEHIAG "aal Midti,?,r iQhaaabney, caid ma yn rh.aikl a mi td-dp,4 fod yona ocniod 0 Lawex O suar.-id IAA" od eir-daw. Mi oreiqdd fy hem gyiiaiiul, Deai'bigih ( Jo.O.per, yiijo d gtaauu i MI, ond er cymadnt oedd y cwiaimi yin MWYNHAN .e,au,euou Doiabiigh OBCIPMR, bu raiid lddyurt -vvu-atn)DA,w am 0 ma.u AR ared'thiiau Frychio-n. Y rr ADICG- ymia, o'r ftwyddyn y byidid sdotpwis ILEA- DURIMO yii biTendidwydlio am yr aamacir i dided, a, plue bta, dh'i yn gnvxajid,.nv Zr itad o'r apcutii- y RJOEAN yma, ddajflfleirwyir AMTW^-IL mi fssa«li yn tyibio fed pamdWys GC-uitaw. WEL- ciis i ETRIOCD gystal cyataduiciu.a^e)t'h KERA acaMuoi o'x BLA^N,, a'[r TTRU% ddyfaxniiiad. gem d fcea ihannu y wotsr rhiwaiig yr OLH cihsrayjut. Wei, mri GYIFAATTDD^UIE LADAXI yin ddtkkgetl AIR cd mwynharu ly huciaai yn ddiirfia-wtr, ond yn M«TIHU <IITNI|AD bttih ddtaw o HCEICDI trn YNG NIGDWUTVYN Bey yma, oa TAIFF I..Dam-dudino bob PVILLI RCICDDYNT yra f-,cn am der.O yn y cdmiaw. Wel iriliaid :tocmi fy ILQtih yn fyir yr •wyitih- NOS Bc-d i ibab -AIA oiliosiicich gaca EIJWYDI^JTN N'dwoydd dtdu. a. FFTRW3RIIMA>VVN yw gwir (MYMTTNII^D— DIC JONES.

mwa—wmommm Can y Ddau Hen Lane. Dyma luen -an ddyddorol sy w-edi ei cbv- hoeddi yn Liyfr Mynyddog a.m Glanmai, 1866: — Dafydd. Adwaeruost id Tonics fu'n byw'n Tanygro? 'Dwae=nwm siwr, 'dwaoC.llWU eiiwr. D. Maio wedi prioLIr wnaig saLa'n y fro, R. FelHy'M sfuwr, fieiSy'n sivt. D. Moo''ll ia-wt yn ol ystyx fanylaf y ga:ir, R. "Dear me, diear me." D. A iff cymaint i'w chadw ag ambeil i daiir, R. Dyma hi, dyna hi. Y dd". 'Rym CAAMUIAU raoi llawen a r wyn ar y 'brjoi, Pwy fyt-h gymer wradg tna bo g-wrag- edd iel hyn? R. AL 'dwakffjost Cadwalad' gadd wraig gyda. brys Ddigon glan, ddigcoi gloai. Ezmwythacl1 FMAISAI i hwnnw roci'i fys Yn y tan, yn y tan. KEU oddef ei drwyn ar faen lldfo f ad'n troi, D. Gwarchod ni, gwaxchod ni R. Mate gwenwya y ivraig bron a 11 add yx HKJAI foy, D. Cato ni, cato ni. Y ddanl. 'Rym mnmau MOR Lktwem a'r "WYN ar y bryn, Pwy fytih gyiaor wradg tra bo g-w-xag- edd fel hyn? D. DJrn hieilipo John EDWARD fu'n byw'n NanfcyiHrin, R. Wela had, wiela. hai. D. Mae gwxaig hin-nnw wedyn yn an- ferfch 0 fEn, R. Wela hai, w-ela hai. D. Witih fethu ei hafceb ryw dro'n dd-i-gon mwyn, R. Hynod iawn, hynod iawn. D. cad-d giic yn ei gjraunog rues gwaed- odd ei drwyn, R. Hynod iawn, hynod iawn. Y ddiau. "Rym NIIN'NAU mor ,lia,w«in a'r "wym ar y bryn, Pwy fyth gymer wradg tra. bo gwrag- fel hyn? R. A blygi di, Dafydd, o fiaen allor Seral? D. Na wuraf byitih, na wmaf bytlh. R. A ro'.i di dy hUUJan yn abexth i fer cih ? D. N a WIll,al bytli, na wn-af byth. D. Ai tybed, Rhys anwyl, wnei diithau mo hyai ? R. Na wna'n "wiir, NA wna'n "wir. D. Mae cwhvro priodjaa yn gwlwm rhy dyam, R. Ydyw'n wix, vdyw'n wir. Y ddau. Mwe ewilwin priodas yn gwlwm rhy dyrun, Pwy fyttih gymer TVNAIG tra bo gwrag- edd led hyn?

for Et EE S to .C;tio to,

Hen Qynicriadau Hynod. YSGRIF ARBENNIG I'R "PIONEER." (Par had.) S'meriad tra hyiucd yn aixla.1 LLanfair iiefyd John Jones, Y GATEHOUSE) fel y'i geJwid. Yn EXAIEDDFOD HJ1"UddJan yn I860 cwi-U-odd fedal fcriiaaii am g'.yfan&<xklcii alaw, Y mr.e'r t-lwa hydl heddyw ym moddiaoii eá, ddiegynyddion yn y Jjian; ao ar y naili d'u iddb oeir a ganlyn:— "Eietedidfod' Freiniol Riiaxd-dian, icioO," yn.ghyd1:t llunii y castell a Rbuddian. Ar y ifcu arall y argraif hon:-— "President, the Right Honcurable Lord Mostvn. the best original Welsh air. adapted to the stylo of sinking in North Wales." Cafodd Júht Jones hi trwy gymorth Talhaiarn, Nid oedd yr hyn y gcdlir ei alv. yn gerddor; ond yn G^anvvr a oiiwtircuwr tipyn mwy na'r cyihodin felly. Yr oedd Jlawer o anian y cerddtor ynddo, end dam diwyili-ant ac addvsg- fel a'g i ann cyfaneoddt Mile rhai ielly i'w eael weiu-iiau- Yr oedd John Jones yn eiiigraifrt nodedig1 v hyn. Llwvddodd i "chwisio" digon i'w roooi i lawr ar ba.pyr, ac amifonwyd of i Landaki at TaltKi.iam. <JJM«r- odd hwnnw y dernyn AI ryw crgonydd, yr hwn a ddywedodld, "Mae rhyw beth yn hon, hefyd;" wo o'r rhywbeth hwrmw gwriaeiih y cerddor eu- wog y dernyn 1 fyny. ao fe i han-fonwyd i'r 'steddfod, a ch-afodd John JEN-FS y fedal. Gailoin feddwl mai math 0 arweinydd ar gan-torioa yr e^hvys ceddi Jdm Jones. Byddi- ai'r rhai hyn yn mynod gydag ef i G art HEW in a. Bronhoulog, paJasau cyfagos, i gan-u. Yr oeddi ar ei wcly angau yn DCT.ibtigii-iead pan ddaeih y medal i'w fodidiant. ac ni bu fyw fawr ar ol hynny. ROBERTS. TY'NYFFRITII. Caricsor rhyfedd a doniol iawn çøddt Owen RTIBERTS. Yr oedd YA arfcx ganddo UL w'R llaiicra.u a'r merwynion Y» y bOlO wrth COli hceiwau, y naili ar 01 y Hall, a choben 0 waedd —"CVxlwoh !"—raewni cywair uc'hel ai, y diwedld. Ac cheu'wydd ei dduil DICRITHR a. niodwiadjcla ad.CIL O ALW, LL-wyddai bob A^NSCIR i GEEL GAJIDDYUT ddyfod yai dialiymdEcd. In cii-wcjii.'gol u ffcmnifii y FftulCi dai-iaa Ihciyd tiLm y Sicltoer. Un tro yr oedd mytad- i hcia gw.anÓtll1 i tia o gcc- Fi;r::<o-r; "ond yr cedd "11 d%,w<ydll. tywydd pu'r cmynhwopi ait hynmy eir y pryd. Olid o'r dtvrodd eufodd dduiwrnod go syt'LI. Wed'i grweued cii .bed ya ddi-wiaw, h'wudd aig cf yaidiai&taw tach i as a.r y .fcaic- iau gem, didywxtdyd v.nlCiyub yn or-a phendix- fyncd "CSTxarwiDli yn daotaw—•ptctda'wch a igwnoud y trwEJfc llci'iatf h^fo'ir tii«esi. Yma affian ytitafcdd i'x buax'th, cc wadiL nrymcy-n o ycityniiai'Jt.h, du-itrjgjocd i bca iiaai'ir di^-iLod, a cfasm godd olytjcm i fyaj dywictckii yn diia. diiarit'eii Ca-ea p'3 i dciiu S'mch 1 ly-giuid occc y tywyed): "T|ytdaa tii Vill, illr" f.i:¡d i'.r jScu'^cr he' ldvw AMRYW EERAILuL. Yr ocdid Joct y I'citdwr yn,- "potdo" yn u<a- 10 d^faexUiu'r CLCCI, ,a d'yxia Nc-ui, cd wzaig, i anowa i'w nd!, ciL ddiwrcKso-'n ddy^crryii- iC'yd. "Tyr'd 'r ItULtgyci a'r ithirgyta aneilyn," ebe Neil, "yn iCe bed yp. euiitcdd J'lll y FAN yaa, yn gTratrdio'tr ow;bl, a'r p'(r.T'j ya lil'wtga. C«(5oidd Jack g":2,:J CiT gytiiffcia, yir hya a dtdiwedsad Ned, ac cttictii^dd: iihw i ffi'Lididocdd Miuaii i bed hetToV hem Shat tpet' (eciffyll bua. JpiiiyimtlK^ a.r h"c.'gain ciid). Y T Daayidd Jttcfcint, in o woiilQiwyir G.aintihe'w'iin, yn didtyn lEav.v, cawrfilatdid Q. bwy- tctjg. iCaiicdi y ddanuiodd •wyut un dijvMmiad, £ mc raid eedd diiim wmeT-d ecid mymd cit Wil-likuai Pteunii, y crydld, i tyamu'X daaufc. Gydia 'rEyw IKU. eirsfym rhyd- lyd gafarcucidd Wm, Pa^ny yn y atyanipym j we a;'V.aiii a. r diaiiito I<1.t daaui o {Cci1 U'>n D.3;iid¡d. giamiyn. BUB jjdwg wldi dlr'iu:iaeit.h asm, >a lubodiodd chwydid eil foch, .)."<126 y cacitoidd ifhiywrn o'r btui'dd "taiatin s!j|ip" ddidio fidi hya: — "Dtafydd RcLarit, g«weiitlhiwr 1G.allltfu.ewi.n fiawr, Uu icelh fydhan ac tin fioclh fawir: Un i fyta Ü.1lbwiS> ILl&e tih I A'r i fyita BXCELIDUIIN Un ycmsala hefyd oedd yr S'em Witiacn, FCaa Biclia. Aefch a 'rhyw gyfvbiul i dd-atcgcis 3idd.», ac ioeidd'ad Uyn u i chi gao, co poerwdh ajmo md fydd yn rIllY wlybj ac cs cih'wytihwdh .ai-ruo bydd yta ilhy Tyeti o wei'itfti dim, and r-iro^g i'r Lua ffod yn dvvll, nKfu i fod yn fiordd d gia)9 atral U11 'tro cafodd gcdrwra o btca tas -wsair. Di AR aaiiwyl, Sion W'iildiaim. <ibe iihyw gym- ydOig vrbho, 'xydaioh chi w-edd syritihr.O?" ''Do," ateibaa ynteu, t-ata I'hywua AIR-AJL ■WT^DD IOCCLWXU o'r fan yna, mi ioaa'ai LL w-ch AC yn Lloidlw." Ryw bryaihiawtn.gwaiith yr oedd yn oairio ceirch o'r ffiribh mora SMm dirtcil ig-a.ndry'.l a o'i hoJw.yndon WKHdii tcurri. g'wydd'add paot yn yr ou'wysn gyfarfod a plhamt yn y ffidtih, a thiaflwyd y dirol a'i ;iwyth. CyfiarciliGdd yaataru',r oC-wyn fel hyn "lieeh os bydd twLiI ysi- y ddaeea-, ilhiaiid 1 td gaetl mynd iiddo (1% BAAHAU.)

Y LLAW WENN. A berw'r ddinas yn myned bcethaoh, bceth- ilClh, cawsom awydd angherddol i diitanc od<.li- wrtho. Rywfodd teimlem yr ysgainder a or- d'dxnao yn oeri'r ta.n a fu'n Ecsgi mor hir ynaiom; ac ni iynaiem i hwnnw golli dim o'i wres. Ni aid yr un meddwl ddatbJygu'n iawn yng nghaool rhuthr tref. Mae rhyw fur neu giiydd yn oodi beunydd 0 flaen y Jiygaid, ao yn cadw'r cyiohyniyd yn cynTh 0 fown ter- fynwu. Mor fwyn felly oedd eael nawnddydd tawei mewn unigrwydd pur, heb yr un mur tu 1Il.ewn i'r gororau peii. Gwyddom yn. diUa am ledrith tonnau'r mor, ao yno yr aethom yn swyn yr awel dyner. Er cymaint yr yega.inder a. nodwedda fywyd yr oes hon, erys amoeil galoau 0 hyd i Sibrwd cydym- i'r fynwes bruddgiwyfus, aç wIth ym. bedUiau ohonom o'r si d;-orffwys, daeth ami i vvyj&n gajiedig i'n croosa-wu yn ei ffordd Rr- BENAI^ ei hun. CYT^ODIOA prudd dros y crcJgroc1 i IGYD, ac nid cedd boiydr i liwio gvas- ddiu'r dyfnfor. Ond yr ocdd hedd: hyd yn NG'riyliro y ton.nau afionydd; ac fod cym- ylau duoa yn a wyr ao adlais rhyfertJl\vy gwylaiiod u.wciiiben, ni a wcaom ryw oleu dieirhr y gorwed draw. 'Roedd ein meddvvi anesmwyth ELSOES wed'i yn rhydddd yr AWEIJ a ninnau megia mewn per- Jewyg yn gwel'd dryoh teddy iiau newyddion trvvy r gok-txnd JJELL. Bereiddied yw ori au llbnydd ar fin mor i fedldwl eifro I — oriau i wraetdo ar gyfrinioa y gorffennol a. gobekuiion y dyfodol. pryd y rnae bywyd yn ym- ddangos yn burach, a. dirgelion natur yn d'yfod yn amiycach, amlycach. Ac eistaddascm ninnau yn ynghanoJ. yr hudoliaeth felus, i wrando ar y tonnau a'r aweion yn aii-adrodd rhamarstau Cymru Fu. ii • it Wrth fachiud ynghudd drcs y cefnfor glas, ceiaia-i'r haul Uuddedag d'T'LU ei belydrau olaf oymydau a orifwy^ai'n ddiddug ar grychni' r titoim, ao yr effaitih yn glws od- iaeth. Er foo y nawnddydd tywyil Yll cyfiym dd'irwyn i'r yr oedd cyfeiliaeh y tomoau y rhy g.ysegiredig i'w oiiolli ar frys; ac wrth oedi OHONOM i weÙ! y cyfnes yn araf ddeiiro r Tyl- wythau Teg a. 1c.¿h.:lii:ai trw'y'r dydd yng ngidychau'r grug gerhaw, gwefeom ddyncs harddl yn ag'oahau mewn GWIFEJ? wenllaes, hir, 4'i gwailt uniiiw a. phelydrau haul. Ar ei hyegwydd safai coioinen daiaiiwed, aï hadain cyn wynned a. mantell y foæh. Ao wrth dàYn OCLI ohoni uua'r.fan. y SALFASEWIS I-ENWID yr awei a swn olyohau na. chlywsom efiocd eu melusaeh. Ni ddywcdai'T cLdynes yr un a thra safai yn FUJD uwch em pen, 111 a deiml-em bryderon y byd yn graddod do.ilan.nu yng- n.ghysgodioa yr llwyr, a.'n lramr.ant4lu blini0djg niimau i bob hagredd. Mewn modd NAS dealJem, ciud- wyd ni'n chwim yin 01 drwy flynyddoedd la wo r, A M arm ur y mor beunydd yn torn ar ein olyw, a'r ddynes 0 hyd yn 'gwylio'W. fud yn eiai hymyl. Er crwydro oiiouom ymheii, ni adawodd y DAATH yr un iiudded yn ei hoi. Ac y n ebrwydd, ni a saiasom uwchben traoth cys^cdol, lie na ohiyweem ond sibrydion y tx>MIC.-u, wrth guro yn erbyn y lann. Ymhen cnayd, gwel;.om ddvn tal, a gwisg yr hen ryfelwyr G-YNT am dano, yn croesi R tywod tuaK a.t y dwr. Yn ei law yr ooad cieddyf hiT ema.u ddisgleiried ntC3> Kol- euo 0 R hell draatnell. Weda oedd y-chydio- yaghanol yr ewyn, a sydu ohono yn hxraethlon ar y geinau disg'iaar, w-elo ef lawn nerth yo taflur C-leddyf ymhell, bell, GAA wneud liwybr arian tiros y tonmau .tywylh Eithr cyn i'r oleddyf ddisgyn, gwelsom aw wenn yn oodi trwy R (m r 1 ymadyd yn ei garn ac YTh ei chwitio dair gwaith cyn i'r oeiafer guddio'r ol- ygfa fythgofiadvvy o'n llysaid syn. Cyn hir dyohwelc-ad y rnyfelwT 1 r traetli, a. gwr mevva gwisg .frenhm.3!i yn pwyso'n drwm arno. A hwy yn aros, wede long fechan yn nofio tua'r lan, ao ar y bwrdd gweisom nanedd teca'r byd mewn G&larwisgoedd y Avylo n ohwerw. Cyn- orthwyodd y rhyfelwr y brenin l'r lfestr, ao vredi i'r rhianedd ea gteesairo n dyner dd'wys a gweini arno, trodd y dra.cih e. OHEFU, a bwyliodd tua'r mor agorcd. O. orig ryfedd; a phan welsoon y lloag fechan yn ymgodli yn nyfutdor y noa, teimlem ddagrau brwd y d<1yn a'n gwyliodd mor g'aredig yn di«g\TI a.r ein wyueb. a ochetraid ddlofn yn diatue o'i mynwes lawn. Pan agorasom ein JIYaià, 'roedd diierion gwlaw AR ein gruddisu, a'r gwynt yn owynfan trwy ddellt y creigiau. Ond nid otIliaooID j rhywun yn ein gwylio 0 hyd.—B.

A WORD TO LADIES We want an opportunity to conviBce vou that BL.ANCHABD'S APIOL if STEEL PILLS Supersede Penn il CothlaS Bitter Apple. We will send you sample free on iptoftwo stamps to, LESLIE MARTYN, LTD., CHEMISTS. 34, DALSION T..ANE, LONDON.

Nadolig y Plant. 'D'eG neb ar y ddaear, 'rwyn sicr, a wad Nad gwyl 0 iawenydd yw lion yn ein gwlad, Ar iw.4 cyn Nadolig, ceir clywed plant bach Yn adrodd a dkgwyl 'rhen "Father" a'i sach A d..sgwyl y bvddant hyd ganool y nos Am g-iywed dyfodiad yr hen "Santa Claus." Bydd sann&II yn hongdaa wrth wcly poo uai, Ao ynt-au'n eu llenwi a hwythau mewn hun. I rai y rhydd g-e.ffyl a doli bach bren. A tren i rai eraill, un cjdlym dros ben. Urn W-dtih yn y flwyddyn dgwydda hyn fod, A'r plant mown Ilaw-eny dd yn seinio e-i g.od. Pa odaw y Nadolig daw "Father'' a.r frvss Gan G--udo tegamau a'i dalcen yn chwys. Fe ranaa'r teganau i'r planter i gyd, A.Iff adrcf heb ini gael gwvbod ddim byd, 'sc Na fyddwn Ijen-isel lei myrtwydd y pant, Fo hoffwn i nmna;u ttebygu i'r plant, I fyvv mcwn llawoonydd a siriol 0 hyd A cnanu drwy'r cwW, er gwaethaf y byd. Pan dkiaw y Nadolig, 0 oofiwn y Brawd A anwyd yn Geidwad ym Meeh'lcm yn dlawd. Pa ryfedd) fod canu caro.AU YM awr! oanwyd ym Ivleth'jem iorriad y wawr, Gan liaws o engyl yn ddisglair eu gwedd, A'r gan sydd yn aros hyd hcddyw yn wl-edd, Mae r wyl yn HEN^OL. end. hi sydd; vn ben Yng nghanol y gwyiiau, yng isgwalia fah wen. EDWARD LEWIS.

PENMACHNO A R CWM. PRIODAS. -Y dydd o'r blaen cymerodd priod- as le yn Llanrwst cvdrhwng Mr John Owen, Machno-tcrrace, a Miss Deborali Jones, CarrogV Y gwas a'r for wyn ocdd Mr Evan E. Jones, Car- rog (brawd y briodasferch^, a Miss Lizzie Owen, C. thin-square (chwaer y priodfab). C Y M I j EL TIIA S SILOH. Nos Fawrth cyn- haL wyd cyfarfod o'r gymdeitlias. Cafwyd ancrchiad gan Mr R. Morgan Jones, detholiad ar y phonograif gan Mr Hughie Roberts, a phapur gan Mr J. P. Jones. Yng nghvstadleuaeth ad- rodd emyn i rai dan 16:'g oed, rhannwyd y wobr rhwng Ll. Roberts a Howel Prichard, ac yng nghystadleuaeth chwareu gyda'r offeryn yr oodd Air Albart Jonos a R. J. Roberts yn gydradd. EISTEDDFOD NADOLIG.—Daw rhestr enill- wyr yr Eisteddfod ailan yn llawn yn y rhifyn nesaf o'r "Gwalia." Y GENHADAETH BLWTYFOL.—Dechreair y genhadaeth uchod lonawr 28ain, ae y mac i bar- hau hvd Chwefrol 5ed. Ceir gwasanaethau yn St. Tyddud ac yn Eglwys Genhadol y Cwm. Y cenhadon fvdd y Parchn Canon "Williams, Ty Ddewi, a Chanon R. T. Jones, Glanogwen. Bydd trcfn y gwasanaethau fel y oanlyn :—Nos Sad- wrll, Ionawr 28ain, am 7, gwasanacth agoriadol; dydd Sul, Ionawr 29ain (sef y 4ydd Sul gwedi'r Ystwyll), am 8 yn y bore, y Cymmun Bendigaid; 10 gwasanacth a phregnth; 2 v prynhawn, an- crchiad i'r Ysgol Sul; 3.15, anerchiad i ddynion; 6, yr hwyr, gwasanaeth a phregeth. Bob bore drwy'r wythnos am 10 bydd gwasanaeth arben- nig; yn y prynhawn (oddi eithr y Sadwrn) am 4.15, gwasanaeth i'r plant; a phob hwyr am 7.15, gwasaneath a phregeth. Prynhawn Mawrth a hu am 3, BJ 'd gwasanaeth byr i wragedd a mere-hod ac aaen'v.ad. Prynhawn Mcrehcr a Gwenor | bydd gwasanaeth Seisnig. Dymu/r cyfarfodydd i'w cynnal yn Eglwys Genhadol y Cwm:—Nos Fawi-th a nos Iau am 7, gwasanaeth a phregeth. Dydd Sul, Chwefrol 5ed, bydd yr holl wasaaaeth- au fel ar y Sul blaenorol.

Mae dia4ox4i a. diwygiad YA hen beiihau, a gieilir myned yn ol ao yn ol o hyd o hyd a EHAEJ rhywrai neu rywum yn meddwl a chyn- lluni-o da o'r bore cywtai. Caimgymeriad dy- bryd oedd ared-u eråoed fod y aahur ddynoj yn hoilol lygredig. ANWYBODACTII BSUKXKL AWNIU

Cymraeg Llafar Gwlad. ENGREIFFTTAU DYDDOROL. (Gan un o'n Gohebwyr.) Un o freintiau fy mywyd oedd eael mynd i wrando yma'n ddiweddar ddariith orchestol Ifor Wiiliams, M.A., Tregarth, ar Gymraeg Llafar Gwlad; a thybais mai dyddorrol fai eyhoeddi cynifer O x sylwadau ag sydd wedi glynu'n fy aghof. Y mae Ifor W illiams yn wr atlirylithgar heb dd M os, ac y mae'r ddarht.h hon ganddo H un o'r pcthau mwyaf byw a glywais i erioed. Y mae'r ddawn ganddo 1 beri i bawb—boed ddwlyn, bood ddoethawr—fedru ed ddilyn a'i ddeall a' fwyn- hau. Yr oedd ei sylwadau di chrcuol yn iyw a phert iawn, yn dangos y gwahi-niaeth rhwng yr iaith lyfr a'r iaith iafar, B2u'r iaith dydd Sul a'r iaith bob dydd; yr olaf yn iaith fyw, yn cad ci gem bob dydd ar wefu^au'r bob), ac yn rymusach a hoywach na r IHJ], Pan fo rhywuD wedi marw, dyna'r iaith lyfr am dano: Hwn a hwn wedi ymadaej a'r fuchcdd hon; gwr darbodus, eyruil. Am yr un un y dywed yr iaith lafar yn fwy grymus a gwir: Hen GRIBM oodd o, dynai greia o groen. Bu dadl rhwng John Jones a Hugh Hughes. Y cwbl a ddywcd yr iaith dydd Sul yw fod J.J. wedi codi i wrthwvnebu H.H. Ond y mae'r iaith bob dydd yn boenus 0 glir: Mi dynodd John flewyn O drwyn Hugh, AC os teirn- iodd Hugh oddiwrih y driniaoth 'fe ychwanegir C -IC AVECII cymrvd y peth at ei Iwlan! Barotcd yw'r uii-th lafar gwlad i drin pethau mwydd J Fe geisiwyd am yn hir alw'r bicycle yn farch hadarn neu-n ddeurodur, ond beic ;w'r enw arno ar lafar gwlad a. berthynasau-be-icio, BEICIAIS beiciwch. Yn Llanberis fe ehvir y "saddle" yn gyvrwy, a'r "handles" vn llyw. Maent yn 1 Ay barddonol yn Aberdaron a- cliyrau Lleyn Gafael yn j gyi-n o, meddant, pan fo eisieu gafael yn yr handley ac yna daw'r term "cvrn yr aradr" i gof. ;na>' r ia.th bob dydd yn rymus cnbyd hefvd, i-a I prydiau. Yr oedd pregetliwr yn un o bwl- pudauBethosda unv.aith, a dim liawer o eneiniad ar ei draethu. Fe aed i [On am dano vn y war' chwarel, ac ebe un o'r chwarelv.yr: Y'R oedd O wrthd hi cyn sychcd a brechdan bod war! (h.y. brechdan bedwar o'r g!ocii y prynhawn wedi ei thorrÏn y bore). Perthyn i'r iaith lafar ei darluniau tlysion mown ungair. "lUrlwrn" y gwanwyn am ddydd hlr a 11W111. "Mac hi'n codi ei heiliau" pan fo cvraylau gwg y gawod yn ymwasgar ac yn ym- ddyrchafu i wenu. Desgrilair y Monwvson pan r glaw fesul y diferyn yw "pigo bwrw," ac mewn rhan arall o'r wlad dywodir ei bod yn "colli dagrau"—P'run o'r ddfeu yw'r mwyaf barddcnol'! Son am grynhoder iaith Dyma un engraifft o'r Gymraeg la.far: "S'ma'i?" yn gwneud yn lie "Pa sut y mac hi gyda chwi heddyw?" Eto: "De'E'ia: am "Y ma.e'n dcbyg gennyf i:" a "Be sdy di ti-' am "Beth sydd wedi dyfod." Celr liawer a cirÎau a seiniau wedi tyfu i mewn iddynt, megis "sglisa.n" am she, "sglacts" am filatas, "sgiwtsh" (y penaaf a'r mwyaf otnwdfwy ebe'r athro) am slush. Math arall o newid yn yr iaith lafar yw pan geisir cynorthwy'r Saesneg i rymu:s<) Ir mynegiant, a cheir ambeil gymysgla ryfedd. Trydd "every- one" yn bob un," ac yn fynych yn "bob un one," a "No fear" yn "dim foais o bervg," hynny yw, pan y niac eisleu bod yn bendaat ia.wn. "I don't like it at all"' yn "'Dwy 'i ddim yn licio toledig S" "Dear me" yn "diar anwyl"—deu- air cyfystyr. Crybwyllwyd hcfyd am eiriau craill, me,gis-- Y r argian fawr, bolol, hen ecpar, MWDRA4 flons, gwachul, sc-ngoi, S'apri, gwla, hybu, dow-dow, etc. Ar v diwcdJ gwnaeth yr Athro apel ar roddi o'i wrandawyr bob ymdrech i chwilio i niewn i drysorau'r hen iaith, fel y'I sianedir gan wlad- wyr syrnl ein cymoedd, ac fe dalai'r cyfryw ym- drech yn rhagorol iddynt. Darlith ragorol, yn wir.

Canon Newydd Bangor. Y PARCH R. T. JONES, B.A. Moo Esgob Bangox wedd penodi'r Par<I-i R. T. Jocies, B.A., rheithox Glaaiogweu, i 1 anw HO GWAG y diweddar BaTch. Gajion Ed. Hugdieg. O-rdeiniwyd ef yn ddiaoon yn 1885, ac yn cSj?iri,ad y flwyddyn gaxilynoJ. Denio, PW.lh-eli> oedd oeci. guradiaefch G}"N!T>AF, ac ar hosodd Y110 tan 1888, pryd y symudedd i Nefyn, LIE y bu am DDEM^ mlynedd. GVREDI marw'R diwoddar GA-ncoa John Mor- gan, peniododd Arglwydd PEMIIYAI Y Parcih R. T. Jones i G1 AAI-OG-WEN. Efe yw Y^GRIFESI- Tiydd CYHIDEIITLIAA AniddifTyn EGLWYSI yr Es- GO^BAJETIH" ac mae eieors wedi GWMEAD GWAJTH rhagorol. Bydd el ddyxchaiiad yn ddiau yn boblogaidd.

Ebar^odir uia O fTeithiau pennaf yr oe^au gan EIIN Jlywodraethau, 6»EI FCJL ymborth da. a maethlon yn golygu g^'axeiddi-ad udhel. Nis dis^'wyl pobl dduwiol wedi eu poi-thi ar nvyd anuwiol. 11 ytsbysir ai -fod gwerthiad so-th- ac-ih gwacdiodig M ymborith ymhlith y dosbartJi- iftda-u isel yn America ar gynnydd aruthxol, a phrynair hwnnw ganddynt am nas .gallarut fforddio bV,1}-d da. a sylweddoil..Gorfyddir pobl i brynau bwyd rhad a. d-isylwedd> hé'.fyd am y rheswm fod y rhentoedd a'r tanwydd vn afrea ymol O uohefi. Ychydit^' genfydd yn y wliad hon fod ein gwarerddiod gcgcneddnis ya" dirywio y bobl.

Ieuan Gwynedd. Ni chafodd mam Ieuan Gwynedd ond dei* ddteng mwrnod enoed o ysgol, a hynny gan yr hen bregethwr, Dafydd Cadwaladrond coiiodd weddiau ei hen athraw am drigara mlynedd gweddiii ei hoes. Pan droes hi allan i w n gall- ai ddarilen Cymracg, ond nid ocdd ganddi Feibi; a throediodd yn uaswydd i'r Bala at Thomas Charles, gan addo talu am dano bob yn dipyn, FEL Y galiai; hwn oedd V "Bib! Coch," a oiwid felly oblegid lliw'r brethyn oedd am dano. Sym- udodd y leuiu o Lanuwehllyn i'r Ty Croes, Brith- dir: a holl ivfrgell y Ty Croes hwnnw oedd Beibl, LIYFR Hymnau, Taith v Pererin, y Bardd CWB<^ a Livfr Y Tri Aderyn end aeth ei fain O dy i dy i fenthyca cyfroiau at dd.wallu aSaetii ddi- dorr ei Hieuan am ddarilen. Yn ddeuddeng oed, cyfansoddodd Ieuan dri phenniII; a phan y'u gweiodd ymhen blynydd- dd oedd, dyw-edodd ei hun am danynt ell bod yn ddigon iiylhon i ddychryn crocodiles ond gwd. odd CadwaJaar Jones, hen olvgydd v "Dyed- ydd," argoel angel yn y ponhdkon crooodeilaidd hyanv. Wedi methu fel vsgolfeistr. troos yn ilythyrgludydd i dculu Richards, Caerynwch; a bu agos iddo ymlithro'n feddwyn; ond yn y fl. 1836, torrodd y Diwygiad mawr dirwesToi tros y wlad, arcystiodd yntau, a hynny unw £ U.th ac am byth. Dechreuodd ei yrfa grefyddol fed ac-lod eglwys Ambynol Sard:s, Trefaldwn yna ae r vsgol yn yr Amwythig; i Golcg Aberhonck. en- nillodd wobrwyon; yna'n fugiii Saror. iredegar, lie y daeth Brad y Llyfrau Gieasion f adrodd- iad dirprwywyr O Saeson rhagfarmlv A. maieisua am ddiweirdeb merchod Cymru—tan CI sylw; eithr dymchwelodd Ieuan eu ffigyrau, a chanodd gerdd duchan ddeifiol i'r gwe-dch enllibus. Ymhen amscr oolloJdcl bnod a'i lakn; ao aeth i olygu'r "Principality" yna aeth i Lun-4 dain i olygu'r "Standard Freedom." Dych. welodd i Gaerdydd, ac mor wael aes ri fed VQ teithio yn ei wely bob -.aiii yr. y tren. Cychwvn- odd gyhoeddi'r "Gymraes": acysgriLnnodd swio1 anfervh a.r ci wely cystudd, a Hyn-ny pan yn rhy' wan i drochi I pn yn yr inc-g-orehwyl a wneid ti-osto gan ci all wra.:g (MISO Lewis, Tredwstan). Bu farw'n 31 mlwydd a 5 m-ic oed, heb wybod both oedd ystyr hamdden na'r gaar melus HV^TINW —icchyd. j1'e'i maged ef yn y Ty Croes, a Chroea a g-afedd gyool ei oes; ac ym mynwent y G mea Wen y'i claddwyd, lle y gorwedd ei a CHALT-i'XY# a Gurnos ymron iwch-yn-liwch au giiydd.

I Dros y Gwir. Ym min dydd a mi mewn doi Ya gwau I' oriau R. fyfyriol Yn ty hun ar fwyaai mL Am iyd, oerfyd, a i cyrfa, Ei dkxi1 oludoedd, Am hedd,, a'r drin a'r flia floedd-- o rhyw rtlh byd daeth ARUHU r A'i GLEDO JIDg .Ù loew ddur; Of aaos IF AN welaia oiiwg Ei wedct a'I rybuddiol WG: 'Ffei! Ffei a.rn.at! gwr tiiaidd Yn wir ,t;' obei, '-)Iae'tb raidd X) C_v«!ro wyt cymer hi A'i" wlad cyfod Q' 1 thbod: Yn dud wyen dood och, y dydd O'r ga.rw ofwy ar gretyxid. MOT WIR gl-we yw marw er gwlad, Angau erbyn ddiemgiad. Sicr ged sydrl i'r tawedog; A dra--tn gyirinwaitjii ar frog Ni fynnai yn fy a-randd Neu hwyoo ugiryd loug ar ledd, Rhag i'r Ion ddir-ygulr uniawYi YUGHYD a r gwyr; liwyr a liawn DCTMKDD ddaw pan ddek> Er ffwi ar anfad ar fio. ARBER.

Anfadwaith Hcundsditch. Dydd Siad-wim, cyrmetrwyd i'T ddaifa drd « ddynion ax y '-y'iitujdddiad O fod a -WNDOI.T A li*>i>rudidSK> y tra HEDKI^EIBDW.AD yn HQund. ditidh. Eu HERJIWA-U yw Osef Ftdorf tiiO), Jacotb Peters U4¡: a Zurka Ha.bo.f (24). I >vg- wyd hwv O flaem Syr Wall. Tte-loaj, ya J Glllid HAIL, LIIIU.ND4FCI&, z;,r y CYHUDDIWD o loi'ruddaiaeth, .AC ex oi diywed T.YSTCOLAC.TII pa fodd y cymexwyd hrwj illa. DDJAILA, goiiiirdwyd yr actios.

Pan y MAE y bsmwr a'r rheiihw-yr a'r OY#. reitihwyr yn met.b'U po«*le.rfynu ar bwy y MTT& I bai am ryw N-fiaian, dvw-Alent mai Du w ;1. gwnaoth; ".1.1) act of God." Cyn bo hir daw rhyieia i fwy O fri NA hedd- weh, obiegid LI&dd yr olaf iawer fwy 0 bc-bi. Yn amryw O Y-ARRW y <jwrtln-yfei wyr A miiwyr llywodra<:UI Mexico, yn ddiweddai-, n2 ohollwyd un "Pa. hyd yr ad Adda ym rJ3iajraxiwya cyn iddo" bechu' coo Sian saínrwth wrtih ei gwr y dydni o R blaen. Ond nets y cadd wraig," ebe yayc-zu,n sw-ta. a syeidyd, Mae yn n'i1 GYHUOIUU>A led y Cymro yu bria o'r hyn e;iw y Sais yn "refl",En, STJF feddwl." MAE hyn J'W weiod &r vya.eb 't "Drych." Mor hir X IME EM ll-el1O:-ion yn ym- afaei a'r gwersi roddwyd é'¡' talwm. Gwelwa rai yn ysg'iifeanu "Cymry" o hyd ya LID "VYNIRJIEEAA. Adfeddwi sydd yn ystyr;^1 1' yn sylwgax. .I

ONE MOMENT PLEASE. Robert Leake, 11, Silver-street, BA: nsiey, writeG :¡ am pleased to say vour PI 11B a.rè.d priceless worth, AND I will sound their PRAJAF' wiierever 1 go. Mrs King, Run well-road, Wickfowi, says R—F Duty compels nie to tell all who suffer your pills cured me after two years of PAIAJ" Sufferers from Gravel. Lum, tie IG4 neys, Brig'ht's. Dropsy etc., Saiatsc«, Rbef nia,tism, and Gout, will find a positive cure S Hoidpoyd s G'~ c i Pifls. Is 1 ^D.. all chemist* jKiet free, 12 stamps — HOLDROYD? MEDICAL HALL, Cleckhoaton, Yorks.

ASTON am the largest rr-ta-,1 Furn* )L M* W ^'[1! I li^ l'l I'll 1^ article, a',l intermcdiate profits γ- buy -c-nd sb3w, famiture at wholesale prices, quao"' OVERNAFTTLES CAMAG^.«W«K bigm 46 i.4- .,d& 2, Stud for Priot 14r.1 ASTONS* AsToN & SON having may branch MANGLES shops are large bcyera of Bedsit ) i,, ° —- Carpets, Linoleums, etc-, can offer Ttihljiiin mliii fft' "Wa, best value io tie trade. 45/. pulfl« tfermig&ottt, bevelled Mirror*, Oarvcd tad 'Coraie*. «ha)«4 Drswtn. wtight Your purchases A ft DKLT into OK HFL AU Railway tntck at our Works, HL V. .Ite.d ———— 2; i. jSMQji Ifis gjt it £ S Carmg* aurv'tiMk VFFLHESIULL HI, frr-lf "I" PASS' -3. ),Ikd Mirror* tm Cktat -4. St bmo I.-W -b t.% *>P to V,i DO»WE IFT WIIAI S J, PLATED M; C-4OWR, :o<n;fDi: P".i- iLb Pw M-&in-,y for A..k -d h..ir. Old Mkl- m8do Full II. ílock Utt- iD tick. I C EDWA»" | S M. 1 CCOARY WOOD, POLUBFI4 — -ML £ 6 ■ 1 \Iliiire' Sitrn VP»lDBt or o»k 1 Carpets & LMnm. I HSn. ASTON & SON ARE JTPJJ ^JJJI 1 VSL Carpet Merchants, and hold imarjnre STOCJC of British and Foreig. Carpets Rugs. I DESIGNS TT ISRES, AND S> XOIT sat-plas free. Our special forto is I BLACK LOUIS CABINET. bordered squares IN Tapestry. Wool W1CE.ES CHAIR, 8 FI 4FT VIDE, 7fL high. -.7itb 4 BEVELLED EHITPEIL Art Carpets. WILTON, A^UNISSTCT OR RP^YBW^E CUSHION 20 im S6»T, up t" BEAK, ■ £ HIRRON CAD CHINA CUPBOARD. TURKEY. THESE WC CAN DO IO ALL SI'ES CRETTONFL* B BEDSTEADS. THE BROMSWICK SURIC OF 7 PLWTL LOWER IKU TANAE. S»D U* | FTMIIIL.MIL ISMRWIW LRSTKER DOTH. H»TY E^ED I«OB«HED W^NTIT, GJ 17FC £ 4. E«ARTE»D FI* I ALL FPNO^E«TED A>4 ABOVE ILLNSTRATEE FCRATY S IN. PTFUR BEDTTE^I, ■ SUM desip with AMCRIEU tMh EO»CRI»J '°<' INAIDC wwk. C3 ISS. M. full.. with Ir. bn.oo /6 C S. ASTON & SON, I l W FURNITURF; MANUFACTURERS. WREXHAM. 1 \31, Kjnt Stmt. ] WKEXBAM. I 14. Watergate SL. 1 CHESTEB. m | fail<7 Street, 1 OS WE ST ET-1 F 45. BT{H Street, I SBREWSBU8V. n I 18, Green End. I WTCFESRCFE (Saltv) { 58/59. Vlctefi* St* m 1 ¥OLVEMMTTTSJL^Y