Baner ac Amserau Cymru

MARWOLAETH MR. JOHN MORRIS, U.H, IXETTY, LLANSANNAN. Gyda gofid dwys yr hysbyswn am fanvol- fteth Mr. John Morris, U.H., Lletty, LlaE- sanna, o ffirra y Mri. Morris a Jones, y mas- nachwyr adnabyddus, o Liverpool, yr hyn ft gymmerodd le yn ei drigfod yn Parkfield Road, Sefton Park, Liverpool, dydd Ian, yn 63ain mlwydd oed. Yr oedd y boneddwr ymadawedig yn dra adnabyddus meivn cylchoedd masnachol yr Liverpool, Man- Chester, a. Gogledd Lloegr, ynghyd a, Chym- ru yn gyffredinol. Yr oedd yn dra llwydd- iannus tnewn busnes, at yn dr: hysbys trwy y Dywysogaeth. Boneddwr tawel ydoedd Mr. Morris, heb ymhoffi gwneyd ei hun yn nmlwg mewn cylchoedd cyhoeddus, er yn Rhyddfrydwr eelog a chywir. Daeth i gys- sylltiad a lliaws o symmudiadau Cymreii, yn gymdeithasol a ehrefyddol, a chawsant hoddwr a chefnogvdd selog ynddo. Cc-ir cyfeiriad pellach at ei amrywiol g'yssylltiad- au mewn ysgrif a ymddengys mewn colofn Brail. Bu ei vrfa yn un o ddyfalbarhad ac ym- Kftis bersonol, ynghyd a medr a thalent at fuenes. Cychwynwyd ffirm Morris a Jon?s mewn ffordd fechan gan ei dad, Mr. Evan Morris, o ddeutu hanner canrif yn ol, neu ragor. Cynnyddodd ac eangodd y busnes, lies gorfod symmud i adeiladau lielaethaeh yn Sir Thoma.s Street. Ymledodd y busnes, hefyd, dros Ogledd Cymrn, ac i drefi mawr- ion Lloegr. Er yn Rhyddfrydwr selog ni chymmer- odd Mr. Morris erioed ran blaenllaw mewn gwleidyddiaeth, ac ni cheisiodd am aelod- aetli seneddol na bwrdeisiol, er i gai.s gael ei wneyd ato fwy nag unwaith. Cymmerodd ddyddordeb neillduol mewn materion crefyddol, a symmudiadau ei enw- ad ei hun—y Methodistiaid Calfinaidd. 11n yn aelod o eglwys Methodistiaid Calfinaidd Print's Road, Liverpool, ac yn ddiweddar- ach o eglwys David Street, a daeth vn flaenor yn yr eglwys hon yn y flwyddyn 1888. Bu yn gefnogydd selog i boh svm- mudiad ynglyn a'i gyfundeb, a chvfriiid d yn weithiwr parod. bob amser, ac yn gyf- ranwr haelionus tuag at wahanol achosion d daeth a i dan ei svlw. Brodor o Lansannan ydoedd, ae yr oedd Qnddo balasdy dymunol yno—Lletty"r Eos. Yr oedd gan yr ardal swyn neillduol iddo, ac nid oedd dim yn rhoddi mwy o foddhad iddo na threulio misoedd yr haf yn Llett.v' Eos. Teimlai ddyddordeb neilldnol yn holl symmudiadau yr ardal, ac yn nghyssylltiad- au eglwys y Methodistiaid Calfinaidd. Ac, yn wir, ni chyfyngai ei gefnogaeth a'i gyr- northwy i'w gvrundeb ei hun, ond caffai enwadau eraill gvfaill cywir ynddo. Cyf- ranodd yn helaeth tuag at godi capelau coffadwriaethol i'r brodyr Henry Rees a William Rees (Gwilym Hiraethog), ac yr oedd ganddo feddwl uchel o enwogion bro Yr Aled. Orratfterai Mr. Morris ddyddordeb veiliduol yn yr eisteddfod a gynnelid yn Llansannan, ac yr oedd yn un o'i nodd- wyr goreu. Yr oedd yn ynad heddwch dros sir Ddin- bych, a bu yn Uehel Sirydd rai blynyddoedd yn ol. Cydymdeimlir yn ddwfn a'i briod a'i bla.nt yn eu galar. Y GLADDEDIGAETH. Cymmerodd y gladdedigaeth le ddydd Mawrth. Dygwyd y corph gyda'r gerbyd- res o Liverpool i Ddinbych, a, cliladd- wyd ef yn mynwent y Methodistiaid Calfin- ;aidd, yn LIansannan, lie, hefyd, y gorwedd rgweddillion ei dad a'i fam, ac aelodau eraill -o hen deulu parchus y Morrusiaid. Ffurf- iwyd yr orymdaith wrth orsaf y ffordd haiarn, a chychwynwyd yn ddiymdroi am Lansannan. Yr oedd yr oryrndaith brudd- aidd yn cael ei gwneyd i fyny o agos ddeu- gain o gerbydau, yn cynnwys aelodau y teulu, gwasanaethyddion y Mri. Morris a Jones, gweinidogion, a chynnrychiolwyr eymdeithasau cyhoeddus o ba rai yr oedd yr ymadawedig yn aelod. Daeth nifer lios- og o brif breswylwyr Dyffryn Clwyd i'r orsaf i dalu eu parch i goffadivriaeth yr ymadaw- edig. Dangoswyd arwyddion cvffredinol o alar yn Ninbych a Henllan. Cauwyd y masnachdai, a thynwyd y gorchudd ar ffen- estri yr holl dai. Wedi cyrhaedd Llansannan aed a'r corph gapel y Methodistiaid, yr hwn oedd yn or- lawn o alarwyr. Llywyddwyd dros y gwas- anaeth gan y Parch. R. H. Thomas (y gweinidog). Wedi canu'r emyn Gwel uWich law cymmylau amser, 0, fy enaid! gwel y tir,' darllenwyd rhan o'r Ysgrythyr gan reithor y plwyf-y Parch. Dr. Robert Ellis-eyfaill tnynwesol i'r diweddar Mr. Morris. Yna ofFrymwyd gweddi gan y Parch. E. J, Evans, M.A., Walton, yn yr hon y cyfeii- iodd at ami Tinweddau eu diweddar frawd— ei gymmeriad pur, ei dymmer addfwyn, ei galon garedig, a'i awydd diball i gynnorth- wyo pawb mown angen a chyni. Talodd derrnged, hefyd, i'w lafur dros deyrnas ei Waredwr, a'i fawr gariad dros yr ache; da yn mhob cylch y bu yn troi ynddo. Yn ei farwolaeth cymmerwyd o'r eglwys filwr- iaethus yn y byd hwn weithiwr difelT, i'w wneyd yn filwr yn yr eglwys orfoleddus fry, ond fe barhaai ei goffadvvriaeth yn fendig- edig mown llawer cylch am flynyddoedd i ddyfod. Dywedodd y cadeirydd mai'r tro diwedd- -3f y g'welwyd Mr. Morris yn eglwys y Meth- odistiaid, yn Llansannan, ydoedd y Sul cyntaf yn Modi. Yr oedd efe er's peth am- sc-i- evil hyny wedi anrhcgu'r eg a llestri cymmun, ac ar arhhsnr ei ymweliad diweddaf ef v defnyddiwvd liwy inn y fro; cyntaf. Ciyda'i lednei'Si w yd l arierol cym- nierodd ran yn ngweinyddiad y cymmun ;,r j yr aohlysur hNi-niN-, ac iiiie'n (Idiaii v co fiii aelodau yr eglwvs yn hir am yr amgylcli- iad. Y Parch. David Jones, Conwy-un o gyn- weinidogion eglwys St. David Street, Liver- pool, a ddywedodd iddo gael y fraint o gy- fathrachu am o ddeutu ugain mlvnedd a Mr. Mor i'is, a gallai yn onest dystio ei fod yn wr a ofnai Dduw, ac yn awyddus i'w wasanaethu hyd eithaf ei allu. Y tro di- iveddaf y bu ef gyda Mr. Morris oedd mewn cyfa rfod i ddat hIn t a Iu dyled cajpel St. David Street, ac er nad oedd efe y pryd hwnw yn mwynhau ei gynnefin iochyd, yr oedd yn siriol a hawddgar-yn llawonychu yn y ffaith fod pob ceiniog or ddyled wedi ei thalu. Perchid Mr. Morris yn fawr yn mhob cylch y hu yn troi ynddo, a byddai perarogl ei goffadwriaeth yn fendige.dig am flynyddoedd lawer. Trwy ddiwydrwydd ac nniondeb Uwyddodd yn ddirfawr yn ei am- gylchiadau bydol, ond ni c-hollodd ei ben,' ac nid anghofiodd ej hun yn y llwyddiant hwnw. Cydnabyddai wyliadwriaeth Du.v drosto yn mhobpeth-parhaodd yn wr diym- hongar a gostvngedig hyd y diwedd. Fe ddysgid yn yr Ysgrythyr Lan fod llwyddiant y ffol yn ei ddyfetha, ond nid nn felly oedd Mr. Morris. Er cymmaint ei lwyddianf: bydol. yr oedd ei gymmeriad yn gwella trwy'r cwbl; mewn gair, ddvfethodd llwydd- iant bydol mo hono. Er iddo esgyn i fryn-i iau llwyddiant, chollodd efe mo'i afael yn y Duw Byw. Ato nid oedd un dyn a ynihy- frydai yn fwy nag ef mewn gwneuthur dai- oni, ond ychydig a wvddai am y gweithred- Y DfWEDDAR MR. JOHN MORRIS. I I oedd da a wnelai efe. Yr oedd ei garedig- II rwydd yn disgyn fel cawod o wlith ar flod- au tyner-yn ddistaw heb neb yn gwybod. Ei hoff bleser fyddai cofio am rai mewn ang- en, a Duw yn nnig a wyddai am y mpwr ddaioni a wnaeth felly. Byddai enw Mr. Morris yn berai-ogl am amser maith, a gwyn fyd y ddaear a dderbyniai ei lweh. Parch. D. D. Williams, M.A., Manches- ter, a ddywedodd eu bod yn bresennol y diwrnod hwnw i feddwl am fynediad ymaitli fywyd prydferth a defnyddiol, a dylai en trallod, hyd yn oed ar amgylchiad prudd- I glwyfus fel y prersennol, fod yn gymmysged- ig a theimlad dwfn o ddiolchgarwch. Yr oedd bywyd Mr. Morris yn fywyd diattal o wasanaeth i'w Dduw a'i Greawdwr, ac i'w gyd-ddynion. Yn ei ddull tawel ei hun. darfu iddo wasanaethu ei wlad mewn am- rywiol ffyrdd. Yr oedd yn un o'r rhai hyny oedd yn credu fod gan Gymru genadwri, a chenadwri arbenig, ac yr oedd bob amser yn barod i helpu pob tsymmudiad cenhedl- aethol. a liyrwvddai draddodiad efFeithiol y I g'enadwri hono. Yr oedd, hefyd, wedi gwas- anaethu ei eglwys gyda mawr ffyddlondeb. a theimlir ei golled am flynyddau i ddyfod. Yr oedd pob peth a wnai yn cael ei nod- weddu gan deimlad o Ddmr, a dyna oedd yr hyn a gadwai ei wasanaeth rhag bod yn un- donog. Ymroddiad a phersonoliaeth a lyw- odraethai ei fywyd, ac yr oedd y ddau ag- wedd hwn yn cyfrif i raddau helaetTi am ei Iwyddiant. Yr oedd rhinweddau Mr. Mor- ris yn deilwng o efelyehiad, ac yr oedd ef I' yn gobeithio y byddai i bobl ieuaingc y wlad ddilyn ol ei gamllrt. Yr oedd cydym- deimlad pawb yn Icael ei estyn i'r rhai oedd yn galaru ei golli. Y Parch. John Roberta, M.A., Caerdydd -iin arall o gvn-weinidogion eglwys St. David Street—a ddywedodd ei fod yn Lli n- sannan y dydd hwnw, nid yn gyiiiiia,-iint o' I herwydd iddo fod am wyth mlynedd mewn I cyssylltiad igweinidogaethol ag eglwYR St. David Street, ond am fod un o'i gyfeilli in goreu yn cael ei gladdu. Er fod Mr. Mow is ac yntau yn gwahaniaethu mewn oed a r-hroiiad, yr oedd cvfeillgarwch agOH rhyng- ddyut, a pha fW,\af y -cymdeithasai a'i ddi- woUdar frawd. mwyai' uU yr edmygai ei gymmeriiid gluyv, a'i riiiweddau di'>glaec. Yr oedd Ma1. Morris yn ddiarebol am ei gar- edigrwydd, a gwnaeth dyrfa fawr o gyfeill- ion y tu allan i'r cylchoedd neillduol yr oedd yn troi ynddynt. Ymhyfrydai mewn gweith- redoedd da, a theirnlai gymmaint, os nad niii-y, o bleser wrth roddi. tg a deimlai era:il wrth dderbyn. Yr oedd ei garedigrwydd yn natnriol-yn llifo allan fel afoii i bob cyfeir- iad. Gtvyddai lliaw.s mawr o sefydliadau C'ynireig yn dda am ei haelioni, ond fe wnaeth lawer o ddaioni yn ei ddydd, ac yn ei ffordd ddistaw ef ei hun, na-s gwvddai y byd oddi allan ddirn am hyny. Da oedd ganddo ef (Mr. Roberts) gael y fraint o'i j hebrwng ar ei >siwrnai ddiweddaf. Gor- weddai llweh llu o ddynion enwog yn naear Llansannan. Nid oedd Mr. Morria farda; la lienor yn ystyr gyffredin y termau hyny, ond fe werthfawrogai yn fawr bob peth goi-eii yn marddoniaeth a Uenoriaeth ei wlad. Gallai adnabod y da a'r perffaith, p'le byn- ag y byddent. Gwnaed Llan.sannan yn enwog gan nifer o ddynion enwog a fagwyd yn y plwyf, ac or nad oeddynt y dydd hwn\^ I yn claddu pregethwr, na gwr o ddoniau hel- aeth yn y cyfeiriad hwnw, nis gwyddai ef am neb ag yr oedd cariad at ei Waredwr < wedi suddo yn ddyfnach i'w enaid na Mr. Morris. Gobeithiai y byddai i nodded y nef barhau dros y teulu, ac y byddai i'r rhai a adawyd gyfranogi yr un mor helaeth o gref- ydd, caredigrwydd, a thosturi diderfyn Mr. Morris. Wedi canu'r emyn— 0 fryniau Caersalem ceir gweled I Holl daith yr anialw'ch i gyd,' ofFrymwyd gweddi gan y Parch. Robert Wil-; liams, Tanyfron, un arall o hen gyfeillion y diweddar Mr. Morris. Diolchai yntau i'r Brenin Mawr am gynnysgaeddu eu cyfaill ymadawedig a'r fath ledneisrwydd cymmer- iad ac addfwynder ysbryd. Cyn i'r corph gad ei gymmeryd o'r capel chwareuwyd y Dead March ar yr organ gan Mr. T. Vaughan Williams, Llansannan. Wrth y bedd offrymwyd gweddi fer gan y Parch. John Roberts, Caerdydd. Yr oedd y eladdedigaeth yn un o'r rhai lliosocaf a welwyd erioed yn ardal Llau- sannan. Y prif alarwyr oeddynt:— Y Mri. J. Evan Morris, no Edward E. Morris (meibion), Mri. J. E. Buckley Jones, Rhyl, a G. T. Evans (brodyr-yn-nghyfraith) Mri. G. Ivor Evans, Abergele; It. J. Wil- liams (maer Bangor); Edward Williams, Colwyn Bay; a Josiah Williams, Pwllheli. Mri. Wm. Venmore, Parch. R. J. Williams, Parch. Lodwig Lewis, cynnryehiolwyr Cen- hadaeth Dramor y Metliodistiaid Calfinaidd. Parch. Wm. Henry, a Mr. David Jones (Bootle), dros gyfarfod misol Liverpool. Mri. James Yenmore ac Ellis W. Jones, dros Gymdeithas Yswiriol y Methodistiaid. Mri. D. E. Davies, George W. Edwards, J. R. Roberto, Edward Williams, R. G. Ro- berts, H. Lloyd Thomas, John Owen, Prico) Jones, Evan Griffiths, Edwin Edwards, Ishmael Humphreys, cynnrychiolwyr eglwys St. David Street, Liverpool. 0 swyddfa y Mri. Morris a Jones:—Mri. W. H. Davies, G. McKerrow, Robert Williams, R. T. Da- vies, M. Little, D. E. Roberts, P. Lloyd Hughes, J. W. Evans, R. Davies, W. J. Jones, A. R. Jones, M. H. Jones, H. Ro- berts, J. Price. H. E. Hughes, E. L. Da- vies. Cynnrychiolwyr y ffirm:—Mri. T. R. Jones, D. O. Roberts, T. Hughes, H. F. Lenton, W. 0. Williams, J. W. Winn, D. Thomas, T. Williams, John Jones, E. T. Roberts, D. H. Jones, G. S. Cavers, J. G. Owen. Staff y faelfa-Robert Jones, Hugh Jones, W. 0. Jones, Jacob Roberts, John H. Jones, J. Maloney, W. Williams, Ro- bert Price, G. G. Gallagher, Robert Hughes, W. E. Jones, Arthur Robert?. Alf Pr{', Edward Jones, R. R. WIHiams, J. Davies, H. E. Davies. Staff Manchester:—-Mri. Edward Evans, John Williams E. W. Tho- mas, Edward William*. G. W. Jones, R. Edwards, R. Jones, 0. C. Jones, W. H. Roberts, J. B. Davies, Sam Williams'. Yr oedd v gweinidogion canlynol, hefyd, yn bresennoi:— Parchn. John Williams, Huyton Quarry; R. Parry Jones, Warring- ton; W. H. Lewis, Beaumaris; J. D. Evans, Catston G. H. Havard, Rhyl Evan Jones, Dinbych; T. J. James, Penmachno; David Jones, Rhuddlan Robert Williams, Tywyn; Ellis James Jones, M.A., Rhyl; Dr. Robert Roberts, Rhuallt; D. D. Richards, Nant- glyn William Thomas, Llanrwst; D. P. Jones, Dinbych. Diac-oniaid Llansannan :lhi. Robert Ro- berts, Wm. Vaughan, John Evans, Thos. Davies, Evan Roberts, ac Enech Roberts. Yn mysg y ovhoedd gwelsom Col. Gee, Hafod Cnos; Dr. David Lloyd, Dinbych; Mri. John Roberts, Tyddyn Pare; J. Ro- berts Jones, Rhyl; John Jones, Rhyl; Francis Dowell, Rhuthyn; Robert Owen, Dinbych; Arthur Venmore, Liverpool; Robert Roberts, Bootle; W. Vickers, Con- nah's Quay; R. T. Foulkes, Bagillt; E. Da- vies (Lever Bros.), W. Hewson, Liverpool; George Travis, Liverpool; Walker (Apple- ton, Machin, and Smiles), Sanny (Anderson & Coltman) R. Atcherley, Liverpool; J. F. Turner, Liverpool; J. Thompson (B. B. Green A* Co) Hugh Edwards (H. a J. Ed- wards), Liverpool; D. White Phillips (Ffes- tiniog); Theaker (Pearson & Rutter); J. G. Kydd (Frodsha-m) John Jones (Abergele) Roberts (Libby McNeill & Libby) Joseph Williams (Cleeve Bros.) R. G. Roberts, I Liverpool; Dr. E. H. Jones, Rhyl; Mr. T. D. Jones, Rhyl; Dr. T. 0. Jones, Rhuthyn; Mri. Daniel Evans, Rhyl; Thomas Hughes, Prestatyn; Pryce Williams, Cohryn Bay; F. Gibson, Liscard; John Williams, Fflint; F. C. Williams, Caernarfon Morris, Bryn- bag; Mr. a Mrs. Lewis, Foryd; Mr. R. Howell Jones, Lhvyn Onn; imi-s. Robert-9, Nantglyn Mr. J. J. Evairs, swyddfa'r 'Faner,' Dinbych; Mri. J. W. Jones, Pen-: trecelyn T. D. Jones, Rhyl; R. W. Jones, E. B. Jones, Rhyl W. R. Evans (Ysgrifen- ■ ydd Heddwch Sir IMinbych) Ebenezer Evans, Nantglyn; D. Roberts (Shop), Llan- j sannan; Morris Jones, Arllwyd; David Iewis, Colwyn Bay; John Jones, Abergele; Edgar Williams, Deunant; Owen Owens, Allt ddu H. M. Jones, Shop Isaf, Llansan- nan Lloyd Jones (yn cynnrychioli Mri. Thos. Jones a'u Cyf. Liverpool) Owen Jones, Chapel Street, Dinbych G. Caradog Rees, bargyfreithiwr, Liverpool; R. Morris I Ty Mawr, Groes; W. J. Williams, Llanrwst; Dr. T. 0. Jones, Rhuthyn; Mri. Daniel Evans, Hhyl; Hesketh Roberts, Trefnant; Mr. T. C. Mortimer, yn cynnrychioli Mr. Thomas Williams, Llewesog, Dinbych, ft Mr. W. E. Davies, dros y Mri. Lerer Bros., Port Sunlight. Y GWASANAETH YN LIVERPOOL. I Yr un adeg a'r claddu Tn Llansannan, cynnaliwyd gwasanaeth angladdol yn nghap- el Crosshall Street, Liverpool, a daeth cyn- nulliad lliosog a chynnrychioliadol ynghyd- yn mhlith eraill y rhai a ganlyn :-Pal\hn. R. Aethwy Jones, John Hughes, David Jones, John Owen, 0. L. Roberts, William Owen, John Evans, 0. J. Owen, 0. Lloyd Jones, T. G. Owen, a W. A. Lewis. Cyn- nrychiolid ustusiaid y ddinas gan y Mri. Edward Lloyd, William Evans. John Mor- ris (Grove Park), J. Harrison Jones, W. J. Bellis, and Hugh Jones. Yr oedd, hefyd, yn bresennol Dr. Davies, a Mri. J. J. Thomas, J. Frimston, R. Vaughan Jones, A. A. Rees, 0. R. Owen, Llew Wynne, a E. T. Griffiths. Y Parch. R. Aethwy Jones, yr hwn a ar- weiniai y gweithrediadau, a ddywedai fod John Morris yn feneddwr gwir Gristionog- ol, bywyd ipa, un oedd yn llwyddiant yn mhob ystyr. Teimlai yn sicr fod Mr. Mor- ris yn meddu parch dwfn yn nghalonau y cannoedd o ddynion oedd yn ei wasanaeth. Yr oedd yn Gymro gwladgarol, yn earn gwlad ei enedigaeth, ac yn cymmeryd d. I ddordeb mawr yn iaith, llenyddiaeth, hanes, a hynafiaethau ei wlad, ac yr oedd yn aelod o gymdeithasau afrifed oedd a'u tuedd i ddyrc-hafu y Dywysogaeth. Ond er mor fawr oedd eu colled mewn cylchoedd mas- nachol a gwladgarol, yr oedd ef o'r farn fod ei waith penaf a mwyaf diflino wedi ei, wneyd mewn cyssylltiad a materion eglwys- ig. Yr oedd wedi llanw llawer Q swyddan pwysig' yn ei enwad, yn dawel, ac heb geis- io dangos ei hun. Y'r oedd gweinidogion a myfyrwyr wedi ei gael ef yn un o'u cyfeill- ion goreu, ysgolion a cholegau wedi ei gael t yn gefnogydd hael, a'r tlawd a'r trallodiis wedi ei gael yn gynnorthwywr parod. j Talwyd teyrnged i'w rinweddau Cristion- ogol gan y Parch. John. Owen, a chymmer- wyd rhan yn y gwasanaeth gan y Parchn. > David Jones, John Hughes, a William Owen. I Yr oedd trefniadau yr anghuld yti ngof-, al y Mri. P. Lloyd Jenes a'i Gyf., 362, ¡' Stanley Road, Bootla. Gofelid am y Gerbydau o Ddinbych i Lan. sannan gan y Mri. Price Jones, Berllan, a T. a J. Williams, rstablau y Crown. i