Baner ac Amserau Cymru

AR BEN YR ADDEWID. (Sef, Mrs. MICHAEL LEWIS, Mynydd Isaf, yn 70ain mlwydd oed, Rhag. laf, 1914). AR ben yr addewid, hawddamor i chwi, Yng ngwenau y nef chwi rowch groeso i ni: Edrychwch yn ol ar y dechreu ymhell, Edrychwch ymlaen gyda gobaith sydd well Llawenydd eich gweled mewn urddae a gwSn Ar ben yr addewid heb fyned yn hen. Daw llongyfarchiadau sy'n gywir i'r b6n I Tros gulfor y Fenai yn serchog o F6n A daw dymuniadau cariadus a da 0 Heswall i'r Mynydd mor gynnes a'r ha': Llawenydd eich gweled mewn urddas a gw6n Ar ben yr addewid heb fyned yn hen. 0 Hull daw teimladau mor sanctaidd a rhydd A'r heulwen ar fryniau paradwys y dydd Ymlifa teyrngarwTch o Fvvcle i lawr Yn bur a di-ymffrost, mor ddistaw a'r wawr: Llawenydd eich gweled mewn urddas a gwan Ar ben yr addewid heb fyned yn hen. Duwiesau y Bywyd a roddo i chwi Hoenusrwydd ac iechyd yn hir gyda ni; Hir oes a mwynh&d,' medd llawer i sant; 'Hir oes a mwynhAd i chwi,' medd eich plant: Llawenydd eich gweled mewn urddas a gwall Ar ben yr addewid heb fyned yn hen. J. H. W. M6n, Heswall, Hull, a Bwcle— J. H. ,V. 1 cartre'r plant.

I -TELYNEG:-AR OL Y GAEAF. AR ol y gaeaf cbwerw Daw 'r blodyn gwyn o'r lludw, A chodi 'n Hon wna 'r 'Ll vgad dydd' O'i weryd prudd a gwelw. Ar ol y gaeaf nychlyd, A nosau hirion adfyd, Daw tyner chwa i ben y Rhos, A naws y nos yn iechyd. Ar ol y gaeaf niwlog Daw'r bore 'n fwyn a gwlithog, Ac ar ein bryniau prancia 'r ttyn, Mewn grug a brwyn blagurog. Ar ol y gaeaf creulon Daw cariad i'w oedfaon; Cael newydd wisg wna clawdd y glyn, A chanu fyn ei galon. Ar ol y gaeaf deifiol Daw 'r gwanwyn ieuanc, siriol; A'r "Deryn du' i loni 'r llwyn, Yn llawn o swyn gwefreiddiol. Ar ol y ga,eaf beiddgar Diflana cyrddau galar, A'r goedwig dry yn delyn hud, A'i brig yn fyd o drydan. Ar ol y gaeaf dychwel Wna'r milwr dewr o'r rhyfel, A baner heddwch yn ei law, 0 ganol braw ac ufel. Ar ol y gaeaf gwelw Daw dail i frig y derw, Ac ar ei lwys ymweliad glAn Fe glywir cAn y Gwcw I I Ffostrasol. CYNFELYN.

I ENGLYNION ER c6f am ROBERT (' BOB BACH,' fel y gelwid ef ar yr aelwyd), mab serchog Mf. a Mrs. J. ROBERTS, Drws-y-bnddel, Saron, Dinbych. Bll ein cyfaill diddan farw wedi bod o hono dan weithred law- feddygol bwysig. LLAWN direidi llonder ydoedd-eilun Anwylaf llaweroedd; Cuaf gwmpeini 'r cvhoedd, Bob bach,' efe o bawb oedd. Un-ar-hugain mlwydd-dim rhagor-fu rhif Ei fer oes. ar gefnfor Garw fyd a'i eger for, A daear lwyd yr elor. 0 dan y gvllell yn wydn gallodd-ddal, Ac ar Dduw gorffwysodd 0 1 chwerw farw ond o'i fodd Y diwedd a anrhydeddodd. Mae Drws-y-buddel fel rhyw f6r—o ofid Di-hafan, di-angor; Ein lies yw-ni âd llais 16r I ddigofaint ddygyforl Y mae 'Bob bach' mewn gwychach gwedd —heddyw, Yn haddef tangnefedd; Diane yn ieuanc i hedd Yr lesu wnaeth—i'w orsedd. I'w orsedd heb un arswyd--ehedodd Drwy adwy fer bywyd, O'r hafan deg lie 'i ganv yd, I aros, heb nos na nwyd. I Brynglas, Saron. ISAAC JONES.

1_- ODLAU HIRAETH. _r (Cyfiwynedig i'r ddiweddar chwaer, Mrs. MARGARET HUGHES, anwyl briod Mr. DANIEL HUGHES (Overseer), Emporium, Tal y bont, Ceredigion, aelod dilychwin yn eglwvs Bethel, a hunodd mewn tang- nefedd Rhagfyr 17eg, 1914). ANGEU creulawn O mor rhyfedd Yw 'th weithredoedd yn y byd, Wale arall eton gorwead, Wedi gado 'i chartref clyd Pa 'm y doist fel hyn heb rybudd P Pa'm oedd raid it roddi llam ? Pa'm rhaid iti fod mor galed j A chymeryd tyner fam ? Daniel Hughes sydd yn ei alar, Wedi colli cysur gwir, Ac mae 'n unig arno heddyw Yina 'n nhaith yr anial dir Llais ei briod wedi tewi, Fu 'n cysuro 'r teulu cy'd 01 mor anawdd sylweddoli Fod y genau hynny 'n fCid. Ond nid colled teulu ydyw, Er mor galed iddynt hwy, Y mae ardal gyfan heddyw Yn och'neidio dan ei chlwy'; Gan mor droty, y brofedigaeth Ddwyu ein chwaer o fynwes hedd, Y mae dagrau cymydogaeth Heddyw 'n disgyn ar ei bedd. Mae ei phlant yn addurniadau Mewn cymdeithas 'r hyd eu hoes, Ac mor hyfr-yd yw eu gweled Heddyw 'n rhodio llwybrau moes ;• f Hyfryd ydyw gwel'd y bechgyn, A'r genetliod prydfertli, glftn, Yn mawrygu ffyrdd rhieni I Ar eu taith wrth fyn'd ymla'n. Briod hoff, a mwyn berth'nasau, Peidiwch wylo 'r dagrau 'n Hi', l\lae 'ch anwylyd wedi 'hedeg At ryw fyrdd o engyl fry; Yno mae yn canu 'n beraidd Mewn aur lys tu fewn i'r lien, Gyda 'r Iesu a'r angylion- Coron bywyd ar ei phen. Awn i fynwent eglwys Bethel, Lie mae 'n huno 'i litin o hedd, Gyda bysedd tyner cariad Plan wn flodau ar ei bedd Gyda dagrau hoff ein calon Y gwnawn ni ei ddyfrhau, Byth anghofiwn Margaret annwyl Sydd yn gorphwys yn y clau. 40, DufFryn Street, EVAN MORGAN. I Mountain Ash.

BETH SYDD ANODD? I BETH sydd anodd ? Dal i ganu Yn y byd sy'n llawn trueni Pwy eill ganu pan bo adfyd Yn gwasgaru blodau bywyd ? Beth sydd anodd? Dal i garu Pan bo gobaith fel pe n pallu Hawddach wylo y pryd hwnnw Ddagrau'n hidl gyda'r weddw. Beth sydd anodd ? Dal i gredu Fod pob 'storm a. neges inni— Ffydd yn methu a gwel'd engyl Yn y ddrycin wrth ein bymyl. Beth sydd anodd ? Dal i wenu Pan fo ein calonnau 'n torri; Hawddach inni y pryd hwnnw Ddangos ein hwynebau gwelw. I Barry. J. EVANS (TYWI). I

I RHYFEL. I WAREIDDIAD, clyw dwrf cadau—arafa, Rhyfel grwydra'th ffiniau; A mawl hwn sy'n amlhau Lleisiau ing yn 11 ys angau. Ysu wna hwn devrnasoedd-cawr olaf Cwerylon yr oesoedd; Hedd anwyl y byddinoedd I'w ffroenau ef uffern oedd. Gweis angau yn llengau ollyngir-Iladd brawd! Llwydd a braint gofnodir; Harddaf fywydau hyrddir Yn eu gwaed i'w hoer gwsg hir. Bidog a tbhn dry 'n wasanaeth—gwana Bido ;f.i-th gwerin, ysywaeth; Rhy ei drem ar arw draeth, Miri w61 uwch marwolaeth. Pwy a rif yr amddifaid-adewir Ar adwyon dwyblaid ? Er trywanu 'r trueiniaid Yn y rhwyg, 16r d.tr eu rhaid. Wedt 'r doll a'r archollion-wna. rhyfel, A'r ca-rtrefi gweigion, A Haw ei ras llywia 'r I6n Helynt anoeth plant dynion. Llawrbettws. H. LL. W. HUGHES. I

ERFYNIAD AN YR YSBRYD GLAN. I EMYN 80. I YSBRYD GlAn I gwasgara'r tristweh Sy'n ymgroni yn ein bron, fi wyt hanfod pob hyfrydwch, Dyro dy arweiniad lion Ysbryd bywyd, llawn o hedd, Dyro ini 'n awr dy wedd G>rffwys arnom yn dy ddoniau, Gwrando lef ein deisyfiadau. O'r nchelder anfesurol Disgyn fel y gwlith i lawr, Gyda 'th roddion gwerthfawr, grasol, Anfon hwy i ni yn awr; 0 anfeidrol Ysbryd Duw Gwna ni oil yn fodafi byw; Dyro deimlo dy ddylanwad, A dy rasol ymgeleddiad. Dyro inni dy ddyddanwch, Nis gall dyn ddeisyfu mwy; Mae dy ddawn yn llonni tristwch, Ac yn lleddfu poen a chlwy'; Ar ein hysbryd gwna dy 61, Gwres dy gariad lanwo 'n c61; Ein Creawdwr a'n cynnalydd, Bydd yn nodded inni beunydd. Wyt ddyddanydd mewn trallodion, Ac mae bywyd yn dy wedd Wedi 'n marw, Arglwydd tirion! Paid a'n gadael yn y bedd O'r aneddle llaith a du Cyfod ni i'r nefoedd fry I drigiannu mewn gogoniant, A rhoi iti barchus foliant. Meifod. IEUAN MAI. .1

I CARMEL, GER TREFFYNNON. I CYFARFOD SEFYDLU. PRYDNAWN dydd tau diweddaf cyfarfydd- odd eglwys a chynnulleidfa y Methodistiaid gyda'u gilydd i roddi croesaw i Mr. a Mrs. T. O. Hughes. Y nos, am saith o'r gloch, daeth tyrfa liosog ynghyd i'r cyfarfod sefydlu. Dyma noson fawr yn hanes y brawd ieuangc rhadlawn a galluog. Mr. T. O. Hughes, B.A. -ei sefydlu yn wemidog yn eglwysi Oarmel a'r Babell. Cymmerwyd y gadair gan Mr. Edward Williams, blaenor yn eglwys y Babell. Agorwyd y cyfarfod trwy weddi ddwys ac effeithiol iawn gan y Parch. D. Roberts, Berthen. Darllenwyd amryw lythyrau oddi wrth frodyr yn dadgan eu gotid o herwydd eu hanallu i fod yn bresennol gan yr ysgrifen- ydd, Mr. R. T. Price. Yna canodd y plant yn swynol, 'Gweith- iwch, mae'r nos yn dyfod.' Yna cafwyd anerchiad rhagorol gan y llywydd; ac ar ol hyny hanes yr alwad gan Mr. R. T. Price. Llawenydd diledryw oedd clywed am y brwdfrydedd a'r unfrydedd oedd yn nodweddu yr alwad oddi wrth flaenoriaid ac eglwys y Babell, ac oddi wrth flaenoriaid ac aelodau eglwys Carmel. Bydd aros yn yr ysbryd hwn yn sicrhau llwyddiant y gwaitb a wneir gan yr egIwysi a'r gweinidog. Cyflwynwyd y brawd ieuangc gan Mr. Richards, blaenor yn Nghnccieth, a'r Parch. W. Williams, Criccieth, dros gyfar- fod misol Lleyn ac Eifionydd. Siaradai y naill fel y llall yn uehel am gymmeriad pur. a diwylliant uchel, ac ys- bryd dirodres Mr. Hughes. Disgwyliant bethau mawr oddi wrtho ar sail eu hadna- byddiaeth drylwyr o hono fel dyn ieuangc ymroddgar. Derbyniwyd ef i gyfarfod misol sir Fflint gan Mr, Richard Jones (Yr Hen Flaenor), a phwy all dderbyn dyn ieuangc fel efe ? Yr oedd ei anerchiad yn sicr o fod yn symbyl- iad i'r gweinidog ieuangc, ac i'r ddwy eg- lwys Dibynai llwyddiant yr undeb ar dri IL pheth (1.) Egni goreu y gweinidog. (2.) Cydweithrediad a gweddiau yr eg- lwysi. (3.) Gwenau yr 'Ydwyf' dwyfol ar yr undeb.' Ac, hefyd, gan y Parch. J. E. Davies, Rehoboth. Gall J. E. gyfansoddi anerch- iad, a'i draddodi hefyd. Yr oedd ei dder- byniad o Mr. Hughes yn neillduol o groes- awgar a brawdol. Teilwng o J. E., ac y mae dyweyd hyny yn gyfrolau. Cafwyd gair wedi hyny gan y Parch. T. Henry Jones yn ei dderbyn i'r gymmydog- aeth, ac yn dymuno ei gyaur a'i lwyddiant ef a'i anwyl briod ieuangc yn eu cyssylltiad newydd, ac yn eu cylch newydd. Coronwyd y cyfarfod gan eiriau euraidd a deheulaw eymdeithas garuaidd yr Hy- barch Hugh Roberts, Saron; ac attebiad tyner a dirodres y gweinidog ieuangc, Mr. Hughes. Moment ysbrydoledig oedd yr olaf. Gollyngwyd y gynnuHeidfa ymaith trwy weddi daer gan y Parch. Hugh Roberts. Hyderaf y bydd y ddau, Mr. a Mrs. Hughes, yn ddi-ofn. yn ddiogel. yn ddefn- yddiol, ac yn ddedwydd yn y cylch. Seion. T. HENRY JONES.

LLANON A'R CYLCH. LLWYDDIANT. DA genym gael cyflwyno ein llongyfarch- iadau calonog i Miss Nellie M. Davies, Chapel Street, Llanon, ar ei Hwyddiant di- weddar yn ei harholiadau. Un yn gwybod But i drechu anhawsderau yw Miss Davies. Mae ei phenderfyniad di-ildio a'i gwroldeb didroi yn ol yn gl6d iddi. Eiddunwn iddi etto lwybrau clir i safle uwch, a llwyddiant di-dor yn ei bywyd dyfodol. Lie bynag y syrthia ei choelbren bydd dylanwad ei bywyd hardd yn berarogl hyfryd yn mysg y plant, a gall eu rbieni fod yn sicr y bydd ganddynt athrawes wna ei goreu i'w dysg- yblion. PREGETH A DARLITH. Bu y Parch. E. T. Jones, Llanelli, yn pregethu a darli.thio gyda'r brodyr y Bed- yddwyr yn Aberaeron yr wythnos hon. Cafwyd capel yr Annibynwyr i gynnal yr odfeuon, am ei fod yn eangach na chapel y Bedyddwyr. Rhydd yr Annibynwyr a'r Metnodistiaid fenthyg eu capel bob yn ail blwyddyn i'r Bedyddwyr ar achlysur y ddarlith flynyddol. Cafwyd odfa eneiniedig yn y prydnawn. Dechreuwyd y gwasanaeth gan y Parch. T. D. Thomas, Llanon; a phregethodd Mr. Jones gyda nerth, newydd-deb, dwysder, ac angerddoldeb, wna yr odfa a'r bregeth yn rhai i'w hir gofio gan bawb o'r dorf oedd yn bresennol. Trueni i gymmaint o bobl Aberaeron golli cyfle mor odidog. Nid rhyfedd fod pobl ieuaingc yn esgeuluso pan mae rhai dybir eu bod yn golofnau' yn dewis mwynhau eu bunain ar draws ac ar led y dref a'r wlad, o flaen myned i dk yr Arglwydd. Mi a gyfoethogais, ac nid oes arnaf eisieu dim.' Yn yr hwyr cymmerodd y Parch. T. G. Evans y gadair, a thraddododd Mr. Jones ei ddarlith odidog ar George Muller.' Caf- wyd cynnulliad da yn yr hwyr, a darlith lawn o wersi sydd yn llosgi eu ffordd i ddyfnder calon y gwrandawyr. Hyderwn i'r brodyr y Bedyddwyr gael elw da oddi wrth y ddarlith. Mae Mr. Evans a'i bobl yn Aberaeron a Llanrhystyd yn gweithio yn ddiwyd a chaled, a tbeimlai pawb yn ddiolchgar am y gwleddoedd di-gymmhar gafwyd gan- ddynt. Y FEIBL G Y MDEITHAS. Daeth cynnrychiolydd newydd y Feibl Gymdaithas yn Neheudir Oymru sef y Parch. Crwys Williams, Brynmawr gynt- ar ymweliad A'r parthau hyn yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd yn Aberaeron nos Lun, a chafwyd ganddo anerchiad byw iawn ar waith y gymdeithas. Dvdd Mawrth DU yn nghyfarfod misol y Methodistiaid yn Aberystwyth. Cafodd ei gyflwyno yn gynnes iawn i sylwyr eglwysi yno, a dymunwyd ei lwyddiant yn ei gylch newydd. Nos lau talodd ymweliad A Chilcenin, a d'iau y daw ffrwyth i'w ymweliad A'r lie mewn casgliad d i, at y gymdeithas ragorol bon. iSfcwydd-bith oedd cael cynnrychiol- ydd y gymdeithas i ymweled a'r lie hwn. Nos Wener daeth i Llanon, a chafodd gynnulleidfa fechan i'w wrandaw. Yn an- ffodus yr oedd cyngherdd y Belgiaid yn Rhiwbwys yr un noson, ac yr oedd tor o bobl ieuaingc a hen y lie wedi myned yno. Traddododd Mr. Williams anerchiad clir ac argyhoeddiadol iawn ar waith a hawliau y gymdeithas. Diau y talasai yn dda i boll drigolion y pentref, o bob enwad, i wneyd aberth i ddyfod yno i wrando. Cafwyd gair, hefyd, yn dadgan eu llawen- ydd o weled A chlywed Mr. Williams, a'u nyder yn llwyddiant y gwaith yn y dyfod- 0, gan y Parchn. D. Moses Davies a T. D. Thomas. YR ERGYD GYNTAF. Gyda sydynrwydd mawr bu farw baban Mr. a Mrs. Lewis, Cysgodion, Nebo, ar ol cyrhaedd ei fis oed. Dyma'r clwyf cyntaf ar fywyd y teulu anwyl hwn. Eiddunwn iddynt ddyddanwch yr Efengyl, a nerth i fagu y rhai bach sydd ar ol yn deilwng o'r wlad mae eu blod'yn ieuangc tyner wedi ei draws-blanu iddi. WEDI EI GLWYFO. Cyrhaeddodd y newydd yma fod Mr. J. Lewis Evans. Hope Cottage gynt, a mab Mrs. Evans, Tt gwyn, wedi ei glwyfo yn y rhyfel. Mae cydymdeimlad mawr Ag ef, a dymuniadau cynnes am ei adferiad buan. Nawdd y Nef fyddo drosto ef yn yr hos- pital,' a thros ei briod a'i fachgen bach, a thros ei fam oedranus, y rhai sydd mewn pryder mawr am dano. CYNG HERDD. Cynnaliwyd cyngherdd godidogyn Rhiw- bwys gan uifer o Belgiaid nos Wener di- weddaf. Yr oedd cynnulliad mawr yno, yn cael eu rheoli gau y Parchn. E. Jones, cad- eirydd, a D. W. Davies, llywydd. Yr oedd pedwar o wrywiaid a dwy fon- eddiges yn cymmeryd rhan, a thystiolaeth pawn ydoedd fod eu medr gyda'r gwaith y tu hwnt i ddim a ddisgwylient. Trodd y cyngherdd aHan yn llwyddiant mawr. Bu nil'er o foneddigesau ar eu goreu yn gwerthu tocynau am ddyddiau, a diau fod elw da wedi ei drosglwyddo i'r 'Belgian Relief Fund.' I CWRDD UNDEBOL. i Cynnaliwyd yr olaf yn Swyddffynnon, Cafwyd cyfarfod da, a chynnulliad rbagor- ol. Mae y cyfarfodydd hyn yn dal eu tir yn dda iawn. Trueni fod rhywrai arferent fod yn ffyddlawn vn myned vn rhy dda, neu rywbelh, i'w dilyn yn mlaen. Bydd eisieu gwyliadwriaeth rhag i'w cefnogwyr pybyr wneyd niwed iddynt wrth fyned yn rhy bell i fod o les i neb. I GOHEBYDD.

I U" HWLFFORDD. MAE pwngc y tai-tai y gall dynion fyw yit gysurus ynddynt—wedi dyfod i sylw y dref uchod unwaith etto, ae nid yn nghynt n& phryd. Rhaid addef i'r Cynghor Trefol ef hyny fod ar y blaen mewn adeiladu nifer a dai i weithwyr yn y rhan ddwyreiniol o'r dref, Prendergast. Ond wedi iddynt godi yr ugain tk hyny tybiasant, mae'n debyg, eu bod wedi gwneyd digon am dro beth bynag. Yn awr mae'r Archwilydd Roberts (yr hwn a ddanfonwyd gan Fwrdd Llyw- odraeth Leol i wneyd ymchwiliad i'r mater) wedi cyhoeddi ei Adroddiad, yn yr bwn y dywed rai pethau nad ydynt yn gi6d i'r Cynghor Trefol. Dywed fod llawer o dai yma nad ydynt yn gymmhwys i fodatf dynol i fyw ynddynt. Oddi ar ein hadna- byddiaeth o'r dref cydolygwn Ag ef, &c y mae yn hen bryd galw sylw at y mater. Ceisiodd un o'r cynghorwyr ddwyn Y mater ger bron yn mis Gorphenaf diweda* af, er myned yn mlaen A darparu rhagor 0 dai gweithwyr ond aeth y mwyafrif yn el erbyn, ac am hyny attaliwyd y mater. Yn awr mae yr Adroddiad hwn o eiddo Mr. Roberts yn cael ei ddarllen gan y cyhoedd, a pha beth a ddywed y gwrthwynebwyr yn awr? Ofnwn er hyny na wneir dim pellach tra y parhao y rhyfel bresennol. Mae fferrnwyr y sir hon yn fyw i'r amser- au, o blegid dywedir eu bod yn bwriadu codi 50 y cant yn rhagor o wenith y flwydd- yn hon na'r llynedd. Da iawn. Bydd yn sicr o fod yn fantais iddynt hwy ac i erailL Deallwn fod 1,700 o bwysi o jam' mwyai1 duon wedi ei wneyd yn Hydref diweddaf yn Hwlffordd, Weston, a Phenally, dan ar. olygiaeth Cymdeithas y Groes Goch. Mae dros 30ain o aelodau y Clwb Rhydd* frydig yn Hwlffordd wedi ymuno A'r fydd- in, ac y mae penderfyniad wedi ei basio i ddanfon llythyr i ddymuno eu llwyddiant a'u dychweliad i bob un o honynt. Mae y Milwriad Ifor Phillips, cadeirydd Cynghor Sirol Penfro, wedi ei wneyd yn gAdlywydd y Corphlu Cymreig, ac 3 mae efe yn awr gyda'i filwyr yn Ngliolwyn. Bay. Mae y Gorphoraeth yn ystod vr wytbnos hon yn gosod ei gweithwyr i estyn terfynau foleu nwy, drwy ei gario mor belled a Phont Merlin, yr hyn oedd wir angenrheid- iol. Credwn fod mwy o ddamweiniau wedi cymmeryd lle ar riw Merlin nag ar un i-ban o'r ffordd fawr yn agos i'r dref. Gosodir i fyny bedair o lampau newyddion. Rhoddwyd i fyny adran y Y.M.C.A. yn Hwlffordd yn ddiweddar, am nad yw merched, i ba rai yr agorwyd yr adran, yn cymmeryd y dyddordeb a ddylent ynddi.

PORTHGAIN. I Prydnawn y Sul diweddaf cynnaliwyd cyfarfod gan Undeb Llafur, a elwir The National Amalgamated Labourers Union,' er hyrwyddo lledaeniad cylch yr undeb yn y sir. Y siaradwyr oeddynt Mr. Fitzmau- rice, Abergwaen, a Mr, G. O. Davies, Caer- dydd. Mae yn debyg fod y rhan fwyaf o'r gweithwyr yn Mhorthgain yn perthyn i'r undeb. Dylwn ddyweyd mai chwarelau llechi sydd yno, a'i fod yn agos i Croesgoch. Tra yr ydym mewn perffaith gydymdeim- lad A'r gweithwyr sydd iddynt gyflogall isel, ar ba rai y manteisia y cyfoethogion i chwanegu at eu cyfoeth, etto nis gallwn gyttuno a. hwy i gynnal cyfarfod o'r fath ar y Dydd Sanctaidd. Cyssegrer ef yn ol y Gorchymyn.

20 Y CANT YN CHWANEG I BOBL AR Y PLWYF. Yn nghyfarfod pythefnosol Bwrdd Gwart cheidwaid y Tio ion, a gynnaliwyd dydd Mercher diweddaf, yn Hwlffordd, darllen- wyd llythyr oddi wrth warclieidwaid Aber- tawe, yn yr hwn y dywedent eu bod hwy wedi penderfynu talu 20 y cant yn fwy i bobl yn derbyn tAl o'r plwyf (y tu allan) ar gyfrif codiad prisiau drwy gyfrwng y rhyfel, a'u bod yn hyderu y gwnaent hwy- thau yr un modd. Yn berwydd hyn appel- ient at Fwrdd Gwarcheidwaid sir Benfro am dil chwanegol tuag at y tlodion dder- bynient dAl yn Abertawe (h.y., y lhai oedd- ynt o'r sir hon). Barnai rhai nad oedd y g6st i fyw mor uchel yn y wlad ag yw yn y trefydd, tra y mynai eraill fod prisiau ym. enyn, wyau, a phethau eraill pobpetb, braidd, ond rhent y tai, yn uwch yn Hwl- ffordd nag ydynt yn Abertawe. Wedi siarad cryn dipyn penderfynwyd i beidio gwrthwynebu y cais.

I TY DDEWI. jjyda Lilun diweddaf bu farw un o bi-fal- wylwyr mwyaf adnabyddus y dref uchod, yn mnerson y Cadben Thomas Williams, yn 68ain mlwydd oed. Treuiiodd lawer o flynyddoedd fel cadben Hong dan Gwmni Norse, a theithiai rhwng Llundain. Calcut- ta, a'r India Orllewinol. Bu yn llwyddian- nus iawn fel morwr, ac er's tuag ugain mlynedd yn ol ymneillduodd o'r m6r, & chymmerodd at ffermwriaeth. Bu yn dal fferm Tregumis uchaf am tua dwy flynedd, ac yna prynodd fferm Tretw, yn yr hon y magesid ef a'r teulu, lie y bu am 17eg mlyn- edd. Ymneillduodd rai blynyddoedd yn of, ac aeth i fyw i dref Ty Ddewi. Yr oedd, ya Gristion, ac yn Fedyddiwr selog: a. ba o. gymmhorth mawr i'r achos yn Nhvv4;w Ua. Tht Ddewi. Bydd yn golled fawr i'y 9g- lwys Fedyddiedig yn Nhy Ddewi. am ei fod; yn frawd ffvddlawn iawn yn ei holl gyfaiv fodydd. Cydymdeimhvn yn fawr A'r teulu.. ac A'r perthynasau oil, yn eu galar. Gadawod weddw a phump o blant (wedi; tyfu i fyny) i alaru eu colled ar ei ol; a'n dymumad yw, ar fod Duw y net yn nerth a. chysur iddynt oil. I GOHBBYDEk.

Wrth anerch cyfarfod dirn-cstol yn Llun- dain nos Wener dywooood esgdb Llun- dain v buasai yn well (rincklo Gap! ei saethu: ¡ na byw dan lywodracthiad Germanaidd. I Yn nghyfarfodydd blynyddol rhai o fangc- iau y deyrnas daeth Cangliellor y Trysorlys i mewn am pryn glocl o herwydd y mesnrau I. gymmerodd gyda materion, arianol y