Baner ac Amserau Cymru

COLLEDION Y CERMANIAID YN Y DWYRAIN. Dydd Llun derbyniwyd hysbysrwydd maith o Petrograd, yn cynnwys manylion am frwydro ffyrnig ar Ionawr Slain yn rhan- ba,rth Borzimon, yn agos i Warsaw, lie y gwnaed ymosodiad penderfynol gan y Ger- maniaid. Dywedir i'w colledion fod yn drymion iawn. Yn yotod laith niwrnod olaf y flwyddyn eollodd y Germaniaid 6,000 o laddedigion, yn ogystal a ch.lwyfedigion, ar hyd dim ond Biilldir o ffrynt yn rhanbartli Borzimpn. Yn y Carpathians cafodd 4,000 o adynion eu eymmeryd yn garcharorion rhwng Ionawr 20ain a.'j* MAin. gan y Rwssiaid, a medd- jannwyd pedwar aT ddeg o ynau. Hysbysrwydd arall o'r pencadlys Rws- staidd a ddywed rod 50.000 o Awstriaid wedi en cynimel-yd yn garcharorion, gan wneyd eyfanrif y carcharorion Awstriaidd yn 414,000, a Germaniaid yn 175,000.

SAETHU AT YSBYTTY-LONC. ifrdd JMawrtn. gwnaetn uweimaog y Llyu^es Ffrengig yn liysbys fod Hong tan- forawl Germanaidd wedi tanio torpedo ar Ysbytty-long Rrvdcinig-yr Asturias —Sydd Mawrth, o ddeutu pymtheng milldir i'r gogledd-gogledd-orllewin o Havre, yn ffedus. ni chyrhaeddodd yr ergyd ei nod. Y mati T gweithrediad hwn yn doriad haer- llug ar ddarpariaethau Cynnadledd yr Hague yn 1907, dan ba rai yr oedd ysbytty-longau i scael eu diogelu. Nid oes rhagor wedi ei glvwed am long- Su tanforawl yn y Mor Gwyddelig. Y mae trafnidiaeth o'r Iwerddon yn cael ei gyf- jngu i gryn raddau, fel mesurau rhagochel- iadol, end discwylir y bydd y gwasana-eth llawn yn ail ddechreu yn fuan.

RHYBUDD CERMANAIDD. Hysbysa y Morlys Germanaidd ei fwriad i weithredu yn erhyn llongau Prydeinig yn cario milwyr a defnvddiau rhyfel i Ffraingc, gyda'r holl foddion milwrol at en galwad,' a rhybuddir llorigau ammlileidiol i forio i'r Mor Gogleddol hcihio Ysgotland.

Y MILWYR -YN NGHAEFGRAWNT- APPEL AT EGLWYSI YMNEILLDUOL Y DEHEUDIR, A CHYFEILLION At Olygydd y Fanor., Syr, Nid wyf hyd yn hyn wedi gwneyd yn hys- bys fy nghvfeiriad trwy gyfrwng unrhyw newydcViadur Cymreig, nac wedi gwneyd unrhyw appel ar ran y milwyr sydd yma o Ddeheudir Cymru. Y mae mwy nag un ap- pel wedi eu gwneyd eisoes ar ran milwyr y Gocledd, ac y maent wedi dwyn ffrwyth arr eu canfed mewn rlioddion o arian a dillad at eu gwasanaeth. Y mae eglwvsi a pher- OJlJlU unigol yn bnrhaus yn anfon rhvAvbeth i gyfarfod yr anghenion sydd fwyaf amlwg ar y pryd, ac y niao y bochsrvri yn gwerth- fawrogi carodigrwydd eu cyfeillion yn yr 'Hen wlad,' HofFwn innau appelio at oglwysi ac ael- odau v gwahauol enwadau yn ogystal a chyfeillion 111 yn v Deneudir-ar ran y mil- ncdd bechgvn sydd yma o dan fy ngofal. 1")eallaf nad Oes unrln"w gronfa wedi pi ffurfio yn y De o gwbl i gyfarfod ap; angert- rheidiau y milwrr. me o h^rwvdd .hyny. rhaid dibTTiu ar p-arodigrwvdd broclyr a chwiorydd svdd "yn trimlo dvddordcb ein symmud- iadaua'n h.-m's. Y mae v b^ehgvn vn g-vf- lym i svlwi fel v m!»e en brodyr o'r Gogle<ld yn-eael en gws1^ a'u fTvYeddill o roddion, ae iV.n+Vi sydd yn cyfrif am aaghof y De o'i p"hlant? Fellv. vr wvf hvderus yn ar>T>alio at vr v;-v f n sglwysi v Do o l-b enwad ar eu Than. I Dylirl hcr-vl, fod mwy a filwvr yn Nghaeirai-awMt < Forganwg a. Mynwy yn Inniy-hpb sotf am Sllir Gar,' Penfro, l aesviecl -Tiag o Aberteifi, Brycheiniog, a Maesyted—nag o siroedd y Gogledd i gyd gyda'u gilydd. I Y mae yr angen yn fawr, a. chysur y becn- gyn yn difeynn ar iddo gael ei gyflawni yn I t n m n. I I Yr (,icl(locii, -rn bur. B. CEITHO DA VIES, I Caplan Ymneillduol i'r Fyddin. I I Petty Cury, Cambridge.

I CWASANAETH CYMDEITH ASOL YN I MHLITH Y MILWYR. APPEll AM (i YN NORTH WY \Y YR. I Oddi ar yr amser y galwyd i fyny y I Fyddin, yn mis Awst diweddaf, mao yr Young Men's Christian As.sociatioll, ii-e,ii cyflawni gwaith dihafal ynglyn a, threfnu ac arolygu cyfleusderau er adloniant a chyc-,iir y milwyr yn y gwersyllocdd milwrol drwy ein gwlad. Ni fuasai yn bo-ssibl cario allan y gwaith hwn ar raddfa mor eang, a chyda. cynimaint llwyddiant, oni bae am gynnorth- wy gwirfoddol llawer a, gynnygiasant eu gAvasanaetli i'r Y.M.C.A. Hawdd dean fod gwaith o'r natur hwn, gyda'i anghvsuron a'i oriau meithion, yn dreth drom ar nerth ac: iechyd y rhai sydd wedi bod yn ddyfal wrtho yn ystod y misoedd diweddaf, a sicr yw, y dylid gwneyd ymdrech i gad era ill i lanw eu lie, neu eu cynnorthwyo am rai wythnosau, er mwyn iddynt gael ychydig seibiant, neu o'r hyn lleiaf, beth ysgafnhad o ran eu gwaith. Ar ran Cyfysgol GwaAanaeth Cymdeithas- ol Cymru, appeliwn am gynnorthwywyr ynglyn a'r gwasanaeth hwn yn y gwersyll- oedd yn Nghymru, ac yn y rhai hyny yn Lloegr Ile y ceir milwyr o Gvmi-u. Appel- iwn yn arbenig at awdurdodau yr eglwysi i ymgymmeryd, lie bynag y bo hyny yn bos- sibl, a rhyddhau o'u dyledswyddau arferor rai o'r offeiriaid a'r gweinidogion ieuengaf (yn enwedig rai a feddant brofiad o waith cymdeithasol mewn in.stit-tites') er eu I galluogi i dreulio ychydig wythnosau i gyn- northwyo yn ngwaith y Y.M.C.A. yn mhlith ein milwyr, ac felly i wneyd gwaith a fawr werthfawrogir gan fechgyn ein gwlad ydynt yn awr dan ddysgyblaeth filwrol. Credwn fod yna lawer ynglyn a'r eglwyei Cre d wn f(xl vna 1,?twer a fyddent yn faleh o'r cyfle i roddi help, a chredwn, hefyd, y byddai'n bossibl i lawer eglwys wneyd trefniadau i'w rhyddhau oddi wrth eu gwaith bugeiliol am ychydig amser. Bydd yn dda gan ysgrifenydd y Gyfysgol (y Parch. Gwilym Davies, M.A., Caerfyrdd- in) dderbyn unrhyw gynnyg o gynnorthwy, a bydd iddo wneyd pob ymdrech i drefnu i'r cynnorthwywyr gael myned i'r 'camp' mwyaf cyfletw iddynt, mor belled ag y bydd hyny yn bossibl. Ar ran Cyfysgol Gwasanaeth Cymdeith- asol Cymru, E. Stafford Howard, Llywydd. James R. Buckley (Archddiacon Llandaf). D. Lleufer Thomas, Cyn-lywyddion. Cwllym Davies, Ysgrifenydd. I. H. Ungoed-Thomas, Is-Y sgrif enydd. _H

CYNGHOR DOSBARTH BWLEDIQ LLANELWY. Dydd Gwener diweddaf cynnaliwyd cy- farfod misol Cynghor Dosbarth Gwledig i Llanelvvy (Dinbych), o dan lywyddiaeth Mr. J. D. Jones, Bodoryn. Yr is-gadeirydd oedd I Mr. Maurice Jones. Cyflenwad Dwfr Llanddulas. I Mynegodd yr Arolygydd lhyd (Mr. E. 0. Evans) ddarfod iddo alw ar Mr. L. G. Hall, peiriannydd Cynghor Dinesig Rhyl, ar y 26ain o lonawr, i'r perwyl o wybod yn mha le yr ystyriai ef y dylai'r brif bibell ddwfr (bedair modfedd), a fwriedid ei gosod i lawr gan y Cynghor Gwledig i gyfarfod yr un chwe' modfedd, oedd i'w threfnu gan Gynghor Rhyl rhwng Bodelwyddan ac Abergele. ) Eglurodd Mr. Hall fod y cynghor wedi cyttuno i osod pibell newydd i lawr mewn man eyferbyn i Bron felyn, ar yr ochr yma i dref Abergele, ac fod y cynghor yma i osod y bibell bedair modfedd drwy Abergele i Landdulas. Dilynwyd hyn gan drafodaeth frwd a hir- faith. Cyfeiriwyd nad oedd sylwadau Mr. Hall yn unol a chanlyniadau trafodaeth flaenorol, pryd y pa.siwyd fod y Cynghor Dosbarth i osod pibell bedair modfedd new- ydd o Abergele i Landdulas, er cn-flenwi Llanddulas yn arbenig, ac fod Cynghor Rhyl i eangu y bibell ebwe' modfedd i Abergele, j a chyssylltu'r ddwy yn y fan liono. ) Amlygwyd cryn syndod nad oedd Cynghor Rhyl ddim ond yn bwriadu gosod y brif bibell mor bell a Bron felyn, I Dywedcdd Canon Roberts (Llanddulas), ei fod yn sicr o dan yr aroriff-fel y credai fod y cynghor—fod y brif bibell i'w chys- sylltu i fyny i Landdulas, ac mai peth rhy-, fedd iawn oedd dwyn cyfnewidiad i mewn ar yr adeg ynia yn hanes y gweithrediadan. Xid oedd hyn ond yn pwysleisio'r teimladau I oedd yn ffynu drwy yr amser, sef, fod rhaid iddynt fod yn dra gofalus beth i'w wneyd. i Sylwodd Dr. Lloyd y golygai wahaniaeth dirfawr osi mai'r Cynghor Gwledig oedd i osod y brif bibell o Abergele. Pa-siwyd i ysgrifennu at Arolygydd Bwrdd y Llywodr- aeth Leol, am ei eiriad ef o'r penderfyniad basiwyd yn y cynghor, ac i alw cyfarfod o'r I cynghor mor fuan ag y derbynid atteb. Mater yr. Ysbytty. Ystyrlwyd y llythyr dderbyniwyd oddi wrth Swyddog Iechyd y sir ynglyn a mah- wysiadu vfibytty Llanelwy (Isolation Hospi- tal), gog.vier ag nngenrheifliau Dinbych, Rhuthvn, Prestatyn, a dosbarth Llanelwy. Fe gofir ddarfod i Gynghor Fflint hender- fynu peidio uno yn y cynllun. Pasiwyd i tieidio inynpd i mown i'r oyn- 11 un. Cyflog Swyddog. Appeliodd Mr. William Jones, swyddog ffordd fawr, dosbarth Abergele, am godiad o 15p. yn ei gyflog, er mwyn cyfarfod a'r treuliau trymion achoswyd yn ngii-einydil- iad ei ddyledswyddau. Ei gyflog presennol oedd Sop. y flwyddyn. Pasiwyd lOp. iddo am y flwyddyn hon tuag at y treuliau, ond nid oedd y eyfryw i'w hystyried fcl cynnydd yn y cyflog. Wrth anerch y cynghor, dywedodd Mr. Wm. Jones yr ofnai nad allai barhau'n hir iawn yn en gwasanaeth ar y cyflog hwn. Cweithwyr y Ffyrdd. I Gwnaeth gweithwyr y ffyrdd yn nosbartii Abergele appel, hefyd, am gynnydd yn eu cyflogau, o 18s. i bunt yr wythnos, ae, hefyd, am ganiatad i adael eu gwaith am un o'r gloch brydnawn Sadwrn, yn lie pedwar o'r gloch. Arwyddwyd y ddeiseb gan yr holl weithwyr, y sawl a fynegodd eu bwriad o roddi rhybudd os na chyttunai'r cynghor. Ar gynnygiad Mr. Robert Davies, yn cael ei eilio gan Canon Roberts, pasiwyd i godi'r cyflogau i bunt yr wythnos am dymmor o ehwe' mis. Aflwyddiannus fu'r gwelliant o 19s. yr wythnos am ddeuddeng mis.

ECLWYS NEU'R CAPEL. I CWESTIWN ATHRAW. I Mewn cyfarfod o Bwyllgor Addysg F li- Drefaldwyn, yn Nhrallwm, dydd Llun, dar- llenwyd llythyr oddi wrth athraw yn Ysgol Eglwysig Dylife, yn gofyn a. oedd yn rhwymedig i fynychu yr Eglwys Sefydledig, neu a oedd yn rhydd i fvned i gapel y Meth- odistiaid Calfinaidd ar y Sul. Honid fed peth ymyriad o du y freer. Hysbysodd y pwyllgor gweithiol eu bod wedi atteb nad oedd y pwyllgor yn ymyryd mewn materion o'r fath, ac yr oedd yr ath- rawon yn meddu rhyddid i fynychu yr add- ,i oldy a ddewisent. Mr. Lane Griffiths Pwy bennododd yr athTaw ?' Y cadeirydd :-( Y ficer a'r rheolwyr.' Mr. Griffiths :-( Os darfu iddynt bennodi Ymneillduwr, rhaid iddynt gymmoryd cu siawns.

DEDDF YR YSWIRIANT. I Mewn cyssylltiad a'r trefniadau newydd- ion ynglyn a thystysgrifau rneddygol o dan y Deddfau Yswiriant, ddaeth i weithrediad ar lonawr laf, 1915, v mae meddygon ar y panel yn awr wedi eu cyflenwi a thystys- I grifau, ar y rhai y mae gofod wedi ei ddar- par er galluogi'r person yswiriedig i roddi rhybudd o'i aflechyd i'w Gymdeithas Gyra- i meradwy (neu i'r Pwyllgor Yswiriant, 03 Cyfrannydd Adneuol fydd). Er mwyn hwylusdod i bersonau yswiri->d- ig a drigant mewn ardaloedd lie lleferir Cymraeg, mae'r Dirprwywyr wedi gwrif.H- j thur trefniadau drwy y rhai y gall PwyH- gorau Yswiriant gyflenwi meddygon y pal yn yr arda loedd hyny gyda thystysgrifau ar y rhai y mae'r mynegiad sydd i'w wneuihur gan y person yswiriedig er cael budd aflech- yd yn argraffedig yn Nghymraeg. Dirprwyaeth Yswiriant Cenedlaethol I lechyd (Cymru), Neuadd y Ddinas, Caerdydd, Chwefror 2il, 1915.

CANLYNIAD DAMWAIN GER PENTREFOELAS. I ACHOS YN MRAWDLYS LIVERPOOL. YR wythnos ddiweddaf gwrandawyd achos 1 yn Mrawdlys Liverpool, ger bron y Barnwr I Laurence, a rheithwyr arbenig, yn mha un yr oedd Robert Stanley Roberts, 4plumber' a chariwr gld, Liverpool, yn gofyn am iawn fel niweidiau oddi ar Mr. a Mrs. Henry Nathan, Belsize Park. Hampstead. Llun- dain. a Dr. George Whitfield Little, Water- loo, Liverpool, mewn canlyniad i ddamwain gyda cherbydau modur yn agos i Pentre- foelas. Digwyddodd y ddamwain ar y Sul, yn mis Mai diweddaf, ar y ffordd rh wng Din- bych a Bettwsycoed. Yr oedd Dr. Little yn gyru mewn cerbyd modur mewn un cyf- eiriad, yn cael ei ddilyn gan gerbyd modur Mr. a Mrs. Nathan. Fel yr oeddynt yn dynesu at Pentrefoelas daeth yrachwynydd a'i frawd ar fodur-fisyclau mewn cyfeiriad" gwahanol. Gwaeddodd yr achwynydd ar Dr. Little, yr hwn oedd ar yr ochr ang hywir i'r ffordd. Darfu i Dr. Little droi i'r ochr arall ar unwaith, ac yr oedd yr achwyn- ydd ar basio, pryd y daeth cerbyd Mr. a Mrs. Nathan i'r golwg, a chymmprodd gwrthdarawiad le. Arafwyd Roberts yn ddifrifol, ac yr oedd wrth ei faglau. Bu o dan weithred lIaw-feddygol deirgwaith, a rhaid oedd iddo fyned etto. Yn ol y dyst- iolaeth feddygol tybid y byddai yn gloff am ei oes. Dyfarnodd y rheithwyr o du yr achwyn- ydd am y swm o 900p., gyda chostau. Yr oedd blaenor y rheithwyr ar fedi- hys- bysu fod y rheithwyr o'r farn y dylai 675p. o'r swm gael eu talu gan Mr. a Mrs. Nathan, ond dywedodd y barpwr eu bod yn myned tu hwnt i'w gallu gyda hyny

Y mae swyddogion milwrol Rwssia yn cael o 3p. i lOp. y mis, yn ol eu safle yn y fydd- in. Y mae cadft-idog yn derbyn 3OOp. i GOOp. y flwyddyn.

Dydd Mawrth, Chwefror 2il.—Cymmer- odd y Llefarydd y gadair am ehwarter i dri. ? Yr oedd cynnnttind Uinsog o Rclodau yn bres- | ennol ar .til a?oriad y Ty ar ol naw ?yth-! nos o seibiant. Aelodau Newyddion. Cymmerodd Syr James Dougherty (R.), ei j sedd dros Londonderry, yn lie y diweddar Mr. Hogg; a chymmerodd Mr. W. C. An- derson (Llafur), ei sedd dros ranbarth At- tercliffe, vii lie y diweddar Mr. J. Pointer. I I Cwritiau Newydd. I Rhocd derbyniad cynnes i J. W. Gul- lard, y Prif Chwip R.'hyddfrydig newydd, ar ci waith yn codi i gynnyg gwrit er ethol act- odau dros ranbarth Shipley, yn swydd Efrog (yn lie y diweddar Mr. Percy Illingworth), a tlhros ranbarth Abertawe, yn lie Syr D. Brynmor Jones. Rhoed gwi-it allan, hefyd, cr ethol aelod dros Norwich, yn lie Syr Fred- erick Low, yr hwn sydd wedi ei wneyd yn farnwr. Busncs y Ty. I Mewn attebiad i Mr. Bonar Law dywed- ai Mr. Asquith y byddai iddo dydd Mercher gynnyg penderfyniad yn eymmeryd drosodd holl amser y Ty ar gvfer busnes y Llywodr- aeth, ae yn dairpar na byddai i'r Ty eistcdd ar ddyddiau Gwener. PRISIAU YMBORTH. I Mr. Arthur Henderson (Llafur), a ofyn- odd i'r Prifweinidog am fanylion ynghylch y pwyllgor o'r Weinyddiaeth oedd yn gwneyd ymchwiliad i brisiau a chyflenwadau ym- borth. Mr. Asquith a. attebai fod y pwyllgor yn rhoddi ystyriaeth ofalus i'r mater, ac yn deibyn yr holl hysbysrwydd dichonadwv. Nis gallai ddyweyd pa bryd y hyddai yr ym- chwiliad ar ben, ond ni byddai i unrhyw oediad diangenrhaid gymmoryd lie. Caffai y Ty gyfle i drafod yr holl gwestiwn. Yr Wrthblaid a'r Llywodraeth. -1 (jrwnaed mynegiad gan Mr. Bonar Law o berthyna.s i safle yr Wrthblaid yn ei chvs- sylitiad a'r Llywodraeth yn yr argyfwng presennol. Dymunai ddywedi mai y Llyw- odraeth yn unig oedd yn gyfrifol am gario y rhyfel yn mlaen, ac fod yr Wrthblaid yn hollol rydd i fcirniadu neu i beidio heirnia-du gweithrediad y Llywodraeth; ac wrth wneyd hyny. byddent yn cael eu dylanwadu gan yr hyn a ystyrid ganddvnt o fantais i'r wlad. Mr. Asquith a gefnogodd yr hyn ddy- wcdwyd gan M'r. Bonar Law. Nid oedd y Llywodraeth yn dymuno ymwrthod o'r cyf- rifoldeb na cbwvno vn erbyn beirniadaeth. Yr oedd hysbysrwydd o bertihynas i faterion diplomvddol ac craill yn cael ei gyflenwi i'r Wrthblaid, ond nid oedd hyny yn unrhyw gyfyngiad ar y blaid hono. Croesawai y lilvwodraeth feirniadaeth, a gwyddai fod cydweithrediad a chcfnogaetih y Ty gyda hwy yn yr argyfwng. Ar y cynnygiad i ohirio y Ty caed tra- fodaeth ar amryw faterion. ac attebwyd i'r pwyntiau godwyd Lxan y Prifweinidog', Mr. Mc'Kenna, ac eraill. Cododd y Ty am hannor awr wedi ped- war.

= 7- 7 -I.? DINBYCH, .n. I CYMDEITHAS LENYDDOL Y FRON. I Cynnaliwyd cyfarfod o'r gvmdeithas uchod nos Lun, o dan lywvddiaeth y Cvng- horwr W. 0. Jones, Cvmmerodd dad I ddvd(lorol le ar v t-tvn. I Pa un ai cerdd- oriaeth ai barddoniaeth sydd yn cael y dylanwad mwyaf ar ddyninn ?' Agorwyd dros gerddoriaeth gan Mr. W. Oliver Davies, a thros farddoniaeth gan Mr. D. Thomas Jones. Ovmmerwyd rhan yn mhellach gan Miss M. B. Pritchard, Mrs. Roberts, a'r Mri. Owen Jones, John Hughes, Hugh Hooson, H. M. Lewis, John Thomas, Joseph Davies, a D. John Davies.

LLANGERNYW, I CYNGHERDD. I Nos Wener, yn ysgol Llangernyw, cynnal- iwyd cyngherdd er budd yr achos Bedydd- iol. Llywyddwyd gan y Milwriad Sand- bach. u.H. Gwasanaethwyd gan Miss Jones a J. Wynne, ydrlau o Ffynnongroyw; W. H. Davies, Llanfair Talhaiarn: a thalentau lleol. DARLITH. I Nos Lun, yn nghapel Cefn Coch, caed dartith ddyddorol ac addysgiadol iawn ar Ben Bowen (y glowr a'r bardd-bregethwr a fu farw vn gvn nar), gan y Parch. R. R. Jones (M.C.), Ysbytty Ifan. AMAETHYDDOL. I Trefna'r Llywodraeth i anfon rhai meirch I o Canada i'w cadw dros dymmor y rhyfel gan rai o amaethwyr y cylch hwn. MARWOIAETH. I Wedi rhyw wythnos o gystudd bu farw, dydd LInn diweddaf, mewn modd annis- gwyliadwv, Mr. R. W. Jones, Ty'nyffynnon, Pandy Tudur. Yr oedd yr ymadawedig yn swyddog eglwysig yn eglwys M. C. Pandy er's blynyddoedd. Bu yr angladd prydnawn dydd Ian, yn mynwent capel y Pandy. Cydymdeimlir yn ddwys A'r holl deulu yn eu galar. DAMWEINIAU. I Dydd LIun diweddaf bu yma ddwy ddam- wain gyffelyb a thost. Anafwyd Mr. W. Davies, Penybryn, Dolwen. rywfodd gan ei gefYvl ieuange, fel y bu raid wrth help i'w gludo i'r tý, wedi derbyn niweidiau a allas- ent droi yn ddifrifol. Yr un dydd cafodd Mr. Thomas Rees, gwas Nantwrach Fawr, ddamwain wrth ddychwelyd o Lanrwst, ar hvd ffordd Llan- gernyw, gyda llwvth o 16. Cafwyd ef o dan y llwvth mewn poenau dirfawr. Da genym ddeall fod y ddau frawd cystal ag y gellid j dymuuo. Caffont wellhad buan a llwyr. GOHEBYDD LLEOL. I

Ceryg Beddau am brisiau isel, o 21s i fyny. Hefyd 1 Sills' Heads, a phob math o walth at adeiladu, gan R. JAMES JONES, Monumental Mason, Cynlas RHUTHYN I ^.argosniun rnawrion iiitwri puisgoedd heirdd, a diOad    J   teuiuaidd. Poidier coHt'r cyfle. Catalog DarJuniadol yn rhad, gyda manylion am anrhegion tlws.yn rhad, gyd.t many lion am g Darluniadol JOHN NOBLE, Ltd., Brook Street Mills, Manchester;

AT EIN GOHEBWYR. Al F,,vN Ll-,AW. Y Byd yn troi' (gan Mr. it. .Tones), ac Arholiadau Ysgolion Sabbothol M.C. sir Gaerfyrddin.

GENEDIGAETHAU. DAVIEs-Ionawr 25ain. i Mr. a Mrs. Robert Davies, Cae'r Groes, Llansannan, mab; PRIODASAU. HUGHES DAVIES Ionawr 30ain, yng nghapel Annibynwyr Queen's Street;, Rhyl, Mr. Chas. Elfyn Hughes (swyddfa'f FANER), a Miss M. Owen-Davies (cynj ysgolfeistres Ysgol y Babanod, Frongoch, Dinbych. Gweinyddwyd gan y Parch. J. O. Jones, Green a Llangwyfan, vn cael ei gynnorthwyo gan Mr. Morley Williams, Rhyl, y cofrestrydd. Yr oedd yn bres- ennol Miss A. E. Owen-Davies, A. R.C.M., Blaenau Ffestiniog (chwaer y briodas- ferch): Mr. T. O. Ellis (Coleg y Bala); a. Mr. Robert Owen-Davies, BIaenau Ffes- tiniog (tad y briodasferch). MARWOLAETHAU. DAYIEs-Ionawr 2(5ain, yn 82ain mlwydd oed, Mr. Job Davies, Weeg, Dolanog. Cymmerodd y gladdedigaeth le y dvdd Gwener canlynol, yn mynwent Saron. Gadawodd weddw a merch i alaru en colled ar ei ol. DAVIES-lonawr 29ain, Miss G. Davies, Bronwylfa, Tregeiriog, yn 1-leg oed, ar ol chwe diwrnod o gystudd hynod o drwrn. 0 ddeutu pedwar mis oedd er pan ydoedd wedi dyfod i'r gymmydogaeth uchod o Ffestiniog, i wasanaeth y Parch. R. Vaughan Owen (W.). Yr oedd y teulu yn dewis cael ei chladdu gyda'r teulu. Svuimudwyd y corph mewn modur dydd Sadwrn. EVANs-Ionawr 25ain, Miss Evans, merch ieuengaf Mrs. Evans, Siop Isaf, Tregeir- iog, yn 24ain mlwydd oed. Cafodd gystudd maith. Claddwyd hi ar y 29ain o Ionawr, yn mynwent y capel yn Tregeiriog. Bu amryw o weinidogion yn eymmeryd rhan. Yr oedd yn aelod eglwysig gyda'r Meth- odistiaid Calfinaidd. En WARDS—Chwefror 2il, yn Ngholeg y Bala, yn 70ain mlwydd oed, y Prifathraw Ellis Edwards. M.A., D.D. Claddedigaeth breifat dydd Gwener. GRKGSON ELLIS-lonawr 25ain, yn 31hlas Clough, Dinbych, o'r 'meningitis,' Christ- ian, merch hynaf Saxon Gregson Ellis, 14eg mlwydd oed. JONES—Ionawr 31ain, yn dra sydyn, Mr. Robert Jones. teiliwr, 42. Post Office Lano, yn 57ain mlwydd oed. Gadawodd bedair o ferched, ac un mab, mewn galar ar ei ol. MORRIR-Ionawr 28ain, yn 18, Parkfield Road, Liverpool, John, anwyl briod Eliza- beth Morris, yn 63ain mlwydd oed. Cym- merodd y gladdedigaeth le y dydd Mawrth canlynol, yn Llansannan, sir Ddinbych. RICHARDS Chwefror laf, Mr. Thomas Richards, Llythyrdy, Pontrhydfendigaid. yn 92ain mlwydd oed. Cleddir dydd Sadwrn (heddyw), am hanner awr wedi un, yn mynwent lien Fynachlog. Dim blodau.

ER COFFADWRiAETH ER cof anwyl am fy hoffus ac anwyl briod, William Charles Edwards. Pentre Draw, Pentre-llyn-cymer. Ehedodd ei ysbryd at Dduw, yr hwn a'i rhoes, Chwefror lOfed, 1914, yn 48ain mlwydd oed. Os trymllyd yw adgofion Mae ynddynt ryw foddhhd, Mae ynddynt hyfryd dristweh, A phoenus esmwythfid.' Cymmer Duw ein hanwyliaid o'n cartrefl, ond byth o'n calonau. EI WEDDW A'l BLANT.

MARWOLAETH SYR LUKE O'CONNOR. UN 0 WRONIAID Y CRIMEA. Dydd Llun bu farw y Cadfridog Syr Luke O'Connor, yn Llundain, yn 84ain mlwydd oed. Ymrestrodd gyda'r 23rd Royal Welsh Fusiliers pan yn 17eg oed, a glaniodd gyda'i gatrawd yn Crimea yn y flwyddyn 1854.. Gwnaeth enw iddo ei hun yn rhyfel Crimea, ac yn 1857 arwisgwyd ef a'r Victoria Cross gan y Frenhines Victoria am wroldeb ar faes y gwaed. Dringodd i fyny o radd i. radd yn y fyddin, nes dyfod yn tilwriad, a'r flwyddyn ddiweddaf gwnaed ef yn gadfrid- og anrhydeddus. Bu am dymmor yn llyw- ydd 2il Fataliwn y Fusiliers Cymreig.

MARWOLAETH Y PRIFATHRAW ELLIS EDWARDS, BALA. Gofidus genym gofnodi marwolaeth y Prifathraw Dr. Ellis Edwards, M.A., Coleg Duwinyddol y Bala, yr hyn a gymmeroddl le dydd Mawrth, ar ol cystudd byr. Mab ydoedd i'r diweddar Barch. Roger Edwards,. Wyddgrug, un o weinidogion blaenaf y Methodistiaid yn ei ddydd. Derbyniodd ei addysg golegawl yn Edinburgh, lie y gradd- iodd yn uchel. Ordeiniwyd ef yn weinidog yn y flwyddyn 1874, a bu am gyfMod yn wtinidog eglwys M.C. Albert Road, Croes- oswi I't. Bn yn broffeswr yn Ngholeg Duw- inyddol y Bala am flynyddoedd, a chym- merai ddyddordeb neillduol yn nghwestiyn- addysgol Cymru. Yr oedd iddo safle uchel fel pregethwr a siaradwr yn Gym- raeg a Saesneg, a byddai galw mynych am ei wasanaeth. Yr oedd yn gerddor o gryn fri, ac yn oedd yn ddarlithiwr poblogaidd. Ennillodd iddo ei hun barch, hoffder, ac edmygedd yr holl efrydwyr fu dan ei by- fforddiant. Cvmmer ei gladdedigaeVh le- dydd Gwener (preifat).