Baner ac Amserau Cymru

LLYTHYR AGORED AT OLYGYDD Y FARDDONIAETH. Anwyl Syr, Y dydd o'r blaen anfonais gan. i Goloin Fa-rddol y Faner tan y pennawd Cerwch eich gelynioii." Diolch i chwi am iddi. gael ymddangos. Ond pam y bu raid i chwi ym- yryd a'i horgraff hi, ys gwn i. Gofynais i chwi, diamau eich bod yn cofio, am adael yr orgraff fel yr ydoedd. Ond ni wneuthoch hynnu. Paham bu raid i chwi ysgrifenu prynu a minnau wedi vsgrifenu 'prynnu;' ac onid yr un reol yn ol J. Morris Jones, sy'n rheoli, prynnu. tynnu, mynnu, &c. Nidi ydwyf fi gynffonwr i'r Athro o Fangor, ond yn sior, y mae'r ffurfiau uchod yn gy- wir. Onid pan y mae'r llafariad yn newid ei sain yn y penult' y mae galwad am ddyblu'r Uythrenaumegys 'pry' (y fedd- al), prynnu (y wreiddiol), eto tyn (y fedd- al) ,a tvnnn, a dwy 'n' yn cael ei achosi drwy galedu'r r y?' Nid oes modd cyfiawn- hau clybliir 'n' a'r r ond yn ol y rhool yna. Eto i gyd, ysgrifenasoèh penaf' a dwy n ynddo (pennaf) ac onid ysgrifen- ftis i ef ag un n (penaf) ? A vch chwi y' meddwl eich bod yn awdurdod ar orgraff y Gymraeg? Gallesid meddwl eich bod. Paham ynte yr oeddech yn vsgrifenu I prynnii,l ag un I n.1 a penaf a dwv ? Os oeddafch am ganlvn J. Morris Jones i ddyblu'r n a'r r ar ol y llafariad fer chwern yn y sill olaf ond un (short closed vowel in the penult), paham na baech yn ysgrifenu penaf a prynnu a dwy n,' ac nid 'penaf' yn unig? Eto 'dinistrio,' er fod yn an odd gwybod prun sy gywir. Pa un ai o 'dystro dystryw' y tardd, ynte fod ystyr arall iddo, sef mai nid dystryw sy gywir ond 'distryw.' Hwyrach mai ystyr y gair ydyw di-dis-twr, hynnu a olygai i ddis- tryw gael ei gyfansoddi o dis (un) twi- (heap neu tower). Golygau hynnu ar y iraddfa gyntaf—chwalu, chwilfriwio, ac wedyn cym- erai ei ffurf derfynol—destruction, devasta- tion, dilapidation. Ynte ei darddu o dys- troi' vr hyn a. olygai ar y raddfa gyntai- chwyldroi—wedyn chwalu, chwilfriwio, ac yn derfynol fel o'r blaen. Rhaid i ni gofio mai nid di' blaenddodol negyddol ydyw I di I sydd yn dinystrio neu 'dinistrio;' eithr mae'n tairddu o air hyn, sef dai' fel yn daiar, daioni; pa rai ar lafar gwlad a gynanir, dyar' a 'dioni.' Ceir y 'dai' hwn yn y geiriau diolch, diogel, dioddef, &c., ystyr pa un vdyw I achos;ystyr din- ystrio neu 'dinistrio' ynte ydyw 'achosi 4istrvwl (dvstryw), (to cause destruction). Gwelir vr vstyr yn egluj iawn pan yr esbon- ir dinistriwr neu cnnystriwr. (one who causes destruction). Gwelwch oddiwrth hyn nas £ ?ellir dirmygu 'dinystrio,' na dvrcbafu dinistrio,' er nad wyf yn amau uad ydyw dinistrio gyda'r i hwvrach llawn mor gywir beth bynag. Hefyd oni ysgrifenais i:— (Y) mae gobaith am ascnes angel 0 fudredd a llaid y byd." Paham bu raid i chwi wyrdroi cywirdeb a iyniad y llinell gyntaf? Oni ddywedais Gadawor yr (Y) fel y mae rhwng crym- fachau er mwyn v ferf: pan nad ydyw ma°' ond berf aynnortbwvol, tra Iv mae sydd ferf gvflawn ? Paham bn raid i chwi roi 9 angel vn lie agnes angel,' ai am na wvddeeh ystvr y gair 'agnes.' ynte am eioh f--1 y' Tprdrlwl mai emy merch yn unig ydoedd? Gwir ei fod yn fnn- ar fevch. eithr y ma('n air llenvddol hefvd. Dehonglais v Uoiriau ei-aill-, byd y gsllwBy iawd i chwithau bendroni uweh y gair yna, er mwyn i chwi gael yrnarfertad meddyliol, yn lie eich bod yn gwrando ar hwn a'r llall, neu ddilyn eich mympwy eich hunan, nes hwian eich hun i gwsg mor daweI I Gwiran- deweh dipyn ar Ap Rhvdwen hefyd, i ys- grifenu babanedd, genethedd, &c., os mai rhianedd I sy gywir; neu os mai babanod, genet hod, sy gywir, yna y mae rhi- anod' yn gywir hefyd! Mae'n rhaid i ni I gael rhvddid yn y wasg. heb i fympwy ys- golheigdod ymyryd a chywirdeb iaith nac orgraff. Tri anhepgor iaith:—Cysondeb, Naturioldeb, a Chywirdeb! Ydwyf yn gywir, ITHEL DA VIES. Mallwyd. (Bydd Gol. y Farddoniaeth yn ateb yr uchod yr wythnos nesaf.—Gol.). -f J i

I SWYDDFA SYLW. Swyddfa newydd yw y swyddfa hon. Ail ofynnwyd' am ga-niatad i'w sefvdlu, felly ¡ ua hunan-sefydledig yw. Ni wyddom a fydd swvddfa'r Faner' yn cydweld a ni, cawn weld yn ei gwaith yn argraffu neu yn gwrthod argraffu yr hyn a ysgrifennwn. Ein dymuniad yw am i hon fod dan nawdd swyddfa. fawr y Faner.' A chan hyderu mai felly fydd hi, dywedwn yohydig o'i hanes. Sefydlwyd hi ar graig Amcan. Cywir, codwyd ei muriau gan weithwyr Dy- ? muno Gwneud Daioni, towyd hi gan grefft- ? wyr Yr Orgraff Ddiweddaraf, gwnaed y gwaith coed gan Gwmni Derw Cymru, llor- iwyd hi gan Ddymuno Rhoi, a Dymuno Cael Chwareu Teg, gwydrwyd ei ffenestri gan Awydd Cael Goleuni, gwnaed y lie tan gan yr Yspryd Cymreig. Y tri llyfr a wna i fvny ei Beibl vw, "Fy laith, Fy Ngwlad, Fv Nghenedl.' Ei Chvffes Ffydd yw, "Rhydd i bawb ei farn, ac i bob barn ei llafar." Os daw Germaniaid barn wahanol ac anghyd- welediad i ymosod ami, un o'i hamddiffyn- feydd yw. Peidio gwneud sylw ohonynt ar goedd. Gwneud sylw manwl o honvnt yn y swyddfa ei hun, oherwydd swyddfa Ryhv yw, ond hyd nes yr argvhoeddir nl yma, ein bod wedi camgymeryd vnglyn a rhyw- beth, ni yserifennwn air o ffrae. Os yr A.r- gvhoeddiir ni ein bod wedi methu, ni a farhawn mewn sach linin a lludw, a cheis- » ivn gprdded ar o-npdd. gan edrych ar y ddaear dros etifeddiaeth v 'Faner.' j Yn awr, wele ni yn barod i cidechreii gweitbio gwaith y swyddfa a aylwn yng i• nghyntaf ar i Yr Orgraff. I Diolch i Ap Rhydwen am ei sylw yn y ■ Faner' ynglyn a sut i ysgrifennu Cym- raeg cywir. Ceisiaf finnau wneud fy ngoreu ynglyn a hyn gwn y methaf yn fynych o herwydd diffyg gwybodaeth weithiau, ac esceulustra. bryd arall, ond er i mi ym- drechu, a chadw hyd y medraf at yr orgraff newydd, odid fawr na fydd rhyw orgraffvdd yn tynnu ei bensil tirwy hyn ac arall, a daw allat, bannor can mlynedd ar ol ei hoes o ran orgraff. Y mae yr athrawon yn cydweld nad oes eisieu dybIu dim ond yr n a'r r, ac ni fyddaf byth yn dyblu dim ond y ddwy yma, ond mae ambell un yn mynd uwch ben ] yr hyn a vsgrifennaf, ac yn ymdynghedu yn ei swyddfa ei hun i ddyblu yr m, a, t. Hollol foddlon ft. ond i orgraff v papur ne- wydd neu lyfr fod vr un o'r dechreu i'r di- wedd. Os newid gwaith un. newid gwaith pawb. waeth pwy fvdd ef. Nid oes eisieu cnniatau yr orsrraff ddiweddaraf i wvr enwog fel v Parch. Jchri Williams. a Mr. Owen Ed- vards, a'i gwrthod i eraill. Os rhvddid i un, rhvddid i bawb, os yn dilvn athrawon yr iaith. Yr unig: chwarae tog yw, gosod pawb ar yr tin tir mewn rhvddid neu eaeth- iwed. Y rnso crvn lawer o bethau heddyw v ] cytuna'r athrawon arnvnt, petihiii eraill, nad oes ddvn na dewin all wybod sut v j ir.fiput i fod. Brvsied v dvddiau y bvddo J unffurfiaeth ynglyn ag vsgrifennu Qymraeg;| mae yn ofnus eu bod TmlleH iawn, ond hyd- 1 erwn nad ydynt yn annobeithiol. j Cwleddoedd y Cwm. Dywed un, svdd yn hollol eirwir, !i,,fvd pm bod vn cael Hawer iawr o wleddoedd yng Nghwmtirmynach ger y Bala—swper ar ol swper yn y He hwn a'r lie airall. Dma'r di-,gi-ifin,i ohonynt—" Yr oedd v crwvddau yn gwaeddi, v plum-puddings yn fflamio, —— a'i cbwmri yn rhedeg i'r fan hvn ac i'r fan arall i vledda nrnynt vn helapth. Rhai bael vw y Cwmiaid. yn llawn haelach na'r Cefniaid. mewn rhai r^tb.au betli bvnNIH. yn hwvt, ni flinant. Y nin- r-,nnyrIl adde- wid nm r«i swoerau eto hefv^ Pwy vw y Cefniaid? Ai p^eswylwyr Cefn^dwvsarn 5 Oa maie, ??-!f?? dd?d allan i amddiffvn eich 0% Tnnie, Fr ?oH ort??wm v rbpnt n'r dretb, a lln o heIbuloti eraill, opjr rhyw hwyl ddi- niwed yn y cvmoedd o hyd. v eefndtfwysarn. Gwelwn fod yr nrdal nchod wedi cael cryn svlw yn v Faner yn ddiweddar, gan rywun nad yw vn rhoi ei enw. 0"d pwv hyn nag yw. credwn ei fod vn weddol gywir: a di- au v teilynea yr ardal sylw nellach. V mae yr ieuenctid vn llawn bywyd yno. Un o'r pethau mwyaf clidd^rol gaed rno yn ystod y gaeaf hwn oedd llv+hvr neilltuol at filwr ym maes v rhvfel. Biti na fuasid vn cv- Jioeddi ambell i t)('t}¡, fel hvn vn v 'Faner.' Yn ol-un gohebvdd y "laent mor fv, ar> erioed vno yn awr.—" Mr. Robert TJovd benodwvd yn oWn^-dd i Mr..To^n W'lliams vmiinodd mewn prio<las wen & Miss Evans, Pantneuadd. ac i aeth vro i fvw. Cv >"n.il- jr1 y ch^orvdd gvfarfod dirwe^toT yr w*th"os ddiweddaf; ac v mae cyfarfod y .v f ai- f ok l y bobl ifanc ar droed yn v lobi." Frongoch. I Prvsur neilltuol vw hi yn Frongoeh, ger y Bala, yn gwneud He i'r carcharorion rhvfel. Map brd yn ocd Person v plwvf vn gorfod mvnd o'i dv. er mwyn nrwneud lie i'r swyddogion vnglyn a hyn. Yn ol rhai, a hwv vn gweled v fath newid yno. credart mai Bala, gpr Fronftoch. fydd hi cyn hir iawn, ac nid Frongoeh ger y Bala. Capel Celyn. I I I ?, -1 --ir mwvn l bawb rtaeaii, ac er mwvn bod i fynv a'r oes newvdd. dywedwn Capel Celvn ger Frongoeh. A'r hvn sydd gennvm i'w ddweyd am v lie yw bod ypo ddisgwiliad rritwr am ddarlith y Ddau Deiliwr," gan y Parch. R. R. Jones, Vspytv, v mis nesaf. Y mae pawb yn disnrwil gwledd, gwledd, o natur wahanol i wleddoodd y "tTl gerllaw. j tt. di-au y cant un gam pus. Bvdd Eiflydd ) en gweinidog wHh ei fodd yn cael diliau o'r (Idail ;Jplhvï. Ty.bed a vw ei awen vntau yn weddol fvw yn awr. dvlai fod pan ddaw'r gog i ganu i le mor farddonol. Dau o'r Beirdd, Gyda gwvlc-idd-dira y dvmunaf airnoch eich dau sydd dan sylw yn awr, faddeu i mi Mn ieoii daddio it ddaJftf y fF«n«r.' Mae eich hanes wedi dyfod i'r swyddfa yma, a chredwn ei fod yn deilwng iawn o sylw. Ac erfyniwn am i chwithau eich dau beii;o dweyd y drefn. Wel, rwan ddaril? lvdd. Gwyr pawb mai bodau rhyfedd ac angT/ff- redin ymysg y bodau dynol yw y heir Id, fel rheol fodd bynnag. Ymohebai dau yn ddi- weddar, a dyma y cyfeiriad roddodd un ar t amlen ei lythyr I il Williams, Trem Haul, meistr ei 'mweliad— Mynydd Isa'i enwad [ddywsul, Daw o Sir Fflint, seraff y wlad,— Udgorn Dwywe ga wrandawiad." Wele ran eto o gynnwys ei lythyr, y cfiW- som y fraint o'i wele(I- Mae rhyw awydd gwneuthur engivi wedi dod dros fy mhen ar ganol ysgrifennu v llythyr, ac felly rhaid cael catiad-pwff- jiwff—poeri—pwff—dyma fo- Yn Nhrem yr Haul ceir meirioli-y rhllv, A daw'r haf i'r perthi; I Is gloyw nen, ca 'd'awen di Ryw hudol awr i delori. Pwff eto- Wyt genad Ion, utgana'r hyfrydlais I'r afradlon gwaetha Yn eiirias o Galfaria,—nes bo'th floedd Am newydd oesoedd drwy'r Mvnydd lsa." A'r llall yn ateb vir uchod, dyma'r cyfeir- iad oedd ganddo, y llwydda.som i'w gopio- Brysia fvnd a hwn i Wvndaf-hw-vliog, Bryn Caled gynhesaf, Lion ei brvd, Llanuwchllyn 'braf Yw ei frodir hyfrydaf." Os nad ydym yn eu difynnu yn vywir, <Jeuedi v ddau allan i'w cywiro. Mae yn rhewi allan, ac y mae v tan yn darfod yn y I ty, felly eadawn ar hyn heno. CYNWCH.

CWAITH DWFR BIRKENHEAD. I YMAD AWIAD AP -GLASLYN-. I red y mae yn hysbys. i haws byd, mai 1 yma y gwasanaethai Mr. John Owen (Ap Glaslyn), fel cenhadwr, dan nawdd "Cen- na-daeth Gairtrefol y Methodistiaid Calfin- :aidd.' LIafuriodd yn egniol, ffydd Ion, ac -offeithiol, gan gario y Genhadaeth yn mlaen gyda. mesur o lwyddiant cysson am diros ddwy flynedd, a hyny dan armgylchiadau i eithria.doI o anhawdd. j Pregethai yn y ddwy iaith bob Sabbath, gan gynnal cyfarfodydd diwylliadol ac ad- loniadol gyda'r plant a'r bobl ieuaingc bob wytihnos yn ddiball, haf a gaunf. j Nos Iau diweddaf eviinciliwvd cyfarfod ■cyffredinol gan y gweithwyr a'u teuluoedd yn y Recreation Hall '—fel arddangosiad. o'u parch a'u gwerthfawrogiad o wasan-! aeth Mr. Owen yn eu plith, prvd y cafwyd anerchiadau a chaneuon nwroaiol i'r achly- i snr; a galwodd Mir. J. H. Parkins, cadeir- "Võd y cyrfarfod, ar Ap Glaslyn i'r llwyfan i dderbyn teyrnged y bobl, vn v ffurf o 1 a.iir uielvn' mewn pwrs hardd—am ei wraith bendithiol yn en plith. Yr oedd anorchiad y prif Arolycydd Parkins, yn llwvthog o I ganmoliaeth i'r cenhadwr, ac attegwyd htnv yn effeithiol gan Mr. W. H. Anderson. nrif beiriannydd y gwaith, gan ofidio yn ddiwys o herwvdd y gollcd gvffredinol a goid trwy ymadawiad An Glaslvn o'r lie. Diolchodd Mr. Owen yn gynnes iddynt oil. mewn nnerchid Raesneg a Chyinraeg, a dirwynedd ei svlwadau i fvnv gvda chan o ffarwel, effeithiol, nas anghofir vn fuan. Derbvniodd Ai> Glaslvn dvst-lythyrau rhagorol oddi wrth G&rphoraptli Birkenhead, trwv law Mr. Parkins, ac oddi wrtb con- tractors,' trwv ]pw Mr. G. W. Stirling, a chyda'ch caniatad, Mr. G^l., ni a ddodwn I un o'r cyfrvw ger bron eich darllenwyr, yn yr iaith v'i bvs-,rifejqwyd:- 'Bm-kenhead.C.orporation Water, 26th Janauiry, 1915. 'It is with very great pleasure that we give our testimony ,to the good' work which Mr. John Owen (Ap Glaslyn), has done among tb-o men and their families employed It on the above constructional work. { Mr. Owen came to us nearly 2t years ago, to take up the missionary duties under the Calvinistic Methodist Association of North Wales, and through his energies has been able to gather together a large congrega- tion. Mr. Owen has also been instrumental in getting up concerts, and other social en- tertainments, including singing classes among the children resident here, and among all denominations. It is with verv great regret that we learn of Mr. Owen's impending deoartnre, a^ his efforts have fbeen veiry successful, and very much appre- ciated' by all. The various offices held by Mr. Owen will not readily be filled, pro Robert McAlpine and Sons. G. W. Stirling. Public Works Contractors.' Bydd vn llawen ;gan liaws cyfeillion y cen- hadwr ddarllen yr uchod—ac vn neillduol fellv v p-,ircliiis gyfundeb a gynnrycbiolai. Cvhoeddwyd y bvdd iddo draddodi ei bregeth ymadawol nos Sabbath, v 7fed o Chwefror, yn y Capel Cenhadol.—Gohebydd.

Y 'S U L TAN.' I Y Sultan aflan a dieflig-anferth Angbenfil gwrthnysig: Och adyn gwaed-sychedig-myrdd- iynau Gyrcha i'w rwydau yn garcharedig. Galluoedd Ewrob Ag byll wedd heria, Eu Hysgenhadon llesgion a wawdia, Eu hoeraidd ystwr a ddiystyra. Yn ei wane farwol ymlaen cyfeiria Drwy y wlad erlidia-Gristionogion, Ow! druenusion, dychryn deyrnasa.. Troi mynwent o Armenia—wna'r adyn, Ni oddef fwthyn heb ei ddifetha O gwawried y bendigedig-fore, I fwrw'r mileinig Ormes-deyrn, grymus a dig O'i holl ailu ellyllig. Y Diweddar Ap CLEDWEN, Gwy therm. I

Dychwelodd y fyddin Gymreig i'w pen-1 cadlys yn Llandudno dydd Sadwrn, ar ol teithio drin-y sir Feirionydd a sir Gaernar- fon. Bu y daith yn llwyddiannus, ac vm- restrwyd llawer o filwyr o'r newydd. Teith- ) iwyd dvdd Sadwrn o Bethesda i Llanfair- i fechan, lie y cafodd y fintai ymborth, ac oddi yno i Penmaenmawr, lie y cymmerasant I dren am Landudno. I Dydd Mercher ydoedd dydd pen blwydd y Caisar. Treuliwyd y diwrnod yn dawel yn Germani. Gwasanaethau crefyddol yn ben- af a gynnelid. Y mae Undeb Cynnulleidfaol Sussex wedi onwi y Paroh. R. J. Campbell am gadairi, Vul* Cycaulleidftol Liopar « Chymru, I

Y LLONGAU TANFORAWL. ) Y mae pwngc y llongau tanforawl (' submarines ') wedi dyfod yn pgo adref. Y mae y gelyn Germanaidd wedi. ymddangos yn yr afon Mersey, neu o Ii fewn ychydig filldiroedd iddi. Ac wedi suddo amri-ii- longau, ac yn eu mysg un Gymreig. Dydd Sadwrn ymddangosod 1 un, os nad chwaneg, o'r llongau hyn ar arfordir swydd Lancaster, a chymmer- asant feddiant o amryw o longau mav nachol, gan eu suddo, ond rhoddwvi cyfle i'r dwylaw i fyned ymaitli mewn cychod, gyda'u meddiannau personol. Pa un ai un neu ddwy o'r llongau tan- forawl hyn oedd wrth y gwaith sydd destyn dadl. Dywed rhai o'r llongwyr mai'r U.21 oedd yn gyfrifol am y gwaith tra y dywed eraill mai U.31. oedd. Os y gyntaf, y mae yn un o'r llongau tanforawl diweddaraf a mwyaf a fedd Germani. Dywedir v gall y math hwn o longau defthio rhai miloedd o filldir- oedd heb fyned yn ol i'w porthladd. Y mae rhai o'r farn y gall y math hwn forio tair mil o filldiroedd, a bod yn ab- sennol o'u porthladd am dair wythnos o amser. Os un felly oedd yn agos i Fleet- wood a Liverpool dydd Sadwrn, hawdd credu y gallai drafaelio y siwrnai faith heb lawer o drafferth. Y mae dwy ffordd i ddyfod o German! neu Belgium ar hyd y mor i'r Mersey. Y ffordd havrddaf i long .elynol, ond, hefyd, y feithaf, ydyw o'r afon Elbe, heibio gogledd Ysgotland, yr hyn fyd l- ai yn agos i un cant ar ddeg o filldir- oedd. Y ffordd arall sydd o Ostend (dy weder) drwy y Sianel, heibio Land' End. Ni byddai hyn ond 750 o filldir- oedd. Nid hawdd, pa fodd bynag, i longau'r gelyn ddyfod y ffordd olaf hon, gan ei bod yn cael ei gwyJio yn fanwl, Re, hefyd, yn llawn o'r mines ffrwydrol. Ond yn y naill ffordd neu y llall, byddai y daith ol ac yn mlaen yn llawer llai na'r tair mil o filldiroedd a nodwyd. Nid ydyw o lawer pwys pa un o'r ddwy ffordd a gymmerwyd. Yr hyn sydd bwysig ydyw, fod y peth yn ffaitb, ac yn bossibl. Dywedodd v Llyngesydd Tirpitz, ychydig wythnosau yn ol, y byddai i Germani wneyd ymosodiad ar longau masnachol y wlad hon. Bellach, y mae wedi dechreu, a rhaid i ni fel gwlad gymmeryd sylw o'r possiblrwydd o hyn. A ydyw Germani yn bwriadu llofrudd- io dwylaw v llongau anffodus a ddaw i'w chyrhaedd ni wyddom. Dydd Sal- v{rn ymddygasant yn y fath fodd nas gellir ewyno o'i herwydd. Ond o dan amgylchiadau gwahanol, y tebyg ydyw y suddir llongau heb roddi un cyfie i'r dwylaw i acliub eu bywydau. Y mae Germani ar bob amgylchiad wedi ceisio cyfreithloni ac esgusodi ei gwaith yn lladd y diniwed a'r ieuaingc. Dyna a wnaed gan awyrlongau y gelyn, ar ar- fordir ein gwlad, ac mewn manau eraill. Dydd Sadwrn, fel ag y dywedwyd, trugarog a graslawn mewn ymddang- osia.d oedd y gelyn, ond am ba faint o amser y parha fellv. nis gallwn ddy- weyd. Fodd bynag, os ydyw y gelyn i lwyddo i ymosod ar ein llongau, fel ag y gwnaeth dydd Sadwrn, y mae y ewestiwn yn tueddu i fod yn un "difnij ol. Mor bell ag y gwyddom, nid oed. gan v Llyngesydd Tirpitz ond eisieu yehydig o esamplau yn y cyfeiriad hwn. Dyma ei eiriau:—' Os bydd i hyn (sef, suddo llongau gyda'u morwyr) II ddigwydd unwaith neu ddwywaith, I byddai masnaebwyr yn cael eu rhy- buddio. Byddai i'r dwylaw wneyd dal' I' pariadau cyfattebol, neu—a dyma ein hamcan—byddai masnach yn cael t i chyfvngu yn y moroedd peryglus. Gwyr y Llyngesydd Tirpitz, wrth gWM, fod genym lawer porthladd, a bod nifer ein llongau yn fawr, ae, ar y llaw arall,. nad oes gan Germani, ac na fydd ga-i- ddi yn fuan longau tanforawl o'r dos- barth mwyaf. Nis gwyddom nemawr I pa nifer sydd ganddynt, neu a fydd gan- ddynt yn y dvfodol, ag y gallant eu heb- gor at y gwaith hwn o ymosod ar ein masnach. Nid ydynt o gwbl yn debyg o lwyddo, ond gallant wneyd cryn lawer o anhwylusdod, yn enwedig i'r llongau arafaf, pa rai sydd yn y mwyafrif yn ein marsiandiaeth gartrefol. Rhaid cael. ac fe wneir darpariadau i amddiffyn ein llynges fasnacliol rhag rhuthriadau o'r fath hyn. Un cam effeithiol yn y cyfeiriad hwn fyddai rhy- buddio perchenogion llongau o'r manafi peryglus ar ein harfordir. Byddai hyn yn sicr o fod yn llwyddiannus, tra na byddo gan Germani ond digon o longau tanforawl i fygwth ond rhai o'n porth- laddoedd. Gall y Llywodraeth, hefyi, yswirio y llongau a'u llwythi, a byddai i hyn ddvfnhau yr ymddiriedaeth. Nid I mor hawdd ydyw dyweyd pa beth fydd- i ai oreu i gyfarfod a'r ymosodiadau eu hunain. Hyd yn hyn, nid oes genym! hanes am unrhyw long yn derbyn niwed oddi wrth y Hong danforawl, os byddai yn cael ei gwylio gan y dosbarth hwnw ¡ o longau a elwir destroyers.' A oes gan y Llywodraeth ddigon o'r dosbarth j hwn o longau i'w hebgor i wylio ein porthladdoedd sydd gwestiwn. Pa fodd bynag, nid ydym yn ofni ond ychydig o anghyfleusdra. Nis gall y gelyp wneyd1 llawer o lJiwW i ri, I

¥ENOS LICHTNWC ? COUCH CURE  B ? The Ideal family remedy. Cont&iM ?Bjg? no opium, morphine, paregoric. or ?E? noto he0 r p ?a??f ul drug. Curea at &U ago& ?OUCHSCOLDS COUGHS,COLDS ?M Veno's is the surest &nd speediest '????XB cure for these winter ills, the best pro. ????? tection agair?t more serious dangem. C^ HILDREN'S jjT COUGHS BSi Soon leld to Veno's—even Whooping ?tj? t???jM? t cough. And there is no trouble ia gi,?yit children simply love Veno's, C?< '*«' ??? "? ?. l_3r £ (5 I gm ?''?* <'?<t? "'? "or.. f?t ? t ?.? ? U <r<?-y???'<. ??;« tub* oJL?*)L ?? ? «t<Mt«. <A<y *r* H? Bottte ?? jv.st ae?c? as Ymo

CLOCAENOG, GER RHUTHYN. LLADRAD. YN heddlys Rhuthyn, dydd Llun, cyhudd- wyd gwraig briod—Jane Owen. Bryn Moel —o ladratadofednod, eiddo Mr. Christopher- son, Ty'nymaen, ar y 19eg o lonawr. Dy- wedodd yr erlynydd iddo yn lied hwyr y noswaith o dan sylw fyned i edrych am ei nx)wls/ a chanfod 61 traed rhywun yn yr eira. Canfyddodd, hefyd, fod rhai or ieir wedi diflanu. Dilynodd 61 y traed, a chan- fyddodd eu bod yn cyfeirio tua thý- Jane Owen. Y dydd dilynol cafodd yr ieir a gollwyd yn siop Mr. John Williams, Rhuthyn, wedi eu gwerthu yno gan y ddiffynyddes. Addefodd y wraig ei heuogrwydd, a rhwymwyd hi yn y swm o 5p. i ymddwyn yn dda a gonest am y deuddeng mis nesaf. Erchwyd hi, hefyd, i dalu 6s. o gostau y Ilys, a 6s, i Mr. Christopherson am yr ieir.^

PRION, GER DINBYCH. Y GYMDEITHAS LENYDDOL. CYNNALIWYD cyfarfod o'rgymdeithas uchod nos Wener, lonawr 29ain, o dan lywydd- iaeth y Parch. T. Williams (gweinidog). Cymmerodd dadl ddyddorol le ar y testyn, Pa un ai gwella neu gwaethygu mae'r byd? Dros ei fod yn gwella darllenwyd papur gan Miss Williams, Brynlluarth, a chefnog- wyd hi gan Miss Parry, Rossa Bach. Dros yr ochr arall darllenwyd papur gan Miss Jones, Nant, a chefnogwyd hi gan Mr. J. Evans, Lodge. Wedi dadl frwd rhwng amryw o aelodau pleidleisiwyd, a chaed mwyafrif dros fod y yd yn gwella,' a mawr hyderwn hyny. Yn ddilynol daeth Mr. D. Griffiths a'i barti yn mlaen i ganu 4 Cartref;' a chanodd y c6r meibion, hefyd. Myfanwy,' o dan arweiniad yr un arweinydd. Diolchwyd yn gynnes i bawb a fu a rhan er gwneyd y cyfarfod yn llwyddiant. u IjOHEBYDD IJLKOL.

Wedi Ei Llvvyr Barlysu. Mewn breuddwyd gwelodd ei hun wedi ei gwella gan Dabledi Dr. Cassell. Cafodd rai, a—daeth ei breuddwyd yn wir. [ffN),} \);1 ilrs. Hopkins, Southampton. Mrs. Hopkins, 31, En- glish Road, Shirley, Southampton, a ddy- wed :— Parlyswyd fl. Byddai raid i mi gael fy nghodi i mewn ac allan o'm gwely, ac fel y gos- odid fl, felly y gorwedd- wn. Nid oedd triniaeth feddygol nac ysbytty yn gwneyd un lies i mi, er i mi gael fy rhwbio, fy ngosod dan drydaniaeth. ac i bobpeth possibl gael ei dreio. Yr oedd fy nghoesibcb ymddangosiad yn farw, bron yn ddu, ac heb deimlad ynddi o gwbl. Barnai pobl y dylasai gael ei chymmeryd ymaith, ond ni wnawn gyttuno. Cefais Dabledi Dr. Cassell (yr oeddwn wedi breuddwydio y buasent yn fy iachau), ac yn mhen amser gwelais y gallwn symmud fy nhroed. Yna aethum o gwmpas ar faglau, ac o'r diwedd cerddais allan heb unrnyw gynnorthwy. Daeth pobl i'w drysau l'm gweled. Yr oedd fel gwyrth ddiweddar. Yn awr yr wyf cyn iached ag erioed.' TABLEDI Dr. CASSELL. y M Tabedi Dr. Ca-soll 'n f, h wir- toneddo! a cliy-.v.r ar gyft r pob muh ov/rndi.l nerfol neu gorph.irot yn yr ieualgc neu r h. soddir liwy o fylweddau di-bfrypl, yn n:c da :ir ftt'.itii brw- r yr all. o'r (ano f.lJau lit rko., a: y niaent y feddyginiaeth sicraf ar gvter ;— Methiant Nerfol Parlysiad y N erfau Parlysiad Asgwrn y Cefn Parlysiad Babanod Neurasthenia' Gwendid Nerfol Diffyg Cwsg Diffyg Gwaed Anhwyidcb yr Elwlen Diffyg Trcuiiad Anr-hr efn y Cylla D ffyg Mafcth AnhwyJeierau yn Difa Crvniad y G.uou DiiFyg Yni Gw&udia Hcnaint, ac y rment yn werthfawr neillduol i F-rauiaPthod, ac ar Gyfnodau P>vysig Jiywyd. Y mrc yr noli tferyll- v.-Yr ztr ystorfeydd yn mliob pard) o'r byd \"11 gwerthu Tai>ledi Dr. G'aasell ani lOAc., Js h)c.. a 2s. —y m-,iiitioli 2s. 9c. ydyw yr un mwyaf drhoJ. Au- fonir Cyflenwad Rbad ar Brawf i chwi ar <! i tbvmad enw a chvfeirua a dau s!a'r.p ar i;y;n' y cinliad a pha^io. Cyf:ria.(l :)r. C"f::i'" Uv, LW. lllox P. 193), Chester Road, Mat'.chfe.ster.

Y mae Mr. Masterman yn ymddiswyddo o'r swydd o Gangihellor Duciaeth Lancaster, a'i sedd ar y Weinyddiaeth. Pan agorir y Senedd dywedir y bydd dros ddau gant o aelodau yn absennol o herwydd eu cyssylltiad a'r rhyfel. Bydd agos i 180 yn absennol am yr un rheswm o Dy yr Arglwyddi. Tra yr oedd bachgen bychan yn cerdded ar hyd un o heolydd Grimsby, ar ei ffordd i'r ysgol y boreu o'r blaen, rhoes gic i barsal bychan oedd yn y gwter, ac er ei syndod gwelodd liaws o sofrens a hanner sofrens yn gwasgaru ar hyd yr heol. Aefchi a hwy i or- saf yr heddgcidwaid, a chaed fod yna 71p. ya y parse]. Collwyd hwy gan wraig i fas- nachwr, ac vn mhen ychydisr amser galwodd nachwr, liedageidwaw i roddj hysbysrwydd gyda'r o'i t'holl.d.