Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
10 erthygl ar y dudalen hon
I I. THE OMNIBUS. I
I I THE OMNIBUS. I [Things Sten mi Hemri htf the Conductor.] I There is a coating of six inches of snow on the Sugar Loaf. The only commodity that does not strike these day#—matches. The discharged soldiiets at Capel Hendre Me hot stuff on billiards. At Amman ford, gloves can be bought at 7d. a pair; but are they striking "? Llangadock and Llansadwm propose erect- ieg their own memorials to fallen heroes. There is a coal-miner at Ammanford who aoea to his work on horseback. Swank! goes to h is work on horsebac k Swank! The Llandovery Fire Brigade have not yet had a practice. Better the day, better the deed. A wag recently compared the station of Ffairfach with Paddington. Another optical illusion. The order restricting the sale of sweets at theatres, &c., was recently' withdrawn. Look out, girls. It is our duty to leave tRe world better to those who succeed it.The Mayor of Llandovery. There were 30 wet days recorded locally for the month of December last year. A thirsty record. There has been quite a rush for hot-water fcottles and bricks during the cold weather. Cold ie (a) et. The poetic effusion of one of our advocates at the last Police Court predicts for him a future in that direction. There are 38 public-houses in the Llan- dovery area. This works out at one to every 142 of the inhabitants. Gardeners are reported to be demanding a minimum wage of 12 1 Os. a week. Dig hard," and they may get it. There are 47 public-houses -in. the Amman- ford atea, compared with 48 in the Llandilo division. A neck-to-neck race. The artistic capabilities of a Llandovery Councillor are shewn by his drawing of a plan of the proposed drainage scheme. The Government offer to the Miners' Fede- ration of Great Britain is understood to be a flat rate increase of I s. 6d. per day. I Carmarthenshire farmers are afraid that the pike in the River Towy will come out of the eiver and worry the sheep. A fishy story! At a certain ancient borough it is predicted the population will have increased in ten years' time by a thousand. Energetic, aren't they? Everywhere the conduct of the licensees is reported as good by the Deputy Chief Con- stable. It speaks well of the Government Ale. A well-known employer of labour accounts for the cause of the recent strikes as a little reaction after the horrors of war. Some reaction, too! Coal is selling at Ullapoot (Cromartyshire) at 6s. 6d. per cwt, and when the cost of delivery is added, people pay from £ 7 to £ 7 5s. per ton. The Mayor of Llandovery is keen on advancing with the times. His latest motion is the connecting of Llandovery with Senny- bridge by railway. The strike fever is spreading. On Tuesday last, the magistrates at Swansea downed pens and charge sheets owing to the icy coldness of the Court. One of the old-fashioned records was created on Monday last at the Ammanford Police Court. The proceedings finished at 5.45 p.m. Better late than never. ? The mines and quarries general report for last year shews that the number of deaths caused by accidents at all coal-mines of Great Britain and Ireland in 1918 were 1,395. A presentation of a pencil was made to a prospective bride recently, with the remark from an old acquaintance: Record all his virtues, but leave his wickedness for the wor ld to multiply." The Labour element of the Llandovery Council is strong, and at the last meeting a committee consisting of the majority of the Labour members were appointed to report on the drainage question. Some of the Welsh miners' leaders who had occasion to go to London during the railway strike could find no conveyance to take them and their portmanteaux from Paddington to the City. The Coal Controller has consented to re- ceive a deputation from the Executive of the South Wales Miners Federation in respect of a claim that men who work regularly week-ends in coal-mines shall be paid over- time rates. I say with all solemnity on behalf of the Government that we are determined to fight Prussianism in the industrial world exactly as we have fought it on the continent of Europe with the whole might of the nation. —Mr. Lloyd George this week. H. Majesty the King, at the openinig of Parliament on Tuesday afternoon, spoke effectively on the housing accommodation of the country, the fulfilment of the pledges given to Trade Unions, and for the preven- tion of unfair competition, by the sale of im- ported goods below their selling price in their country of origin. The beautiful notes of a trumpet could be ,heard coming from the direction of High Street recently. Near by a young lady was busily engaged in the rendering of Home, Sweet Home." Quite a pathetic incident, ,for the latter was disposing of the remnants of her dear old home to The Trumpeter who, by the way, was the ragman. A member of the 53rd Welsh Division, and which includes the 4th Welsh Regiment, has written home from Egypt to state the working of the New Army education scheme among the Welsh troops. Regular classes are being held m barracks daily. At Mustapha a college has been formed to meet the needs of the pupils.
IA Temporary Settlement.I
A Temporary Settlement. WORK RESUMED ON MONDAY. I A meeting of the Western Anthracite miners was held at Swansea on Saturday last, when it was decided by a majority of 3,350 to resume work pending the expiration of fourteen days' notice to be handed in. How- ever, it is to be hoped that in the meantime a settlement will be effected. Following this decision, the miners throughout the Amman Valley resumed work on Monday. At the meeting, Mr. J. D. Morgan pointed out that the tendering of the notices without first of all referring the dispute to the Joint Board and without obtaining the consent of the Federation was as unconstitutional as the strike ilou, and that the men were placing an insurmountable barrier in their way, notwith- standing they were starting work on Monday, to get the owners to consider the points in dispute, as probably the owners would demand the withdrawal of the notices before any discussion would take place. Therefore, he and Mr. James strongly urged the meeting to suspend the notices until such time as nego- tiations would be exhausted, and until they could have the consent of their own Fede- ration. Ultimately, it was decided to suspend the tendering of the notices for a week. In the course of the discussion, Mr. J. D. Morgan read the following important letter:— South Wales Miners' Federation, February 5th, 1919. Dear Sir,—In accordance with your re- quest I have tried to fix up a meeting between the owners and yourselves to discuss the stop- page in your district, but have failed. The following is a copy of the reply received from the secretary of the Coalowners' Association: — The owners have gravely considered your suggestion now submitted by the workmen's representatives for a meeting to discuss the question which has led to a stoppage in the Amman Valley, but as the men ceased work without notice, they regret they cannot agree to any meeting until the men have resumed work.' This reply carries out the procedure and agreement of the Conciliation Board agreement and the agreement of the 26th March, 1918, Which set up the Standing Dis- putes Committee.— Yours faithfully, Evan Thomas, Assistant Secretary."
ILocal Wedding.
I Local Wedding. The wedding was solemnised at the Salem (C.M.) Chapel, New Road, Llandilo, recently, of Mr. Morgan Morgan, Sunny Side, Tirydail Lane, the genial secretary of Elim Church, Trrydail, to Miss Margaretta Mary Davies, Sunny Side, New Road, Llan- dilo. The bride is a daughter of Mr. and Mrs. D. E. Davies. The Rev. J. E. Davies, late of New Jewin Chapel, London, assisted by the Rev. W. Nantlais Williams, Amman- ford, officiated. Mr. Charles Davies, of Swansea (brother), gave the bride away. Wele ddydd eiclf gobeithion Wedi dyfod i ben, WeJe'r ynys yn eglur, A fu'n hiro dan ten; A chwithau'n cyd-rwvfo At y traeth yn gytun, A chariad yn glanio I w deyrnas ei hun. A oedd Chwefror tuag atoch Yn chwerw ac erch? Diofal yn fynych Yw Natur o serch Ond nid gwylio y tywydd Mae'r saint ar eu hynt, < Ond mynd i Bethsaida Sut bynnag bo'r gwynt. Os pallodd yr haul Oï ystaJell hen, Ddod i roi ar y fodrwy Foddlonrwydd ei wen, Gweld Haul mwy urddasol Y n cadi wnaeth ef, A chuddiodd y byd I roi cyfle i'r Nef. Os oedd gaeaf tu allan Yn teyrnasu yn ewn, 'Roed.d hi'n haf wrth yr Allor. Ac yn heulwen tu fewn. I Yr oedd gweddi y saint Yn gydgordiol gytun, A'r ddau o dan fendith Yr Arglwydd Ei Hun. Boed llwydd i'r anturiaeth, Sancteiddier y clwm Boed Gras ar yr undeb, Nid yw'r Arglwydd yn llwm, Mae ganddo ystorfa Ryfeddol ei maint, I Yn wadckxl wrth law At wasanaeth y saint. "A \TT A l<5 | ? I ?- I
IY Deffroad Gwerinol. I
I Y Deffroad Gwerinol. I [Anerchiad draddodwyd gan y Parch. Ffinant Morgan, B.A., B.D., Glanaman, yn y Workers' Forum, Rhydaman, Chwefror 4, 1919.] Dyma bwnc y dydd, a phwnc llawer dydd ddod. Nis gellir ei anwybyddu-llawei llai ei ddiystyrru a'i fychanu. Rhyw losg- fynydd mawr yw gweriniaeth heddyw, a' r olwg amo yn cenhedlu braw ac arswyd yn meddwl pob dyn difrifol. Nid oes hawl gan neb i fod yn ddibryder a difater mewn dyddlau fel hyn. Dyma awr gwerin y byd I Pwy faidd gysgu yn ddiofal a'r byd yn ferw drwyddo? Gysgadur, cwyd! Mae'r byd wedi deffro! Gweriniaeth ar ddihun—dyna ffaith fawr, bwysig y dydd yr ydym ynddo. Mae'n gynhwrf heddyw ar bum cyfandir. Na thwylled neb ei hun, ond sylweddoled mai cyfnod llanw gweriniaeth ydyw hwn. Yn y pen draw, nid oes yr un gallu fedr atal ei orlifiad; dim ond iddo lifo yn unol a greddfau dyfnaf moes a chrefydd. Cofied pwy bynnag faidd ei Twystro mewn modd gormesol dynged yr hen frenin balch a dwl, Canute. Bu ef yn ddigon dall ac ynfyd i osod ei ewyllys wyrgam yn erbyn deddf y mor. Anghofiasai am y tro fod honno yn ddyfnach ac yn rymusach na i orsedd ef ei hun. Ond nid hir y bu cyn iddo gael ei di- dwyllo. Nid yw gwreng na bonedd yn ddim ddeddf y mor pan gynhyrfo. Ond pwy ydych chwi," ebai rhywun, i geisio- dehongli peth mor fawr a hwn? Ai nid pwnc yw hwn i'r gwladweinydd? Ai nid ydych yn gosod eich traed ar Iwyfan gwaharddedig wrth ymdrin a phwnc fel hwn? Beth wyddoch chwi am y deffroad gwerinol, a pheth all fod gennych chwi ddweyd amo? Mewn gair, pa le mae eich trwydded neu eich tocyn hawl?" Atebaf y cwestiynnau hyn a'u cyffelyb trwy ddweyd fod gennyf ddau o resymau o leiaf. Gallwn chwanegi eraill pe bai rhaid. Yn un peth, ac yn flaenaf peth, gwerinwr ydwyf fy hun hyd graidd fy mhersonoliaeth. Dyna oeddwn a dyna ydwyf. Yr wyf felly o reddf a gwaed, ac hefyd o argyhoeddiad. Pwy fedd y synnwyr neu'r gynheddf honno fedr amgyffred gweTÍniaeth yn ei holl arweddau ond y gwerinwr ei hun? Peth arall, rydd ryddid ac hawl imi drafod pwnc mor ym- arferol a hwn yw fy mod wedi arfer rhodio yn llewyrch yr ysbrydol a'r delfrydol. Oddi- uchod y mae deall yr hyn syddd oddi isod. Dyn dall yw'r materolwr, neu, mewn geiriau eraill, y mae yn rhy ymarferol i amgyffred yr ymarferol. Ni fedd ar grebwyll ysbrydol i dreiddio i mewn i ddirgelion bywyd. Fe fedr agor dorau ambell i ystafell weledig, tra yn ddieithr hollol i uthredd ofnadwy byd y cymhellion a'r delfrydau. Dyma fyd nad yw yn bod yn ymarferol iddo ef. Nid yw rhyfedd yn y byd "iai Agnostic ydyw. Nis gall fod yn ddim arall, tra yn ddall i bwerau mewnol dynol ryw. Gwyr rhywbeth am y dwr a rhedo, ond nis gall weled y ffynnon o ba un y tardd ohono. Mewn gair, problem grefyddol yw' r broblem economaidd yn y gwaelod. Nis gall yT un dewin na'r un materolwr cyfyng ei weled iad eu gwahanu. Y mae'r naill wedi ymbriodi wrth y llall. Yr hyn a gysylltodd Duw felly na wahaned dyn. Mae'n wir y gellir gwahaniaethu y del- frydol a'r ymarferol, ond nis gellir eu dat- gystylltu. Gobeithio fod y rhesymau a nod- wyd yn ddigon o ymddiheurad dros fy ngwaith yn dewis testyn mor amserol ac ymarferol. Fel crybwyllwyd eisoes, oes gweriniaeth ydyw yr un bresennol. Mae dydd yr auto- crat wedi darfod—dydd yr autocrat fel unigolyn yr wyf yn ei feddwl. Mae lie i ofni ei fod mor fyw heddyw ag erioed, ond ei fod wedi newid ei ddiwyg. Mae'n bosibl ei gyfarfod welthiaty mewn Cyfalaf; bryd arall mewn Llafur. Fodd bynnag am hynny, oes gwerin y byd ydyw hon. Yr oedd yr hen Roegiaid yn dosbarthu hanes y byd i bedair oes neu oruchwyliaeth. Oes o wynfyd pur oedd y cyntaf I gyd-dedwyddwch di- gymysg a'i nodweddai. Marw o aeddfed- rwydd arferai pawb ei wneud oedd yn byw ynddi. Nid oedd angeu ynddi yn gostwng nerth yr ieuanc ar y ffordd. Y nesaf at hon oedd yr oes arianaidd. Oes uniongyrchol y codwm oedd hon, ac yr oedd yn ddirywiad ar yr oes euraidd. Oes gwerylgar iawn oedd hon. Ei harwyddlun oedd A Chain a laddodd ei frawd." Dilynwyd hon gan yr oes bres. Yr oedd hon drachefn yn greu- lonnach na'r un flaenorol. Dywedir i hon ddod i ben trwy ddifetha ei hun. Yr oes _1_£ „ 1 I I i 11 1 uiui wua yr un naiarnaiaa. reUlondeb" gorthrwm a'r cleddyf oedd prif nodweddion hon. Mae'n wir mai rhaniad tybiedig a dychmygol o eiddo r meddwl Groegaidd oedd yr oesau a enwyd. Mi gredaf, serch hynny, nad yw y dosbarthiad yn gwbl afresymol. Mae gwyddoniaeth hanesyddol, ar wahan i dystiolaeth y Beibl, yn tueddu i gadamhau fod yna sail gref 1 r dybiaeth. Beth bynnag am hynny, gallwn fod yn sicr ein meddwJ ein bod heddyw yn byw yn yr oes werinol. Dywed ambell i broffwyd llygadgraff mai hon yw r oes olaf cyn dyfod cyfnod y Mil- flwyddiant. Dywedant beth mor gryf a hynyna ar sail eu dehongliad o arwyddion yr amseroedd. Yr wyf yn rhestru fy hun yn eu plith. Dywed greddfau anniwalladwy ac an- esmwyth gwerin y byd heddyw fod yna rhywbeth mawr yn yr ymyl. Agorer y Beibl yn ddiduedd a darllener ef yn ddeallus, ac fe wehr mai oes ydyw hon a phroffwydol- iaeth bendant wedi ei roddi ynglyn a hi. Gresyn, onide, bod dynion yn cymeryd amynt i feirniadu y Beibl, ac heb erioed ei ddar- llen? Faint o bwys, yn enw rheswm noeth, y gellir ei osod ar fam dynion am y Gy,frol Ysbrydoledig, a hwythau mor dall iddo a thwrch daear i'r haul? Dyweded a ddywedo, dyma'r oes olaf yn ol Gair Duw; ie, ac yn ol tystiolaeth greddfaiu bywyd. Heb fynd ymheliach ar 01 y wedd yma ar yr oes werinol, gadawer i ni yn awr ddod wyneb yn wyneb a' r pwnc sydd ger bron, sef y deffrOad gwerinol. Gwnawn hynny trwy ofyn tri o gwestiynnau uniongyrchol mewn cysylltiad ag ef. I. Yn gyntaf, beth sydd wrth wraidd y cynhwrf neu'r deffrOad gwerinol? Beth yw'r achos neu'r achosion gyfrifant am dano? Nid oes angen eich darbwyllo chwi, o bawb, y rhaid fod yna achos neu achosion real iawn ddeffroad mor rymus ac eang a welir heddyw. Dywed rhai nid yw y cynhwrf ond gwaith cynhyrfwyr penwyllt a dilywodraeth. DywediT hyn, sylwer, nid yn unig gan liaws uchelwyr digydymdeimlad a delfrydau gwerin byd, ond dyma fam gan mwyaf o'r werin ei hun. A yw yn gywir? Atebwn, yn ddibetrus, Nag yw. Mae'r esboniad yn un rhy hawdd a chyfleus i draethu yr holl wir. Rhodder taw, meddai y dynion hyn, ar y cynhyrfwyr penboeth ac hyawdl eu tafod, dyna r deffroad neu'r cynhwrf yn, dibennu mewn dim. Nid cam a'r dynion hyn yw dweyd am danynt nad ydynt yn deal! eu hunain ddechreu, heb son am ddeall Eraill. Breuddwydio ar ddihun y maent. Hwyr neu hwyrach, daw dydd eu didwylliad! Os yw yn ngallu penboethiaid i greu deffroad mor fyd-eang a'r hwn yr ydym yn ei ganol heddyw. yna dywedwn eu bod yn ymylu ar fod yn hollalluog. Na, yr oil wna y cyn- hwrfwr penrydd yw cam-gyfeirio y deffroad, ac nid ei wneud yn bosibl. Mae ei achos nid ynddo ef, ond yn ngreddfau dyfnaf y werin. Onribae fool y greddfau hynny wedi ym- deffro. diallu hoillol fuasai y penwyllt. Nid oes gennyf rithyn o gydymdeimlad a dynion penboeth mewn byd nac eglwys; ond yr wyf yn edmygwr hanner-addolgar o bob dyn deffroedig ei feddwl a'i galon. Onid y rheol ddieithriad yw fod y penboethyn yn y diwedd yn diffodd pob deffroad. Efe sydd yn cyfrif am bob adweithiad (reaction). Cyfle'r auto- crat yw eithafion, y penboethyn. Yr hwn na chred hyn, ni chred i'r haul godi. Nid dyn r haul godi. N??*d d 1 i'w gefnogi felly yw penboethyn, ond Ïw ddisgyblu ac i' w gadw ar reiliau prif-ffordd y greddfau. Pam hynny? Oherwydd mai dyn yn tasgu ydyw uwchlaw drychiolaeth ddychmygol. GwêJ y byd ar ben, oblegid na wel ynddo gyfle iddo ef fod yn ben arno. Dyn hunanol ydyw oddimewn iddo ei hun. Byrhoedlog yw pob deffroad rydd yr awenau yn Ilaw yr eithafwr dibarch o hawliau Duw. Gyrru' r cerbyd i' r ffos yw ei hanes ymhob oes a gwlad. Nid oes ond y sobr ei feddwl a'r pur ei galon fedd hawl gyfiawn i fod yn dywysydd (guide) Ïr werin mewn oes mor gynhyrfus a hon. Nid y cynhyrfwr herfeiddiol felly yw achos y deffroad pre- sennol. Rhyw greadur yw ef yn ymborthi ar waeledd dynion ac yn gloddesta ar eu diffygion. Nis gwna ddim ac nid oes ynddo allu i ddyrchafu cymdeithas. Nid yw amgenach na'r gwallgofddyn. Cymerwch gyngor gennyf—os na chymerwch, ys dywedai hen bregethwr-wag o'r blaen, chwi gewch ef —os byth y dowch ar draws y penboethyn, ciliwch oddiwrtho, ac fe dderfydd am dano. Gadawer i ni yn awr ymhellach edrych yn ddyfnach i achos y cynhwrf presennol. Mae'r dull poblogaidd o'i briodoli i waith dyrnaid o gacwn pigog yn hollol anfoddhaol fel dehongliad. (1) Cyfyd yr achos dyfnaf ohono o gyfeiriad crefydd. Mae hwn yn ddywediad go hynod ar un olwg. Beth sydd a fynno chrefydd a deffroad fel hwn? Pa berthynas ddichon fod rhyngddo a chrefydd o bopeth? Ai cellwair ydych neu ynte a ydych o ddifrif? Atebaf yn ddiymdroi er mwyn tawelu eich meddwl fy mod yn meddwl yr hyn a ddywedaf. Dywedaf ef unwaith yn rhagor. Yn wir, yn wir, yn y gwae,lod dwfn, achos pob cynhwrf gwerinol yw cynhwrf crefyddol. Wrth hyn y golygwn fod ysgydwad y greddfau crefyddol, sef greddfau disigl y natur ddynol, yn blaenori ac yn achosi ysgydwad y greddfau economaidd ac ymarfer«l. Gobeithiaf fy mod wedi gwneuthur y gosodiad hwn yn ddigon pendant a diamwys. Er mwyn egluro ein meddwl, awn yn oli ddyddiau Calfin a Luther. Dyma ddeuddyn buont yn ysgwyd Ewrop benbwygilydd. Yn rhyferthwy byth- gofiadwy y deffroad Protestanaidd deffrodd gwerin Ewrop gyntaf. Gwir mai deffro yn uniongyrchol wnaeth y pryd hwnnw i w hangen ysbrydol a thragwyddol; ond y mae pwy bynnag sydd yn hyddysg yn hanes y byd yn gwybod fod dynion y pryd hwnnw hefyd wedi deffro yn anuniongyrchol i'w hangen.ion tym- horol. Wrth greu syched am Dduw, crewyd syched hefyd am fywyd cymdeithasol mwy cydnaws ag hawliau dyn fel dyn. Mae'n wir fod yna gryn wahaniaeth yn syniad Calfin am ddiwygio a'r eiddo Luther. Gwahan- iaethu oeddent yn y moddion, ac nid yn y dyben mewn golwg. Adeni yr unigolyn oedd pwrpas Luther. Nid oedd ef yn ewyllysio creu eglwys newydd. Dyna'r rheswm paham y mae' r eglwys Lutheraidd a' r un Babaidd mor debyg i w gilydd. Adeni cymdeithas oedd pwrpas Calfin. Cyhoeddodd ef anathema uwchben yr eglwys Babaidd, a mynnodd sefydlu eglwys newydd mwy cydweddol a'r Testament Newydd. Iddo ef, medd Dr. Fair- bum, y mae Ewrop yn ddyledus am bob sefydliad rhydd. Nid dweyd hyn yr ydwyf am fy mod yn Fethodist Calfinaidd, ond am dyna ffeithiau hanes. Calfin, cawr-feddyliwr y Diwygiad Protestanaidd, oedd y cyntaf i fyned ati o ddifrif i dorri cadwynau gormes ac hualau caethiwed. Yr oedd eraill wedi cynnyg gwneud hynny o'i flaen, ond wedi methu. Yn ganlynol i'r Diwygiad Protestan- aidd gwnaeth gweriniaeth gamrau breision i gyfeiriad rhyddid gwladwriaethol. Decheu- odd o ddifrif fyned allan o'r Aifft ar waethaf bygythion ami i Pharaoh digydwybod. Dar- llener hanes y cyfnod ac fe welir fod y deffroad crefyddol wedi bod yn achos deddf- wriaeth fwy rhydd a thirion a mwy cyd- weddol ag urddas dyn fel dyn. Bwrier golwg drachefn ar ddeffroad crefyddol y ddeu- nawfed ganrif. Hwnnw, fel mae'n hysbys, rhoddodd fod i'r Ysgol Sul yng Nghymru. Yn arbennig ceir yn yr Y sgol hon ddeiliaid _1 11 canoi oea, nen ac leuamc. Umd hyhi fu magwrfa a mamaeth meddwl y Cymro? Onid yma y dysgodd y Cymro ddarllen a meddwl drosto ei hun? Onid yn hon y dihunwyd ei gynheddfau? Credaf na fuasai deffroad gwerinol yn bosibl onibai am yr Ysgol Sul. Rhaid greddfu hawliau Duw cyn y gellir deffro greddfau y werin. Credaf mai yng Nghymru, yn anad un wlad, y ceir cych- wyniad pob deffroad gwleidyddol yn union- gyrchol neu anuniongyrchol. Y mae y deffroad, gwerinol yn dilyn camrau y deffroad crefyddol yn ddieithriad. Mor anniolchgar o ddall yw'r dynion hynny felly wadant hawl y dwyfol ar eu gwarogaeth. Pe bai eu j gwybodaeth o hanes yn ddyfnach, hwy gyd- j nabyddent ar y ddeulin eu dyled i grefydd. Ond dyna-beth da! son. Y mae liaweroed? heddyw wedi myned o dan gyfaredd y diafol j ) r ifath raddau fel y mae yn gallu eu cadw I yn gaeth yn ol ei ewyllys. Llywodraethir hwy nid gan rheswm a tfydd, ond gan fym- pwy a nwyd anniwalladwy. Achos arall y deffroad gwerinol oedd y Chwyldroad Ffrengig. GeHir galw hwn yn achos anuniongyrchol. Darfu i'r cynhwrf hwnnw gynhyrfu gwerin gwar pob gwlad i fesur mwy r.eu lai. Daeth y werin i deimlo'i gadwyn sydd yn gwaseiddio yn rhyferthwy hwnnw. Cyfnod agor Ulygaid oadd hwnnw, ond i'w cau eilwaith. Mae'n wir i'r deffroad hwnnw rhodd I bod i laweroedd o bethau annymunol, ond ni chafodd y werin eu hawliau drwyddo. Ar luman y cynhwrf hwnnw oedd y cyfenwau, "Rhyddid," "Cyd- raddoldeb," Brawdoliaeth." Dyma rhyw- beth o 'r diwedd, ebai gwerin Ffrainc, gwedi troi'r byd wyneb i wacred er mwyn ei gael yn beth ymarferol. Ond druain ohonynt, ni ddarfu iddynt ddefnyddio' r moddion oedd yn cyfateb i'r pwrpas mewn, golwg. Twyllasant eu hunain, neu, > yn hytrach, fe'u twyllwyd i gredu mai dyna'r un peth oedd eisieu i gael rhyddid oedd cael gwared o' r duciaid a' r arglwyddi. Ni fu y fath gamgymeriad erioed. Un peth oedd cael gwared y duciaid a' r uchelwyr diras a digydwybod; peth arall oedd cael gwared ar hunan-gais brwnt ac aflan. Wrth symud o'r ffordd y gwyr mawr," fe Ijymrodd y gwýr bach" eu lie. Dyna' r oil ddigwyddodd oedd symudiad gorthrwm o r uchelwr i'r gwerinwr. Y dynion waedd- asant fwyaf am ryddid fu y gwaethaf i gaethiwo. A lwyddodd y Chwyldroad hwnnw? Do a naddo. Mor bell ag y mae ambell i ystorm ar ei hynt yn teneuo y goed- wig, fe lwyddodd. Bu yn foddion i ddwyn delfryd y werin yn fwy i'r amiwg. Mor bell ag yr oedd mudiad gwirioneddoi yn y cwestiwn fe fethodd yn druenus. Paham hynay? Am y rheswm fod y cynhwrf wedi methu gwahaniaethu rhwng yr hanfodol a r I digwyddiadol. Yr oedd arwyddeiriau y Chwyldroad wedi eu gosod o chwith af fanr gweriniaeth. Peth ag sydd gan bro fwerin hawl iddo yw rhyddid, ond cheir mo hoao ond ar liwybr yr Efengyl. Gwrthdroad ar egwydd*rion cymdeithas yw pob Chwyldroad, a dyna pam y metha yn ddieithriad. Beth olygwn wrth hynny? Wel, hyn. I gael rhyddid, rhaid peidio byw i rhyddid. Mewn geiriau eraill, yr oedd arwyddeiriau y ChwyI- droad Ffrengig wedi eu gosod wyneb ) waered. Rhaid newid order y cyfenwad. Rhaid gosod Brawdoliaeth, Cydraddoldeb, Rhyddid yn lie Rhyddid, Cydraddol- deb, Brawdoliaeth." Dim ond brodyr eill fod yn rhydd mewn gwirionedd. Neu mewn geiriau gwahanol, y mae gorbrysuro delfrydau yn atal eu dyfodiad. Nid y ffordd feraf yw'r ffordd i ryddid. Ni cheir brawdoliaeth trwy gyfrwng y guillotine. Fedr hwnnw ddim difodi hunangais. Nid trwy dorri pennau dynion y'u gwneir yn rhyddion, a gosod eu hunain yn babau anffaeledig uwchlaw pawb phopeth. (I'w barhau).
Lloffion o Lanfihangel.I
Lloffion o Lanfihangel. I Clywid clychau Eglwys y Llan yn seinio eu Hawen gerdd yr wythnos ddiweddaf ar yr achlysur o uno ynghyd mewn glan briodas Mr. D. T. Evans, ysgolfeistr, Nantygroes, a Miss Samways, School House, Maesybont. Cylymwy4 hwy gan y parchus Ficer, y Parch. E. D. Aldred Williams, ac wedi diwrnod difyr, ymsefydlodd y par ieuainc yn eu cartref newydd yn Caeaunewydd. Dymunaf finnau iddynt briodas dda, hir oes, a bendith y Nef i barhau mewn parch a gweithgarweh yn em mysg. Yr wythnos yma eto rhaid yw teithio hyd iglyn wylofam prudd wrth hebrwng gweddillion Imarwol Mr. Daniel Evans, Werndoleu, it fynwent. Gosodwyd ef i orwedd yn ei argel (wely ym mangre'r teulu, yng Ngharmel, dydd Llun diweddaf. Gwasanaethwyd gan y Parchn. I. Thomas, ei weinidog; Job Herbert, Penygroes; a Davies, Cefn- berrach. Gwelodd 70 o flwyddi ar y ddaear, ond nid yn ofer eu treuliodd, a siaradwyd yn uchel a pharchus ohono yn y capel gan ei weinidog. Bu yn swyddog ffyddlon i'r egIwys am flynyddau meithion, a brwydrodd yn ddewr o du yr Arglwydd. Diangodd oddiwrth ei waith at ei wobr. Cynhaliwyd cyfarfod croesawi ym Milo, nos Wener diweddaf, i bedwar ar ddeg o filwyr dychweledig yr eglwys. Cafwyd cynulliad ardderchog, a boddlonwyd y gwrandawyr oil gan ffrwyth talentau disglaer o'r llwyfan. Yr oedd y canu a'r adrodd o safon uchel, ac yn deilwng o'r ganmoliaeth oreu. Ymadaw- odd pawb wrth fodd eu calon. Er cymaint ymdrech cynrychiolwyr y gwledydd i benderfynnu heddwch cenhedl- aethol y dyddiau hyn, ofnaf nas gallant ddiddymu ysbryd rhyfel yn llwyr. Mae tywallt gwaed wedi gorffen, gobeithiaf; ond ymegyr ein disgwyliadau am ryfeloedd ofnadwy eto i'r dyfodol agos. Swn ymladd am seddau ar y Cyngor Sirol a'r Cyngor Dosbarth glywir yn y gwynt. Deallaf foe cyfarfod "r perwyl i fod yng Ngharmel nos Sadwrn nesaf. Fix bayonets, drethdalwyr! Clywais fod plaid a'u holl egni yn ceisio dianrhydeddu talentau y plwyf, drwy gefnogi person o blwyf arall i'n cynrychioli ar y Cyngor SiroI. O! we], wel, gwelaf fod yn rhaid codi Blind Institute i'r cyfryw w dysgu wneud gweU toys. Ceir gweld o ffrwyth yr ymdrech cyn hir. AERO. I
Nodion o Frynaman.I
Nodion o Frynaman. I Bendith i r ardal a'r cylch yw fod y streic wedi dod i ben unwaith eto. Dylasai y gweithwyr ar bob cyfrif fod yn fwy gofalus &vda phethau pwysii fel hyn. Mae rhoi down tools heb fod achos teilwng yn gaiw am hynny yn dangos gwendid mawr, ac yn siwr o arwain at wendid mwy maes o law- ie, ac at ofid a gorthrymder mwy. Rhaid i weithwyr fod yn ddoeth ac yn ofalus i wneud popeth mewn trefn, os ydynt am ennill y fuddugoliaeth a chael cyd- ymdeimlad teyrnas o'u plaid. Mae digio wrth eu gwaith, yr awdurdodau, a phawb a phopeth, heb fod achos gwir deilwng gan- ddynt, yn hawlio ei gondemnio i'r man pellaf. Rwyf yn weithiwr fy hun, ac yr wyf yn benderfynnol o frwydro dros gyfiawnder bob amser; ond mynnaf frwydro, er hynny, ar hyd y llinellau goreu er sicrhau'r goncwest. Pan roddodd Dosbarth Aman eu harfau gwaith lawr pwy ddydd, yr oeddwn i a llawer o'm cyd-lowyr heb damaid o lo gennym. a gorfodwyd ni i fyw ar 10 benthyg ac ar dan bach yng nghanol yr oemi ofnadwy brofwyd gennym yr wythnosau diweddaf. Mae pethau fel hyn yn too bad. Dewch, gydweithwyr, diwygiwch yn wir, a symudwn vmlaen i r dyfodol i sicrhau ein hawliau ar hyd y llinellau mwyaf uniawn, a pheidiwn a iadael i bob Twm, Die a Harri i' n tywys 1,i. Mae gennym arweinwyr da, doeth, a alluog. Rhoddwn glust o ymwrandawiad ddynt. Cafwyd cyfarfod coffa rhagorol yn Gibea, nos Sadwrn, i'r .bechgyn annwyl gwympasant ar faes y gad o'r He hwn. Daeth tyrfa fawr ynowJtyd, a llywyddwyd y cwrdd gan y Parch. W. D. Thomas, gweinidog. Darllenwyd rhan o Air Duw gan y Parch. J. D. Lewis, Ebenezer. Arweiniwyd mewn gweddi gan y Parch. W. Alva Richards, Hermon. Cafwyd anerchiadau gan y Parchn. W. D. Thomas, D. E. Harris, L. Rhystyd Davies, a J. Lee Davies. Darllenwyd penillion toddedig gan Mr. Brynfab Thomas Chwareuwyd ar yr organ gan Mr. Danl. D. Williams, Gibea. Syrthiodd 36 o'n bechgyn yn y rhyfel erchyll. Mae gennym barch i'w llwch, a chydymdeimlad dwfn a'u rhiemi yn eu tywydd garw. Wele rhai o r pethau a ddywedwyd yn y cwrdd coffa:- Na thralloder eich calon. Yr ydych yn credu yn Nuw; credwch ynnof innau hefyd." —Parch. J. D. Lewis o'r Beibl. O! Dad dwyfol! nodda feddau ein han- wyliaid yn Ffrainc, a diddana eu hanwyliaid yng Nghymru. "—Parch. Alva Richards. Aethant i'r tan erch drosom ni." Parch. W. D. Thomas. They conquered the enemy-while our Navy were waiting for their defeat-in the parts of France. "—Parch. D. E. Harris (English Congregational). Mae gennyf barch i'r bechgyn, am fod fy mechgyn innau wedi cynnorthwyo yn y rhyfel.Parch. Rhystyd Davies. Eich coffa sy'a fendigaid, i A melys yw eich cain^; 01 hmwck, ddewr wroniaid, 0.. sjangau gwmwydd Ffrainc. —D. Brynfab Thomas. Mae Pregeth Crist ar y Mynydd droi fmzzU pob mad do, A Christ wrth chwq>io'r cyfnewidwyr arian o'r Deml. yn eyfiawnhau y rhyfel. "—Parch. J. Lee Davies. A Meddai hen wraig yn fy yaiyl yw ei >aa: O! Iesu, rwy'a 'madael a thi am bytlt--ydw, aa byth! Gwelaf fod Llaethferch yn dod i Ebenezer no& lau. y 27ain o'r mis hwn. Diagwyliwn aa wledd arall. Mae pawb ys .5 gweld a chlywed y ferch o Godre' r- graig. Mae n ennill calon y miloedd. Cwelaf hefyd fod Y Cyfiawader Uwch," øf 4r&iaa newydd Mr. Jason Thomas, yn cael ei pherfformio yn yr Alpha nos Fercher, Chwefror 19, gan y Brython Dramatic Company. Mae b debyg fod y ddrama benigamp hon yn un o' r pedair ddrama oreu yn Eisteddfod Cenedlaethol Castellnedd, Cafodd" Elphin," y beimiad galluog, gryn waith, mae'n debyg, i ddyfamu y wobr, gan fod y bedair ddrama oreu allan o nifer fawr mor agos i'w gilydd mewn teilyngdod. Dyfamwyd MaesymeilLon yn oreu ar gyfrif cynildeb ei chynllun, ond dywed Elphin" y ceir gwledd i bwy bynnag ga' r fraint o wrando y bedair ddrama oreu. Felly, dyma gyfle i wrando dwy o honynt. Mae Maesymeillion yn y Public Hall, Gwaun-cae-gurwen, yr wythnos hon. Ewch yn llu l w gwrando, ac yna ceir cyfle at Y Cyfiawnder Uwch yn yr Alpha nos Fercher, Chwefror 19. Drama yn darlunio bywyd Cymru yn yr ugeinfed ganrif yw Y Cyfiawnder Uwch." Ac ar gais Elphin," y beimiad, mynnwn weld a chtywed y ddrama adeiladol hon. Cydymde m l f r Parc h John Cydymdeimlwn yn fawr a'r Parch. John Llewelyn yn ei bryderon. Gobeithio y caiff Mrs. Llewelyn wellhad buan. Pa bryd, tybed, y cawn ni gyfrol 0 farddoniaeth gan Rhystyd? Mae Cymru yn gofyn ac yn disgwyl am dam. Cydymdeimlwn ag yntau yn ei dywydd garw. lVIAtS Y VULL.
'Y JOINT COMMITTEE.
Y JOINT COMMITTEE. At Olygydd Cronicl Dyffryn Aman. Syr,-Byddwch cystal a chaniatau gofod fechan o' ch papur mewn atebiad i Eryr Bane y Rock." Pe buasai yr Eryr wedi gadael ei liith ar glywedigien yn unig, ni fuaswn yn ei amheu; ond pan y mae yn ceisio troi clywedigion yn ffaith, a darnio cymeriad au, mae yn bryd gosod atalfa amo. Fe gwyd yr aderyn hyn yn uchel ar ei aden, ac fe eheda yn gyflym iawn ond chwyd ei feddwl ddim yn uwch na ysgerbydau, a charia bopeth i'w nyth. Da fuasai i hwn gadw mewn cof ei hynanad gariodd dan yn rhwym wrth ei ysglyfaeth a difetha ei giwion. Syndod fod creadur fel hyn yn dybynnu am ei wybodaeth trwy gyfrwng ei glustian, pan ddywed hanes wrthym ei fod yn un o r rhai craffa o'r rhyw bluog. Clywais innau rhai pethau cyffelyb Îr Eryr," ond mwy na chlywed, yr wyf wedi gweld, a gwn nad oedd a fynno y Ty Gwyn a ï glic, fel y galw efe hwy, ddim i wneud a'r streic. (Ond nid amddiffyn y bechgyn hyn yw fy amcan; fe ga nhw wneud hynny). Y mae gyda ni ddosbarth o ddynion, Mr. Gol., rhyfeddol c ddewr yn swn areithiau gwresog. Y maent yn barod i ymladd hyd at y dyferyn diweddaf o waed dros rhyddid a chyfiawnder. Codant eu dwylo i fyny dros unrhyw beth ofynnjr iddynt. Ond y foment daw gwynebu y frwydr, chwiliant am le i osod y baich a! ysgwyddau eraill a' r bai am yr achos a' effeithiau o'r frwydr i gyd. Gwe!af hefyd fod y demonstration wedi bod dan ewynedd yr Eryr ond fe ddaw hon' allan yn ddianaf o'i grafangau, oblegid erbyn hyn y mae ein Pwyllgor Gweinyddol. wedi pender- fynnu fod y Llun cyntaf ym Mai i'w gymeryd yn flynyddol i ddemonstrato. Felly, fe wel fod hon wedi dod i arcs; ac fe wna yr hen enw y tro yn iawn. Da hlasai iddo yntau gadw ei rhyw a cheisio llanw ei le fel dyn. Ydwyf, &c., MWNWR.
BRYNAMAN.
BRYNAMAN. Y Ddorcas.-Ers Hawer blwyddyn bellach y mae y chwaeroliaeth perthynol i Eglwys Ebenezer wedi sefydlu cymdeithas yn dwyn y teitl Dorcas." Ei hamcan ydyw cynorthwyo gweiniaid yr eglwys. Yn perthyn i r gymdeithas hon y mae nifer luosog o gasglyddion ffyddlon, cadeiryddes, trysoryddes ac ysgrifennyddes, gweithiant law yn Haw hyrwyddo y mudiad rhag ei flaen. Maent yn meddu ar dalent i g.,glul mae ganddynt welediad i ganfod angen, a thrysorfa i'w ddiwallu. Beth bynnag yw barn y byd am yr eglwys, mae Pen yr eglwys yn sicr o fod yn canmol y gymdeithas weithgar hot,, gan ddweyd, Yn gymaint a gwneuthur o honoch i un o'r rhai bychain hyn, i Mi y gwnaethoch." Ewch rhagoch, chwiorydd; gellwch ysgafnhau beichiau lawer a gorch- ymyn i ambelil un gyda Haw, Cyfod a rhodia. Darn o aden yr eglwys ydyw hon yn cael ei Hywodraethu gan y gras o gyd- ymdeimlad, ac yn amlwg hefyd yn un c ffrwythau'r Ysbryd. Aden gref yw a dawn gras-awyddus I noddi cymdeithas Yn dwr i lu hyd ddaear las, Leda Iwydd tlodi luddias. Trwy allu hon, ein trallod-ddiddymir Ddiameu heb wybod A Uawn budd, 'does gwell yn bod Na byw ynni'r benywod. D. BRYNFAB THOMAS.
Ammanford Annual Brewster…
Ammanford Annual Brewster Sessions. Monday, February 10th.-Before Mr. E. E. Du Buisson, Glynhir (in the chair) Ald. W. N. Jones, Dyffryn; Aid. W. J. WiLLiams, Ammanfryn; Mr. W. Uewelyn, FaiTwater; Mr. David Davies, Cilrhedyn; and Mr. W. Williams, Penygroes. ANNUAL REPORT. I Deputy Chief Constable J. Evans presented his annual report. It shewed the number of licensed houses to be 47, and the population 23,034, made up as 35 seven days and 12 six-day licences. This worked out at one public-house to every 490 of the population. The average for England and Wales was one to every 345 of the population. During the year, proceedings were instituted against one public-house and dismissed. Nine persons were proceeded against for drunkenness, of which six were convicted, against 45 and 38 respectively for the corresponding period last year. The conduct of the houses had been good. He (the Deputy Chief Constable) did not object to the renewal of any of the licences. With reference to the billiard licence at Penygroes, complaints had been re- ceived of gambling on the premises and in connection with the games played. He took the opportunity of warning the licensee con- cerned. and if not taken notice of, an objec- tion would be raised at the next annual sessions to the granting of the licence. How- ever, on this occasion there would be no objection. There were six off-licences, two for the sale of wines and spirits, and the other four for wines only and he:d by chemists in the area. The Chairman said that the report of the Deputy Chief Constable was extremely satis- factory. All the licences would be renewed, and with the reference to the Cross Inn Hotel, the licence of which would also be granted, the Deputy Chief Constable would come to an arrangement with the owner for the remedying of the defect, which was a small matter. He very much regretted the com- plaint relative to the introduction of gambling and carried on at the billiard room. Unless notice was taken of the complaint by the licensees, it would lead to his ruin. As there was no objection on the part of the Deputy Chief Constable to the renewal of the licence, it would be granted. I LONGER HOURS. The licensee of the Lucania Billiard Hall applied for the extension of the tirgg now allowed for playing billiards. Prior to the war the halls were allowed to be open until 10.30 p.m. on week-days, and 11 o'clock on Saturday nights. The Bench granted the extension to 9.30 p.m. on week-days and 10 p.m. on Satur- days, and the same to be applicable to all licence-holders. I MINISTER AND BILLIARDS. Mr. T. Atkins, Capel Hendre, applied for a licence for the playing of billiards on his premises. Mr. Samuel Griffith, solicitor, Ammanford, appeared for the applicant. The Rev. Thomas Francis (Methodiist) raised an objection to the granting of the licence. He submitted a petition signed by 320 of the inhabitants, which shewed an in- crease in signatures of 86 to that of the pre- vious petition. The majority had signed the protest, and he quoted the case of a young man from the district predicted to have a glorious career as a musician, and ultimately ruined through his interest in the game of billiards. The pupil had commenced visiting these places of amusement, with the result stated. He (the Rev. T. Francis) had also been speaking on the matter to a well-known billiard player, and he had said to him that he (the player) would challenge either the police or detectives to find wrong done on the tables; but, however, the fact could not be denied other than that matters were far from satisfactory. The Chairman: How many of the inhabi- tants have not signed the petition? Mr. Francis: Very few have declined to sign the petition. Mr. Samuel Griffith, for the applicant, said that during the war the magistrates had decided not to grant any fresh licences. Capel Hendre was the only place without a public billiard saloon. They had granted similar applications from Llandebie, Penygroes, Caer- bryn, Tycroes, and other places. He (Mr. Griffith) knew how these petitions were got up, and could easily have had one made up himself. Some 19 discharged soldiers from the district had written and they supported the application on the ground that such was a privilege granted even to the troops. Billiards were player at all the institutes run for the benefit of the men. They (the dis- charged soldiers) objected to playing amongst men who had not served, and who were re- sponsible for the objection. The Bench decided to grant the applica- tion. ANOTHER OBJECTION. I Mr. I- red Davies, druggist, Penygroes, applied for a licence to sell wines on and off his premises. Mr. Samuel Griffith here again appeared for the applicant, and stated that his client was holding a certificate from the Apothe- caries' Society. He was not a chemist, but had had considerable experience. It was now being considered whether the members of that Society would be allowed to act as fully qualified chemists. The owner of the establishment, Miss Thomas, objected to the premises being used for the purpose of selling wines. Mr. Griffith here contended that Miss Thomas had not objected on previous occa- sions, and put down its origin to a personal grievance. The application was granted, subject to conditions set out by the Bench, and only for the sale of medicated wines. DEFENCE OF THE REALM REGU- I LATIONS. Mrs. Bertha Shepherd, College Street, Ammanford, was charged under the Defence of the Realm Act for refusing to disclose the whereabouts of her husband, and, further, for leaving the area without the authority of the Competent Registration Officer. Inspector Davies stated that in reply to the first charge defendant made a statement to him to the effect that she did not know exactly where her husband was. He (the Inspector) then enquired if she had recently received any goods from her husband for the establishment, and whether she had been away for three or four days with him. Defen- dant to this replied: I will admit that I have been away for the last two or three days at Swansea, but I did not see my husband." Witness then asked defendant the reason why her husband deserted the British Army. To this she replied that he was afraid of being sent out to France and be killed." Cross-examined, the Inspector said that defendant was a Russian or a German Jewess, neither had she reported to the Registration Officer. The defendant's husband had been charged for not registering himself as a Russian subject. He believed the charge was withdrawn. He was firmly of the opinion that defendant knew where her husband was. Mr. Sam Griffith, who appeared for the defendant, said that he regretted her absence in answer to the charges, but she was unwell. Her husband was a Welsh-speaking Jew." Defendant herself was not so well conversant in the English language, and through ignorance had believed that, as her husband had joined up in H.M. Forces as a British subject, she also could claim that privilege. The Bench were of the opinion that a tech- nical offence had been committed in reference to the first charge, and defendant was ordered to pay the costs. She was dismissed on the second- count, there not being sufficient evidence to justify a conviction. VARIATION OF PATERNITY I ORDERS. 1 here were several applicants for varia- I tions of paternity orders, and the magistrates granted increases ranging from Is. to 2s. in each case. ORDER MADE. I In the case of David Henry Walters, a returned prisoner of war, residing at Forest Hall, Pontardulais, who was summoned by Catherine Jane Edwards, of Llanedy, to shew cause, &c., an order of 5s. per week was made. Mr. T. R. Ludford, Llanelly, was for the applicant, and Mr. Dahne, Swansea, for defendant. At a previous hearing the case was ad- journed pending further evidence as to defen- dant's whereabouts in April, 1916. JUVENILE COURT. A lad aged 11 years was charged with breaking and entering a lock-up shop in College Street, Ammanford, and stealing therefrom two pairs of gloves, valued at Is. 2d., and further with the theft of a cycle lamp, valued at 8s. 6d. P.S. Britten proved the offence, and defen- dant was ordered to pay the costs, and was ordered to be of good behaviour for the next three years and bound over in the sum of £50, together with the father.
HENDY.
HENDY. Gore hwy] prudd I ni yw ysgrifennu gaii ar farwolaeth un o'r genethod mwyaf hawdd- gar, sef Miss Katie Jones, merch Mr. a Mrs. Henry Jones, Gwilifryn. Hi oedd unig ferch ei rhieni; ni chafodd ond ychydig ddyddiau o gystudd, felly y mae yr ergyd oherwydd e sydynrwydd yn drymach. Hunodd Katie pryn- hawn dydd Mawrth, lonawr 28, a hi ond 24 mlwydd oed. Y dydd Sadwm dilynol, daeth y cymydogaeth allan i ddangos ei chydym- deimlad a'r teulu a'i pharch i'r ymadawedig. ac y mae n amheus gennym a welwyd eYA- hebrwng mwy yn yr ardal erioed. Claddwyd yng nghladdfa, r Wesieyaid. a gwasanaeth- wyd gan weinidogion y lie, ynghyd ag amryw o weinidogion y Wesleyaid. Ymadawsom a'r fynwent yn sylweddoli fod un o'r merched mwyaf caredig a hawddgar wedi ei gosod i huno ei hirgwsg yn y ddaear, ac fod y byd yn dlotach oherwydd colli un o' r cymeriadau prydferthaf. Dymunwn i'r tad, y fam, a'! brodyr bob cysur yn y storm arw, a chauwn ein nodyn yng ngeiriau un o feirdd y Sir ^j mewn amgylchiad tebyg:— • Ha, riaint, gwelwch draw uwchlaw y bedd 1 Ei henaid yn ddiboen mewn hoen a kedd; Yn y Baradwys ardd mor hardd yw hi Yn ail-flodeuo'n lion, a'i bron mewn bri. Ni wywi'r mohoni mwy gan glwy na loes, A ï dail yn ir ar led dan gred y groes." D. JENKINS. Printed and Published by the Amman Valley Chronicle, Limaked, at their Offices, Quay Stxoet, Ammanford, in the County of Car- marthen, February 13th, 1919. )