Y Dinesydd Cymreig

PENRHYNDEUDRAETH. Cysuron i'r Milwyr.-Fcl canlyn- iad i'r cyilgerdd Synhaliwyd yn ddi- wedidar yn y Ncuadd Blwyfol syl- weddolwyd 2op tuagat Gronfa Pwyll- gar Cysuron i'r Milwyr. I Fyd y Fodrwy.— Dvdd Mercher, yng nghapel y Wesleaid, Porthmadog, pnodwyd 'Mr Pierce Thomas, Eryri Studios, gyda Miss Kate Rees. Cam- brian View. Gwasanaethwyd gan y tfarch W. O. Evans. Y gwas ydoedd Mr Evan Evans, Briwet, a'r forwyn Miss Maggie Rees (chwaer). Ar ol y seremom, dairfu i'r parti foduro i Lanberis, a chafwyd y wledd briodasol yng Ngwesty Dolbadarn. Yr oedd yr anrhegion yn lliosog a gwierthfawf. Wedi ei Glwyfo.—Daeth hysbysiad i law yr wythnos ddiweddaf fod Prei- fat Evie Morris, mab Mr a Mrs Evan Morns, Shop Ncwydd. wedi ei glwyfo yn Ffrainc.

PWLLHELI. 3 1 Priodas. Yn Eglwys St. Pedr, dydd Llun, priodwyd Mr R. E. Wil- liams, Bryn Helyg, gycla Miss Mar- garet Jones, merch Mr a Mrs Peter Jones, llys Pedr, Lleyn Street. Gwasyddwyd ar y priodfab gan Mr Tom Lloyd Jones, Bay View Terrace, a'r forwyn ydoedd Miss Clarke, South Beach. Gwasanaethwyd gan y Ficer. Gwcly "Pwllheli."—Mae Miss B. Lloyd Jones, 78, High Street, wcdi derbyn llythyr o Y sbyty Netley yn diolch iddi am y swm o iop anfonwyd tuagat "Wcly Pwllheli" yn yr vsbyty. Casglwyd yr arian gan gymdeithas, ysgrifenyddes yr hon ydyw Miss Jones. Marw Hen Drigianydd.—Yr wyth- nos ddiw(;dlf) yn 91 nilwydd oed, bu farw Mr Robert Griffith, Trehobed, Bodferin.

PONTRHYTHALLT. Angladd.-Pryiihaxvii Iau hebryng- wyd gweddillion Mr Evan Evans, Sajrn g>nt, i dy ei hir gartref, gan adael o'i ol briod a phump o blant ieuanc. Gwasanaethwd gan y Parch R. T. Williams, B.A. Prudd.—Mewn ysbyty yn INIalta, ac efe tua 20 mlwydd oed, bu farw Prei- fath Robert T. Williams, Tai New- yddion, Pcnisa'rwacll, a mab i'r di- weddnr Mr a Mrs Thomas H. Wil- liams, Ty Gwyn gynt. Ymunodd a'r fyddin fi^oedid yll ol, a bu yn y Dar- danelles. Adrci.-O'r America cyrh, aed.d.ocld Miss Jemima Morris, merch y diweclcl- ar Mr a Mrs Morris, Vaynol Mills, Llantti- Deallwn mai tua Spokane ?? y?-d, a gwelodd amryw o fcch tvn >-r irdal hon pan Y? cYCWY11 adief, sicrhau eu bod climes ?ech- Da gcnnyl11 longyf- ?ch M?. Maggie Lizzie Roberts, Greuf)'- Tcn? ar ei gwaith yn cipio y wobr gyntaf ar yr adroddiad; yng nguyl y Cyssegr, nos Wener. Rhag- orol wir. Wedi Huno.—Dyna lianes un o hen drigolion y cylch, ym mherson iNlrs Ann Owen, Prys Dyrus, a hi yn 87 mlwydd oed, gan adael o'i hoi ferch a dau fab a theulu tra lluosog. Gen- edigol ydoedd, ni gredwn, o Sir Fflint. Yr oedd yn hen wraig gar- edig, dduwiol p, chyniwynasgar iawn. Cleddir hi vm ymynwent Llanddein- iolc-n, prynhawn lan nesaf. Cycli- wynir am 2.30, ac eir Y11 ol yr hen drcfn dros Allt y Caerau, yn ol ei dy- muniad. Merch iddi hi yw :li35 Anne Owen, ahrawes y baballod yn Bethel, Arfor.

I TYDWEILIOG A'R CYLCH. Newydd Drwg.—Dyna ddaeth i ran MrsyRoberts a'r teulu ym Mhlas- ynihenllcch, yr wythnos ddiweddaf. Hysbyswyd Invy fod ci mab, Prcifat Glyn Roberts, wedi ei ladd yn Ffrainc yr ail ddydd o'r mis iiv»n. j Nid oedd ond 23 oed. Yr oedd brawd arall iddo, Preifat Llywelyn Roberts, yn ei ymyl. Ymunodd y ddau frawd ym mis Awst, 1914. Mae ein cydymdeimlad llwyraf a'r teulu yn eu tr.allod.

FELINHELI A'l CHYNRYCHIOL- WYR. (At Olygydd y "Dinesydd") I Syr,—Y mae y Cwrdd Plwyf blyn- yddol wrth y drws, ac hyd y deallaf y byddis yn trafod materion pwysig i'r ardal a'r plwyf; a dylai hyn symbylu y trethdalwyr i bresenoli eu hunain yn lied gryno hyd y gellir. Carwn awgryanu ai onid teg a ni fel plwyfolion fyddai cael adroddiad ein cymrychiolwyr Sirol a Dosbarthol yn y cyfarfod. Rhyfedd nad yoym un amser yn cael adroddiaid o'r fath^ gyda'r canlyniad fod llawer o an A VIV odaeth annealltwriaeth yn bod am ein scfyllfa yn y plwjTf yn drethianno1, gwelliannol ac elusenol. Ai. tybed na ddylai y cyniychiolwyr hyn gyd- nabod, y trethdalwyr ar yr un tir ac y mae y Cyngor Phvyf yn gwncud hy-nny a'u hadTocktiad blynyddol. Ac yn sicr y mae cryn anesmwythder ym meddyliau llawer a ydynt mewn per- ygl o sefyll ar eu rhwyfau. lech yd bywyd cyhoeddus pob cylch yw cyf- newid syniadau ar faterion cyhoeddus cydrhwng y c>miychiol\\yr a'r rhai a gynyrychiolir. A dylai hyn gad ei wneud gyda ninnau o leiaf unwaith yn y flwyddyn cyn y bydd pethau y debyg o fod yn wastad. Deallwn fod un on cynrychiolwy-r ar y Cyngor Dosbarth wedi datgan ei fwriad i ymddiswyddo. Os gwir hyn a yw yn rhy fuan i ni feddwl am olyn- ydd iddo yn meddu ar amser a chym- wysderau i wneud cyfiawnder a budd- iannau'r cyhoedd.—Yr eiddoch, VOX POPULI. I

Y GWYR PRIOD. j — -y-n ?vsbysir y bydd rhybudd yn cael ci gyhoeddi ar Mawrth 170? yn H???' i fviiv wvr priod o ddosbartliiioau 33 i 41, sef dynion rhwnig 27 a -is mlwydd oed. Bydd y galw i fyny yn dechren ar Ebrill t*.

[ — EWYLLYS SYR JOHN RHYS. Gadawodd y diwcddar Syr John Rhys, Rhydychcn, ystad gwertli I 14,48311 ar ei ol. Mae wedi gadacl dehv ohonno gan Syr W. Gascombe John i'r Llyfrgell (ienedlaetliol yn Aberystwyth, y llyfrau ni ddewisir gan ei ferched i Brifysgol Aberyst- wyth, a'i eiddo i'w cldwy fercli, My- fanwv ac Olwen. I,

MASNACH PRYDAIN. l Dengys adroddiadau y BvNTdd Mas- nach am Chwcfror gynnydd o 2,147,771? yn y mewnforion a chyn- nvdxl o IO.I58,045P yn yr allforion o'u cymharu a Chwcfror, 1015. Mae hyn yn wir foddhaol.

I CYNGOR TREF CAERNARFON. I' AELODAU NEWYDD Y TRI- BUNAL. Bu cyfarfod o'r uchod nos Fawrth divveddaf, Mr Charles A. Jones (Maer) yn y gadair. Datganwyd llawenydd o weled Mr R. Ranleigh Jones yn bresennol ar ol bod yn ab- senol am beth amser. Hysbyswyd fod Mr J. R. Pritchard yn gwrthod gweithredu ar y llys apel lleol, ac fod Mr R. T. Jones wedi ei lpwyutio ar y llys apel sirol. Dyw ed_ odd y Maer fod dau enw wedi eu har- gymhell iddo, sef y Mri R. J. George ac Eleazar Owen, a phasiwyd hynny. Hysbysodd y Clert Trefol fod I wyth o gyfarfodydd wedi eu cynnal y llynedd. A g-anlyn ydyw presenol- deb yr overseers I\Iri J. Jones, S; A. H. Richards, S; J. Fletcher, 4; G. Jcncs, 6; J. G. Brymer, 7; \V. Hes- keth Hughes, o. Ar gynygiad Dr Parry, ail etholwyd hwy. Cynygiodd Mr Evan Abbott y pen- derfj-niad canlynol: "Gyda golwg ar y gaith fod yr awdurdodau milwrol wedi apwyntio "censors" Cymreig yn Ffrainc, eu bod yn gwneud cais fod i rai Cymreig gael eu hapwyntio ynglyn a'r Mediteranean Expedition- aryForces." Dywedodd fod amryw gwynion wedi eu derbyn oddiwrth fechgyn yn yr Aifft am fod llythyrau Cymreig wedi eu hanfon yn ol iddynt i'w hysgrifennu yn Saesneg. Dywedodd y Maer ei fod mewn perffaith gydyindeimlad a'r pender- fyniad:, er ei fod ef ei hunan wedi derbyn amiryw o lythyrau Cymreig o'r Aifft. Pasiwyd y penderfyniad.

RHAMANT YR AFON. DAU BERFFORMIAD CAMPUS YN Y GROESLON. (Gan Ohebydd Arbennig). At y nifer luosog o berfformtadaii gwych sydd wedi eu rhoddi ym 1ryn. rodyn yn flynyiddol :rchwaneg:wyd'dau berfformiad arall nos Iau a nos Sad- wrn diweddaf, ac yr oedd yr ystafell yn orlawn y ddwy Iloswaith. "Rha- mant y Afon" gafwyd y tro hwn- drama seiliedig ar amgylchiadau gen- edigaeth Moses, wedi ei chyfansoddi gan v Parch Arfon Jones a Mr R. T. Thomas, G. and L. Gwueid y cwmni i fyny o rhyw bump ar hugain o ferched mewn gwi sgoedd C\vy roiniol. Yr oedd y llwyfan wedi ei threfnu yn ofalus a chwaethus dros ben. Yii un cwr iddi yr oeddJ pabell, ac ar Y cefn yr oedd "scene" eang o'r Afon Nile, -wedi ei thynu gan Mr Meiwyn I Jones, Talysam; ac yr oedd ? h??. ) a'r coed palmwydd, y "V? aur, y pebyll, y camelod, a'r pyramidiau ? | y pellder, yn dwyn bro y rhamant yn I fyw iawn i'n meddwl. BMasai yn dda genyf, Mr Gol., gael ysgrifennu yn fvvy cyfiawn aT y per- fformiad, ond y mae arnaf ofn eich pencil. Digon yw dwCyd fod rhai I rhannau wedi eu partreadu mor fyw gan y cwjrhni nes dwyn dagrau o lyg- aid amryw oedd yn. g,,Arando. Nidi hawdd fuasai cael neb i wneud rhan y Dywysoges mor urddasol a thirwyadl ac y gwnaed ef gan Miss Gray, ac yr ydym bron yn sicr fod delw ei disgyblaeth ar rai o'r cymer- iadau eraill. Yr oedd ei morwynion yn gwncu-d eu gwaith yn rhagorol, a'u canu yn swynol odiaeth. Nid yn fuan yr ailghofiq ueb "'Awn i'r Nilus," ac yr oedd IICwsg fy maban" pan oeddynt yn IDynd "am ^ro i lavw yr afon" i dklisgwyl "Miriam" yn 01 0 chffilio am £ am- aeth yn wefrciddol, a'u def<«mn pan ym piygTi i laWT i ad'doli'r Nilus yn effeithiol iawn. Yr oedd yr ymddiddan rhwng y Dywysoges a nifer o'r morwynion (Misses A. J. Eames, Nell Jones, May Owen, K. E. Jones, Lizzie Ro- bert ) '"S' berts ) yn fyw iawn; a'r Siars" a roddwyd i'r famaeth pan yn cyflwyno y plentyn i'w gofal mewir afddull ragorol. Hapus iawn oedd y dewisipd o Miss L. Gwyn Roberts i gyntychioli "Mir- iam." Yr oedd ei holl syxnudiadau yn bcrt dros ben. Dam gwych yw yr ymson sydd gaiiddi yn y nos ar laii yr afon, a gwnaeth waith effeithiol arno. Miss M. Jones Williams oedd yn cynrychioli "Jochabed," ac yr oedd hi a "Miriam" yn deall eu gily^d^ i'r dim. Golygfa dyner oedd honno pan mae y ddwy yn rhoi Moses yn y cawell, a Jochabed yn calltl ar hen alaw Hebreig "Beth wyr gortlllynlyddi Israel Duw Am ofid calon mam Wrth fynd a'i phlentyli bychan tlws I'w guddio rhag cael cam. Nid bob amser y ceir y datganwr a. r adroddwr yn yr un person, ond giviiaeth Miss Williams y ddau w aith yn raenus iawn. Dyna. effeithiol oedd ei datganiad o'r hen alaw Gym-  !rei? "Dwyfor," yn enwedig ar y geiriau "Fe ddacth y golcu Pur ym nhwllwch tew'a'r nos," a 4 nifer o leisiau yn dyner y tu ol i'r llwyfan. Rhai ieuengach oedd yn cynrych- ioli y mamau Hebreig, ac er nad oedd eu lleisiau mor .addfed a'r morwynion yr oedd eu datganiad o emyn y caeth- iwicd, ar yr hen alaw Hebreig 'Tales- tina," yn effeithiol, yn enwedig pan y maent yn gadael y llwyfan ar der- fyn y "scene" gyntaf dan ganu "Ymhell o dir ein gwlad Dan orthrwm oreulon prudd, 0, cofia dy addewid rad, A rho ni'n rhydd. Yr oedd ymhlith y mamau hefyd "actors" rhagorol. Nid oes ond can,moliaeth i'w glywed o bob cyfeiriad i'r awdM7yr a'r perfformiwyd. Cyfeiliwyd gan Mri J. W. Roberts a Bob Owen—meistr profedig a phrentis addawol iawn. Yn y rhan I amrywiaethol o'r ddau gyfarfod schoddbdd Mrs Arfon Jones a Miss Jennie Blodwen Williams gyfrif da ohonynt eu hunain mewn unawdau a deuawdau clasurol. Yr oedd Miss bwysig yn y ddrama. Cafwyd "Dei j Williams hefyd yn cymeiyd rhan pen ddol" hefyd yn ei ddull hapus ei hun gan yr adroddwr adnabvddus Mr R. F. Price. Er mai pain y gwyddid ei fod yno, yr oedd yr holl gwmni yn symud dan gyfarwyddvd Mr Thomas, ac nid oes raid i qrwleiilydd mor adnabyddus wrth lythyr canmoliaeth gan neb. Cofia pawb a'i clywodd am y per- fformiad1 roddodd ef a'i gwmni o "Aelwyd Angharad," ac nid rhyfedd i'r diwedda<1 annwyl Alafon. ddatgan "ei fod yn un o'r arweinyddion canu goreu yng Nghymru." Cymenvyd: y gadair nos Iau gan Dr Williams, Tryfan Hall, ac ar- weinid gan y Parch Arfon Jones. Nos Sadwrn gan Lieut. Cadwaladr, Rhos- tryfan, a Lieut. R. Eames, Groeslon. Methodd Mr R. Jones, Y.H., Taly- sarn, a bod yn bresennol, ond anfon- odd rodd. Cafwyd elw clir o dros bymtheg punt oddiwrth y perfformiad ¡ h..1 C at anghenion y milwyr Cymreig.

LLANDWROG. Priodas.—Yng nghapel y Wesleaitl, Ty'nlon, ar yr Sfed o Fawrth, ym mhresenoldeb Mr Robert Hughes [(person awdurdodedig y capel), nn- wyd mewn priodas Mr Thomas Jones, mab y diweddar Mr Thomas Jones, Ty Gwyn, a Miss Margaret Ellen Morris, merch Mr a Mrs Morris, '4, Dyffryn Terrace, Groeslon. Ym- gymerodd Mr Owen Jones, Ty'nllan, Llandwrog (cefnder), a Miss Mary Griffiths, Fronheulog, Bwlchyllyn '(cyfnither), a bod yn dystion i'r ani- gylcliiad didldorol hwn. Gwasanaeth- wyd- gan y Parch R. J. Parry, Pcny- groes. Dymuniad cywir eu lluaws cyfcillion ydyw am i'r ddeuddyn fwynhau bcndithion ncf a daear ar en gyrfa briodasol.

NODION 0 FFESTINIOG. Gwywo'n Gynnar.—Bore Mawrth, ar ol cystudd maith, bu farw Miss Edie Jones, unig ferch Mr a Mrs R. O. Jones, Brynoffercn, Blaenau. Ei n Blacliau. Ei trad vdN-Nv Crwner Sir Feirionydd. Nid oedd ond I91 mlwydd oed. Mae un brawd iddi yn gwasanaethu yn y fyddin, sef yr Is-gapten Ivor Jones, 3-7 R.W.F.. ac un arall mewn ariair dy yn Llundain. I Am Whittington.—Dydd Llun ym- adawodd y Tiriogaethwyr fu yn der- hyn eu hyfforddiant rhagbaroto.ald yn y Blaenau am Whittington. Amser Llawn. Gweithir amsei llawn yn awr vn Chware1 Maen- offeren.

PORTHMADOG. I Apwyntiad. illae Miss Laura J. Lloyd, mcrch Capten a Mrs Morris 'Lloyd, Dora Street, wedi ei phenodi yn nyrs i Sanatorium Caernarfon. Tysteb. Mae'r trigolion rhwng Garn Dolbenmaen a CwmstraJlyn wedi pcdnerfynu gwncud tysteb i Mr J. G. Roberts, yr hwn fu yn llythyr- gludydc1 rrn gyfnod o 20 mlynedd. Marwolacthau.-Bore Mawrth, ar ol cystudd maith, yn 12, Dora Street, bu farw Mr John William Jones, yr hwn fn'n cario masi-iach cigydd ymlaen am flynvddau lawer yn Lom- bard Street. Yr oedd yn 59 mlwydd oed, a gedy w-iraig a dau o blant i alaru ar ci ol, un ohonynt yn y fyddin. —Bore lau, bu farw Mr Griffith Jones, Taigro, Prenteg, yn 69 mlwydd oed. Gedy weddw ar ei ol. Dyrchafiad Milwrol.—Mae Mr J. R. Nicholas, mab Mrs Nicholas, Lom- bafrd Street, yr hwn ddaeth drosodd o America i ymuno, a'r hwn sydd yn awr gyda'r 16th R.W.F., yn Ffrainc, wedi ei ddyrchafu yn corporal.

I DYDDIAU PRAWF. I I (Gan Mr P. 0. JONES, Llaneilian, I Amlwch) v.- j O'r diwedd mae dyddiau prawf y rhai sydd dan y Mesur Gorfodol wedi dod, ac ymddcngys fod y Tribunals yn j gwneud y prawf nior, chwyrn ag y gall I ant, yn enwedig ar y gwrthwyncbwyr i cydwybodol; ac ni. ddanghosir fawi drugaredd tuagat "unig fab yn cadw ci fam weddw." Ymddengys led llu o aelodau y Tribunals yn y wlad yn tybio mai eu gwaitli ydyw gyrru pob un i'r fyddin, tra mai eu gwir waith relyw gweinyddu y Mesur Milwrol. Dylai pob Tribunal fod yn lys barn diwyro, fel y gallai pcb un fo yn dod ymlaen deimlo ei fod—yn ol geiriau cylchlythvr y Bwrdd Llywodraeth Leol—"being judged by a Tribunal that will deal fairly with their cases." Ond ychydig ysywaeth sydd yn gallu teimlo felly. Edrychir yn fynych ar y Tribunals fel "press gang." Gof- ynir cwestiynau rhyfedd i'r gwrth- wynebvdd cydwybodol. Er eng- raifft, pan gefais y fraint o fod o flaen y Tribunal yr wythnos ddiweddaf, gofynwyd i mi a oedd rhyw wahan- iaeth gennyf prun ai dan y Caiser ynte dan Frenin Lloegr y bjrddwn. Dyna gwestiwTi hollol amherthynasol. Mae cwestiynau o'r fath yn dangos fod y rhai sydd yn eu gofyn yn llawn rhag- farn ac yn edrych ar y gwrthwyneb- ydd cydwybodol fel pro-German. Mae y llysoedd y cyfeiriaf atynt yn tybio eu bod yn cyfarfod y gwrth- wynebytfd cydwybodol wrth ei rydd- hau o waith ymladdol (combatant service). Wrth wneud hyn nid ydyw yn cofio llythyr y Bwrdd Llyw- odraeth Leol mae yn cymeryd i ys- tyriaeth yr adran o'r Mesur Milwrol sydd yn dweyd,—"certificate may be conditional on the applicant being engaged. in work of national importance." Mae y cylch- lythyr y cyfeiriais ato yn dangos y gallant ryddhau gwrthwymebydd cyd- wybodol yn hollol. Dylent hefyd gofio,Differ,ene-e of convictions must not bias judgment." Pan oeddwn gerbron y Tribunal gwnaeth un o'r aelodau yn hysbys cyn fod yr achos ond braidd wedi dechreu, "ei fod ef wedi gwneud ei farn i fyny ers meityn." Beth byn- nag oedd y fam honno casglaf ei bod wedi ei gwneud i fyny cyn gwrando \T achos. Diameu v gallai ambell un o'r fath roddi gwersi pwysig a gwerth- fawT i farnwyr ein gwlad. Gellid, os byddai y gwersi yn ymarferol, osgoi Uawcr o gostau a thrafferth yn y llys- oedd cyfreithiol. Dichon fod rhai o daarllenwyr yr ysgrif yma heb fod gerbron y Tri- bunal. Os bydd i'r cyfiyw fod yn anfoddlon ar ddyfamiad y Tribunal, gallant wneud apel i'r Appeal Tribun- al, ond rhaid gwneud hynny o fewn tri diwrnod. Gellir cael y fform ang- cnrheidiol gan Glerc y Tribunal lleol. ac wedi ei llenwi anfoner hi i Clerc y Local Tribunal. Nid oes i'r Tri- bunal hawl i wrthod apol o'r fath. I i-te yn amlwg fod y gorfodaeth 5rmrestrol wedi dangos fod llu mawr o wrthwynebwyr cydwybodol yn y wlad. Ma-e y dyddiau prawf hyn yn dangos nad oes aniynt gywilydd o'u I hatrgyhoeddiadau, er y ceisir eu gwawdio. Nid ydym am wadu ein hargyThoeddiadau, ond yn hytrach am sefyll dros ein hegwyddorion. Mae rhai ohonom yn apelio yn crbyn dy- iarniad y Tribunals lleol, ac os bydd raid fe gymerwn y canlyniadau. Os digwydd i rhywun gael ei ahv i fyny tra mae ei apel heb ci hystyried, gall anfon y papurau neu rybudd yn ol, gan ifad ellir galw i fyny neb dan y Mesur Milwrol (adran 3 sub-sec. 5) nes bydd ei apel wedi ei hystyried.

CYNGOR GWYRFAI. DEWIS AELOD NEWYDD. I Bu cyfarfod o'r uchod dydd Sad- wtrn, Mr J. B. Davies yn y gadair. Pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad gyda'r Cadeirydd ar farwolaeth ei £ amt a gyda Mr G. W. Pritchard, Penygroes, ar farwolaeth ei ferch. Cydnabyddodd y ddau y cydymdeim- lad.. Aelod Newydd. I Mr David Davies, Grove House, Llanberis, apwymtiwyd yn aelod dros WardJ Padarn, Llanberis, yn lie y di- wedd'ar Mr Job Owen. Y Pwyllgor Ariannol. I Costau y ffyrdd am y pythefnos yn I diweddu Chwefror 19 ydoedd 94P 10s 9c, a'r pythefnos yn diweddu Mawrth 4, 129P us 2C. Pwyllgorau plwyrfol: Llanllyfni, 26p 13s 5c; Llanfairisgaer, Iop 14S 9c; a Llanddeiniolen, 3p 125 2C. GweddiH yn ffafr y Cyngor ar y cyfrif cyffredinol Maurth 7fed yd- oedd 572p 3s 6c, a'r gweddill yn eu ffafr ar gyfrif y benthyciad ydoedd 12p 125 6c. ——— ..8 ———

Ymadawiad y Parch A. W. Davies, Bethesda. Fel y datgajiwyd yn ein nodion o Fethesda yr wythnos ddiweddaf, y mae'r Parch Arthur William Davies, gwcinidog Wesleaidd Siloam, Beth- esda, wedi cael ei benodl yn gaplan i'r Gatrawd Gymrcig, ac i fyned i Meso- potamia. Nos Iau eyii4aliwyd cyfarfod ynr adawol iddo yn Siloam, dan nawdd Cyngor yr Eglwysi Rhyddion, ac fel cydnabjiddiaeth iddo am ei wasanaeth werthfawr i'r ardal cyflxvynwyd iddo bwrs o aur. Daeth arnryw o eglwysi Wesleaidd y gylChdaith" a rhoddion teilwng i'w rhoddi yn y pwrs. Teimlir colled anarferol ar ol Mr Davies yn y cylch hwn, gan mor ym- arferol ac cang oedd ei wasanaeth iddo. Yrycdd ei dy fel swyddfa gyhoeddus yn cael ei lanw gan bobl yn dyfod i ofyn am help ac i lanw Forms ynglyn a'r rhyrel. Ysgrif- enodd gannoedd o lythyrau dros bobl, a helpodd gannoedd -0 deuluoedd mewn argyfyngau pwysig. Yr oedd yn wr cymdeithasgar heb ei ail, a'i galon garedig yn agored a pharcxl bob aiiiser i gynorthwyo a rhoddi help 11aw i'r rhai fo'n galw atsno. Pregethodd gyda chymcrad- wyacth mawr ar y gylchdaith am yn agos i ddwy flynedd, a thcimlir chwithdcd yn y pwlpud ar ei ol. Cychwynodd am Mesopotamia dydd Mawrth, ac fe gymcr iddo o fis i bum wythnos cyn cyrraedd ohono ei gat- rawd ym lcsopotamia. Bu yn gw-icini ar y gatrawd hon, hynny yw, lawer ohoni, pan yr occld yn gweini- j dogacthu yn Rhyl, ac acth yn ddwfn i'w cerchiadau. Caria ddymuniadau gorcu a gweddi" I au yr ardal oil gydag cf. Bydded i nawdd y nef fod drosto, a'i ddwyn yn 01 yn fuan, fuan. .4. ,f,'t :1' Î.

CHWARELYDDIAETH YN CHWEFROR. Liechi.—Hysbj-sa y "Labour Gaz- ette" fod y gwelliant hysbyswycl am dano yn fiaenool yng nghyfiwr mas- nach leehi Cjcgledd Cymru wedi ei gadw i fyny, ond fod aniscr byr yn •cac-1 ei wcithio mewn amryw cliwra- clau. Sctts.- Yn Leicestershire, yr oedd g\vaith yn sylweddol, ac os rhvwbeth yn well 11a mis yn ol, ond nid oedd lawn mor dda a blwyddyn yn ol. Yr oedd pethau yn ddwl yn Cernyw, ac yn sylweddol yn ardal Pcnryn. Par- haodd yn ddrwg yn Aberdeen, ac yn llawer iawn gwaeth 11a blwyddyn yn ol. Cerrig Calch.-Yii ardal Weardale yr oedd llafur yn dda. Parhaodd yn dda yn Buxton hefyd yn well na bhvyddyn yn ol. Settsmyn.—Ar y cyfan, slac yd- oedd ymysg settsmyn yn Ysgotland, ac yn waeth 11a mis yn ol.. Hyn hefyd ydoedd hanes chwareli. Leices- tershire a Clee Hill.

Y DI-WAITH YN IONAWR. Darfu i Undebau Llafur gydag ael- odaeth o 944,092, hysbysu fod 5,649, neu 0.6 y cant o'u haelodan, allan o waith ar ddiwedd Ionawr, o'u cym- haru a 0.6 y cant ar ddiwcdjd Rhag- fyr, a 1.9 y cant ar ddiwedd IonawT, 1915. Cyfartalcdd y gweithwyr ys- wiriedig allan o waith ar ddiwedd Ionawr ydoedd 1.0, o'u cymharu a 1.1 fis yn 01, a 2.6 flwyddyn yn ol.

CODIADAU MEWN CYFLOGAU. Cyfanswm codiadau w iiaed mewn cyflogau ddaeth i rym yn Ionawr yd- oedd 22,ooop yr wythnos, ac effeithiai hyn ar 488,000 o weitliiNT-r. Effeith- iai yn fwyaf arbennig ar wehyddion Swydd Efrog a pheirianwyr ardaloedd Sheffield a Manceinion. Yr unig lei- had hysbyswyd am dano ydoedd y lleihad i lowyr Northumberland, 50,000 ohonynt mewn rhif.

ANGHYDWELEDIADAU LLAFUR. Cyfanrif yr anghydwelediadaiU llafur ar ddechreu Ionawr ydoedd 38, ac effcithiai lÎyn ar 11,697 o weithwyr, o'u cymharu a 8,817 y mis blaenorol, a 5,889 flNN-ydidyii yn- ol. Amcangyf- ritir eu bod wedi parhau am 97,600 o ddyddiau gweit-hio, o'u cylniliaru a 74,800 yn Rhagfyr 1915, a 55,000 yn Ionawr, 1915.

DAMWEINIAU ANGEUOL YN j IONAWR, Cyfanrif y gweithwyr, ar wahan i forwyr hysbyswyd oedd wedi eu lladd tra'n dilyn eu dylcdswyddau yx Ion- awr ydoedd 262, lleihad o 85 ar y mis blaenorol, a 18 ar fhvyddyn yn ol. Cyfanrif y damweiniau angeuol ar y rheilffyrdd ydoedd 45, o'u cymharu a 59 yn Rhagfyr a 30 yn Ionawr, 1915. Cyfanrif y damwciniau angeuol mewn mwnfeydd ydoedd 91, lleihad o iS ar Rhagfyr a 19 ar Ionawr, 1915* Cy- merodd pedair o ddamwciniau angeu- ol le mewn chwarelau, o'u cymharu a chwech mis a blwyddyn yn ol. Cyf- anrif y damwcinian angcuol yjnysg monvyr ydoedd 490, cynnydd o 262 ar fis yn ol, a 332 ar flwyddyn yn ol.

CHWAREL Y PENRHYN. I Caban Pone Level. Awr giniaw dydd' Gwener diweddaf, cafwyd cyf- arfod ymadawol i Mr John Williams, Brynteg, yr hwn sydd wedi ei alw i wasanaethu ci wlad. Cafwyd cyfarfod hwyliog, o dan lvwyddiaeth Mr David Roberts, Tanygraig, Bethesda. Cy- merwyd rhan mcwn cann yn fwyaf arbennig. Yr oedd y parti yn cana'n swynol dros ben o dan arweiniad y Dywydd. Hefyd, rhoddwyd cyng- ¡ horion gwcrthfawr i'r brawd icuanc j gan Mr William Williams, Tregarth, gwr o brofiad, a phasiwyd yn unfrydol i roddi anrheg iddo. Yna terfynwyd y cyfarfod trwy ganu "Hen Wlad fy Nhadau."

_=.=- 3 t; '4< YR A F R AUR, CAEBNARFOH,  "à'- '1.$ 4 :"ff:'< ':6 1 Goods Newydd r;; +i; y.t; \9 III Yn dod i mewn bob =n, ¡ I d V. it IV 't! .¡", i r '1. t wedi eu prpin o 6 i 9 mh3 | II VV 't. U J. v ,Æ. jl vn ol am bristau. 1 t.Y .J.,t oih £,{! h_' 1_- ?"?'??' ?'*??'?-  ??.  'rt"a 4'1 ',J (' ,a. ",1 <0 I ? y jj-wyddyn ddi^ eddaf j ? ?. V&?i,y ¡  If) dd 'f" :1' I ?uiMlWCb' ahgawdd a ti i" ?A? | U À II U. Ii v.. l I 4. jJ ??J?Fi C? A iy ?'?! L L I A M s. J! l!r; r-Öft JI!s-c'l:

CYFLOGAU CHWARELWYR. I Syndod i'r Bamwr Moss. Yn Llys Manddyiedion Caernarfon ddydd Mercher, gerbron y Barnwr -Aloss, gwnaed rhai sylwadau diddorol yhglyn a chyflogau chwarelwyr. Yr oedd chw-arelv\T ieuanc o Ebenezer yn hawlio iawn-dal am ddamwain gafodd i ddau o'i fysedd- Yn ystocl ei dyst- iolaeth dy-wedodd fod ei fysedd yn stiff, ac fod yn amhosibl iddo ddilyn ei alwedigaeth fel chwarelwr. Gwad- odd i'r meddyg orchymyn iddo dori ei fysedd i ffwTdd. Rhodduyd ef i wneud gwaith "greaser" yn y clnvarel, yr liyn yducdd waith vsgafn, ond ystyriai hyn Y11 waith budr, ac fel cosbedigaeth. Yr ocdd yn disgwyl cad ei dalu yn 01 5S 8c y dydd, yr hyn ydoedd cyflog chwarelwyr yn Chwareli Dinorw ig ar gyfartaledd. Rhoddodd Mr Caradog Ress, A.S., yr hwn gynrychiolai yr hawlydd, rest-f o ddynion oedd yn adnabyddus i'r hawlydd enillai rhwng 3s 9c a 7s 7c y dydd. Sylwodd y Barnwr fod y ffaith fod chwarelwyr yn ennill 7s 6c y dY-dd Y11 newydd hollol iddo cf. Mewn ffaith, brawychwyd ef gyda'r cyflogau bychan ennillai chwarelwyr yn ddi- weddar, ond yr oedd chwarelwyr yn [ gwneud yn llawer iawn gwell nag oeddynt yn gvfaddef pan yn docl gcr ei fron cf. Dygodd Mr Rees lythyr gcrbron ysgrifcnwyd gan Mr Neale, prif or- uchwyliwr y chwarelau, yn 1915 jmglyn a arall, 3*11 yr hwn y | dywedai fod cvP -crnn chw-arelwyr ar I gyfartaledd yn 8c y dydd. Dywedodd >:r Graham, yr hwn amddifTvnni, nad cedd hyn yn golx-gu ond y chwnteHvyr o'r dosbarth goreu. ae nad oedd. ■"••n ;<lvgii y chwarelwyr 3-11 gvffrediiv^. ddodfrvd ymhcllacb ymlaen.