Y Dinesydd Cymreig

DRWSYCOED. Derbyniad Croesawus.—Fcl y gwyr llawer, pentref bychan ydyw y lie hwn, ond ccir calonnau cynnes yma at bob achos da. Dangoswyd hyn yn ddiweddar pan aeth Mrs Hughes, Ty I Capel, a Mrs Morris Parry, i gasglu at y milwyr. Casglwyd, y swm o ip 15s 6c ganddynt, a ihystiolaeth y ddwy ydyw eu bod wedi cael derbyn- iad crocsawils ymhob ty. Y Gwaith Copr.—Gresyn na fuasai rhywun yn cymeryd i fyny y gwaith copr. Fe welsom hwvl mawr ar y lie tua 40 mlynedd yn ol, pan oedd yr hen sant Hugh Jones yn cario copr nos a dydd o'r bron. CofEa da am ei tnw.

PENYGROES. Cyngerdd y Plant.-Ar wahoddiad caredig Miss Roberts, ysgolfcistres y "Babanod," prynhawn Gwener di- weddaf daeth nifer dda o rieni ac eraill i gyngerdd y plant. Mwynha- wyd dwy awr ddifyr yn gwrando'r plant yn canu'r hen alwon Cymreig, adrodd, a gwneud "physical drills." Amheuthyn i ni sy'n mynd yn hen ydyw dcall fod yr "hen iaith" yn cael ei lie yn yr ysgolion elfennol. "Hy- fforddia blentyn ymhen ei ffordd, ac nid ymcdy a hi." Modd bynnag, bydd yn rhaid bcio rhywun hcblaw yr athro o hyn ymlaen. Aed trwy rag- len ddiddorol ac amrywiol, a gwaith glan a bywiog y plant yn adlewyrchu clod ar yr athrawesau i gyd. Siarad- wyd gan v Parchu J. M. Williams (A.), ac R. J. Parry (W.), a chyf- lwvnwvd y llyfrau gwobr ar ran yr awdurdodau gan Misses Maggie Owen a Williams. Diolchodd Miss Roberts i'r rhieni am anfon y plant i'r ysgol mor reolaidd, glan, a thrwsiadus. Casglwyd swm teilwng o arian yn ystod y cyfarfod er budd ein milwyr a'n morw-yr. Gwnaed yr un modd yn vr vsgol fawr yr wythnos flaenorol.

CWMYGLO. I Marwolaeth. Yn hwyr nos Sad- WTII, w edi cystudd maith a chaled, bu farw Mr William Pritchard, Minafon, Cwm Uchaf1 yn 63 mlwydd oed. Yr oedd yn aelod gyda'r Annibynwyr, a bu yn ddefnyddiol iawn. Gedy \\Taig a phlant i alaru ar ei ol, a pha rai mac ein cydymdcimlad llwyraf. Ar Ymweliad.—Yr wythnos hon, gwelsom Preifat W illie Hughes, Tan- ygraig, a Preifat Owen Morris, Peny- clogw-yli, wedi talu ymweliad a'r C\vm o Kinmel Park, lie maent yn gwer- syllu gyda'r 22 Gwyncdd Battalion. Edrvchcnt yn dda.

PONTRHYTHALLT. I Angladd.-Pryliliawii Iau hebryng- wyd gwerldilliol1 hen fam yn Israel 1 fynw:ent Llanddeiniolen, sef y ddi- wcddnr Mrs Ann Owen, Prysdyrus, a hi yn 87 mlwydcl oed. Gwasanaeth- wyd vn deimladwy gan y Parchu Isaac Jones, Bozrah; W. J. Roberts, Pont- rhythallt; W. J. Roberts, Penisa'r- waen; ac R. M. Jones, Glasgoed. Cadd angladd liardd, yr arch wedi ei gorchuddio a blodau, ac yn cael ei chario dros Allt y Caerau ar ysgwydd- au cyfeillion yn ol yr hen drefn.

LLANBERIS. Priodas.—Ynghmiol swn y gwa- hanu, llawenydd i ni a lluaws cyfeilli- ion Nurse Roberts, Talsarnau (ys- byty Dinorwig gynt), ydyw deall am ei huniad mewn priodas ychydig am- ser yn ol yn Gronard, gcr Edmondton, Canada, gyda Mr D. P. Roberts, unig fab Mr a Mrs E. M. Roberts, Y.H., Talsarnau.

CHWILOG, Llwyddiant. Da geuuym ddcall fod Mr Evan Roberts, Brynbychan, wedi myned yn llwddiannus drwy yr arholiadau a ganlyn: ist and 2nd Stage Harmony Analysis a'r Matricu- lation, Tonic Solfa College. Ein dy muniad yw "Eled ymlaen," a Ilawer o lwyddiant ar ei ymdrcchion. Da fyddai cymeryd yn esiampl ddiwyd- rwydd ei athraw clodwiw Mr Morris Griffith, L.T.S.C. (Pencerdd Eifion).

RHIWLAS. I Marwolaeth a Chladdedigaeth.—Yr I wythnos ckliweddaf yr oeddym yn dymuno adfenad buan i Mrs R. Prit- chard, Carrcg y Gath. Heddyw mae gennym y gorchwyl pruddaidd o gof- nodi ei marwolaeth. Claddwyd ci gweddillion dydd Mercher diwcddaf ym mynwcnt. Pcntir. Gwasanaeth- wyd wrth y ty gan y Parclm W. G. Hug-hes, W. J. Williams, Llanfair P.G. a \V. Williams, Pcntir; ac yn y capel ac ar 1ia.11 y bedd gan y Parchn W. G. Hughes a W. Williams. Caf- wyd svlwadau uchel iawn am gymer iad ardderchog y wraig ieuanc hon gan Mr Hughes. Tysti.ai y dorf luosog ddydd ei hangladd pa mor gy- meradwy ydoedd. Cydvmdeimla yr ardal Ia'i phriod a'i phkntyn bach. Islwyn, ei chwiorydd» a'i broclyr, a'i Pherthvnasau ol1 svdd wedi en gadacl 1 hiraethu ar ol "m mor annwyl.

I LLANRUG. Marw yn America.Ceir yr lianes aanlynol yn y "Drych" yr wythnos hon :-Gyda gofid yr ydym yn cof- nodi ymadawiad y chwaer Jane Jones 1503, Steuben Street, Utica, N.Y., yr hyn gymcrodd le Chwefror 12fed. Ganwyd Mrs Jones yn Twr Isaf, Bryn Bras, Llanrug, Sir Gaernarfon, tua 65 mlyncdd yn ol, lie yr oedd ei rhieni yn byw ar y pryd. Enw ei thad oedd William Owen, o'r Fodol, plwyf Llanddeiniolen. Ei mam oedd Jane, un o blant Bryn Gwyn Mawr, Llan- rug. Pan oedd hi tua phedair oed symudodd ei rhieni i Tai'r Lon, ger Groeslon. Yn fuan prynodd Wm. Owen dyddyn bychan o'r enw Cae Newydd, ac yno y treuliodd ein chwaer ei hoes hyd Ebrill, 1911, pryd y daeth drosodd i'r wlad hon gyda dwy o'i merched ac un mab. Gad- awodd i alaru ar ei hoi saith o blant, Jane, pnod David Jones, ceidwad hel- WTiaeth, Gwalchmai, Mon; David yn Golborne, Lloegr; Maggie, priod Mr William E. Roberts, St. Asaph Ellen; priod Mr Rt. Williams, Square Street, Utica Leah, priod Ishmael Williams, Steuben Street; Griffith H., yn Utica.; a William Owen yn weinidog gyda'r Americaniaid yn Bowling Green, Ohio; hefyd tri ar ddeg o wyrion ac un chwaer yn Oldham, Lloegr. Bu Mary, ei chwaer, farw yn ddiweddar yn Providence, Rhode Island. Yr oedd yr ymadawedig yn aelod o gapel y Mcthodistiaid Calfinaidd yn Llan- rug ar hyd ei hoes nes y daeth i'r wlad hon. Yr oedd yn aelod yn eglwys Bethesda, Utica, pan fu farw. Gwas- aniaethwyd yn ei hangladd gan y Parch Rd. Hughes, Holland Patent, yn deimladwy lawn. Canwyd emyn- au gan wvtliawd dan ofal Mr Wm. S. Roberts. Yr archgludwyr oeddynt: Evan Thomas, Wm. Williams, Morris B. ap Davies, Thomas Price, Daniel Owens, a Daniel Evans, bechgyn o Lanrug. Yr oedd Mrs Jones yn cwyno ers blynyddau gan yr asthma, ond rhyw bed war diwrnod cyn ei nian\' cafodd anwyd trwm, a throdd yn bronchitis, yr hyn a brofodd yn angeuol yn blygeiniol bore Sadwrn, Cln\efror 12fed, er pob gofal meddyg- ol a iliculiiol. Dangoswvd llawer o gydj-mdeimlad a'r plant gan Gymry Utica.

NODION 0 FFESTINIOG. I Y Rhyw Fenywaidd.—Mae y rhyw fcnywaiddo- yn cymeryd lleoedd y dyn- ion ieuainc sydd wedi ymuno a'r fyddin. Mae dwy fercn jm glercod yn yr ariandy lleoL ac mac rliai eraill yn gwasanaethu mewn swydd- feydd cyfreithwyr, yn y siopau, a llcocdd busnes arall yn y gymydog- aetli. Marw Cynnar.—Yr wythnos ddi- weddaf, bu farw Mr John Roberts, 98, Maiiod Road, gan adael gwraig a dau o blant i alaru ar ci ol. Nid oedd ond 26 mlwydc1 oed. Ymrestru.—Mae Mr Lewis Davies, swyddog ymrestru dros yr ardalocdd hyn, yn dal y "record" dros Sir Feir- ionydd> os nad dros -Ogledd Cymru. Yn ysod y 18 mis y bu yn dal y swydd y mac dros 1,600 wedi ymuno gydag rf

PWLLHELI. I Milwrol. Dyrchafwyd Preifat G. Roberts, mab Mr Robert Roberts, Abererch Road yn Lance-Corporal yn Ffrainc.—]\Iae Prefiat William Williams, Church Street, adref am seibiant. Bu yn Ffrainc er dechreu y rhvfel, a chlwyfwjxl ef ym mnxydr Alons. — Ymunodd Mr David H. Parry, mab Mr J Hughes Parry, Y.H., .\N7ylic d d d d ati Pcnllwyn, a Bataliwn Gwynedd ddau fis yn ol, ac mac wedi ei ddyrchafu yn rhingyll.-Dydd Iau, dacth y new vdd i law fod yr Uchgapten E. Free- man, Bryncelyn, wedi ei ladd yn y ffrynt. IJaddwyd ef ar Mawrth 3ydri yn Ffrainc. Aelod o'r loth R.W.F. ydoedd. Mae tri mab iddo hefyd o dan y faner.-Hysbysir fod y Rhing- yll R. G. Roberts, Madryn Temi>er- ance, \vedi ci« glv.yfo yn Ffrainc, a'i fed mcwn yshyty ar hyn o bryd. Dydd y Faner Gymreig.—Sylwedd- olwyd 8p trwy werthu banerau Cym- reig yn y dref Dydd Gwyl Dewi.

DYFFRYN NANTLLE. Anrhegu. Pasiwyd gan aelodau Vsgol Sul Cefn Coed i anrhegu ci bechgyn a Beiblau, y rliai sydd wedi ymuno a'r fyddin, sef Hugh Prit- chard, Penybont; Henry Williams, Hendref; R. Owen, Owen H. Wil* lianis, Penydyrfa Ehenezer Williams. I'orwyd yr enwau nrnynt gan Mr Thomas Aln11 Williams, Bodysgaw. Deallwn fod Prcifat Moses Williams wedi ei alw i fyny ar ol ychydigi seibiant a gafodd, ar ol bod yn brwydro yn y Dardanelles. Duw fyddo yn amddiffyn dros eu cymer- iadau.

CYNGRAIR NEWYDD LLAFUR. I Parotoi am y "Byd Newydd." Mae Llafur i gael Cyngres newydd, a gelwir ef yn yngrair Cenedlaethol Gweithwyr Prydeinig. Pan gymedir ei swyddogion i ystyriaeth gellir dweyd yn hawdd ei fod yn golygu busnes ar linellau teyrngarol. A ganlyn ydyw eu hen wall :-Is-Iyw' yddion A-fri Charles Duncan, A.S.. John Hodge, A.S., James O'Grady, A.S., C. B. Stanton, A,S. -Stephen Walsh, A.S.. A. Wilkie, A.S., a H. G. Wells. Cadeiryddion y pwyll- gorau ydynt Mri A. M. Thompson a J. A. Seddon. a'r ysgrifenyddion y Mri Victor ac Irene Fisher. DYwedir fod y Gyngrair yn agored i bob dincs- ydd Prydeinig.

YMDDISWYDDIAD LLYNGES- YDD GERMANI. Hysbysir yn swyddogol fod y Llyngesydd Von Tirpitz, llywydd a scfydlwr Llynges Gedmani wedi ym- ddisw/ddo. Ei olynydd f-vdd y Llyng- esydd Von Cappelle. Bu V011 Tir- pitz yn dal y swydd am ugain mlyn- edd'. Efe oedd yn gyfrifol am ym- gyrch y badau tanforawl, ond trodd ei gynlluniau allan yn aflwyddiannus. Dyweclir fod gan Von Tirpitz feddwl mawr o'i farf, yr hon sydd yn un llaes a thew iawn. Ychydig o farf sydd gan ei olynycM. A wnaiff ef aros tybed i'w farf dyfu yn llaes cyn cTmeryd IJyuges Gdr- mani allan i'r mor?

FFAWD TWRCI. Germani yn Gwrthod anion Milwyr iddi. Hysbysir fod Germani wedi gwrthod anfon milwyr Germanaidd i Armenia a Mesopotamia i gynorthwyo y Twrc- iaid. Ar hyn o bryd nid oes gan Twrci end tua 650,000 o ddyllion o dan y faner. Credir hcfyd fod Ger- mani wedi colli tua 50 y cant o'i mil- ",yr.

——— MR LLOYD GEORGE I A'r Gwrthwynebwyr Cydwybodol. I Mewn ciniaw milwTol yn Llundain, dywedodd Syr William Dunn ei fod wedi cael bYrbryd gyda Mr Lloyd George yn Nhyr Cyffredin. Wrth siarad am y gWTthwj-nebwyr cyd- wybodol. awgrymodd Mr Lloyd George y gcllid eu h.anfon l'r ffrynt i adgywcirio y gwifrau pigog.

GWEITHWYR AMAETHYDDOL. DYwed Arglwyddi Selbourne os oes fferniwr, mal) i ffermwT. neu was 11a ellir cael neb yn ei le ni ddylid ei symiul o'r fferm. Dylid ei ryddhau o wasanaeth milwrol pa beth bynnag y-w ci oed. Ond os gellir cad rhai i lenwi eu He, nid oes yna reswm dros eu cadw ar y tir. ———

CYHUDDIAD DIFRIFOL. Y Certmon a'r Gyrwr Modur. Yn Llys Apel Geirionydd, gwnactl i gwas flarm gais am ryddhad ar Y sail ei fod yn gertmon. Dywedai fod ei ftistr wedi cael rhyddhad i'w yrwr modur ar y tir ei fod yn gertmon. Yr apelydd oedd yr unig gertmon ar fferm. Y Caddrydd (Parch J. LI. Rich- ards) Ilae lnvn yn gyhuddiac1 dif- rifol. Awgrymaf ein bod yn ail- ystricd yr achos arall. Mr David Jones infac y gyrwr mod- ur wedi e ryddhau trwy dwy 11. Beth yw Y rheswm fod eich meistr eisiau y gyrwr modur yn hytrach na chwi? Yr Apelydd Enilla Y iiKxTur o 3P i 4P vn y dydd, ira nad yw y ceffx-laii vn cnnill ond tua ros. Y Cynrychiolydd Milwrol: Bydd i mi cdrych i mewn i'r mater.

I. PRAWF. 1 -1 Llctywr mewn Gwcsty (yn darlkn yn uchel) Fe aiff y golomen gludol yn bellach nag unrhywT adetyn arall? Y Westy wraig Wei, fe rof hnnd ar un. Vrwyf wedi syhvi nad yw ffowlyn yn mynd ymhell iawn y dydd- iau rliain.

I SUUD IACHAOL DAIL CARN I YR EBOL I gan I I Griffith Owen, Caernarlon. I ydyw ei fed yn rhyddhau y pblegln, ac vil cillo poen v frest. I'.w gael mewn poteli is 2C yn v S,iopq T)rn?T-=?' <rvda'r post. is 6c.

Y GYNHADLEDD FAWR YNG NGHAERNARFON, I (At Olygydd y "Dinesvdd"). Syr, Teimlaf yn ddiolchgar os can- iatewch ychydig o'ch gofod i alw sylw at gwestiwTi oedd yn cael ei drafod gan fwyafrif mawr o'r cyn- rychiolwyr i'r Gynhiadlcdl uchod y Sadwrn diweddaf. Credaf fod lliaws ag awydd ariynt gynnyg penderfyn- iad arno, ond fod arnynt ofn llesteirio amcan rhagorol y gynhadledd drwy godi cwcstiwn ncwydd mewn cynhad- ledd oedd wedi ei galw ynghyd i gy- mcradwyo cynllun i ychwanegu cyn- llun y Llywodraeth er hynny ni allaf end tcimlo. fod y cwestiwn yn dal cy- sylltiad agos ag amcan y gynhadledd. Deallwn fod ym mwriad y Llywod- raeth ddarparu i,5oo,ooop ar gyfer y milwyr clwyfcdig, yr amdifaid,. a'r gwcddwon, ac fod y Cadfridog Owen Thomas wedi amcangyfrif mai so,ooop fydd yn dod i Gymru. Diolch am hvn, ond beth yw cydrhwng cy- nifer! Am rai misoedd bum yn ys- grifenydd mygedol i Bwyllgor Angen Sir Gaernarfon, sawsom symiau syl- weddol o Gronfa Tywysog Cymru, ediyrclient yn sylweddol ar bapur, ond byddai yr Advisory Committee mewn gwewyr yn ceisio rhanu "Angcn un rh'wng y naw"; estynid; cynorthwy bach i lawer, ond teimlid y dylasai fod yn fwy, ac y dylcsid estyn cyn- orth\vy i lu eraill o'r rhai oedd yn cael eu gwrthod. Felly y bydd y 5p,ooop. Nid oes geiinyf ffigyrau wrth law yn dangos poblogacth y De a'r Gogicdd ar wa- han, 11a chwaith nifcr y milwyr o wahanol siroedd Cymru, ond gallwn fentro y bydd gan y De liawl i'r gyf- ran helaethaf o lawer o'r 50,000P; felly ni bydd "Rhodd Dywysogaidd" y Llywodraeth ond megis diferyn mewn mor, pan geisir ei rhanu. Gwerir 5,ooo,ooop y dydd i frwydro yn erbyn Germani, ond ni ellir dar- paru ond I,500,000p ar gyfer y dewr- ion fyddant yn dwyn creithiau y frwydr. Defnyddiodd Mr William George y gair "request" pan yn son am yr aelodau Seneddol, a'r cwestiwn oedd ym meddwl y mwyafrif mawr oedd ai oni ddylid "requestio" yr Aelodau Cymdeig i ofyn am fwy na r,5oo,ooop. Pe bai y Llywodraeth yn rhoi cost undydd o ryfcla. elai y 1,500,00op i f- i i,5oo,ooop i fyny i 5,ooo,ooop. Yn sicr dylai gwcrin, sy wedi aberthu fel y mae milwyr cyffredin ein gwlad wcdi gwncud, haeddu hyn o leiaf; a llawcnydd iddynt hwy a symbyliad i gefnogwyr y mudiad cenedlaethol fyddai deall fod y pethau hyn felly.— Yr eiddoch, ELLIS W. ROBERTS. Portdinorwic, Mawrth 18, 1916.

CYNGOR PLWYF LLANDDEIN- DDEINIOLEN. Nos f>adwrn diweddaf cynhaliwyd yr uchod o dan lywyddiaeth Mr W. T. Williams^ 7 yn bresennol, ynghyda'r clerc.—Darllenwyd a. chadarnhawyd y cofnodion, a darllenwyd. adrodiadau Pwyllgor y Llyfrgell ynghjxla'r cyf- rifon, pa rai oeddynt tua 157P 15s 9c, fel y canlyn :—Receipts Balance at bank, 85P 12S 2c; sales, fines, bath, 2p 3s 7c; overseers, 70P; cyfanswrn- 157P 155 9c. Expenses Librarian's salary, 37P Ss; books, &c., iop 16s 10c; repairs, 9P 18s 7C insurance, 2p I 25 1; oil, coal, Sp 3s 8p; other pay- ments, 145 6c ;-69P 135 7d; balance at bank to cover expenses, SSp 25 2C; cyfanswm 157P 15s 9c.—Galwyd sylw at reolau ac iunodau cyflogiad y llyfr- gellydd, a phasiwyd penderfyniad yn galw sylw y pwyllgor atyut yn union- gyrchol, gan y derbynir cwynion gan aelodau y Cyngor plwyf pa rai sydd yn cynrychioli y trethdalwyr. Diolch- wyd i'r jNln W. J. Hughcs ac O. R. Jones am eu trafferth gyda rhestr o lyfrau yn dal perthynas a'r plwyf.— Diolchwyd am roddion o lyfrau, gwerth tua 6p 6s, dderbyniwyd o wa- hanol fannau trwy law'r gwahanol bersonau. Am saith cynhaliwyd C\vrdd Plwyf blynyddol, ond nid oedd fater neilltuol na neb ar wahan i'r Cyngor yn bresennol. Pasiwyd ar awgrymiad a plan Mr O. R. Jones i ncwid CyfClriad llwybr Blaenywaen. Gerddi Dinas Noddfa Pasiwyd i'w gosod fel arfcr. Dwfr Clwtybont: Cwybodaeth heb ddod o'r swyddfa. Cyngor Plwyf blviiyddol i'w gynnal ar Eljrill 22. Pasiwyd i dalu'r biliau dyleldus. Llongyfarchwyd y clerc a'r overseers am eu safle dda o flaen yr audit. Cafwyd sylw ar sefyllfa adiannol. Cafwyd sylw ar lwvbr Gors Goch gan Mr W. H. Owen, a llwybr Pantafon a Cae Corniog gan Mr W. T. Williams. Hyderir y ceir sylw ar- nynt ac ar lwybr Cae Dicwm, &c., y tro nesaf.

GWRTHWYNEBYDD CYDWYB- ODOL. Yn Llys Apel Gwrecsam gAvnaeth athraw gais am ryddhad, gan ei fod yn wrthwynebydd cydwybodol. Ni allai cf gynieryd rhan mewn rhyfel, gan mai llofruddiaetli drefnedig yd- oedd. Ni buasai ef yn lladd hyd yn oed i amddiffyn y gwan. Mr Stanford Nid oes gan yr apel- ydd hawl i siarad ar ran y Bedyddwyr. crater personol iddo ef ei hun yelyw. Yr Apelydd Yr ydym fel Bedydd- wyr yn hawlio bod yn ddilynwyr i Iesu Grist. Mr Stanford Dyna y rheswm sydd gentlyf fel Bedyddiwr o blaid ymladd yn crbyn y Caiser. Pcnderfynwyd ei gyflwyno i'r gwas- anaeth gwrth-ymladdol.

I TERFYNIAD Y RHYFEL. SYLWADAU DIDDOROL A PHWYSIG. Mae Mr J. Kelly Fletcher, cyn* Aelod Sencddol dros Altrincham, wcdi dychwelyd i Lcrpwl ar ol treulio tri mis yn adgyfnerthu yn -Zurich. Bu yn abl i drafod y safle yn Iwrop heddyw gyda chynrychiolwyr y rhan tnvyaf o'r gwledydd sy'n cymeryd rhan yn y rhyfel ofnadwy hon, ynghyda cvnrychiolwyr aiiiryNN, o'r gwledydd amhleidiol ar y Cyfandir. Cred ef y gall Germani barhau i ym- ladd hyd ddcchreu y gaeaf nesaf. Gwyr y Germaniaid, meddai, eu bod wedi eu gorehfvgu, ond nid ydynt am roddi goreu iddi eto. Bydd idd- ynt barhau i ymladd dnvy yr haf a'r hydref, ond nid ydyw yn bosibl iddynt gario y rhyfe1 ymlaen drwy y gaeaf, yn ol fv marn i. Y maent yn credu y gallant fargeinio oblegid, ,a def- nyddio eu geiriau hwy eu hunain y maent yn dal y llinell o Brussels 1 Bagdad. Nid ydynt yn dioddef yn ddifrfol yno oddiwrth brindcr bwyd. Prinder llefrith sydd yn effeithio ar- nynt fwyaf. Nid vdyvvy gwarthog godro yn cad digon o faeth, ac o gan- lyniad y mac'r llefrith yn brin o hufen. Pan fydd y glasvvCllt yn dechreu tyfu yn y gwanwyn, bydd y Ilefrith yn sicr o wella am dymor, ond o dan yr am- gjdehiadau prcscnnol ni wnaiff y werin bobl dderbyn cynnygiad fod i'r rhyfel barhau am aeaf arall. Bydd cyflwr y wlad y gaeaf nesaf yn sicr o'u gorfodi i roddi eu Harfau i Lawr. I Y maent wedi poeni yn ddirfawr eu collcdion a'u haflwyddiant. Pan aeth eu oyddill i mewn i Brussels yr oedd y rhyfel yn boblogaidd, ond heddyw nid ydyw yn hwy yn rhyfel genedlaethol, gan fod y werin yn priodoli perygl eu gwlad i gamgy- mcriadau eu harweinwyr. Mae'r Wasg, cr yn twyllo y bobl, wedi newid eu hagwedd yn ofnadwy yn ddiwedd- ar. Ynglyn a'r niorwarchaedd Pry- deinig, nid ydyw y gwledydd amhleidiol ar y'Cyfandir yn ei wrth- wyncbu, end y maent Yl1 syllnu 11a fuasai cot win wedi ei wahardd gan y wlad hon yn gynnarach. Mae'r gwledydd amhleidiol yn gweled ei angcn fel atebiad i'r c3Tnllwynion Ger- manai-dd /diehellgar, ac fod Prydain yn ffol am nad ydyw wcdi ei wneud yn gadarnach. Ynglyn a'r ffaith fod y Llynges Germanaidd yn cael ei chadw yng Nghamlas Kiel, nid ydyw y Germaniaid yn sylwcddoli y safle, gan fed y Wasg yn cu twyllo rtwy ddweyd fod distiywyddion German- aidd 311 chwilio am y Llynges Bry- deinig ym Mor y Gogicdd. ISIae yn hysbys yn Germani fod eu colledion yn ddifrifol- ond er inmiy y maent yn disgwyl adennill eu gallu trwy dy-,N-allt gwaed. ]\Iae'r ffeithiau hyn yn ddiddorol iawn, ac yn dra phwysig.

TRIBUNAL GWYRFAI A I CHYDWYBOD. 3-mddangos fod Tribun: 1 G\v\-rfai wedi mal>wysiadu agwedd pur wahanol i rai o'r tribunals tuagat y gwTthw 3:nebwr c3*d'wybodol. Yn y llys dydc1 Mawrth dwicddaf, (lyNN-ed- odd y Cadeirydd (Mr T. W. Williams, Pcnygroes), wrth gyfeirio at yr achos cYlltaf ar y rhestr, ei fod yn dymuno gwneud yn hybsys mai dymuniad y tribunal vdoedd fod i bob achos cyff- elyb gael chwareu teg, ac os y byddai yr apclwvr yn awyddus, gallant wncud eu datganiadau yn bieiiat i'r aelodau, ac wrth y cynrychiolydd mib wrol. Mac gennym y parch mwyaf i'r gwrthwynebydd cydwybodol gwir* ioneddol, end ar y Haw arall nid oes gennym unrhyw barcli i'r rhai sy'n ceisio cysgodi tu ol i gydwybod. Nid ydyw un o'r fath yn hacddu parch. ———— ————

I YSGOL DEYRNGAROL. I Dywcdir fod 40 o "hen fechgyn" Ysgol LL-iiivsttii-ndwy yn gwasan aethu o dan y faner. Yr oedd Mr Lloyd George yn ddisgybl ynddi ar un ndeg.

I Y FFORDD GYNTAF. "H\nb, hogyn, prun yw y ffordd gyiitaf i V sbyty Llundain?" "Tnyy i chi waeddi- 'lair banllef i'r Ciscr: syr."

I NESAF. I Yr oedd yn berchenog ci, a dyma'r stori a adrodctodd "Ydi, svr, mae'r nicald yr oedd y ci viii yn 3"inroddedig i mi 3-11 rhy- feddol. Fe glvwodd fi yn dweyd wTth fy ngwraig fy mod yn cad fy ngwasgu 1 am arian, ac fe aeth a manvodd y diwrnod cyn i dreth y cwn fod yn dal- t adwv." I

I Y SHOP HI T IF Ytt Y GOGLEDD Pethau Da yn Rhad. Stock. Newgdd Anferth, AM BRISIAU Y FLWYDDYN DDIWE DAF. Costumes A Prydferth, Millinerj Hardd. I CYDMERWCH EU PRISIAU. IDewís mawr 0 ffDiiUnerv! a Ii J H)illabau iduon at flDournings. I j PIERCE AND WILLIAMS. :1 O —■«= O

I DYDD AIERCliF-R. Pan adnewyckh\yd y drafodacth at Amcangyfrifon Y FYddin, cwynodd Syr A. Markham nad oedd y Ivl>^vod" raeth yn cario allan addewid Ar glwydd Derby i'r g')T priod, sef na fyddai iddynt gael ell galw i fyny hyd nes byddai y gnvyr sengl wedi eu galw i fyny Yn gyntaf. Darfu i'r gwyr priod ardystio yng ngrym 3-r addewid hon, yn gwybod y gallent vmddiried yn Arglwydd Derby. Ni fuasent wedi ardystio oherwydd addewid y Prif Weinidog. Yr unig beth i pi wybod i'r Prif W einidog !Tiu wrtbO ydywei gyflog (Llais, ('Gwarth, 'Tynner y geirau yTi ol") A wnaiff yr aelodau anrfydeddus ddweTd wrtb- yf beth wTiaeth y Prif W7einidc^ yn f rhyfel hon, hyd nes y gorfodwyd ef wneud gan fam y cyhoedd ? Cam yn I ol fu pob cam o'i eiddo (Lias, "Nage, nage") -Ilac gennyf hawl i ddweyd fy marn, ac nid 3dwyf am dynnu dîsn yn 01. It i Syr S. Collins: Ar bwynt o drefol Mr Llefarydd, a ydnv yr aelod aIr rhvdeddus mewn trefn pan yn lclwctd nad ydyw 3* Prif Weinidog yn dal e1 swydd, ond oherwydd ei gyflog? Y LlefarYdd: Nid ydyw allan 0 < drefn pan yn dweyd hynyna, ond gall pob un ohonom ffurfio ein barn 0 j werth y d3-wTediad (<ym.). < Syr A. Markham: Nid ydvyf oud < yn ail-adrodd yr hyn ddywedodd y < Prif Weiiiiclog ei hunan yn y Ty. V I Gweinido;g Arfau ydyw yr unig i Weinidog dewr, ac apdiaf ato i rych allan na fydd "shirkers" yn cael llechu mewn ffatriccdd arfatt- Mae rhai o'r dynion yn y "starred trades" yn manteisio ar y cyfle, ac gweithio dim ond un ncu ddau ddixvt' nod Yn yr wythnos. Buaswn yn liA gwybod faint o ddynion ^S3'dd eisiaU i gadw diwydiann.au y wlad i f--nâ. Mac Arglwydd Kitchener, Arglwydd Derby, ac Arglwydd Selborne fel pc yn groes i'w gilydd yngln ayg aItl" aethyddiaeth. Dylcin ddilyn csiallipl Ffrainc, a gadael gwaith aniaethyd^ i fere bed. D3Tw7edodd Mr Walter Long fod yn ofidus ganddo oherwydd yr ymosodiad personol ar y Prif Weinidog, yt1 enwedig pail Y mae'n absennol oh&~ wydd gwaeledd. aros yn ffaith, ar ol deunaw mis o iyfel, fad cin hundcb cenedlaethol yn gryfacb heddvTwr nag a fu erioed. Ma £ T berthynas rhwng y Cyngreirwyr In berffaith galonogol, a ph'an fydd Y rhvfel drosodd bydd yn parhau yr un I fath. Nid ydwyf yn crcdu y dylai V• Llywodraeth bledio yn euog- i'r cy- huddiadau ddgir 311 eu herhyn. Nid oes arnaf gywilyddl o'u -gwaith. a chredaf eu bod wedi gwneud y Jef- nydd goreu posibl o'u holl adnodd^u* Nid ydyw y Llywodracth wedi torrl eu haddewid Yiiglyn a chyfundrcfn Arglv>ydd Derby, a hcriaf unrhyw u I i wrthbrofi hyn. Gwiiactli Derbv waith ysblcnydd (cym.) ;\1-0r belled ag y mae'r Mesur Gorfodol yn nnmed, yr wyf yn falch o ddwcyd 111m un llccyn gwan sydd y-nddb hyd Tn hyn, set yr adran sy'n delio gyda goT~ fodaeth ddiwydiannol. Nid Y(IYW y11 achosi unrhyw lielbul difrifol. ond y mae'r IdywodrActli yn ei wylied yn ofalus. Hcb amheuaeth, mae rhai dynion- sengl sydd mcwni "staired trades" heddyw yn gymwys i'r Pyddin. end nid ydwyf yn teimlo yn awyddus i roddi unrhyw ffigynm. Ni ddacth v Mesur i rym end ar Mawrth v ?resur j i-vm orid ir -\I?iv,-rth yledsn,, -vdcl,' Y RvfL?l y< y\y C1 v u ymlaen. Gallaf cich sicrliau fod pob cam posibl yn cael ei gymeryd, ac Y mae'r Swyddfa Ryfcl ar eu gwarthaf. Hyderaf y ccir pob cynorthwy gan y w gorfodi i ymuno a'r Fydtftn. Nid ydwyf yn credu fod y gwyr pnod yn ddig am en bod wedi eu galw i FYIIY. Yr hYn wc?di eu galw i fyny. Yr hYn sydd arnynt eisiau ydyw edrychiad manwl i mewn i achosion dynion ieuainc sydd mewu "starred trades." iNIae pwyllgor o'r Cyfrm Gyrigor yn delio gv^da'r mater, ac yr wyf yn sicr y gellir cael nifer fawT o ddynion fel canlyniad i'w hym- drechion. Mae'r Ysgrifennydd Car- trefol wedi anfon am adroddiad o'r holl ddynion sengi sydd wedi myned i lawr y mwnfeydd er Awst 14, a byddant yn colli eu hesgusodiad. os na ellir profi eu bod yn anhebgorol i'w meisrj.

DYDD IAU. Aeth y Ty yn Bwyllgor ar y bleid- lais vn gofyn am beäair miliwn o ddynion i'r fyddin, pryd- y dywedodd Syr John Simon nad oedd am ddych- welyet yn ol i feimiadu gnveiuyddiad y Mesur Gw.asanaeth Milwrol. Dywed- odd fod yr achos ddygodd gerbron wedi ei brofi. Gwnacth Arglwydd Derby ymdrcch Yn Nhy'r Arglwyddi i ddelio a'r beirniadaethau hyn, ond nid ydyw ef na'i gyfeillion wedi herio eu cywirdeb. Buaswn yn hoffi cyf- eirio at safle y gW)."T priod sydd wed] ardystio. Credaf fod gan Arglwydd Derby hawl i wadu nad ydyw yr add- ew id wirioneddol i'r gwyr priod wedi ci dorri, ond rhoddwyrd liwy ar ddCall fod yna nifer fawr o ddynion sengl ddeuai i fewn o dan y Mesur Gorfodol cyn y buasent hwy yn cad eu galw i fYny. T-,NryllAT, d hwy fel hyn. Mae'r pcthi sy'n myned o dan enw ad- roddiad Arglwydd Derby,—y ffigyrau yn yr adroddiad hon, er wedi eu bwr- ladu Yn onest, yn gamarweiniol a thwyllodrus hollol. Yr oeddynt yn egluro paham y mae'r gwyr sydd wedi ardystio mor anesmwyth. Achos arall am Yr anesmwythyd YdYw, y modd mae meibion y weddw a dynion sengl eraill gydag anhawsterau teulu- aidd wedi eu trill, er fod gancidynt hawl i ystyriaeth mwy manwl. Prif gwestiwn i ni heddyw Ydyw, a yw y Llywodraeth wedi ystyried a phen- derfynu yn fanwl faint vii)'\v maint cin Ivddin i fod (clywch. clivnvch). Cyf- ddcfir ym awr fod yr ymdrech i ddwy-11 milwTiaeth orfodol ar y wlad w'ecli dod a cWanlyniadau siomedig. ^lae r unig gyfle gafodd gorfodaeth 1 fod yn hohlogaidd wedi ci ddinisirio gan anghymwysder ci Ideidv.yr, a i weinyadiad (ciyvvch, dywch). Pan mac can noedd o ddynion anaddas yn cael eu y nid yllYW y wlad yn cad ei cliryfhau, ac y mae yn bolisi peryglus. Nid wyf yn credu fod y gwyr priod sydd wedi ardystio eisiau bod yn llwfriaid. ond dylai y Llywod- racth gymeryd camrau ar unwaitli i'w sicrliau y byddant yn cael eu trin yn dog, ac y byddant yn cy fatfod 2g ach. osion o galedi (cym.). Mr NIT. Long: Pan ddarllenir an- ercliiad Syr John Simon yn y wl:H1, bydd yn sicr o synnu y bobl. ond mewn an lie, sef Germani, bydd yn cael ci darllen gydh iKxldlonnvydd mawr. Yr wyf 11 gobeithio Y caiff y Germaniaid wybod beth 3 dyw y gwir, sef nad vdyw yr aneichiad ond yn cvin-vchioli' lleiafrif pobl y wlad. Xid "oes sail i'r dywediad fod ffigyrau adroddiad Arglwydd Derby- yn 1 dc1vchmvCTol hoHd. ?1??'r Llywod- .1:th vn' ;W1:cud eu 901-c" i feddygi I iacthu cwynion y ^r p.l00. :Mae 1 I cyhuddiad fod y ^yr priod wed-, eu I twyllo yn anwireddus hollol. Ef allai nad ydvw y Llywodraeth )"11 gwncud eu gwaith yn effeithiol a cliymwys, I ond- v maent yn gwneud yr hyn allant. Os y cred rhywam y gallai Lb^"0^" raeth arall wneud yn well, dylid eu newid ar unwaitli. Apeliaf at Syr John Simon a'i gyfclUion i bcido di- iiistric "cllos y gweddwon a'u tenhr oedd -trwv ddod: a'u hachosion ymb mcwn ?<?? y bYdd V? SICT 0 ?'??? niwed iddynt.