Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
11 erthygl ar y dudalen hon
GORCHESTION CRISTIONOGION…
GORCHESTION CRISTIONOGION BOREOL. (Gan y Parch D. R. GRIFFITHS, Penmaenmawr) Testun gwir bwysig i bob gwir Gristion er y cyfnod, dyweder A.D. 500, ymhob gwlad y digwyddo yr Anfeidrol Fod osod unrhyw ddyn neu ddynes ynddi ydyw yr ticbod-Gorchestion Cristionogion yr oes oedd yn dilyn yr Oes Apostolaidd-yn Asia, i [wrop, a Gog!edd Affrig: testun teilwng o efrydiaeth y proffesor, yr ysgolhaig, yr hanesydd bydol, a phob dyn neu ddynes yn eu hiawn bw3-11! Fe ysgrifenwyd cyfrol- au lawcr ar y cyfnod yma—A.D. 100-500— gan hauesuyr fel Gibbon, yr anffyddiwr; Deon Farrar o Eglwys Loegr; a'r Parch John Pugh, B.A., Treffynnon; a'r Parch Hugh Roberts, Bangor; yr oil, ond Gib- bon, yn yr oes o'r blaen-nid oes fawr flwyddi ers pan yr hunodd y tri olaf yn yr angau; gobeithio fod Farrar, er yn ansicr ei feddwl gyda golwg ar Dragwyddol Gosb, ,-Wedi ysgrifennu llyfr "Eternal Hope," -wedi cyrraedd gwlad lie nad oes neb o'r trigolion n ansicr ei feddwl, fel rhai heddyw yng Nghymru a'r byd "Cristion- ogol" y tu allan i Walia, parthed yr hyn y mae Crist yr Hollwybodol wedi traethu yn glir a tberfynol arno—"Lie nad yw eu pi-vf liwynt yn marw na'rtân yn diffodd." Nid oedd amheuaeth o gwbl ym meddwl y Cristionogion boreol ynghylch tynged y gwrth-Griaiionogion yn eu hamser hwy. Credent mewn Gehenna, mor ddiysgog a Nefoedd o wynfyd; a, rhyfedd fod Cymro mewn oes fel hon yn cael ci flino gan am- heuon, neu yn sigledig, neu yn chwilio am olouni ychwanegol, pan y mae yr Holl- alluog, a'r Cyfiawn, a'r Trugarog Crist wedi darlunio y pwll diwaelod yn eithaf clir; mor glir fel vr oedd pob Ymneilltuwr rng Nghymru yn credu yr liyn y mae hyd yn oed y Tabydd heddyw yn ei gydnabod, -vn credu yn ddiysgog gyda'r Hen GorfF, a phob enwad arall o'r Ymneilltuwyr, hyd o fewn y 30 mlynedd diweddaf. "G-orchesrion Cristionogion boreol" ydyw y penawd yr ymdrechwn ei ddwyn gerbron dai llenwyr y "Dinesydd Cym- reig" yn ?.wr—nid gorchestion dynion di- ailanedig neu annuwiol—yr un peth ond ceisiwn osod yn deg bortread o'r gwir Gristion yn amser Ymherodraeth Rhufain oddeutu y fiwyddvn o oed Crist 250, sef o dan deyrnasiad creulon un o'r anghenfilod dvhiiaf welodd yr haul, neu a drec-cliodd ddaear yr HollaHuog eriocd. Amser ofnadwy ydyw y presennol yn [wrop, a ivnny ar fwy nag un cyfrif—yr elfeii sydd yn dwyn, lieddyw. Prydiin Agosaf at Gyfnod Nero ydyw, ni gredwn, y gwawdio ar gydwybod yn y trib mlysoedd Prydeinig, nid yr oil o'r cyfryw. ond niter fawr ohonynt; a'r ci eulonderau, yn 01 y Wasg Seisnig a Chymreig, arferir tuagat rai o'r dynion sydd yn cldigon gwrol a chydwybodol i wynebu carchar neu angau cyn gwadu egwyddorion moesol dyfnaf eu natur! Ni raid ymhelaetliu ar y creulonderau a'r amharch yma mewn careharau, ac yn gy- hoeddus, *n Lloegi- ynghanol y cythrwfl erchyll presennol; ond, yr oedd creulon- derau Rhtfain, a mannau eraill, a hynny am ugeiniau o flynvddau, ar ryw olwg yn fwy anfad na'r rhai sydd yn evmeryd lie mewn gwlad yn bostio bod yn "Gartref Rhyddid" ("The Home of Liberty"). Yr oedd yr arteithiau corfforol yn amser Nero yn waeth a gryn dipyn naV riiai presen- nol; ond rhaid cofio tywyllwch meddyliol y Latinwyr yn Itali, a goleuni manteision addysg allanol heddyw yn lwi-op-eto, braidd na feddyliwn fod creulonderau i enaid, neu feddwl, heddyw yn fwy na'r oesoedd Rhufeinig o gymaint a bod v goleuni ar Dduw, a Christ, a'r lawn An- feidrol, yn fwy yn awr ymysg y dosbarth cydwybodol ym Mhrydain nag oedd ymysg y caethion a'r tlodion wrth y miloedd, fyddai yn cael eu dirdynu gan y llewod, a chan offerynau ofnadwy y Rhufeiniaid. Gorchest heddyw ydyw gwynebu tri- bunal, fel y sylwir gan ambcll newyddiad- ur CVmreig—h.y., gorchest i ddyn gwir- ioneddol, achubedig, ac yn meddu cyd- wybod i Dduw—felly, yn amser Domitian, Caligula, neu Nero; nid Ihvfriaid^ nid dynion neu ferched o wlanen. nid rhag. rithwyr gwyneb-galed, nid eynffonwyr ych- waith i Lywodraeth Rhufain oedd y cewri o gaethion a llafurwyr tlodion orfodid i sefyll o flaen ti-ibunlysoedd y Paganiaid eilunaddotgar yn yr amseroedd blinion, enbyd yna, ond gwelid hynafgwyr 72 nilwydd oed; gwragedd hen, 80; merched glandeg 19 mlwydd oed ie, gwelid bechgyn a genetlwd bychain 15 oed yn dal yn lewaidd a digryn o flaen bwystfilod o ddynion llidiog yn erbyn y <;Nazart;aid," fel y'u gchvid yn eithaf creulon ac ofer- goelus! Fe fyddai darllen a myfyrio uwchn y merthyron ardderchog hyn— nierthyron yr 10 erledigaeth darllen a mcddwl yn hamddenol am eu gwroldeb a'u Befydlogrwydd o dan amgylchiadau ofn- adwy yn y Uyscedd; ac wedi eu dilyn i'r Arena (Cylch) Rhufeinig-eu gweled yn w-fyll yn y Circus yn wrthrychau melldithion, crechwenau, a chablau mil- oedd—5 neu 6 mil, neu ragor weithiau,- fe fyddai, meddwn, syllu ar y gwroniaid yma yn dal at argylioeddiadaii santaidd cydwybod, yn foddion gras mewn ystyr achubol, ond cael yspryd gweddi yr un pryd yn gydfynedol a'r darllen, y myfyrio, a'r Rylwi. Yma, yn y canrifoedd boi-eol, yr oedd gorchestion fel yr uchod yn bethau cyff- redin yn vr Ital, a gwledydd eraill—megis Groeg, Asia, Leiaf, a Gogleddbarth Affrig gwelid y Latinwyr yn clal, dyweder, cant o wir ddilynwvr Crist, eu cadw-y-n6, eq "brandio" a haiai-n poeth, eu hyspeilio o'u I tipyn eelfi a'u hoffer aniaethyddol, llosgi eu by thy-nod, dircli-nii eu cyrff yn eithaf barbaraidd, tynu eu llygaid allan, a'u hamarchu mewn dulliau nad gweddaidd eu hadrodd mewn newyddiadur parchus fel y "Dinesydd." A ddarfii eu ffydd, atolwg? A fu iddynt, yn ddigartef a diswcr, wadu eu Ceidwad Dwyfol er mwyn pad adferiad rhyddid neu fywyd, atolwg? A oedd ffrewyllau Rhufain eithaf pigog—yn llwyddo i gael y ferch ieuane neu'r hynaf. gwr i waeddi allan, "Gwrthodaf y Nazar- ead" P Na Fe ferthyrwyd miloedd yn amser I y bwystfil Domitian a'r diafol Nero, end nid oedd un 0 bob cant yn eefnu ar y Nazaread mewn llys, arena, na, charchar! Arddechog orchestion wnaed felly am rai ugeiniau o flynvddoedd, a hynny gan, fel y sylwyd, drueiniaid heb feddu llawer o'n manteision ni heddyw, yn yr Hen Wlad. Tybed a ydyw Crist y Nazaread yn myth, neu ddychymyg, neu freuddwyd, yn y dyddiau enbyd yma. Gobeithiwn nad yw felly i fdoedd yng "Nghymru fech- an dlawd" ond bod llawer Cymro yn ym- hvfrydu roW)" y dyddiau rhain mewn dar- llen ei Feibl, a gweddio yn y dirgel, nag mewn unrhvw orchwyl arall ddaw i'w ran!
! EIN BEIRDD.:
EIN BEIRDD. I PENNILLION COFFA I t/r diweddar Preifat R. Hughes Williams, Bryn Gorwel, G roes Ion. yr hwn a fu farw yn Preesheath Hospital, Whit- church, Organydd Eglwys :.u.C. Bryn- rhos, a chyfaill a gerid gan bawb. Mae hiraetli yn gwibio fel yspryd anes- mwytli, Gan weld afluneiddiwch o'i Maen ar bob Itaw A phwy all fesur y golled ddisymwyth A'r wylo dwfn chwerw ddilynodd, a'r braw ? Fel sydyn daranfollt yn rhwygo'r awyr- gylch, Daeth dychryn echrydus i welwi pob gwedd; Can's angau llym, creulon, ar ael breiniol ymgyrch A wywodd y l hosyn. agorodd ei fedd. Pv,y fyth all ddarlunio y chwerw deim- ladau ? A pha le y gwelwyd gorymdaith mor ddwys ? Cynhebrwng a saif ynglianol angladdau, 'Roedd colli un annwyl yn drwm iawit ei bwys! Ac anodd yw credu fod Richie ein cyfaill, Gydrodiai a ni ein dau tua'r Dre', 111 canu a'r delyn ddidaw gydag craill Un anodd i'w ollwng o'n gafael oedd e'. (--it dyfod i wyneb y fagnel ddinystriol, Na phrofi ftyrnigrwydd a phoethder y gad, Aeth ymaith i ganol y Gwanwyn Trag- wyddol Yn ddistaw heb rybudd i'w fam ac i'w dad. Pa ryfedd i hyn eu parlysu a dychryn, A'u gyru'n eu galar eu dau yn ddinerth ? Eu harwain dan niwloedd anobaith i ofyn— A giliodd gogoniant gwarehodol Duw'r Berth P WeI. haned y milwr hyd derfyn cyloh I amser3 Fe eryrs ei yypcyd yn danllyd a byw; Mor chwith ydoedd colli y wyneb llawn hyder, ni ,vrLh adg(lfiol' digwyddiad yn H-yw! Ior wram ei fysedd ai* dannau i' offeryn Fe daflai ei egni i ganu Brynrhos; Diflanodd y cerddor roi ystyr i'r emvn, A ehollwvd ei gan yn nistawrwydd y nos. I'w riaint caredig ynghanol eu galar, A'i frawd yn y gwersyll yn drist iawn ei drem; 'Rol colli eu mab fu'n gvmeriad digymar, A brawd pur a hoffus dan ddymod nior lem. ("Ydiinwn ddatgan ein dwfn gydyindeim lad A dagrau o hiraeth yn gwlychu ein grudd A oheisio'n cyflwyno i ofal Duw cariad, Cewch cto ei welod o fewn Gwlad v Dydd. Preifat MORRIS WILLIAMS, 1, 3786i 8.6 R.W.F.
Advertising
e LLOYDS BANICI LIMITED HEAD OOTCE-^i LOMBARD ST-E C- I CAPITAL suBscRiBiED- L 3 1.304, WO CAPITAL PAID UP- 5,006,67<2 RESERVE FOND 3.600,000 DEPOSITS. ETC. 130.504,499 ADVANCES, ETC 5 5,005,66 3 PRENCH-AUXILIAIOr- LLOYDS BA>«; (F?\NC £ .)LLVJTED j
SENEDD Y I PENTREF.
SENEDD Y I PENTREF. NEU, GWEITHDY WMFFRA TOMOS, Y CRYDD. CADW CYFRINACH. Wmffra: Job go galad ydi medru cadw cIo ar ein cega. Tydw i ddim yn nieJdvvl fod yna ddim byd yn fwy anodd. Mas YYil Jones yn dwad i helbul gynddergoii o hud wi th ddeud. hanas y cwarfod wyddog- ion a'r cwarfod at-lirawon wrtb i wraig. Dafydd: Wei ydi yr hen ffwl gwirion geno fo, twn i ddim i be andros mae o yn deud y petha wrthi hi, aclios fe ddylia pob dyn call wybod nad ydi petha cwarfodydd o'r fath ddim yn perthyn i'r wraig neu mi fasa'r eglwysi yn dewis y gwyr a'r gwrag- edd yn enloda ohonynt. Wmffra: Waeth i ti heb siarad liefog o, toes yna ddim goriad neiff ffitio i geg o yn unman, mae i dnfod o'n mynd fel injan ddyrau o hyd ac y mae hitha fel hen brep yn mynd o gwmpas i ddoud pob dim, a'r stori yn mynd yn fwy bob tro y mae'n cael i hadrodd. Dafydd: Isio tori y dda H o'r Seiat fill, dyna'r unig ffordd i setlo rhyw dacla fel yna. liyda ni yn rliy ddiniwad o lawar hefo nliAv. Sian Ifans: Dyn byw, be yda chi yn i fexldwl ydi gwragaddP Rydw i'n meddwl v dyJia pob dyn ddcud pob dim wdh i wi aig- i ydi o ddim yn deg i chadw hi allan o'r cicrats. Wil Ffowc: Mi ddylia pob gwraig ddcud pob dim wi th i gwr hefyd felly, Sian. Sian Ifans: Debig iawn, felly bydd Ed- ward a fin a. yn gneud, yn t-e Edward? Edward: Wei ia am wn i. Mi fyddwu yn deud pob dim sydd isio ei ddeud wrth &ingilydd. j Wmffra: Tydw i ddim yn o ed,u y dylia bleunoriaid a swyddogion ar bwullgora ddend y sicrats with i gwragadd, oblegid petha i'w cadw yn ciddo y cwarfodvdd ydynt. Hun fath ag v mae gwr a gwraig yn cadw tu sicrat? iddynt hwy eu hunain. Mae cadw sicrats yn job anodd ac yn job bwvsig. Mi all fod yn fatar bowud rai gweitliia oii(i mi wn i fed o'n ddiogelwch bob nmsar. Dafydd: Mi rydw i bron a deud fel deudodd Kitchener am sowldiwr, nad oes gan y bleunor a'r swyddog ddim busnas i briodi, neu os gneith o mae o'n bownd o ratiu ei fywyd a dwlli ei ddylanwad. Sian Ifans: Mae gen i ffordd well na Kitchener, weIi di. Rydw i'n deud nad oes isio i wr priod fynd yn lfeunor na swyddog, yn enwedig os na fedar o drystio ei wraig i gadw sicrat, a dw i'n deud nad oes dim isio i neb fynd yn filwr os nad ydi milwra yn fforddio iddo gadw gwrraig: "Nid da bod dyn ei hunan," "Anrhydeddus yw priodas yn mhawb." Wil Ffowc: Yr ydych yn siarad yn bur dda. at i gilydcl. Ond fy marn onest i ydyw mai po leiaf o siarad am weithred- iada pwyllgora geir o'r tualhui goreu yn y byd bob amser. Tydi o ddim yn deg fod petha cyfrinachol yn dotI yn betha cyffredinol. Tydw i ddim yn ei-edu y dylia gwraig ddisgwyl i'w gwr ddeud lianas cii-ai-follvdl athrawon a phwyllgora yr eglwvs. Ne i be ajidros y mae pwyJI- gora yn dda ? Y Sgwl: V r ydych yn borffaith iawn, Wil Ffowc. Dirgelaidd a chyfrinachol ddylent fod. Credaf yr un mor ddiysgog fod gan y wraig Iawer o bethau y byddai yn well iddi eu cadw rhag ei gwr liviinv yw os yn caru tangnefedd a heddwch. Mae llawer aelwyd, eglwys, a gwlad wedi eu difetha ollei-wvllld diffyg gwvliadwr- iaeth yn y cyfeiriad yma. Wmffra: Mi fyddai teulu'r glep fariv heb gaol bViyd aIIan o'r sicrats wedyn. Wil Ffowo: Fvdda dim oollad ar i hola nhw yn unman. Tydu nhw yn da i ddim ond i ddifetha pawb a phopeth. Y Sgwl: Dyna'r gwir. Yr ydym fel gwlad heddyw yn dioddef oherwydd hyn. Fedra i yn fy myw beidio credu nad rhyw ¡ clynion preplyd sydd wedi gwnoud bodd- iad Arglwydd Kitchener yn bosibl. Mcdd_ yliwch am funud am Gyfrin Gyngor yn gweithio 7 n ddirgelaidd ar symudiad ar- bennig yngiyn a Rwsia, a'r peth yn wy- byddus mewn cylchoedd ers dyddiau lawer. A thrwy hynny yr o-odd v gelyn yn medru dilyn ein dynion i bob man, a chymeryd gafael arnynt pan daeth y cyfle. Dyna fy main i yn siwr i chwi. Wil Ffowc: Peth ofnadwy ydi gelyn yn y gwersyll, ic wir. Tydw i ddim o blaid y rhyfal yma o gwbwl, a toes gen i ddim mymryn o gydymdeimlad a dim sydd ynglyn a li chwaith ond yn wir y mae amaf ofn ioJ C:1 B»-vdain yma ddynion yn cael tu talu yn dda yrlynt yn sicr o fod un ai anoeth neu anonast. Mae'n rhaid fed yna olyn yn y camp yn rhvwla. Harri: Ond vn rhy llac yda ni o lawar tvda ni yn gadal i ryw Germans aros yn y wlad yn rhyddion o hyd ac y mae yma lot nad ydynt yn ddim llai iia, Germans o ran teimlada. Isio i sgubo nhw i gyd o'r wlad yma suo Wil Ffcwc: Mi fydda i yn meddwl mai ariangarweh pia'r cwbwl, ac fod yohydig filoedd o bunau yn medru prynu dynion mewn swyddi pwysig i roi hanes eu sy- mudiada cyfrinachol. Ac fel y gwyddoch niaei yna rai pobol mi fuasant yn gwerthu eu niaiii er mwyn can punt. Sian lfans: Dyn a dy helpio, yn toes yna, i-al sv'ia p-wei,tliii ell Iiiiiitin -iii-i lai 11a Jiyjiy ac y mae. I10110 yn gletach job na j gwerthu nam. I Y Sgwl: Mae ainaf ofn mai annoethincb sydd fwyaf wrth v gwraidd^ ac fod dynion yn awyddus i ddangos eu hunain, a thrwy (ros cii litina i n, a? t l ii-wv hynny yn lhoi allan y cyfrinachau mewn llcocdd na ddylent, a rhywun yn y fan lionno yn cvrreryd mantais ar eu gwendid. Dyna fel y byddaf yn edrycli arno. Mae cadw secrets yn art, ac eisiau llawer iawn 0 hunanaberth yn anil i'w arfer. Dyua lie yr ydym fel gwlad wedi colli mewn aial i argyrwng, a cliredaf ein bod heddyw yn dioddef oherwydd y gwendid sydd mewn rhai sydd ag awdurdod gantidynt yn v cyfeiriad I'.wn. Wmffra: "-eL twn i ddim wir, wchi, anodd iawn gwybod; ond fe wn i hyn, mae camp go fawr ydi cadw sicrat bob amser ond dyna 8y'n iawn, a dyna ydi r gora. Mae isio gvi-ii pob German o'r wlad yma, yn ddynion ac "ideas," oes yn s iwr. Dyna'r lillig feddyginiaeth yn siwr j 1 chi. i-wai), boys bach, lhaidrhoi taw eto am heno, a gobeithio y cawn ni l'as i fod vn fwy tyn gydalll cega.. Nos dawch.
- BRjHUDDWYD HYNOD.
BRjHUDDWYD HYNOD. Cafodd chwaer i un o ddwvlaw y Hong ryfcl Queen Mary freuddwyd hynod y nos Fercher ag y cymerodd y frwydr fawr le I ar y mor. mddengys fod yr eneth yn wael, a tliybiodd ei d yn gweled ei brawd yn dod at eichwyn ei gwely. Siaradodd ag ef, ond ni rocs ef unrhyw atebiad iddi. Yr oedd yn ymddangos yn iaeli a hynod o liapua. Adroddodd am y digwyddiad wrth ei rhieni bore dydd Iall. Bore Sad- wrn cvrhaeddodd y newydd fod y Hong wedi luddo.
COFIO'R CLWYFEDIGION.
COFIO'R CLWYFEDIGION. Gwnaetli y ilri xn. Cory and Son, Cyf., bpotfit rhagorol yn ystod v fiwyddyn b w t ddiweddaf. Yr oeddynt yn talu 15 y cant i'r cyfranddalwyr, o'i gymharu a 10 y cant y llynedd. Penderfynwyd rhoddi o'r naill du y swm o 25,000p i gychwyn cronfa ar- bennig i gynortliwyo eu gwasanaethyddion a analluogwyd yn y rhvfel, a dibynyddion y rhai laddwyd. Dyma esianipl gwerth ei hefelyehu.
TREULIAU RHYFFL GERMANI.I
TREULIAU RHYFFL GERMANI. I Dai fu i Reichstag Gerniani yr wvthnos ddiweddaf bleidleisio pleidlais goel o 600,000.000p. n ystod v, drafodaeth, dywcdwyd n.ai'r treuliau misol ar v rhyfel ydoedd tua 10Q,000,00()p, ac fod rhai Pry- dain yn fwy o'r hanner na. hynny. I
Advertising
SUDD IACHUSOL DAIL CARN t YR EBOL gan Griffith Owen, Caernarfon, ydyw ei fod yn rhvddhau y phlegm, ac yn cilio poen y freet. I'w gaol mown poteli Is 2c yn y Siopau Druggisb; gyda'r post, 18 6c.
LLOFRRUDDIAETH MON.
LLOFRRUDDIAETH MON. Y111 Mrwadlys Beaumaris, dydd JVlawrth, gerbron y Barnwr Coleridge, dedfrydwyd -John Elias, 78, amaethwr, Tyddyn Bach, Uanfaethlu i farwolaeth, am saethu ei 'ab. John Elias, 46 oed, Mai 13eg, gyda dryll. Mr Ellis Jones Griffiths, A.S., erlvnai, a Ur Artemus Jones amddiffrnai. Dywedodd y carcharor ei fod yn gorwedd ar setl yn y ty y dyddiad dan sylw, pryd v clywodd ergyd. Tna pum munud wedyn, gan weled ei fab yn hwyr yn dod mewn, aeth i chwilio am dano, a gwelodd ef yn gorwedd ar y ddaear. Aeth i chwilio am ddyn i fyned i hysbysu'r lieddlu. Daeth ei fab ato i ofyn a gaw- sai "cartridge" ganddo, ond dywedais wrtho mai vchydig oedd gennyf, ac fod arnaf eisiau rhai i gymydog. Dywedodd v mab mai un oedd arno eisiau, a rlioddais 1m iddo. Yr oedd popeth yn iawn rhyng- ddo ef a'i fab. Clywodd ei gymydogion vn dweyd fod ei fab am briodi Catherine fliet-co, a rhoddodd fuwch iddo, a dywed- odd wrth Catherine Pierce mai ei heiddo hi fyddai'r gwartheg, ac y byddai yn falch I o'i gweled hi a'i thad yno. Gwadodd iddo I ddweyd wrth Mary Williams y buasai'n I' dweyd popeth wrthi pan gyfarfyddai a hi ar y ffordd. Mewn atebiad i Mr Ellis Griffith, dy- wedodd iddo fod i ffwrdd am ugain mlyn- edd, 1.) ar y mor, a 5 yn chwarelau Arfon. Y trancedig ydoedd ei unig fab, ac yr oedd yn wir hoff ohonno, a gweithiodd am 47 mlynedd i'w gadw. Yr oedd ei fab yn hoff ohono yntau hefyd, ac yr oeddynt yn deulu hapus hyd lies y bu farw ei briod. Gwyddai fod ei fab yn cario llaw. ddryll. Yr oedd wedi rhoddi ei holl eiddo i'w fab, am ei fod wedi clywed pobl yn dweyd ei fod am briodi Katty Pierce. Ni ddarfu iddo ddweyd wrth Ellen Jones fed ei fab wedi saethu ei hun, ac ni ddy- vvedodd ddim ychwaith wrth Mary Jane Williams pan ddaeth i'w dy ar 01 y try- chineb. Tystiodd Mrs Mary Ellen Hughes, Bryn Awel, Valley, ei bod yn Tyddyn Bach ddau ddiwrnod ». flaen y trychineb, a gwelodd y trancedig. Pan ar ymweliad arall gofyn- otl(1 pa fodd y digwyddodd y peth, ond atebodd y carcharor na wyddai. Gofyn- odd hefyd i Mary Jane Williams, a gwnaeth iici-oddiafl wrthi. Dywedodd fod ti-ancedig wedi dweyd y saethai ei hunan tieu ei dad. Dywedodd Elizabeth Williams ei bod wedi bod yn aros yn Tyddyn Bach am dri mis tua'r Nadolig. ond sylwodd fod y trni.itdig yn wahanol i bob! :>raill. a'j fod yn gwaeddi yn fynych fod rliywbeth yn rhyfedd ar ei ben. Treuliodd y rheithwyr awr i ystyried yr achos, a bwriasant reithfarn o "Euog," gyda chymeradwyaeth o drugaredd oher- wydd ymddygiad y mab. Ar ol rhoddi y cap du ar ei ben, dywed- odd y Barnw-r fod v cyhuddedig wedi ei gaeJ yn euog 0 lofruddiaeth greulon ao anaturiol. Ni allai edrych ymlaen i lawer iawn mwy o flynyddoedd mewn bywyd, ond yn awr yr oedd wedi staenio y bywyd Iiwh gyda'r trosedd presennoI. Si wyddai a gymerai y Goron drugaredd arno oherwydd ti oed ai peidio, neu oherwydd cymeradwyaeth y rheithwyr, ond yr oedd yn ddyledswydd arno ef (y Barnwr) ei ddedfrydu i farwolaeth.
I———— CYNGOR EGLWYSI RHYDDION.
———— CYNGOR EGLWYSI RHYDDION. Ymgais at Uniad. Y'ng Ngiiaerdydd, yr wvthnos ddiweddaf cafwyd cyfarfodydd pwysig mewn cysyllt. iad a chael Cyngor Cenedlaethol o'r Eg- lwysi Rhyddion i Gymru. Derbyniivyd gydag unfrydedd v syniad, Bydd y cyfansoddiad newydd yn gwnued liefniant c,flawll am yr oil o Gymru, tra, ar yr mi pryd yn peidio cyffwrdd a'r gwa- hanol Gvnghoraii a Chvngreiriau sy'n bod ar hyn o l ryd. Rhoddir parch a chyd- liabyddiaeth i enwadau a'u credoau; ond vmgeisir at utioliaeth ynglyn a hawliau Ymneilltuacth. Pasiwyd i argraifu rheolau ac amcanion y cyfansoddiad yn Saesneg a. Chymraeg, a'u lledaemi ymysg y Cyngreiriau a'r Un- debau yng ghymru, ac wedi i'r rhai hyn- ny ddatgan eu fivniadau hyderir y gellir galw Cynhadledd Genedlaethol Gymreig, pryd y disgwvlir sefydlu y C'yngor.
UNDEBAU LLAFUR A'R RHYFEL.
UNDEBAU LLAFUR A'R RHYFEL. Ar Mehefin 30ain, cynhelir Cyngres Un. debau Uafur Arbennig i ystyried ewes- tiynau yn codi allan neu yn da.l perthynaBi a'r rhyfel, yn enwedig y codiad ym mhris- iLlu -bii-(Iykid a glo, yr angenrheidrwydd am godi blwydd-dal yr hen, ac effaith y Mesur Gwas,anaeth Milwrol ar weinyddiad yr Undebau Llafur. Mae potnxld yn Hamburg wedi ei ddL rwyo i 500 marc am bobi bara yn y rhai yr oedd SO y cant 0 flawd lli. J