Y Dinesydd Cymreig

DYOO LLUN. GORCHFYGU'R TWRCIAID. ¡ Mae ymgais o eiddo y Twrciaid i ores- I gyn yr Aifft wedi troi allan yn fethiant hollol. Gwnaeth byddin o tua 14,000 o ddynion ymosodiad ax- ein ffosydd ger Ro- mani, dydd Gwener. Darfu i ni encilio ychydig yn ol, ond yn ddiweddarach ad- ymosodasom yn llwyddianus ar y gelyn, ac yr oedd eu oolledion yn ddifrifol. Ar doriad y wawr dydd Sadwrn, dechreuasom erlid y gelyn yn fuddugoliaethus, a chy- merasom dros 2,500 o garcharorion heb eu clwyfo, yn cynnwys rhai Germaniaid, ynghyda, pedwar o ynau mynyddig, a nifer o ynau peiriannol. LLWYDDIANT PRYDEINIG. I Mae'r Fyddin Brydeinig wedi cychwyn y drydydd fhvyddyn o ryfel trwy gymeryd 3,000 Hath o'r ail linell Germanaidd yng- ogledd Pozieres, a eyrthiodd rhai cannoedd o garcharorion i'w dwylaw. Cymerodd milwyr o Awstralia, Caint, Surrey, a Sus- sex ran yn y gweithrediadau, 2,000 llath o ffosydd yn cael eu cymeryd nos Wener. Gwnaed ainiyw o adymosodiadau gan y gelyn. end i ddim pwrpas, ond bore ddoe j llwyddasa nt i adfeddianu tua 40 llath o ff osydd yn dilyn ymosodiad gyda nwy gwenwynig. Ddoe gwnaed cynnydd sylweddol gennym yn nwvreinbarth Pozi- eresy nghyfeiriad Martenpuich, a llwydd- asom i ennill tir hefyd yn High Wood. Dywed adroddiad answyddogol fod y Pry- deinwyr wedi sefydlu eu hunain ar Hill 160 NEWYDDION DA 0 VERDUN. Mae popeth yn parhau i droi allan yn erbyn y Germaniaid yn Verdun. Gwnaed ymdrechion ffyrnig ganddynt i yrru y Ffiancod allan o Thiaumont Wood, ond gorchfygwyd hwy oil, y gelyn yn dioddef, colledion trymion. Ar y Haw arall, mae'r Ffrancod wedi eangu y tir enillwyd yngog- ledd-orllewin y Work. Ddoe, tanbelen- odd y Germaniaid yn ffyrnig ar safleoedd y Ffiancod. Nos Sadwrn, cariwyd ym- osodiadau nmwr allan gan yr awyrwyr Ffrengig, 294 o ffrwydbelenau yn cael eu gollwng ar orsafoedd a threfydd, yn cyn- nwys Metz, Sablons, a Romach. BUDDUGOLIAETH NEWYDD RWSIAIDD. Yn ystod diwedd yr wythnos. cymerodd I brwydro ffyrnig le yn neheubarth Brody. a choronwyd of gyda llwyddiant i'r Rwsiaid. Ri a mean ydoedd y pentrefydd a'r uchel- derau ar oehr chwith yr afonydd. Yn y brwydro hwn dydd Gwener a dydd Sadwrn, cymenryd yn garcharorion 140 o swydd- ogion a 5,500 o ddynion, ac y maent yn parhau i Idylifo i mewn. Ar y Pruth yn neheubarth Delatvn, cymerwyd yr vin- I osodol gan y gelyn, ond ataJiwyd hwy gan y magnelwyr Rwsiaidd. Cyfaddefa y I gelyn fo<l biwydro caled wedi cymeryd lie. i I Y FFRYNT ITALAIDD, Gwnaed ymosodiad buddugoliaethus gan yr Italiaid yn nwyreinbarth Monfalcone, a chymerasant 45 o garcharorion. Wrth adael eu bafleoedd, gadawodd yr Awstriaid ar ol ffi-wvdbelenau nm-y ai-bennig, y rhai a ihwydrodd pan aeth yr Italiaid i mewn i'r ffosydd. Ar Mount Cimone, hysbysir am gynnydd pellach. Mae'r Italiaid wedi torri y cytundeb trafnidiol gyda Germani, ac wedi gwahardd i unrhyw fas- nach gael ei gario ymlaen gyda chyngreir- wyr Awstria. TWRCIAID YN IWROP. I I Dywed adroddiad o Athens fod tua 90,000 o filwyr Twreaidd yn Iwrop ar hyn o bryd, banner pa rai sydd yn y Dardaa. ctles o hyd, yr hanner arall yn Caercys- tenyn. Mae'r Cadfridog Von Linsingen wedi rhoddi i fyny i lywyddu y byddinoedd Awstro-Germanaidd yng Ngwlad Pwyl. YMGYRCH Y BELGIAID. J A ganlyn ydyw'r adroddiad wythnosol BelgiaiddYn ystod yr wythnos ddi- weddaf, cvmedrol fu bywiogrwydd magnel_ vddol y ddwy ochr. Prif amcanion y gelyn ydoedd ein safleoedd ynghymydog- aethati Dixmude a Steenstraete. Bu ein I magnelwvr yn hynod effeithiol rhwng Het- I (-s a Boesinghe.

DYDD MA WRTH. GYRRLi N OL ADYMOSODIADAU. Yn swyddogpl oddiwrth y Cadfridog S\r Longlas l-iaig dywedir nad (jes gyfnewidiad n y bafle. l'arheir i iombardio gan y gelyn cyd- rhwng yr Autre a'r Soinme, ar y lineli llion ac yu y cvlchoedd tu ol. Gwnaeth y gelyn amryw o adymosod- iadau i'r dwyiain o Pozieres, pryd y gyr- wyd yr oil vn ol gyda. cholledion i'r gelyn,, a daJiasom y tir a enillwyd ddoe. Neithiwr cariwyd ymlaen ruthr lwydd. ianus ar wylffosydd y gelyn i'r dwyrain o Renville St. Vaast. I'r de-ddtvyraiu o Bois Grestei- ceisiodd y gelyn vuthro ar ein ffosydd; ond metli- 01:1d y cwiimi rhuthrol a chyrraedd ein Hmellau, a gyrwyd hwy yn ol gyda choll- cdion. AWYRWYR FFRAINC. Yn swyudogol o Ffraino dywedir fod oil r wodi bod wrthi ar ffrynt y Somme ddoe dnvy'r dydd. Deuwyd a thair aeroplane Germanaidd i lawr ger Tloiglise. Deuwyd a thair o beirianau eraill i'r gelyn i lawr i'r llinell German- aidd. Dinistriwyd dwy o awyrenau Ger- manaidd. I Yn ystod y nos Awst 6-7 bu i'n sgwad- ron awyrol gario allan y bombardio can- lynol 20 o shells ar orsaf rheilffordd Metz- Sablons. 30 ar orsaf rheilffordd Thouville. 25 ar ffatrioedd yn Rombach, i'r gogledd o Metz. 12 ar y bivouacs ger Etain. I 0 RWSIA. Daw y llwyddiant diweddaraf i'r de o Brody a'r Rwsiaid o fewn pedair-milltir- ar.ddeg i larnopol—rheilffordd Lemberg. Oherwydd y symudiad ymlaen yma ad- roddir fod y milwyr Awstriaidd ger Tar- nopol yn syrthio'n ol i gyfeiriad Zloczor —(hanner y ffordd cydrhwng Tarnopol a Lemberg). Yn ol datganiad carcharorion German- I aidd y mae adgyfnerthoedd o dri division wedi cael eu gyru i Zloczor o Przemyslany, ymhellach i'r de. Tra y mae svmudiad ymlaen y Rwsiaid ar hyd y Brody ar rheilffordd Lemberg yn golygu croesi y Bug ger Busk (hanner y ffordd cydrhwng Brody a Lemberg), bydd i'r Rwsiaid yn dilyn eu buddugoliaethau ar yr afonydd Graberka a Sereth gyda'r TarnopoJ-gyda Lemberg fel nod, fyned gyda'r godreu yn y rhanau uchof o Bug. 0 Rotterdam daw y newydd fod Mar- shal von Rindenburg wedi cjTrraedd i Kovel ac archwilio y gwaith amddiffynol a'r milwyr. Tnvy ei orchymyn y mae y swvddogion Awstriaidd berthynai i staff y Cadfridog von Bethmer wedi cael eu oyf- newid am rai Germanaidd. I Y TWRCIAID. II Dywedir fod y Twrciaid ar ffo byth er pan gymerodd y Hwsuiid Erzingan. Yng nghwrs yr ymgyrch Armenaidd y mae'r Twrciaid wedi colli mwy na 300,000 o ddyn- ion, a'u bod yn aivr yn galw eu hadgyflen-I wad olaf, er mwyn gwneud yr ymdrech I I olaf ar y ifrynt Armenaidd. I ¡ YR tTADAtO. I i* I Dywedir fod yr Italiaid wedi cymeryd amryw linellau gwarchodol i'r Awstriaid ger Monafalcone, dechreuodd yr ymosodol Awst 4, yn diweddu drwy gymeryd 3,600 o garcharorion yn ystod brwydr y Sul, bateri o dri o ynau, amryw ddwsinau o vnauu peiriannol, Uawer o ynau Haw, ac amunition. 0 GAMLAS Y SUEZ. I Yn rhanbarth Katia, bu i'r Twrciaid golli yn dwm di-wy ein tanio o bob cyfeir- iad. Yn lm-yr nos Sadwai cymerodd y mil- wyr Tiriogacthol drwy ddewrder safle flaen amddiffynol gadarn. Parhaodd ein herlid ° 1 Iwiciatd am 18 milltir, ac y maent yn awi- yn glir o'r Katia.um-Aisiia. Nifer y oai charorion diglwyf gymerwyd gennym ydoedd 45 o swyddogion a 3,100 o filwyr, ae y maent yn ddynion hardd. CARCHARORION YN YMDAITH I'R I BARRACKS. Ymdeithiodd dwy fil o gacharorion Twreaidd g} merwyd ym mrnydr Romani i Farracks Kasr-el-Nil, yn cael en blaenori gan seindorf y Welsh Regiment prynhawn Hul, ac yn hwyr cyrhaeddodd 500 arall. Aethpwyd a rhai o glwyfedigion PrvdeiniV i Cairo.

.1 PONTRHYTHALLT. I 'I. I Tn mraci.—Drwg gennym oedd deall am waeledd y (yfaill a'r bardd naturiol Preifat Morris Morris Williams, Castle View. Erys mewn meddygdy ers tro. Dymunwn ci adferiad llwyr.—Eto, y cymrawd llen- gar Me William Davies, Bryngwyn, wedi ei ddal gan waeledd trwm. Dymunwn iddo yntau adferiad. Ar Ymw^liad — Da oexld genym gwrdd a Mr O. W. Jones, Bryngwyn Terrace, wedi dad i'n plith am dro o Ashton, efe yn cdrych 'TJl ga,p-rpus. Ein Milwyr.—Drwg oedd gennym glyw- cd am farw v cyfaill Tom Charles ar faes y frwydr. Bachgen tawel a, charedig oedd, yn llawn bywyd a nwyfiant. Cyclym- reimlwn a'r teulp oil. I faes y gwaed cyrhaeddodd Tom, Ni ddaw yn ol or dirfawr siom, Yo wnaeth ei ran doo Gymru Wen, A choron gadd-tuhwnt i'r lien. Adref.-Yn ein mj sg o Ffiainc cawn Mr William John Owen, Lk s Myfyr, yn ed- l'ych yn rhagorol; Joseph F. Pritchad, Bronrhyddallt; Robert D. Owen, Llys Heli; a J. H. Jones, Llys Gwynedd. Dy- munwn i'r oil nodded—yn ol yr angen. 0 Canada.—I'n plith prynhawn Sadwrn cyrhaeddodd mab Mr William Roberts. Fron Helyg gynt, a'i wyneb i amddiffyn y fam wlad. Y nef fo ei amdrliffyn.

I MESUR MR LLOYD GEORGE. Caiwyd cryn ddiddordeb a beirniadu ar Fesur Mr Lloyd Geoge i Wella Deddf y Fyddin yn y Senedd ddoe. Dygwyd y Mesur gerbron i'r amcan o ddarpajru llys arbennig i ymdhwilio i gyhuddiadau wneid yn erbyn swyddogion uehel yn y Swyddfa Rhyfel ac eraill. Yr oedd i'r Mesur ddau agwedd I 1. Rhoddai i'r llysoedd ymohwiliol allu i alw tystion heb fod yn filwyr i roddi tystiolaeth a dangos dociwments lie y gwclai yr Ysgrifennydd Rhyfel fod eu tystiolaethau yn angenrheidiol. 2. Darparu am apwyntiad dau aelod o un neu y lIall o'r ddau Dy Seneddol i'r llysoedd ymchwiliol, y rhai fo'n ymwneud a dineswvr yn ogystal a milwyr. Sid oedd WTI thwynebiad i'r cyntaf; ond creodd yr ail wrthwynebiad. Wedi tra- fodaeth, caniataodd yr Ysgrifennydd Rhyfel i welliant yn rhoi liawl i'r Gweini- dog Rhyfel apwyntio yr aelodau dinesig, a phasiwyd y Mesur. I Y CADFRIDOG OWEN THOMAS A'N MILWYR. I With iywyddu cyngerdd er budd y chvvfedigion Relgiaidd ym Mhwllheli, nos Lun, dywedodd v Cadfridog Owen Thomas fod 200,000 o ddynion yn ystod y 12 mis cyntaf o'r rhyfel wedi ateb galwad eu gwlad yng Nghymru. Teimlai ef gyfrif- oldeb moesol ynglyn a'r dynion hyn. Yr oedd yn ymweled a'u cartreli, yn gweled eu gwragedd, mamau, a'u plant; a gWyddai beth olygai cymeryd ffyn eu bara i'r bobl hyn. Gwyddai mai'r rhai oedd yn dibynu arnynt sydd ar feddwl y miL wyr, ac yr oed4 yna benderfynol i wneud popeth yn ei allu i'w cynorthwyo. Mae'n ddyledswydd amom ofalu fod y Llywodr- r aeth yn edryeh ar ol y gwroniaid hyn. Ar gynygiad Mrs LIQyd: George, pasiwvd pleidlais o ddiolchgarwch i'r Cadfridog. LLOFRUDDIO SWYDDOGION CLWYF- EDIG. Dywed adroddiad o Rhufain fod pedwar swyddog Italaidd clwyfedig gymerwyd yn garcharoi-ion gan yr Awstriaid1 wedi eu crogi ar gyhuddiadau o deyrnfradwriaeth. Argymhella newyddiaduron Italaidd y Llvwodraetli i fabwysiadu camrau o ad- daliad. GWEITHRED DDEWR BACHGEN. Dywedvvyd pa fodd y dariu i Harry E. j Spratt, 16 mlwydd oed, perthynol i Chis- wick, daflu ei wialen bysgota i lawr yn Barnes ao achub bachgen oedd ar foddi, mewn cwest ddydd LIun ar Mrs Hermann, mam y bachgen. Boddwyd Mrs Hermann t.rwy geisio achub ei mab. Mae ei phriod gyda'r fyddin yn Ffrainc. Pan glywodd Spratt gri am help rhedodd tuag yno, gan ddiosg ei ddillad wrth wneud. Ar ol achub y bachgen, aeth i'r dwfr amryw weithiau yn y gobaith o ganfod y fam, ond aflwyddianus fu. LIongyfarehodd v rhedthwjTr ef am ei wrhydri. IIR YSWISDIR. J I Mae 450 o ai-e l ia,i,oi- i Mae 150 o garcharorion Pi-ydeinig clwyfedig vedi eu hanfon o Germani i'r II i sv\isdir. Bydd rhagor yn ddiameu yn I aros ytio livd derfyn y rhyfel. I BAI AR WRAGEDD. Wrth orchymyn i ddyn ieuanc wrthod- odd ymuno a'r fyddin pan alwyd ef i fyny, yr hwn a ddywedodd ei fod yn wrthwyn- ebydd cydwybodol, gofynodd yr ustlis i'r Isgapten Lucy yn Lambeth ddydd Llun a oedd wedi dod ar draws gwyr priod oedd yn Avrthwynebwyr cydwybodol. Atebodd yntau na fuasai eu gwragedd, yn ol ei farn { ef, yn caniatau iddynt fod. ) TRYCHfNEB MEWN BWTHYN. Yn gynnar bore Illln, canfyddwyd Catherine Barton yn farw mewn bwthyn yn Torquay, ac yn ddiweddarach dygwyd ei chwaer, Annie Barton, o flaen yr ustus- iaid, ar y cyhuddiad o'i llofruddio. Go- hiriwyd yr adios hyd heddyw. OLYNYDD SYR A. MARKHAM, A.S. Hysbysir wai Mr J. P. Ho u It on, cyn- faer Mansfield, sydd wedi ei enwi fel olynydd i Syr A. Markham, A.S. Ceis- iodd unwaith fyned i'r Senedd yn aelod I dros Chesterfield. DYN DROS Y BWRDD. Tra'n eroeei y Tyrswy gyda "ferry boat" I .v gZ7da f et-ry boati) I nos Sadwrn, darfu i Martin llenderson, 39 oed, Chester Road, Birkexu head, syrthio i'r afon. Gollyngwyd owoh" ac achubwyd ei mewn cyflwr anymwybodol. Dydd Llun, yn Wallasey, cyhuddwyd ef o geisio cymeryd ei fywyd ymaith, a. thall- wyd ei achos i Frawdlys Caer, Dywed- wyd fod rhywun wedi gadael llawer o arian ar ol iddi. J YMHLE I YMLADD. "Os uvji arnoch eisiau ymladd, paham nad ewch i Ffrainc ? Cewch ymladd digoa yno. Llefarwyd y geiriau hyn gan ustus Bal. ford ddydd Llun wrth ddyn ieuano gy. I huddwyd o fod yn feddw, ac o hsrio rhyw. un i ymladd ag ef. I El FYWYD DROS GATH. Darfu i Grwner Islington, Llundain, ddydd Llun roddi 80p danysgrifiwyd gaja y cyhoedd i weddw dyn gollodd ei fywyd tnvy geisio achub cath. Rai wythnosau yn ol, canfyddodd Henry James Cuslance, bai-nian, gath yn hongjan oddiar goeden* Dringodd i fyny ati, ond eyi-thioddi a chlwyfwyd ef yn angeuol. ———— -0000.

THE LOqD ROBERTS MEMORIAL j WORKSHOPS FOR DISABLED I SOLDIERS AND SAILORS. (Incorporated Soldiers and Sailors Help Society.) Patrons: H.M. The King and H.M. The Quften. The following Subscriptions have lately been received:— £ a. d. Trevor Hughes, Esq 3 3 0 Sir T. E. and Lady Roberts 3 3 0 Miss McDowell 1 1 0 E. A. Neele, Esq 110 His Worship the Mayor 0 10 0 EVAN JONES, I District Head, Soldiers and Sailors Help Society. I 22, Castle Square, CaTnarvon.

———— GENI. PRIODI. MARW. PRIODI. Land—Davies—Awst 4, yn Eglwyø Llan. beblig, Cacrnarfon, La nee-Corporal W. M. Land, R.E., Manchester Anns, a Miss Maggie Davies, Garnon Street-y ddau o Gaernarfon. AlIsopp-Jones-Awst 6, yn Eglwys Llan- beblig, Caernarfon, Preifat W. 0. Allsopp, 20th R.W.F., Kinmel Park, a Miss GwJadys M. Jones, 18, Henwalia, Caernarfon. MARW. Jones-Awst 7, Mr Evan Jones, 10, Ed. ward Street, Caernarfon, tua. 68 mlwydtl oed. Morgan-Awst 1, Mr Evan Morgan, Ty'n- Han, Aberdaron, yn 90 mlwydd oed. Williams-Yi- wythnos ddiweddaf, Mr Ben Williams. 15, GeTlan Road, Bethesda. Williams-Awst 3, yn yr ysbyty yn Stock- port, yn 23 mlwydd oed, Preifat Thomas Norman Williams, R.W.F., mab hynaf Mr a, Mrs Thomas Williams, 40, Pool Street, Caernafon. Williams-Awst 6, yn 21 mlwydd oed, Miss Sassie Williams, merch Mrs S. Williams, Astoria, Victoria Road, Caernarfon. ER COF Am Owen John, mab Mr a Mrs Joseph Morris Ellis, Palace Street, Caernarfon, yr hwn a fu farw ar faes y gwaed yn Gallipoli, Awst 8fed, 1915; aelod 0'1' Adran Awstraiaidd o'n Byddin. Ar faes y gwaed yn wron dewr, Ac yspryd chwim mewn hoew fron, Y gwelwyd llanc o Walia Wen, Yr annwyl siriol Owen John, Ymladdai dros ei wlad a'i bri, Fel Cymro pur vn erbyn cam; Ond syrthiodd yn yr ymdrech deg Ymhell o fro ei dad a'i fam. Draw yn Awstmlia bell yr oedd Yn ceisio dod i loewach nen Pan glywodd gom y gad yn dweyd Fod eisiau bechgyn Gwalia Wen; Ymunodd yntau'n syt3i a'r gad, A gwnaeth ei ran dros Brydain Fawr1, Anrhydedd fu i'w fam a'i dad Er iddo gael ei darro'i lawr.

J. FLETCHER. LIB., MEMORIAL WORKS, CARNARVON a BANGOR. -.r- Argraffwyd a chyboeddwyd gan Gwmni y Diuesydd Cymreig, Cyf., yn 16, Palace Street, Caernarfon.