Y Dinesydd Cymreig

I DYDD LLUN. I I ADFEDDIANU MONASTIR. I Bore Sul aeth y milwyr Ffrengig a Rws- iaidd i mewn i Monastir. Golyga hyn fuddugoliaeth ragorol i'r C> niToirwyr. G wn aeth y Serbiaid waith o radd uchel er eynoi^thwyo y Ffrancod a' • Rwsiaid. Amgylchynwyd Grunista gan y Serbiaid, I ac eneiliodd y Bwlgal'iaid mewn anrhefn I FFRAINC. 1 Er gwaethaf y tywydd ystormus, symud odd y Prydeinwyi- ymlaen vngogledd a d" yr Ancre, gan gymeryd 772 o gacharorion Gwna hyn gvfanrif o 6,962 o gareharo'i .n mewn Wythnos. RWMANIA. A(Iroada y Hwmaniaid iddynt symad I viiilaen yn Dragoslavele, gan gyiueryd careharorion a defnyddiau. Parlia y (nvydr yn Nyffrynoedd Alt a Jiul, ond bu vaid i'r Rwmaniaid gilio yn ol yehydii.r. I RWSIA. I I Llwvddodd y Rwsiaid i (lYnu i law) Zeppelin fawr yn Sarny. Cymerwyd y dvvylaw yn garc harorion.

Y tebygolrwydd yw y bydd ymchwiliad treiddgar dan awdurdod Seneddol yn cael ei gvnnal ar ol y rhyfel, jnyd y gofynii- i bawb y perthyna iddynt, o'r Ysgrifennvdd Rhyfel i lawr, gyfiawnhau yr hyn a wnaethant a'r hyn na wnaethant i'r i gwrthwynebwyr -ydii-N-bodol.Ai, lw.N-d(I Hygh Cecil.

BETHEL. Ar Ymv^-—a oedd gennvm weled William ] Williams, Pare y Wern, adref ar >reilad am yobydig seibiant cvn troi o'n(d> tros -v mor- Hydenvn yn fawr Nff fywyd ac iechyd, ac y cawn ei weled 1 ni eto cyn bo hir. El'YS ar hvn o briJ"da'r R.W.F. yn Litherlaiul. f d Cvdviiitlcw" a I fani opdranus pan yn gorfod ylael a'i hnnig fab. gorfod flael a'i Imuig fab. Hefyd fat. Robert Vincent Owen, John nrts a Robert Jones. Llawen- ydel i eu gweled oil yn edrych mor dd Mewr'sbyty.-DeaJIwn fod y Peifat Wil!iairavu,s- Seion, mown ysbyty yn Hnddei^d- Daeth trosodd u Ffra-mc. Hvderry c{1jff adferiad blinn,

FELINHELI. Y.M A.—Mae y gymdeithas uchod, sydd yT ardal hon, wedi penderfynu eleni ( i anion rliodd Nadolig i bob un o'r aelau sydd wedi ymuno a'r fyddin. Adr 0 Ffraine. Da gennym weled Priw Isgaer Roberts adref ar ymweliad am vytlig amser o Ffraine, lie y mae wpdj od am tua bhvyddyn. "Unig fab vw i r a Mrs Owen Roberts, Soa View He yli Swyddfa y Land Valuation, Caertrf°n) yr .vtb>°dd cyn iddo ymuno a'r fvddrt Dymunem bob rhwyddineb iddo eto YJY dyfodol. Cyideithias y Dorcas.Yn Festri Bryn Men; (M.C.), brynhawn Mawrth, cafwyd Jumle Sale lwyddiannus perthynol i'r gYllteithas uchod, yn y lie. Hefyd dar- paryd te a danteithion, a daeth nifer dda YTlhyd i gyfranogi ohono, fel y cafwyd elw syVeddol tuagat gronfa y gymdeithas Ufiod. I Marw. Dydd Gwener, wedi cystudd iyr, bu farw Mrs Elizabeth Jones, 15, Snowdon Street, yn yr oedran teg o 87 mlwydd. Priod ydoedd i'r diweddar Mr Robert Jones, harbour master. Yr oedd yn gynieriad caredig a clivmeradwy gan bawb, ac yn aelod ftyddion gydaj- Aimi- bynwvr yn Moriah. Gedv ddau fab a thair o ferched i alaru ar ei hoi, a chyd- ymdeimlir yn fawr a hwy yn eu profcdig- aeth chwerw. Dydd Mercher hebryng- wyd ei gweddillion i fvnwent Llanfairis- gaer (angladd preifat). Yn Gaplan.-N,os Saboth darfu i eglwys Bethania (M.C.) roddi rhvddhad i'r Parch Edward Griffih, B.A., y gweinidog, oddi- wrth ei ddyledswyddau, er mwyn iddo fyned i Ffraine am rai misoedd i wasan- aethu fel caplan o dan nawdd cymdeithas y Y.M.C.A.

GROESLON. Claddedigaeth. Nawn Sadwrn cladd- wvd gweddillion yr hen cliwaor Mrs Mar- garet Roberts, Tanybryn, yn 84 mlwydd oed. Arosai yn nhy ei merch, Mrs Owen Williams. Gwasanaethwyd gan y Parch J. Jones, Brynrodyn, yn absenoldeb y gweinidog, y Parch Arfon Jones. Yr oedd yn aelod o eglwys Brynrhos. Yn Brynrodyn y claddwyd hi Syrthio yn y Rhyfel. Bore Mercher daeth sienvydd i'r sibrydion oedd am ddau o fechgyn ienainc mwyaf talentog a go- beithiol a gian eu cymeriad ein liai-dil, sef y Preifat Robert Edwin Roberts, Bron- allt, a Preifat William Henry Hughes, Llainffynnon Terrace, fod y ddau wedi eu torri i lawr ar faes y frwydr yn Ffrainc. Yr oedd y newydd yn fraw cyffredinol i'r ardal, ac yn loes drom i'r teuluoedd. Llawer ddisgwyliai nad oedd sail i'r hyn a glywid, ond er gofid fel arall y bu. Daeth y newydd o'r Brif Swyddfa ar y lofed yn swyddogol fod y cyntaf, R. Edwin Roberts, wedi ei gwympo ar v 26ain o Hydref, yn 23 oed, ym mlodau ei ddyddiau. Cyn ymuno yr oedd yng ngwasanaeth Mri Wallace, New Brighton, ers tair blynedd, a chyn hynny. yn Biyn Menai Stores, Groeslon. Mab ieuengaf i Mr a Mrs David Roberts, BronaIIt, Groes- lon, ydocdd. Ac ar y 26ain o Hydref daeth y saeth farwol i'r diweddaf, W. H. Hughes, a ehafodd ef fod yn llygad-dyst o weld claddu ei gyfaill R. E Roberts. Yr oedd yntau yn 23 mlwydd oed, a chyn ymuno yr oedd yng ngwasanaeth Knowl- man and Roth, a chyn hynny 71g Nghaer- jiarfon gyda'r Mri G. Jones, ,Pool Street. | Yr oeddvut yn perthyn i'r R.W.F., a buont yn gwersyllu yn Kinmel Pare, a phedwar mis y buont yn Ffrainc i'r Sul diweddaf. Mab i Mr a ^irs Hughes, Llainffynnon Terrace, Groeslon, ydoedd W. H. Hughes. Yr oedd y ddau o duedd anliebyg iawn i wneud mihvr, ae yr oedd lladd yn ghvyf i'w hysbryd. Dcrbyniodd y teuluoedd niiei' o lythyrau eydymdeim- lad o wahanol leoedd y buont yn gwas- anaethu

DYFFRYN NANTLLE. Gartref.—Dal i euryeh yn dda iawn mae y bardd, neu y Gunner Idwal Jones, Penygroes. Mae yn ymadael a'r wlad hon yr wythnos yma. Kin dymunaiad yw am i nawdd y nef fod drosto, ac y cawn e; weled wedi dod yn ol yn iach. Parotoi.—Mae Plant Blodau yr Oes yn Bethel yn brysur barotoi at y Nadolig. Y beirniaid ydynt hi Edward Jones, L.T.S.C., Owen W. Jones, Snowdon Str?t.  Street, a 31 Jenill(, I?obei-t?4, Gwyddfor.

I DYDD MAWRTH. I I YN FFRAINC. Ar y gogledd i'r Afon Ancre, eyrhaedd- odd y mlwiy.v Prydeinig Baillescourt, ffcrmdy ar yr qcTu- ddwyreiniol i Grand- court, ac yn y fan hon cyrhaeddwyd ail lineil o ffosydd Germanaidd, y rhai sydd i dde yr afon yn rhedeg trwy Grandcourt, ond tudraw VJ- pentref maent wedi bod Vn eu dwylaw cr yr adcg yr enillwyd Cour- J celette. Yr oedd y prif symudiad ar yr ache dclehcnol i gyfeiriad gogleddol tuagat Pys a Miraumont, yn gystal ag at Grand- court. Y milwyr Canadaidd oedd yn cymeryd y rhan flaenaf, a Ihvycldasant i ennill o 200 i 1,000 o latlieni. Gwnaed y rhuthr hwn o dan amgyk-hiadau hynod o anffafriol, gan fod eira tnvchus at- y ddaear. Cymerwyd 17 o swyddogion a 152 o ddynion dianaf yn garcharorion dylid hefyd yclnvanegu 1.)0 o rai chvyf- edig at yr uchod. Hawlia y Germaniaid eu bod wedi ad- feddiaTui ochr orllewinol Grandcourt. MONASTIR. Parlia y Cvngreinvyr i v.'thio ymlaen i'r gogledd o IMonastir. Ymddengys fod y Germaniaid wedi anfon adgvfnerthion i'r Bwlgariaid. Y tebyg ydyw fed y rhai hyn wedi dyfod or Danube a'r Dobrudja, a thnvy hyn bu y SerbiaiiJ yn foddion i gynorthwyo v Tlwiiiqi-iiaid. -Alac, y Cyng- reirwyr wedi meddianu tri o bentrefi yng nghyffiniau Prilep Ymlidiodd y Serb- iaid y gelyn o'i safle bwysig i'r dwyrain o Monastir. RWMANIA. Nj lvvvddwyd i wneud eynnydd yii no Dragoslavele. Yn AI vest i gwnaed eyn- nydd gan y Rwmaniaid. Y FFRYNT PRYDEINIG. Yn ol y newyddion, diweddaraf dywedir fod yna danbelenu yn Beaumont Hamel a Guendecourt. Cymerwyd yn ystod y 24 awr diweddaf 80 o garcharorion.

HTTH m—vm HHIMMI»| I hiiiimwimhii < iiihi an—ii—it—n ■■—nrn ■■ 1IMIII » IIIII-IIIMIM^MM.IIIIIMII jgp"~ y A> j _m_n_ II Discount ale HYD DDIWEDD Y MIS, Rhoddir Ie o bob Swllt (Is 8c y Bunt) ar werth 58 ac uchod. Gofynir gan FASNACHWYR ac ERAILL sut y mae YR AFR AUR yn gallu gwneud y fath beth. Yr atebiad yw. Mae YR AFR AUR wedi sicrhau a.- STOCK ANFERTH -.J ers misoedd, a thrwy hyny yn gallu eu gwerthu yn rhatach nag unrhyw fasnachdy Stock Newydd o Jackets a Furs Gwerth eich Sylw. DEUWCH I'W GWELED. PIERCE AND WILLIAMS. !:IIØ "'?.—t??.——2?"  ?*  ?*?*-='?" im?Mj m —— '"?"???'?°*?'?'?!!ES'??'?'??????;?;'jt 

TY ANADDAS. Yng Nghyngor Gwyrfai, ddydd Sadwm. galwodd y Parch n. W, Jones sylw at yr hyn ddywedwvd gerbron y Tribunal am ffermdy yn Llanllyfni fod moch yn ami mown gwelllle. Dywcdodd Mr Price, yr Arolygydd ei fod wedi gnlw sylw at y ty mewn adroddiad yn 1914. Dwy ystafell oedd yn y ty, a, chynnwysai y tcntu ddau mewn oed a phump o blant. Yr oedd y lie yn hollo! anaddas. Ni wnaed cwyn gan y tenant i'r Cyngor neu i unrhyw un o'r swyddog- ion. Nid oedd v ty yn gymwys ond i ddau berson. Y tenant oedd yn gyfrifol am y gorlenwi ac am gyflwr y ty. Ni ellid goi-fodi y landlord i ychwanegn at y ty er mwyn v teulu oedd yn trigo yno. Penderfynwyd fod yr Arolygvdd yn gwneud adroddiad at-all.

GWEITHWYR FFYRDD I FFRAINC. Anfonodd Mr Evan Evaiis, yr Arolygvdd Sirol, at Gyngor Gwyrfai yn galw eu sylw at y trefniant i anfon dynion profiadol i weithio ar y ffyrdd yn Ffraine. Pasiwyd i roddi y cymort hgofynol i'r symudiad. —-•♦o

I ADDOLDAI YN BRIN. Bwriada Cynliadledd y AYesleaid godi cronfa i hyrwyddo adeiladu eapelu yn Nwvrain Durham a Dwyrain Northumber- land. Yn y rhanbarth diweddaf y mae poblogaeth o 32,000, ond cvdrhwng yr oil o'r addoldai Did ocs le ond i 2.000.

I YN GRYFACH NA GEIRIAU. I I I I PrcHad MUwr. Adrodda y "Daily Chronicle" yr hanes yn cvnlynol: YTchydig ddyddiau yn ol collodd milwr Seisnig ei ffordd ar fryniau Cymru. Daetli it fwtliyn mynyddig unig oddeutu 10 o'r gloch ar noson wlawog. Pan wnaeth gais at gysgod canfyddodd nad oedd yr hen wraig drigai yno yn deall S'aesneg. Galwodd arno i'r ty, a dangos- odd iddo ddarlun o ddyn ieuanc wisgai yr un "badge" a'r milwr. Yna dangosodd iddo yr ystafcl! wely, a llwyddodd i roddi ar ddeall iddo fod croesaw iddo ohoni. Bore tranocth cafodd frecwast, a gwrth- ododd yr hen wraig unrhyw dâl Xid I i ocdd yr un o'r ddau wedi deaH yr un gair siai?adent a'u gilydd, ond yn unig iai?i ] caredigrwydd a chydymdeimIad sydu yn I gyffredin i bawb. ————— t ————-

I I PRIODAS FER. I Marw ar ei Fis Mel. Cvrhaeddodd y newydd i Bwllheli ddydd LInn fod Mr Griffith Owen Jones, contractor, Morfa Nefyn, wedi marw yn sydyn yn Lerpwl. Oddeutu pythefnos yn ol xiriodwyd Mr G. 0 Jones gyda Miss Catherine Jones, meroh Capten Jones, Graianfryn, Morfa Nefyn. Aethant i Lerpwl i dreulio eu mis mel, ac ymddeng- ys i Mr Jones gael anwyd, a daeth y di- wedd fel y sylwyd eisoes. I

BWYD O'R MOR. ;— Dydd Givener aeth Hong i'r Ian ger Cleethorpes. Bore Sul dechreuodd y llong dorri i fyny, a daetit rhan helaeth o'r lhvytli i'r lan, yn cynnwys ymenyn, caws, bacwn, &c. Carlivyd yr oil ymaith, a dy- wedir fod yna rai teuluoedd wedi cael digon o ymborth am fisoedd.

CARCHAR I WRTHWYNEBWYR CYDWYBODOL. Dedfrydwyd 11 o wrthwynebwyr cydWT- bodol gan lvs milwrol i chwe mis o lafur I caled, a symudwyd hwy i Garchar AVorm- wood Scrubbs.

CUDDIO El MHAB. J Dirwyo Mam. I Dirwywyd Sarah Asliby, Enfield, i 12p am guddio ei mliab, yr hwn oedd wadi dianc o'r fyddin.

Y gwladgarwyi- puraf a ffyddlonaf yw y I i-liai sy n meddwl mwyaf am eu bywyd a bywyd pobl eraill. Gwasanaeth trwy iyw ae nid marw yw eu haberth teyrn- garol hwy.—MacHugli.

ARWEINYDD LLAFUR WEDI MARW. Ei Glwyfo yn y RhYfel. Daw hysbysrwydd swyddogol i ddweyd fod Capten J. O'Connor Kessock, yr Ar- weinydd Llafurol adnabyddus, wedi marw oddiwrth glwyfau gafodd yn y rhyfel. Yr oedd Capten Kessock yn eymeryd rhan lfaenllaw yn y symudiad LIafurol yn Ys- gotland, ae ar ddechreu y rhyfel ymun- odd fel preifat. Gedy weddw a dau o blant i alaru ar ei ol.

CYHUDDIAD DIFRIFOL YN ERBYN BACHGEN. Ladd ei Dad wrth Amddiffyn ei Fam. Yin ddydd L l un, ddydd Llun, cy huddwyd John Gibbons, 17 mlwydd oed, o lofruddio ei dad. Yn ol y dystiolaeth daeth y tad adref, a dechreuodd gicio a churo ei wraig, a bygYthiodd ei lladd. Yna tarawodd y bachgen ei dad gyda chyllell, yr hyn a brofodd yn angeuol. Dywedodd y bachgen iddo daro ei dad i amddiffyn ei fam, gan ei fod yn credu fod ei bywyd mewn perygl. Dygodd y rheithwyr ddedfiryd o ddi- euog o lofruddiaeth a dynladdiad, a chyt- unai v Barnwr a'r ddedfryd.

AREITHIAU AELODAU Y CABINET. Taith trwy y Wlad. Bwriada aelodau y Cabinet fyned i brif drefi y wlad i draddodi areithiau. Cv- mcr y evfarfod cyntaf le vn yr Albert Hall, Llundain, ac anerchir ef gan Mr Asqutih a 31r Jionar Law. Yn vchwan- egol bwriedir cynnal cyfarfodvdd yn Bristol, Leeds, Caerdydd, Birmingham, LerpAvl, Manceinion, Newcastle, Edin- burgh Glasgow, Dundee, ac Aberdeen.

TEISI GWAIR AR DAN. Torodd tan allan ymysg teisi gwair Mr Wiltiams, Memi Gwynlon, Brynpienpyjt. Cyrchwyd y tan-ddiffoddwyr, ond yr oedd y tan wedi cael gafael rhy lwyr, a llosgwvd y teisi ynghyda rhai adeiladau. Llwyddwyd i i-wystro i'r tan gyrraedd y ty.

GWRTHOD LLEFRITH AM 6c. Maent yn protestio yn erbyn talu 6c y chwart am lefrith yn Levenshulme, Man- cefnioh, ao yn gofyn i'r Cyngor gymeryd y c-yflenwad mewn llaw. I

YMERAWDWR AWSTRIA YN WAEL. Dywedir fod Ymerawdwr Awstiia yn waelach, ac wedi anfon am y Pab i'w fendigo. —

CARCHARORION GERMANAIDD Glaniodd 300 o garcharorion German- aidd yn Southampton ddydd Llun.

Dywedir fod mwnwvr Rhondda. wedi rhybuddio Mr Wïnstone i beidio dod yno i siarad heddwch.

Jones, Lance-Cd Fitzgerald, tapper 1 Morse, a SapVilliailis. Cyfeiliwyd gan Miss N. an, A.R.C.M. Ar- weiniwyd y caJn J[¡- H. Roberts. Y.M.C.A fdiwvd ):-yngcirdd nos "Wener yn v Ihod, dan lywyddiaeth Mr John How. Hro Dawel, yr lnvn anrhegodd y rr a sigarenau. Cymer- wyd rhan gail)er Tom Peters, Mri E. J. Hughes -adford Jones, a Tom Thomas, Misvis> Bontnewydd, a Miss Sallie Enms.deili,vyct gan Jfr \Y. -Alc,i-i- I Evans. ,s a 0 Faes y •—geim.VJ11 weled Sig- naller Davies, II.E., iiiab Jlrs" Jones, 16, South allt, adref- Bu y gwi, j ieuanc hwrFfrainc am fisoead-