Y Dinesydd Cymreig

CARCHARORION T PRYDEINIG 1 YN GERMANI. I Hysbysir fod prif bwyllgor Croes Goch yr Isellmaen yn gofyn am niter o feddyg- on Isellmynig yn gallu siarad Saesneg i ofalu am y garcharorion Prydeinig sydd yn Germani. -$W

Y DIODDEF YN YR YSPAEN. I Dywed neges o Madrid fod nifer mawr o weithwyr allan o waith ac fod dioddef difrifol yn y rhanau dinesig a gwledi^. Mae rhai o'r corfforaethau yn prys'i' weithio, cjnlluniau o waith eyhoeddvs er Ctisio Ueddtti'r an gen.

TYFU PYTATW A FFROFFID. I Beth EHir ci Wneud? Gyda golwg ar osod prisiau pytatw ar grop y flwyddyn nesaf gan Mr Prothe.'i, ysgrifenwyd crvn lawer ynghylch am- jywiol agweddan yr adios yn y Wssg. lipyn yn amlieus a phei.i usgar y ceir rhai ynghvleh y proffidiau; ond coli- c-t-aill, 1 drachefn, yn disgwyl cael proffid da ar ol eu holl dreuliau rhesyinol, Rhoddir engraifFt amcangyfrifol o un ù'1' liiai I gobeithiol liyn mewn llythyr ddifynir yn and o eiddo Mr S. L. Bensusan yn v "Daily Express." Dywed yr y.-gnft-n- nydd :Hhoddaf fy nghostau o dyfu pytatw yn ol yr aeer ar dir gv.ed.Ld, \i hwn rydd o betlair i bum luna >11 jrewn blwyddyn llda, ei ehynyreh:— Hadyd I'ytalw (tunnell vr aeer) >\i. Gwrtaith (celtyddydol), 8(am yn ol 12p v dunelI, op. Rhent v tir gyda threthi, lp 15s. Aradru ddwywaith, lp 10s. })lann, ChWYlll1, &c., 2p 5s Casglu gyda llaw, lp 10s Cyfanswm, 20p. Ar y safon gvmedrol o bedair tunnell yr aeer yn ol op los, ni chollir unrhyw aiian. Hynny yw, bydd i'i- tyfwr wneud praf?d o 3p yr acc r_ A gwneud cyfn?ad Lcbyg, mewn trefn i ystyried y fantais ddeillia o'r darnau tir newydd yn Cae mryson, Caernarfon, pawn y fligyrau canlynol Hadyd Pytatw (tunnell yr aeer), lOp. Gwrtaith (celfyddydol), 4p. Rhent,' íp 1O;. Cyfanswm, 21p 10s. A chaniatau pum tunnell i'r aeer yn ol op 15s, y mae'n ar08 broffid o 7p 5s. Os, fodd bynag. y eynierir allan o hyn gost- au y llafnr, yr hwn yn ol yr amcangyf- rif cyntaf sy'n 5p iJs, bydd Y11 aros broffid o 2p yr aeer ond, y mae'n anilwg, fod y Iii-offid prin yma yn eilio o r golwg pan yn gorfod arfer llafur Haw yn y gwrteith- iad. A i roi mewn geirian eraill, y mae'n golygn y byddai gan pob un a ddaliai ddarn o dir, wedi talu am yr hadyd a'r gwrtaith yn ol y prisiau uchod, a throi ei gynnyrch yn ol yn arian, weddill o saith i wyth swllt i ddangos am ei lafur ar v y darn tir. Hwyrach ei fod yn gynvgiad pur wladgarol, ond prin v mae'n ddigon dengar i wahodd sylw oyhoeddus. I un yn gwbl o'r tuallan ymddengys hyn yn ymgais hollol anheilwng o dref o faintioli Caernarfon. Yn. gvntaf, o berthynas i'r unigolyn gyda ehae dwy aeer yn ol rhent o 5p, a chyda chymorth y Llywodraeth o 2p yr aeer, buasid yn I meddwl y gellid rhoddi amodau tra den- gar i Iafurwyr tir tebygol y flwyddyn lion. Yn ail, o berthynas i'r bobl yn gyffredinol: Nid yw deg tunnell o bytatw ond cyfraniad gweddol at ystorfa ych- wanegol y genedl o fwyd. Golyga ych- v. anegiad o ddau bwys a banner y pen o bytatw*, dim ond digon i bum pryd. Mae problem y bwyd yn rhwym o fod yn un difrifol. yn annibynol ar ein llwyddiant yn crbyn distrywyddion ein llongau bii-.N d. Y mae bwydo'i' bobl yn bwnc eylfredin yn y newyddiaduron, a ehan fod yna nifer neilltnol o lafur rliydd yn bod yn em plith, onid yw yn bosibl i ni ymgymeryd a rhyw gynllun o lafur cyff- redinol er trin y tir? Nid yw yn rhy I ddiweddar i gvchwyn. W. J. GRIFFITH.

Y SUBMARINES. I Amryw wedi eu Suddo. I Dywedodd Arglwydd ( urzon yn Nhy'r xVigbvjddi yr hoffai l'oddi i'r Ty iligyrau ddangosent nad oedd y sefyllfa mor ddrwg ag y mynai l'hai. Yn 1914 yr oedd gennym 3,890 o longau tros 1,600 o dunelli yn ein mfrrwriaeth farsiandiol, gyda cliyfanrif o 16,850,000 o dunelli. Vn lonawr, 1917, nifer y llongau ydoedd 31,4,.50, gyda phyfanrif vchydig • dan 16,000,000 o dunelli. Ar ol 30 mis o ryfel swiii ein coledion ydyw o 5 i 6 y cant. Nid oedd Syr John JeUicoe a'i gynorthwywyr yn y Morlvs yn teimlo yn Kioincdig gyda'r hyn wnaed yn ystod y pythefnos diweddaf, a chyda'r nifer o submarines na ddychwelant i Geiniani. Y r occldym wedi perffeithio ein cynllun- iau, a gallem edrych ymlaen gyda hyder. Mac y canlyniadau wedi ychwanegu ein hyder am y dyfodol. Y dull goreu i gyf- arfod y bygythiad submarine oedd trwy ddinistrio y submarines. Yr oedd y cynllun o arfogi ein llongau marsiandiol wedi ei biysuro ymlaen. Gwneir ym- drech i adeiladau llongau newydd.

SUDD IACHUSOL DAIL CARN YR EBOL gan GRIFFITH OWEN, CAERNARFON, ydyw ei fod yn rhyddhau y phlegm, ao yn cilio poen y frest. I I'w gael mewn poteli Is 2c yn y BiopAu | Druggist; gyclla'r post, Is So.,

ABERTH CYFARTAL. I Barn "Herald" Liuildain. Ynghauol yr apeiiada-u c\ftvous i'r gen- edl am aberth, ebai yr "Herald," daw y newydd fod rhai o Weinidogion ein Cab- inet newydd yn derbyn eyflogau yn ol 5,000p y flwyddyn, ac fod y Gweinidog Llafur newydd yn cael ei osod ar 2,000p. Yr ydym yn deall fod eyflog Gweinidog y Pensiwn hefyd yn 2,000p yn y flwyddyn. Codiadau yn rlioi hwbiadau da yn safon bvwvd d-, jilon fel Mr Henderson a'i gy- mrodyr Llafurol ydyw y rhai hyn. Nid oes gennym wrthwynebiad iddynt dder- byn ei graddfa Undeb Llafur fel tal am eu gwaith, ond yn sicr c-redwn fod y raddfa hon yn eithafol, Mae'n debyg y dywedir wrthym mai eyflogau am allu ydynt. Yr ydym yn hollol sier am y eyflogau, ond nid mor sicr nad yw cyfar- tal gaUu mewn digonedd i'w cael am I radd llawer is o dal. Modd bynnag. nid oes un aeJod o'r Llywodraeth, o Mj Lloyd [ George i lawr, a chanddo yr liawl leiaf i alw ar unrhyw berson to y wlad am aberthau sylweddol hyd nes y bydd iddynt hwy wneud ebyrth sylweddol, nid drwy gymeryd eyflogau enfawr a dodi l'han ohono yn y Benthyciad Rhyfel, ond drwy gadw oddiwrth dynu y fath gvflogau. Mor belled ag y mae colli bywyd ati y ewestiwn, y mae pawb ynddo; ond y mae aelodau o'r Llywodraeth, fel ninnau ac ysgrifmwyr newyddiaduron eraill, yn berffaith ddiogel o ran eyrff. Felly, ni fydd yr un o'r rhai ryddheir oherwydd oed neu rywbeth o'r fath, yn debyg o fod y dyn olaf, ac y mae'n amlwg nad yw aelodau o Lwodraeth Ei Fawrhydi i fod y bobl i fynd heb eu swllt olaf. Ym- ddengys i ni eu bod allan eu hunain i gael y pwys llawn o gnawd allan o'r gen- edl! Mae eyflogau o'r fath yn warad- wydd noeth mewn adeg o ryfel, fel, mewn gw irioiiedd, y macnt ar adeg o heddweh. ac y mae lliosogi swyddogaethau, gyda'r rhai y telir eyflogau cytielyb, yn un o'r gwaradwyddiadau duaf ein hoes. Beth yw ei Hincwm? Alff yr "Herald" ymlaen:—Byddai yn ddiddorol pe gwnai Aelod o Dy'r Cyff- redin gael allan drwv gwestiwn beth yw y eyflogau, os oes rhai, a delir i'r oil o'r dynion busnes newydd sydd wedi eu dwyn i lllewn; hefyd beth yw nifer eu daliadau yn yr amrywiol gwmniau, ynghyda ilog- au y cyfranddaliadau dalwyd cyn ac yn ystod y I-ilvfel. Pan y mae'r genedl yn eael ei roddi ar ddognau a'r tlawd yn cael ei wasgu'n ddvddiol mewn trefn i ddar- paru cronfevdd i "gario'n mlaen," dylein fod yn abl i ameangyfrif beth y mae'r rhai sy'n symbylu ac annog eraill i aberthu yn aberthu eu huna,in; a dylem wneud hyn yn enwedig pan yn gwybod fod miloedd o ddynion yn cael eu taflu allan o'r Fyddin yn gorfforol anaddas heb geiniog o bensiwn, ac fod yna nifer fawr o wrddwon i filwvr heb bensiwn, a gwragedd a dibyniaid ar filwvr yn cael cu pltio gan ddelwyr bwyd diegwyddor, gwyr mawr y llongau, ae eraill.

PRIS Y TE. Gofynodd Mr Flavin yn Nhy'r Cyff- redin a oodd yna ffyrms te neilltuol wedi rhoddi 20 y cant o godiad ar y te. Nid oedd yna brinder Beth fwriadai y L!\T,odraeth wneud a'r gwaith anheyrn- garol hwn? Dywedodd Capten Bathurst ei fod yn deall am y codiad. Yn ol y wybodaeth oedd gan y Rheolwr Bwyd nid oedd yna jeswm dros wneud liyn. Bwriedid gwneud yinchwiliad i'r codiad sydyn hwn.

Y BLAID RYDDFRYDOL GYMREIG. Al l -et h o i d01,1Ion i'i, Blaid Ail-etholwyd yn swyddogion i'r Blaid Ryddfrydol Gymreig Syr Herbert Roberts yn gadeirydd Mr S. Robinson a Mr Ellis Davies yn ysgrifenyddion. Llongyfarch- wyd Mr Towyn Jones ar ei apwyntiad Nii Is-ehwij) '———— ——

LLAFUR A'R DIWYGIAD ETH- OLIADOL. Mae Pwyllgor C'yngres yr Undebau Llafur, y Blaid Lafur Genedlaethol, a'r Blaid Lafur Seneddol wedi pend -rfyn i cynnal cynhadledd genedlaethol y;i x\n- rychioli yi, lioll Lafur Trefnidiol a'r Mudiad Sosialaidd, i'w gynnal yn y Ctn- tral Hall, Wesminster, Mawrth I). i hawlio deddfwriaeth ddioed gan y Llyw- odraeth ar Ddiwygiad Etholiadol. ———— ————

SIWGWR. Ychwaneg o Gyfienwad. Rhyddheir ychwaneg o siwgwr gan y Ddirprwyaeth Siwgwr. Ym mis lonawr derbyniai masnachwyr 50 y cant o gyf- lenAvad 1915: yn awi- trefnir i roddi 60 y fcUlt.. I

I OYDD MERCHER. I SUDDO LLONGAU. Suddwyd un o longau Llinell y Seren Wen, yr "Affric," 12,000 o dunelli, gan submarine. Credir fod pump o'r criw wedi cu ladd, tra mae 17 ar goll. Ymysg y lleill y mae llong o Lundain, Hong Nonvegaidd, a thri o trawlers. I FFRAINC, I GWJladh y Germaniaid amryw vmosod- iadau ar y ga-Heofdd enillwyd gan y Pry- deinwnlr, ond llwyddwyd i'w trechu. En bywiognvdd cyflegrol ynghymydogaeth y y Somme ac o amgyleh Ypres. Cymer- odd ami- YW o ruthriadau Ie ar ffosydd y gelyn. I'r dw.v rain o Souchez synuidodd y milwy-r Piydeinig ymlaen amryw gan- noedd o latheni, a gwnaethant ddifrod ar amddiffynfeydd y gelyn. Lladdwyd nifer fawr o'r' gelynion a chymerwyd 47 yn garcharorion. Bu bywiogiwydd cyflegrol ffyrnig ar y ffiynt Ffrengig, ger Maison de Cham- pagne a Four de Pais I MACEDONIA. I Gan fod v tywA'dd wedi gwella. mae y svmudiadau milwrol wedi cu hadnew- yddn. Yn y Struma bu y ddwy oclir yn tanbelenu. Yn y rhuthriadau wnaed gan y Prydeinwyr yn Doiran, llwyddwyd i gymeryd nifer o garcharorion. MESOPOTAMIA Daw ychwaneg o newyddion am lwydd- iant ar y Tigris. Ail-ddechreuwyd y sy- mudiad ymlaen ddydd Sul, a g.vrwyd y gelyn yn ol i'w linell olaf o ffosydd yn nhrofa Dahra. i'r gorllewin o Kut Mae ein llinell wedi ei sefvdlu ar draws y drofa o ochr i ochr ar ffrynt o 5,500 o latheni, ac yr ydym wedi Hwyddo i'w gwarehae.

I I DYDD IAU. I SUDDO SGWNER FAWR. Nos Lun suddwyd sgwner American- aidd oedd yn 1,300 o dunelli, ac yn rhwym am Palermo, gan submarine tu allan i lanau Sardinia, rhoddwyd y llong ar dan drwy ffrwydbelenau. Glannvyd y criw o ddeg—wyth ohonynt yn Ameri- caniaid. Ni ddywedir prun ai sub- marine Germanaidd ynte Awstriaidd yd- oedd. Daw adroddiad banner swyddogol o Berlin yn datgn os y bydd i longau Americanaidd' gael eu canfod mewn manau gwaharddedig y suddir hwynt heb drugai-edd. Bu i'r Llysgenhadwr Ger- manaidd. Count ac aelodau e'i blaid, fyned i'r agerlong Frederick VII. yn New York ddydd Mercher gyda'r agerlong Frederick VIII. yn New York ddydd Mercher gyda')' bvnad o symud o'r wlad. I DATGANIAD SYR DOUGLAS HAIG. Dywedodd S;n( Douglas Haig meWll ymgom gyda'r gohebwvr Ffrengig nad ees amhouaeth na fydd i'r byddinoedd Ffrengig a Phrydeinig dorri y ffrynt or- llewinol Germanaidd. Bydd i'r flwydd- yn hon fod yn derfynnol yn yr ystyr y bydd iddynt weled y digwyddiad ar ol yr hwn y bydd Germani wedi ei gorchfygu'n fihvrol Gall, ychwanegai, i'r flwyddyn I hon hefyd fod yn flwyddyn heddwoh ond ¡ ni fydd heddweh heb fuddugoliaeth lwyr. I Y FFRYNT ORLLEWINOL. Bu y inilwyr Prydeinig yn llwyddian- nus i gymeryd safle gadarn oddiar y gelyn i'r dc-ddwyrain o Grandcourt, a chymer- yd ychydig garcharorion. Gwnaed rhuthr- iadau llwyddiannus ger Arras, i'r gog- ledd o Somme., a cher Ypres, gwnaed am- l'yw gollddion i'r gelyn. Yn rhuthr vr Arras bu i'n dynion fynd drwodd tua 250 o latheni i'r drydedd linell o'r ffosydd Germanaidd. Lladd- wyd llawer o'r gelynion mewn dugouts, y II rhai wrthodasant eu gadael. Trechwyd y rhuthriadau gelyniaethus. I YN MACEDONIA. Yn Hill 1.050, i'r dwyrain o Parolovo i'r gogledd-ddwyrain o Monastir), bu y G-ermaniaid yn llw-ddiannus i ennill lie i roi eu troed i lawr ar linell flaenaf y ffosydd Wedi ymdrech chwerw gynvyd hwy allan o'r rhan fwyaf 0'1' hyn gymer- wyd gan yr Italiaid. Parhau y mae y brwydro. Y mae awyrwyr Llyngesol Prydeinig wedi cario allan ymosodiad ffrwydrol ar i-ellffoi-dd Demir-hissar-Seres, gan wneud niwed mawr i'r ffordd Mfydlog I  de 0 nOllt Yenikoi I i'r de o Bout Yenikoi

I DYDD GWENER. I AMERICA A GERMANI. Dywed cenadwri o Washington fod Llywodraeth yr Unol Daleithiau wedi derbyn adroddiad yn cadarnhau fod Mr Whitlock, y Llysgenad Americanaidd yn Belgium wedi ei Olehymyn gan Germani i dynu i lawr y faner Americanaidd isydd uwchben y Llysgenhadaeth Americanaidd yn Brussels. DnndÜ' hehd fod Mr Whitlock wedi ei nvystro i ohebu a I Washington lel)ll a I HONIAD GERMANAIDD. I Dywed gohebydd a ddaeth o Germani yn ddiweddar fod y Germaniaid am wneud eu hymgais ddiweddaf y flwyddyn hon. Maent yn gwneud paratoadau eang ar gyfer gwneud ymosodiad ar y tir, awvr. a'r mor Ymddengys eu bod am wneud ymgais i ddefnyddio moddion tan- forol yn erbyn yr America, yn enwedig Camlas Panama. I FFRAINC A FFLANDERS ) Bywiogrwydd cyflegrol sydd yn cael y lie amlycaf ar y ffrynt Prydeinig, yn neillduol felly i'r gogledd o'r Somme a cherllaw Ypres. Gwnaeth ein nrilw-yr ruthr llwyddianus ger Gneudecourt. Ffrwydrodd y gelyn fwnfa ger Bou- chavesnes. ond ni lwyddwyd i niweidio ein safleoedd, Gwnaed rhuthr gan ddau barti o'r gelvn. Cawsant eu dal gan ein tan, a bu raid iddynt droi yn ol. Llwyddodd parti arall i gyrTaedd eaft. per Ypres, ond gwthiwyd hwn yn ol gyda c holledion. Dywed adroddiad Berlin fod yna- fyw- iogrwydd eithriadol gyda'r cyflegrau rhwng Serre a'r Somme. Yr oedd y Prydeinwyr yn defnyddio amryw o ynau tiymion.

Edmondston's Ideal Toffee. Its not sticky. hut you can't get ainay from it. —————————————— f Get the bit between your teeth 1 Don't waver-show your grit Keep—on or off your native heath Between your teeth the bit. I Bit of Edmondson's Ideal Toffee of course. Refuse substitutes. To stop smoking eat Edmondson's Ideal Toffee. To stop Ideal ]PIE I

MYFYR UWCHBEN Y BRE= GETH AR Y MYNYDD. Vb (Gan J. T. W., Pistyll). Beth ywi- Bregeth ar N- Ai pinaclau di-bres\vy iydd Ai rhyw hafan deg ddymunol Man y cyrcha yr hil ddynol Yn y pell ddvfodol oesau, Oes y plant yn nes na'u tadau? Oes ar ysgwvdd oes yn camu Pob diwedda'n nwch i Dyna synied gwyr dysgedig Am y bregeth wen ddelfrydig; Cywrain ysgol gain Dadblygiaeth Ddwed "Mai pinacl y ddynoliaeth, Deltiyd hywyd gorffenedig Darddodd yn y dafn anhymig." Doethwyr bydol n ddywedant "Nid oes iddi feddwl pendant. Dim ond breuddwyd gwyn neu iiansi, Bwyd i 'spomvyr i'w diddori." Y Bydolwy:' ddwedant hdyd, "Dysg y brcgeth bethau hyfryd, Ond nid ydynt ymarferol, Hyd nes dod i'r byd tragwyddol," Daw yr Eglwys a'i hatebion, Ryw gyfaddawd rhwng 'sgolheigion, Dwed mat rliydd i bav/b eu barnau, Ac tias fiuryn Crist yn vidian I nc') InDddyw gyda'i grelycld Fyw a Bregeth ar y Mynydd Rvwbeth ydyw i'w phregethu A'i hesbonio er diddori; Rywbeth fel cymhellydd bywyd, Nid ei "Ddeddf a'i sail ddisyflyd." Dywed hefyd, Gelhvch gredu, Nid yw bwysig byw at liyndy, Gallwch daeru mewn dadleuon, Gallwch fyw yn yr eithafion Oddiwrtli y delfrydau hawddgar Rhy aruchel y'nt. i ddaear! Ond. Pa ¡well Jll('WIl difrif yoyw Ki gotynion ar ddynohyw ? A dal i mi yn gvsurus Ddal ei huwchdcr i mi yn esgus ? A oes dewis ar ei haddy.sg A raid wrth csbonwyr dyinddysg I gyfieithu ei delfrydau Cyn eu gweli di a minnau P Na, fy 'N- fail I.gcieu yd.vv. Yn y symlaf iaith ddiledrvw Gwerin iaith a ga'dd ci siarad, Nas gwna. diddysg gamgymeriad; Wyt ti'n itieddwl buasali, Holl-ddoeth Mor ddisynnwyr ae rnor annoeth A llefaru Wrth beeliadui- Lu o fwys frawddegau segur, Er ei ddysgu ffordd i gerdded 0 dywyllwch ei gaethiwedP 1 Paid a synu os gwna doethiou "Oleu'r byd" yn dvwyll weithion! Nid oes air o'r bregeth yma I Nad yw'n meddwl hyd yr eitba', LJond ei geiriau yw y bregeth Ac eangach yw yn ddi-feth Nas gall unrhyw iaith ei cliynnwys. Dynol eirian nid y'nl gymwys Amwisg am Y Gair anfeidrol Sydd yn achub yr liil ddynol. Mae y bregeth yn ein gofyn Bol) un meddwl, bob munudyn Ti. a mi yw byd v bregeth Yn ein ber.oes nid oes unpeth I Sydd yn gofyn eitha'th gonglau Fel mae pregetli Crist a'i Eiriau. Nid "Gorchymyn pendant" ydynt Ellid hebgor, a net bebddynt. Na, nid y'nt ond gwisg o eiriau Am dragwyddol. ddwyfol ddeddfau, Deddfau wrth ba rai mae'r Duwdod Mewn dedwyddwch oil a'i hanfod. Deddf cynghanedd Duw ei Ininan Deddf dedwyddweh nefoedd burlan Deddfau wrth ba rai ceir neioedd Mewn byd moesol yn oes oesoedd, IV nas bywiai Duw eu hystyr Ai'r pryd hwnnw yn Bechadur! Pe gweithredai yn wabanol Collai y dedwyddweh nefol; Unig ffcrdd i nefoedd ddcdwydd Ydyw'r Bregeth ar y Mynydd. lonawi- 11. 1017: ————    ————