Y Dinesydd Cymreig

EBENEZER A'R CYLCH. Wythnos Ddiweddaf Sale Fawr yr Afr Aur, Caernarfon. Mac yn werih eich syiw Dcuwcit hcddyw a dywcdwch wrt.!¡ eich cyfeillion. Cofiweh o hyn i ddydd Sadwrn. Cyfleustra eithriadol. Angladd, Dydd Mercher diweddaf, Chwefror 14, hebryngwyd gweddillioll Mr Richard Pierce Rowlands, Vaynol Bakery, Ebenezer, i fvnwent Coetmor, Bethesda. Gwasanaethwyd wrth y ty gan yParchn Wm. Griffith, M.A., Dis- gwylfa, a J. A. Morgan, Ebenezer: ac ar Ian y bedd gan y Parchn Owen Jones, Maes Carag, un o hen weinidogion Ebenezer; James Jones, Salem; a J. A. Morgan. Gedy un feroh facli ehwc mlwydd oed i alaru ei cholled ar ei ol. Yn Wael. Yr wythnos ddiweddai daeth gair i Fron Chwith, Ebenezer, fod eu brawd, y Preifat Griffith Williams, yn beryglns wael yn Lerpwl. Mab ydyw i'r diweddar '1\11' (Griffith Williams, Fron Chwith. Nid oes end mis er pan v mac wedi ymuno. Yn Litherland yr oedd yn ymarfer. Dvmunwii iddo adferiad buan. —Hefyd y Preifat Willie Humphreys, Vaynol House, Clwtyboufc, yntau wedi bod yn ddifrifol wael ym Mangor. Da gennym glywed ei fod yn well. Gartref.-Gii,-elsoiii y milwyr cai-il-nol gar tret: Preifat Harry Moses Jones, Castle House, o'r glannau dwyreiniol, ac yn edryoh yn dda Preifat Albert Grif- fith, Tanyffordd, Chvtybont, yntau yn edrych yn gampns yn ei wisg filwrol. Swn y Gwau. — Wrthi yn brysur yn gwau eoeks i'r milwyr y mae chwiorydd Disgwylfa. Ceir y manylion wedi cael y cynnyrch i mewn. Cynilo.-Yeh,ydig yn ol bu Mr E. R. Daviee yma yn ceisio sefydlu Cymdeithas Cynilo Rhyfel, ond bu farw y mater yn y cyfarfod. Modd bynnag, rhoddwyd ad- gyfodiad iddo yn y Llyfrgell, a gobeith- iwn mai i lmvddiant v cynheHr y cyfaj- fod o gynrychiolwyr v gwahanol enwadau nos Fa wrth I <

FELINHELI. Wythnos Ddiweddaf Sale Fawr yr Afr Aur, Caernarfon. Mae yn werth eitu SJ hv. Deuwch heddyw a dywedwch wrth eioh cyfeillion. Cofiweh o hyn i ddydd Sadwrn. Cyfleustra eithriadol. Suddiad yr Agerlong "Afric. Da gennym ddeall fod Mr Willie Williams, mab Mrs Williams, Monfa, a Mr Hobert Hugh Jones, mab ieuengaf Mr i Mrs John H. Jones, Menai Street, wedi tyr- raedd adref yn ddiogel y noswiith o'i blaen. Y r oedd y ddau yn gwasanaethu ar fwrdd yr agerlong "Afric," o Lmell y White Star, yr hon a suddwyd gan y Germaniaid y dydd o'r blaen. tra ar ei mordaith i Awstralia. Priodas.—Dydd Mercher, yn Eglwys St. Mair, priodwyd dau adnabyddus o'r ardal hon, sef y Parch W. Fi-aiicis Wil- liams, B.A yn bresennol cu rate-in- charge, vng Jfsrhhtinog. a mab ] Mr Ow n Williams a'r ddiweddar Mis Williams, Bron Mcnai, gyda Miss Kate Grant, merch i Capten S Mrs Grant, Pen y \Vern Gweinyddwyd y seremoni gan y Parch J. T. Jones, ficer y plwyf, yn cael ed gynorthwyo gan y Parch Evan Jones, B.A., curad. Yr oedd y briodasferch, yr hon a roddwyd yinaith gan ei thad, wedi ymwisgo mewn "white moire silk costume, with hat to match ac yr oedd ei chwaer, Miss Annie Grant, yr hon a" wasanaethai fel morwyn, wedi ei gwisgo mewrn "biscuit-cololir costume, with a I black velvet hat." Y gwas ydoedd y Parch Robert 0. Williams.. B.A., curad, i Talysain, (a mab i Mr a Mrs W. P. Wil- liams, 23, Bangor Steet, yr ardal hon). Cafwyd detholion ar yr organ cyfaddas i'r amgylchiad, vngiiyda'r ymdeithgan briodasol gan Mr John A Bank, Tan- yrallt. Yr oedd yr eglwys yn orlawn o gyfeillion ac ow yllyswyr da y par ieuanc; hefyd yr oedd holl blant ysgol Llanfair- isgaer yit bresennol, gan y bu y briodas- ferch yn athrawes yn yr ysgol hon am flynyddau lawer. Wedi'r borebryd priod- asol yn Pen y Wern (cartref y briod- ferch), yrnadawodd y Parch a Mrs Wil- liams am Glynnog ynghanol dymuniadau goreu llu o gyfeillion. Yr oedd yr au- rhogion yn lluosog a drudfawr.

—— I GROESLON. I Wythnos Ddiweddaf Sale Fawr yr Afr j Aur, Caernarfon. Mae yn werth eich sy hv Deuwch heddyw a dywedwch wrth eich cyfeillion. Cofi weh o hyn i ddydd Sadwrn. Cytieustra eithriadol. Priodas.—Dydd Gwener, Chwefror 16, priodwyd Mr David J. Roberts, contrac- tor, Bronallt, Groeslon, gyda Miss Maggie Jones Williams, Glynllifon Shop. Y gwas ydoedd Mr Hugh Roberts, Ty Helig, a'r forwyn, Miss A. Roberts, Bronallt. Yn Wael.Ilae Mr Thomas J. Parry, Frondog, wedi dod gartref yn wael o Lerpwl. Dymunwn wellhad iddo ar ol dod adref i awelon iach Gwlad y Bryn- ian. Mae a'i wyneb ar Wanwyn a Haf. Milwrol.—^fae y Preifat W. A Jones Williams, Tyddyn Meinser, sydd gyda'r Royal Engineers yn nhueddau Llundain, wedi dod adref am dro. ac yn edrych yn dda iawn. Petli mawr ydvw cael bod adref ddydd Mawrth yr ynyd yngolwg AYill Jones.

ANRHYDEDD MILWROL. j Enillodd Capten Glyn Jones, Llan- llyfni, v Groes Filwrol am wrhydri arn. Iwg. Nid yw y swyddog dcwr ond 22, I mlwydd oedt I ————  ?.————

DIRWY DROM. I Am fynd gyda fflachen i Ie peryglus mewn ffatri ead-ddarpar yn Carlisle, ded- frydwyd dyn i dri mis o lafur caled.

— ■ c === o Yr Wythnos Ddiweddaf 0 SALE FAWR YR AFR AUR, Caernarfon, Gwnewch frys, deuwch heddyw, deuwch bob dydd yr wythnos hon. Y Sadwrn nesaf y Diwrnod olaf. LLUAWS 0 BETHAU mae yn rhaid eu CLIRIO. Ni chynygiwyd erioed y fath FARGEINION ag sydd ar HETIAU hynny sydd yn weddill, Y cyntaf ddaw geiff y goreu. — ■■ — PIERCE AND WILLIAMS. I

Y BENTHYCIAD RHYFEL. Dywedodd Mr Bonar Law yn y Senedd nos Lun fod y Benthyciad Rhyfel yn sicr o gyrvaedd 700,000,(XX)p, y rhai a godwyd ga,n gwmniau, corfforaethau, a'r cyhoedd yn gyffredinoi, gan gau allan y banciau. DENG MIL 0 YSPIWYR. Wrth siarad yn y Senedd yn Washing- ton dywedodd Mr Overman ei fod wedi ei hysbvMt fod yna 10,000 o yspiwyr yn yr Unol Daleithiau. TRINIAETH Y DARFODEDIGAETH. Yn y Senedd, nos Lun. pasiwyd pleid- lais o gredit o 27,0001) at driniaeth o'r darfodedigaeth a buddiant Sanatorium o dan y Ddeddf Yswiriant. TYNU'N OL RYDDHAD. Datgenir fod y rhyddhad o wasanaeth milwrol roddwyd i rai athrawon. efryd- wyr, a ewyddogion. sefydliadau addysgol yn Class A a Bl (yr olaf o dan 32 oed) i gael eu tynu'n ol. RHEOLWR COED. Gosodwyd Syr Bampfylde Fuler, K. C., yngofal adran Swyddfa Rhyfel i ddelio gyda rheoli y fasnach mewn coed. CYFLOGAU ATHRAWON. Dywedodll Mr Fisher, yn Nhy'r Cyff- i-edin, nos Lun, fod y Bwrdd Addysg yn yst-yried yn diii difrifol gyflogau ath- rawon, ac nid oedd raid iddo ddweyd eti bod yn gwneud felly gyda chydymdeimjad a hwy. YCHWANEGU SWYDDAU. Mewn atebiad i Syr Charles Hobhouse, dywedodd Mr Bonar Law, nos Lun, mai yr adrannau newvddion grewyd yu yell- wanegol i Weinidogion Llafur a. Phen- sivvn ydoedd Rheolwr Bwyd, Morwriaeth, a'r Wasanaeth Genedlaethol. Yr oedd enwau y Gweinidogion a'r Ysgrifenydd- ion Seneddol a'u cyflogau wedi eu cy- hoeddi oddigerth cyflog Cyfarwyddwr y Wasanaeth Genedlaethol, cyflog yr liwn a osodid yn 2,000p yn y flwyddyn. RHOI EITHIN AR DAN. Am roi eithin ar dan, trosedd sy'n agored i uchrif o ddirwy o lOOp a chwe mis o garchar, dirwywyd John Hughes, ffarimvr, Tyddyn Fieren, Llanffian, Mon, i wyth Bwllt. Benjamin Wmianis. Ys- gubor Fawr, ac Owen Griffith Owen, Fron Goch, Llaneugrad. i 10s yr un. Richard Owen. California. Llanerch- ymedd, i 10s. DIM TRAFAELIO I EWROB. Hysbysir o Melbourne fod merched a phlant wedi cael en gwahardd i drafaeiio i Ewrob dan unrhyw amgylchiadau. DIM GLO I AWSTRIA-HWNGARI. Dywedir fod prinder glo yn Awstria- Hwnga^ri, ac fod yr holl chwareudai yn Budapest wedi cael eu can o ddydd Llun ymlaen. I YN 90 MLWYDD OED, Deallwn fod y Parch Daniel Rowlands. M.A Bangor, yn ddifrifol wael. Y mae'n 90 mlwydd oed. Bu yn Brif Athro Coleg Normalaidd Bangor am flynyddau ao yn daL swyddau pwysig gyda'i enwad, ac efe ydoedd y gweinidog Ymneilltuol Cymreig cyntaf i gymeryd gradd y Brif Ysgol. CYFRANIAD BENTHYCIAD LERPWL Cyfraniad benthyciad Lerpwl drwy y banciau a'r llythyrdy ydoedd 43,000,000p o arian newydd. Nid yw hyn yn cynwys dim a gymerwyd allan o'r rhanbarthau cylchynol na thanvsgrifiadau y ffyrms gymerwyd drwy faneiau Lliindaiii. I CYFYNGU ADEILADU, Mewn atebiad i Syr Thomas Esmond, dywedodd Dr Addison yn y Senedd nos Lun, o berthynas i d rwyddedau adeiladu, y byddai yn rhaid iddo ystvried cyfyng- iad pellach yn y mater hwn. a byddai o wasanaeth mawr pc byddai i geisiadau am symiau bychain yn cael eu cyfyngu i'r rhai fo eisiau atgyweiriadau pwysig. neu at waith o wasanaeth cenedlaethol. I Y GWEINIDOG LLAFUR. I Yn Nottingham, nus Lun, dywedodd Mr John Hodge, Gweinidog Llafur, ei bod yn lIawer gwell gwirfoddoli i'r was- anaeth hon na chael ein gorfodi, oher- wydd, meddai, os na fyddai y gyfundrefn wirfoddol yn llwyddianus, byddai i'r bobl gael en cymeryd drwy oriodaeth. Yr ydym yn awyddus i gadw rliag gorfoJ- aetli ddiw ydiannol. Y mac yn nwylo y bobl eu hunain, ac os methant, bydd y bai ar eu penau hwy eu hunain. I ATAL UCHEL REITHWYR. Nos LUll acth Ty'r Cyffredin yu bwyll- gor ar Fesur yr Ucliel Reithwyr (Atal- iad). Dywedodd Mr Healy y dylai y Mesur ymestyn i'r Iwrerddon. Dywedodd y Dadleuydd Cyffredinol na allai ganfod fod yna unrhyw ddymuniad cyffredinol am i'r Mesur gael ei estyn i'r Iwerddon, ac yr oedd Dadleuydd yr Iwerddon yn ei wrthvrynebu Darllenwvd y Mesur am y drydedd waith. I DYCHWELIAD Y MILWRIAD BENN. Mae y .Milwi iad Wedgwood Benn wedi dychwelyd yn 01 o'r Aiftt ac wedi cymeryd ei le yn y Senedd. i SAFLE OBEITHIOL. Wrth siarad yn Newcastle nos LUll. dy wedodd Mr Arthur Henderson ei bod yn ymyl adeg bwysig yn y rhyfel. Y safle i'w chymeryd, meddai, ydoedd yr un obeithiol. J ————

I PYTATWS Y WERDDON. Ym INIarclinad Limerick, y Werddon, ddydd Sadwrn, gorfodwyd y gwerthwyi gan yr lieddgeidwaid i werthu eu pytatws am bris y Rheolwr Bwyd, sef ewlit y 14 pwys.

BETHEL. Yn Waci. Mae Mr W. Hugh Wil- liams, Bryn Mvfyr. yn bur wael; ond yn gwella'n raddol. Bydd yn dda gennym ei weled yn dod o gwmpas eto. Marw Milwr,—Vng Nghroesoswallt, yn dra sydyn. hu farw y Preifat K Hugh Williams, ( lnvefror y 7ted. Mab yd- oedd i'r Capten a Mrs Williams Nos W ener y cy rhaeddudd ei dad gartref, fie yntau wedi bod mewn helbul dnvv Budd- iad ei long gan submarine Germanaidd. Dydd Mawrth. yn Llanfairisgaer, pridd- wyd ei weddillion. Wrth y ty gwasan- aethwyd gan y Parchn Caleb Williams. B A., Bwlan, a J. Richards, ac ar lan y bedd gan y Parch W. E. Jones, curad Saron, a'l* Parch E. Jones, curad Portli- dinorwig Cydymdeimlir yn fi wi- a'i weddw a'r fetch fach, ac a'i dad a'i fam. Satwch. ,Hysbysi r fod yna, gryn lawer o sahvch fel canlyni. d i fwyta rliyw gig. Hydenvn y-ceir yn rhydd o'r pla.

I LLANRUG. I Gartref, Da oedd gennym weled y Preifat Hughie Lloyd Jones garti-ef yn em plith am vchydig ddvddiau. Yn AI- dershot y inae yn ymarfer, ac ymunodd fel pobydd gyda'r Army Service Corps, ond trosglwvddwrd pum cant ohonynt i')' gwyr traed, a disgwyliant gael eu symud un ai i'r India neu yr Aifft. Mae j Hughie yn edrych yn dda, a hydenvn y cliff nawdd y nef i'w arnddifryn.

CAU TAFARNAU. I I t Mae 85 o da farnau trwyddedig wedi cu can gan y Bwrdd Llywodraehol Cano'o^. Y iiiio 41 ohonynt yn Lloegr a Chvinru, a 44 yn yr Ysgotland ————

BENTHYCIAD RHYFEL. I i Barn Gwarcheidwaid Bangor. I Yn y cyfarfod ddydd Gwener. v Parch W. Morgan yn llywyddu, gofynodd Mr W, H. Jones faint o arian oedd gan y Bwrdd yn y bane, ac atebodd y cadeir- ydd mai oddeutu 4,000p. Mr Jones: A vdym yn mynetl i fudd- soddi yn y Benthyciad Rhyfel ? Deallaf fod Gwarehiedwaid y Valley wedi rhoddi i fewn fil o bunnau. Dvwedodd y Clerc fod yna ofynion tryniion i'w gy far fod yn fuan. Y Cadeirydd: Y mae'n fater i r Bwrdd i'w benderfynu; ond o'i ran ei hun nid I oedd yn credu ei fod yn ddocth i fyrddau icyhoeddus nad oeddynt ond byrddau gwrio i fuddsoddi eu harian yn y Ben- thyciad RhyfeL Byddai yn well i bob un yn bersonol fynd i'w logell ei hun a buddsoddi ar ei gyfrif pereonol ei hunan. Wedi tiafodneth pellach gadawyd i'r mat..1' aros fel yr oodd.

————————————— u j AD-DALIAD RHAGOROL. I Dafad Epilgar. Yn ddiweddar piynodd Mr William Thomas, Glyndwr, Llangristiolus, ddafad mewn arwerthiant Crocs Goth. Yr wythnos ddiweddaf daeth y ddafad a phump o wyn, ———— -otw

I SYMUD TABLET. Gohiriwyd ystyried tynu i ffwrdd dab, let er cut am Heine, yr awdur German yi- an- d ur Gerrnan. I aidd. gan Gyngor Dinas Llundain. B^ll) nesa t 4'

j CARCHARORION GERMANI. Cyrhaeddodd dros 520 o garcharorion 1 Germani i Southampton ddydd Sul. ————

ARWISGO ARWYR. Dydd Sadwrn arwisgodd Ei Faii,hytli 1 y Brenin gant o arwyr y gad. ————

I LLAETH PRIN. I Gofynwyd i'r arolygwyr -i Lhci .in i wneud ymchwiliad i'r cwynion o b;¡,l th I y mesur bychan roddid gan y liaethwjr. t ————

I Y CLIO. Er sicrhau y "Clio" yn ei hangorfan newydd dywedir y cyst o 200p i 300p; achosir hyn drwy iddi dorri yn rhydd o'r hen angorfa oedd wedi ei sefydlu era 1 deugain mlynedd

DISTRYWIO LLONGAU TWRCI. Daw cenadwri o Petro grad yn dweyd I iddynt ddi^-trywio 16 o longau Twrci ar lanau Anatolia. ————

TAN DINISTRIOL. I Dydd Sul torodd tan allan mewn rhee o adeiladau yn Glasgow, a'r amcangyfrif swyddogol o'r golled vdyw 40,000p.

I DIWEDD YR ISGAPTEN ELWYN ROBERTS. I Mab y Parch G. Ceidiog Roberts. Derbyniwyd y newydd prudd fod yr Iscapten Elwyn Roberts, mab y Parch G. Ceidiog Roberts, Llanllyfni, wedi ei ladd X id oedd ond 23 mlwydd oed, no ymunodd a Cliatrawd Manceinion er t-oriad allan y rhyfel yn 1914. Gydar Flying Corps yr oedd yn Ffrainc. ac ym- ddengys mai eliedeg yr oedd gyda'r pilot Isgapten Parkees pan y tarawyd y peir- iant gan wn gwrthawyrol. a hwythau mewn uehder o wyth mil o droedfeddi, a bu farw'n uniongvrchol. Dywed ei swyddogion ei fod yn un o'r I awyrwyr gwyliol goreu oedd ganddynt, a'i fod wedi gwneud gwasanaeth ragorol i'w wlad Cy dy mdei ml wn yn fawr a'r teulu yn eu trallod.

SUDD IACHUSOL DAIL CARN YR EBOL gan GRIFFITH OWEN, CAERNARFON, ydyw ei fod yn rhyddhau y phlegm, ao 18 I cilio poen y freet. i'w gael mewn poteli Is 2c yn y Siopati Druggist; gyda'r pmt, 11 1(5. ) j

Darlith.-Nos Iau traddodwyd un arall t o gyfres darlithoedd poblogaidd drefn- wyd dan nawdd cymdeithas lenyddol y Gerlan, gan y Parch T. Shankland, o Goleg y Brifvsgol. Ei destun oedd Morgan John Rhys, y Jacobin Cymreig. Yr oedd y ddarlith hon yn ddiddorol nc ysgolheigaidd. Oli-lielniodd y darlithydd hanes y gwrthrych yn fanwJ, a danghos- odd nodweddion y cyfnod yr oedd yn byw yiiddo, ynghyda'r anhawsterau oedd ar ei ffordd. Dangosodd gymaint wnaeth y gwron hwn dros ryddid meddwl, a rhy- ddid Hafar, a hynny mewn amser pan oedd y wlad dan hualau gorthrwm. Teimlai pawb fod y darlithydd yn gwneud i gwaith gwerthfawr iawn trwy ddwyn i'r golwg hanes rhai Cymry nad oes nemawr &on am danynt. onj er hynny a ddioddef- aaant lawer dros on hegwyddorion, Mae dylecl Cymru heddyw yn fawr iawn i Mr ShankJand am y gwaith da wna yn y cyfeiriad hwn, a gobeithiwn y give] P r i t Ysgol Cymru ei dvledswydd maes o law i anrhydeddn un o'i gwyr mwyaf athrylith- gar.