Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
12 erthygl ar y dudalen hon
Y GWRTHODEDIG!ON I GAEL EU…
Y GWRTHODEDIG!ON I GAEL EU AI L-ARCH WILI AD. AVi-tli gyunyg ail-ddarlleniad Mesur Gwasanaeth Filwrol yn y Senedd ddydd lau, dywedodd Mr Bonar Law fod y Mesur yn ol barn y Llywodraeth yn ang- enrhaid 1:01101 yngwyneb y s-afle filwrol bresennol. Un o'r anhawsterau niwyaf oedd yn eyfarfod pob Llywodraeth er toriad y rhvfel ydoedd cad cyfartaledd priodol o ddynion ar faes y frwydr ac ynglyn a'r angenrheidiau anhebgorol gar- tref. Ni fu'r anhawster erioed yn fwv nac yn awr; Yr oedd yp amhosibl i'r awdurdodau milwrol wneud y goreu o'r deunydd osodid at eu gwasanaeth oddi- gerth eu bod yn gwybod ymlaenllaw nid yn unig y nifer o ddynion ellid eu cael, ond wesul pa nifer y gellid eu cael. Gwnaed trefniadau pendant yn Hydref dhveddaf. y rhai yr hyderai fuasent yn rlioddi i'r awdurdodau milwrol y dynion angenrheidiol i unrhyw ymgyrch yr oeddis wedi ei threfnu, ond ni ehyflawn- wyd y gobaith hwnnw. oherwydd fel yr oedd y rhyfel yn myncd ymlaen, yr oedd y Cabinet yn can rod rod yr angenion car. trefol mor bivvsig fel ag i roddi y rhai yn y Fyddin ar y Maes i aros am enyd. Prif achos y cyfnewidiad ydoedd gwaith y sub- marines. Oherwydd hyn y mae'r Fyddin heb gael y dynion a ddisgwylid oddiwrth aniaeth- yddiaeth, gan fod y wlad wedi .sylweddoli mai cynnvrchu bwyd oedd v peth mawr ar y pryd. Yn yr un modd nid oedd y -N foi- l vs iiae o'i? iei, d dynion o ierdydd y Alorlys nac o'r icrd- ydd llongau yn dod, gan ein hod wedi dod i'r casgliad ei fod yn anhebgorol ang- enrheidiol i gael pob llong ellid ei rhoi i'r mor i bwrpas rhyfel- Y mae'r recruits fely, ei- dec-hreu y flwyddyn hon wedi disgyn yn fvr o'r nifer ameangyfrifol o dclim llai na 100,000 o ddynion. Bydd i bawb sylweddoli fod y fath ddisgyniad yn ddifrifol. a gillailn rhwydd iawn fod yn fwv difrifol. Yr oedd yn dda ganddo gad dweyd, fodd bynnag. fod y diffyg, i raddau helaeth, wedi cael ei wneud i fyny drwy ddull ag bnwyd yn ei awgrymu lawer gwaith yn y Tv, hynny ydoedd, fod yna newid yn y dynion gyflogid yn y Fyddin eu hunain. Yr oedd y rhai addas i wasanaeth wedi cael eu gyrru i'r ffrynt, ac yr oedd y gwaith tu ol i'r llinellau yn cael ei wneaid i raddau mwy nag erioed gan ddynion nad oeddynt yn addas i'r linell frwydrol. GaIwyd (.i ddwy ii 'N-iie(ld yn ol at nifer o glereod, ei- engraifft, o addasrwydd milwrol, ceddynt yn gwneud gwaith clerc- od, a gwnaed ymgais ddifrifol i wella'r dilfyg hyd yr oedd yn bosibl. Apwynt- iwyd y Cadfridog I.owson gan Syr Douglas Haig gyda'r unig bwrpas o gael i'r ffrynt yr holl ddynion a alii ei godi. ac yn ychwanegol yr oedd gwasanaeth y merched yn cael ei ddefnyddio. Yr oeddynt yn nlluog i gynorthwyo nid yn unig mewn coginio and mewn gwaith clercio yn ogystal ae o'j- ffynonellau hyn cafwyd rhyddhad mawr oddiwrth y prin- der. Ond y mae"r prinder yn aros, ac os na ellir ei gyfarfod mewn rhyw ffordd y mae ein rhagolygon yn yr ymgyrch sydd o'n blaenau yn cael el ajiiharu'n ddifrifol.
LUTH WiL Y GWAS. I i
LUTH WiL Y GWAS. I 0 LOFFT Y STABAL YN SIR FON Dyma fi unwaith yn rhagor wedi cael hamdden i ysgrifennu gair. Wyddoch chwi, nid ydyw yn liawdd i1 J- un gwas ffarm gael cyfle i ysgritennu llawer. Gwaith a gwely, dyna. i sawl rlian y rhenir ei fywyd. Deciii-eiii tt- el oruch- wylion pan byddo'r bore ihvydJas yn dechreu ymddangos, ac wedi hirfaith ddydd ca saib fer i adennill ei hoen erbyn tranoeth. Caled ei fyd, onide! Onid hwn welodd Dewi "W yn yn "Noswylio yn iselaidd, A'i fynwes yn bres oer braidd." Onid rhyfedd mor araf y cymer diwygiad- [In, a gwell cytundebau eu lie ym myd gwas ffaryi. Ithvvydd y gwna pa-yh heddvw- gydnabod mai ar ei lafur ef yn bonaf y Uenwir cybyrddau y wlaù (ie, y gwledydd). Dnvy y blvnyddau arferai y mwyafrif mawr vstyried y gwas flann, wel, nis gwn yn iawn pa mor israddol! Ie, ac cdrychid arno gyda graddau iawev yn oi-iiiod o ddirmyg. Clercod. a riop- wyr. twrneiod a phregethwyr, d, ma y rhai gawsant yr urddas a'i' parch. Ond mi wyr Wil yn eitha da y buasai newyn v.'edi ein goddiweddyd err- llawer dydd, onibai fod yna rai tebyg iddo ef yn troi allan rhwng cym yr aradr cyn i fwyafrif y rhai a < nwyd ymddiosg o'u breuddwvd- ioii, i vii haiiiriiltaii. Pa raid i ni. weision y ifennydd, fod mor salw ein byd ti-ii v iiiae i-liai eraill yn rnedi llawnder ar ffrwyth pin llafur? Gaiff IA'll ofn-n iin I ffat-iiiii-i's ill' Fon? Paliam yr oedvvn gyda'n hachos? Cofiweh, iy nghyd-weision, mai y ni em hunain fedr wneud y rhan bwysicaf o'r gwaith tuagat wela en hamgylehiadau. Oni fyddai yn well i ni fanteisio ar y cvfle yn awr tuagat wneuthur liynny r Nid oes amser i'w golli. Byddwn yn fwy unol. Fel y gwyr y mivyafrif ohonoch fod yna L'ndeb Gweitlnvyr yni Mon. ac ei fod ar hyn o bryd yn rhy wan i gyf- lawni yr a mean ion da sydd ganddo mcwn golwg. Beth fcddylieeh clnvi pe byddai pob rwas ffarm dnvy y sjr yn penderfynu cael un diwrnod gwyl gyda'r amcan i fynd i Langefni i ymuno yn yr Undeb a nod- wyd P Byddem felly gyda'n gilydd yn ddigon o alu i sicrhau y "bywyd helaeth- ach" hwnnw y bu Crist viiii o'i blegid. Mi fydd Wil y Gwas yn fach iawn os bvdd rhyw air bach fel hyn yn dderbyniol gan i gyd-weision, y rhai wyddont gerdd- ed tan yr un ci-ocslli. -Af] wn eich bod yr un bronad a Wil yn union, a bod eich cwyn fel yr eiddo yntau. Penderfymvch ymuno yn awr. Byddwch ar eich man. tais, a byddwch wedi cyflawni gwaith y bydd eich plant yn y dyfodol yn ei glod- fori. Cofiwoh mai apel un ohonoch ydyw lion, a hyderaf na fydd i chwi ei dirmygu am ei dyfod o lofft stabal. Ydwyf eto fel o'r blaen, gan hyderu y caf gyfle eto i ysgrifennu gair, Wil y Gwas.
CENINEN GWYL DEWI. I
CENINEN GWYL DEWI. Dyma ei gynliwsiad: — William Jones, A.S., gan Syr Vincent Evans. Ben Bo- wen, gan y Parch Wyii Williams. Y Parch T. James, M.A., gan Gwilly Davies a n (,ivilly I)avies (Brenni), Syr Edward Anwyl. gan Ddyfnalli. Oranogwen, gan Miss Ellen Hughes, Moelona, a Mr J. P. Owen, i Glan Collen, gan y Parch R. Williams. Y Parch T. J. Wheldon, B.A.. gan y Parch W. Thomas. Ap Caledfryn, gan yr Athro Joseph JoneE, M.A., B.D. A yw Dewi Sant ar Goll? gan y Parch J. Lewis Williams, M.A., B.Sc. Dan Rhys, Caernarfon, gan Ddau Gvfaill. Cad- waladr Roberts, Y.H., gan Ddolafon. LIenor o'r Llwyni, gan Gaerenydd. Y Parch T. Aubrey, gan Northyn. T. Melindwr Davies, gan Anellydd. At- gofion am Tudwal, gan y Parch T. iMor- daf Pierce. Myfenydd, gan Isvlog. Y Parch Aaron Morgan. Glan Hafren. gan T. Hughes Jones, B.A. lolo Caernarvon, gan Fadog. Adgof am Lanffrwd, gan Elfed. Caneuon. &c.. i Dewi Sant, gan Ap Lleision. Myfenydd, Rosseronian, Mr Eben Evans, Glanior. Trefin. y Parch E. J. Herbert, Cenech. Llywrarcli Rey- nolds, gan MJ* W. Edwards, M.A., yr Atliraw T. Powel, M.A., a Mr J. Gwen- ogfiyn Evans, M.A, Ossian Davies, gan y Parch D. Silyn Enllls a Dewi Medi. Harry Evans, F.R.C.O., gan Mr J. T. Jones, B.A. O. O. Hughes, gan Mr T. J. Cynfi. W. Williams, Pantycelyn, gan Lrsfoel. "Bob Francis," gan y Parch J. E. Williams ac Arifog. Y Parch John Davies, y Pandy, gan E. V. 0. Iorwerth Glan Aled, gan y Parch T. Shankland. Diweddar Feirdd Cylchoedd y Gwrhyd, gan y Parch Gwrhyd Lewis. Y Parch E. Evans, rheithor Llansadwrn. gan y Parch J. Tot Icy Williams, B.A. A Chwyn Coll am amryw gan feirdd o fri. Y mae larlles Lisburne wedi ei godír We, gan y Freeh Goch. Mor ddidued 1 lW'r cltty\1lt hyu; onidf"
CELL Y LLYTHYRAU.
CELL Y LLYTHYRAU. APEL At Ardalwyr Dyffryn Nantlle a'r Cylch. (At (ílyg,ydJ Y "lbwsyùcl"). Syr,—Dymanwn alw ;yiw'r werin yn Xyffryn JSantile i't, cylchocdd at cÍll hawl- iau fel dinasyddion rjiydd, yng ngwyneb y gorfacliant agored a ohudd sydd yn graddol cstyn cu cadwynau i'n gorthrymu a newyn d.wy'r wlad yn gyffredinol. Er cymaint .stwr ein Seneddwyr, nid ym- ddengys y daw ymwared oi gwbl trwy reol- au aniheriiaith Llywod.raeth, gan nas gellir disgwyl hynny pan gofiwn mai ty- wysogion gorfaeliaeth sydd wrth y llyw ar hyd yr oesoedd. Xi fynwn fychannu gronyn ar anhawstcran'r Lly^vodraeth bresennol yn yr argyfwng ofnadwy hwn, j ond atolwg, ffydd pwy ni ddiffygia wrth yr engraifft a gored a ganlyn o eiddo y Rheolwr Bwyd:-MeAvn goreliviii:vn y dydd c'r blaen gwneir yn drosedd cosb- adwy i'r s'cpwr wei tlm unrhyw nwydd ar amodau neilltuol, lllegis "dim siwgr heb h ryn n te hefyd." Ond both am y rheol amodol hon yn y gorehymyn (,i hunan? "Xid oes rhwymedigaeth o gwbl ar un- rhyw fasnachwr i werthu siwgr." Yng ngwyneb y rlieol hon gall y siopwr werthu siwgr i'r neb a Eynno, a gwrthod gAveilhu i eraill. Effaith hyn fydd rhoi digon i'r evfoethog a dim i'r tlavvrd a'r diamddi- ffyn. Gwelir oddiwrth yr uchod ein bod yn hollol at drugaredd y goifaelwyr hyn, gan mai liwy sydd yn penderfynn teilyng- dod neu anheilyngdod pob cwsmer. Hwy liefyd sydd yn trefnu ac yn dosbarthu, fel y ceisiai ddangos wrth fynd ymlaen, a dyma un o'r rhesymau cryfaf, ar wa- lian i effeithiau aflywouraethol y rlly- fel, drofi y prisiau uclic l sydd yn bodoli ar bob math o fwydydd. Nid prinder bob amser sydd yn gyfrifiol. gan fod prisiau a'u tuedd tuag i fyny cyn y rhy- fel, ac nid oes fawr obaith am ostyngiad buan hyd yn nod ar ol y rhvfel. Ofinvn foil amcan politicaidd y tu ol i'r gweinyddiad unochrog hwn, gan y cawn a rwyddion eglur yn awr ac yn y man fod cyialafwyr yn barod i gymeryd pob man- tais i hyrwyddo eu buddiannau eu hun- ain dan yr esgusawd o wladgarwch ac y mae yn bryd i'r werin ddeffro o'i phar- lys, a thaflu ymaith y llyffetheiriau sydd yn prysur wneud bywyd yn faich, ac y mae y feddyginiaeth yn ci lIaw. Pwy heddvw sydd yn agor maelfa er mwyn ei gymdogion ? Mae dydd yr hen fasnach- wr gonest wedi mynd heibio, ac oes y gystadleuaeth wedi ei llvncu i mewn i gwmniau mawi-ion; ac y mae yn wy- byddus i'r sylwgar nad yw enw "John Owner" wrtll ben y faelfa. yn sienvydd mai ef yw'r perchenog heddyw; ond yn hytrach rhyw jNTount & Co. Mae yr ag- wcdd yma. ar orfaelaeth y dyddiau hyn yn fwy peryglus hyd yn nod na chwmni- au mawr sydd yn masnachu yn agored dan eu henwau eu hunain. I IVele engraifft eto ynglyn a phytatws sydd wedi cymervd lie yn ddiweddar: Y mae un Cilbo and Co. wedi prynu ugein- iau o dunnelli o bytatwg tnvy un Robert Rasmws, a'r gweddill o'r CO. H hyd a lied y wlad, am oddeutu 6j y dunnell a'u .storio. ac ers rhyw dair wythnos yn ol yr oedd bron yn amhosibl i'l-trigolion yn y dref lionno gael taten am unrhyw bris; ond gpdy'r Ritcolwr Bwyd i'r cwmniau liyn a'ti cyffelyb reoli'r prisiau mewn am. ryw ffyrdd, a l'hydd sel ei fendith ar eu gwaith trwy godi'r pris bunt y dunnell eto yn Ebrill. Pa le mac y feddygin- iaeth, yn te 1' Dyma hi, bydded i bob teulu ymysgwyd a mynnu eu maelfa eu hunain, ac y mae yn hen bryd i ni fel ardalwyr ystyried y priodoldeb o sefydlu cangen o'r Gymdeithas Gydweithredol (Co-operative Society). Mae y isefydliad hwn a'i amcan yn uniongyrchol i wrth- wynehu y cwmniau mawrion sydd a'u bryd i'n caethiwo, ac y maent eisoes wedi gwncud cynnydd dirfawr yn y blyn- yddoedd diweddaf mewn rhannau pwysig o'j- wlad; ac wedi bod yn foddion i arbed miloedd o bunnau i'r werin. Nid oes ainlieuaeth na fyddai cangen. o'r fath yn sicr o fod yn llwyddiant yn ein plith niunau yn Nyffryn Nantlle. Dechreuer gj'da'r bwyd, ac yna cawn estyn ein co-r- tynau, a chymeryd dilladau a phopeth angenrheidiol at ein gwasanaeth, a phwy wyrr na byddwn cyn y diwedd yn ddigon cryf i fentro un o'r chwarelau a'i gweithio o dan yr un cynllun ardderchog o feddiant cyffredinol. Doed eraill a'u barn ar y pwnc. Yr eiddoch, HEN ARDALWR. O.N.—Mae croeso i bwy bynnag a fynno (li-aethu ei farn o blaid neu yn erbyn "Hen Ardalwr. "—GOL.
ICONDEMNIO LLAFUR Y SUL
CONDEMNIO LLAFUR Y SUL Mewn penderfvniad basiwyd gan Bwyll- gor Cyffredinol y Methodistiaid Hynafol, condemnir yn ddiarbed llafur10 y tir ar y Suit
I CAN GYNTA'R FWYALCHEN. I…
CAN GYNTA'R FWYALCHEN. I FORE SUL, MAWRTH 2ia'n, 1917. FORE&UL,MAWRTH25a??,?9?7. (Gan J. T. W., Pistyil). Mae'r iwyalch eto'n caiiii Ar 01 y rhewaidd hin, ell cantwr sy heb drengu Yn .stormydd gaeaf blin! Xi chlywais ddim o'r miw&ig Er dyddiau'r gwanwyn fu, Ni chollodd ei meluster Yn istorm y gaeaf du. Ond lhyfedd iddi ganu Ei chyntaf gan i mi Ar fore Sul eleni Tra'n hawdd gallasai hi Ro'i tiwn ar fore Sadwrn. Neu aros hyd ddydd LlUll; Ond fore Sul y canodd, Mud oeddwn i fy hun! A! gantwr du, pigfelen, Ai mwyalch ydwyt ti? Ai ynLe angel byehan Mewn coban fenthyg ddu ? Beth bynnag wvt, mae'th ganig Yn deffro dwfn fy mron, 'Rwyt megis seinft'orch Gwynfa Yn tarro'r cywair lion! Ar fore Saboth tawel, Delynor bvchan, du, Y deffry'th gan fy enaid I gofio'r amser fu Adgyfyd llu o seintiau 0 flaen fy llygaid llaith Y treuliais yn eu cwmni Sabothau boi e'm taith. Ond l.eddyw, mi sy'n wylo Am geraint ac am blant, A phynau fy mhryderon Yn rhifo mil a chant; Ond wele di yn cmu Cyweirnod Saboth im'! 'Rwy'n deffro i fyd newydd, Fy mhryder ffy yn chwim. Dy aeaf di aeth heibio, Parhau mae'm gaeaf i! Fy mcchgyn yn y ddrvcin, Mewn "ffosydd" ac ar li; Dihangol di, delynor, Er newyn, rhew ac 6d, Dy brofiad" ddysg it' ganu "Mae amset gwell i ddod." Mawr ddiolch it' am (ldyfod A'tli (,vtittf gaii I'iji (,Ivw Sy'n I lawn o fiwsig gobaith Ar fore Saboth Duw Cyfaredd a chyfriniaeth Yw'th gyntaf gan fel livn, I Dydd Duw ar Hen Efeng.-v' i A wna y byd yn wyn. j i Cyhoeddi "Dydd yr Arglwydd" 0 ben y twmpath drain, Holl natilr gynganedda A niiwsig per dy sain Ac vsbryd Duw sy'n deffro Y blagur dan dy droed, Wrth gan dy gread newydd "Amen" medd dae'r a choed.
HHYSrEB Y PARCH G. CEIDIOG…
HHYSrEB Y PARCH G. CEIDIOG x ROBERTS, LLANLLYFNI. Derbyniadau, ;C F,. d. Cydnabyddwyd eisoes 70 15 4 Cyfaill (Lerpwl) 1 0 0 Rev J. Williams, Brynsiencyn 1 1 0 Rev W. Hobley, Waenfawr 1 0 0 Edward Jones, Ysw., Matsamwr I Bt- 2 0 Miss E. Parry, Compton, Llan- Ilyfni 1 0 0 Mrs Williams, Ty Mawr, Clyn- nog 0 10 0 Miss M. A. Jones, Troedyrallt C. S., Pwllheli 0 5 0 Mr D. T. Williaiiis, Maes, IJan- llyfni 0 3 0 M. T. (Lerpwl). 0 2 6 J. X Thomas, Ysw., Maer Ken- dal 0 10 6 J. Jones Morris, Ysw.. cyfreith- iwr, Porthmadog 0 10 0 Rev E. Lloyd Jones, Rhydlydan 0 3 0 Rev R. ?1. Jones. Glasgoed, Arfon I. 0 5 0 Rev R. 117. Jones. M.A., Gerlan, Arfon 0 2 6 Rev D. Perry Jones, Rhyd-ddu 0 2 G Mr Ellis Griffith, Pentwr, Bont- lyfni 0 4 0 Mr O. Owens, Madryn Arms, Chwilog 0 5 0 Cynulljeidfa Bwlian (M.C.) Arfon 1 0 0 Derbynir y tanysgrifiadau yn ddiolchgar gan vr ysgrifenvddion :— Mr 0. W. JONES, Snowdon Street, Penygroes. North Wales. Mr J B. DAVIES, (J, School, Llanll-vfni. North Wftlee,
TREFNU TRYLWYR.
TREFNU TRYLWYR. Er nad ydynt yn hawlio y bydd i'r mesur gyfarfod ag angenion llawn y safle, y maer Lywodraeth yn credu ei bod yn bosibl gyda threfniant cartrE-fol i gael dynion i'r ffrynt i gario allan y brwydw ar y raddfa sydd mewn golwg. Ni ellir gwneud cynlluniau pendant nes y gellir gweled hyd pa faint y gall y Wasanaeth Genedlaethol helpu, ond yn y evfamsor yr oedd y mesur hwn yn anhebgorol ang- enrheidiol. Amcangyfrifent y bydd i o leiaf 100,000 o recruits ddod o dan y mesur hwn yn ystod y tri mis nesaf. Y mae'r Llywodraeth yn sylweddoli yn llawn y (aledi hyn. ond rhaid iddynt syl- weddoli fod y rhyfel wedi cyrraedd safle pan ag y mae y gwledydd oil sydd i mewn yn y rhyfel yn rhoddi mwy o egnion ar waith nag erioed. Gall canlyniadau y rhyfel ddibynu ar yr egnion a'r ymdrech- ion sydd at wasanaeth yr awrhon. Dylai pob dyn addas f-iid I't- linell frwydrol oddigeth fod pi wasanaeth yn ei-siau at angenion cenedlaetho] I) bwysigrwydd cyf- artal. Alewn rhyfel hirfaith fel hon yr oedd safonau wedi newid. Ond yn ych- wanegol i'r amrywio mewn safonnau yr oedd rhesymau arbennig oedd yn galluogi cryn nifer o ddynion i osgoi gwasanaeth filwrol y Thai ddylai fod i mçwll. Yn ystod ymgyreh Derby gydag ymrestru daeth nifer mawr o ddynion ymlaen, mewn un dydd yr oedd cymaint a 300,000. Yn yr amgylchiadau hyn nid oedd yr ar- ehwiliad meddygol mor drylwyr ag y dylai fod. Yr oedd yna lawer iawn o ddynion yn osgoi'r wasanaeth elrw." rywbeth oedd yn debyg i dwyll (elyweh, clywch). Yn eu liachos hwy ni fyddai un cydymdeim- lad arbennig. Bydd iddynt farnu addas- ter dyn yn awr, ac nid ei gyflwr chwe mis yn q1, Ni allai fod açhQf$ caJetach na,'r dyn fo wcdi gwasanaethu ei wlad, wedi ei glwyfo, ac wedi mynd yn ol i'w waith dan yr argraff ei tod wedi gwneud ei gyfran ac na fyddai iddo gael ei alw draohefn, Ond yr oedd yn rhaid iddynt vstyried yn deg y milwyr oeddynt yn brwydro. Yn y mesur 11wn yr oedd y fJywodraeth yn ceisio gwn-iud yr anhwvlusdod leied ag yr oedd modd. Ni byddai i'r dyn gael ei alw mewn llai na blwyddyn o amser o'r adeg y rhyddhawyd-ef. Yr oedd yn am- hosibl rlioi terfyniad pendant i ddim, am na all neb ddwTevd yr angenion fyddai yn codi allan o'r rhyfel. Ni elwid yr un wrthodid dracliefn am chwe mis. Y mal"1' CYngor Milwrol wedi cael eu dysgu o berthynas i'r archwiliad medd- ygol. Nid oedd er eu budd un ai cy- meryd dynion heb fod yn addas nac i gadw y wasanaeth feddygol yn barhaus i archwiiio dynion Jtia fyddant byth yn addas. All- Aldon: Beth am y rhai a wrthod- Wyd yn ddiweddar? Mr Bonar Law: Ni fyddai iddynt gael eu galw os oeddynt wedi eu gwrthod yn ystod yr wythnosau diweddaf oddieithr fod yna sail i gredu fod yna gamgymer- iad wedi ei wneud. Byddai i ddynion elwid yn ol i'r Fyddin gael eu rhoi yn y radd oeddynt ynddo gynt; ond yr oedd yn angenrheidiol rhoi gallu i'w trin i'r Cyngor Milwrol. Gallai dyn drwy ddam- Wain neu ystyriaeth briodol sicrhau com- isiwn pan nad oedd yn addas, yr hyn oedd nid yn unig yn gwanychu nerth y Fyddin ond yn peryglu bywydau y dynion. Byddai i'r gallu ymdriniol gael ei arfer gyda'r gofal mwya f gyda'i- unig bwrpas o adfer pob dyn i'w radd flaenorol. Mewn achosion dynion wedi eu gwrthod oher- wydd rhesymau eraill nid oedd caledi w- bennig.
j BRWYDRO CHWERW O'N BLAENAU.
BRWYDRO CHWERW O'N BLAENAU. Er engraifft, gallai dyn fod wedi gwneud cais aflwyddianus i corps neilltuol cyn y rhyfel. Triniwyd y rhai hyn fel gwrth- odedigion ond byddai i'r mesur eu I dai i j, iiie,ur eu gwneud yn addas. Pasiwyd mesur yn hollol ar yr un llinellau yr wythnos o'r blaen gan Lywodraeth Ffrainc. Yr oedd Ffrainc wedi galw ar gyfartaledd llawer mwy dan y Faner na ni yn y wlad hon; ond gwnaed hynny am y credant fod pob gwlad oedd yn y rhyfel yn rhoi ei holl allu bnvydrol ar waith. Yr oedd ein colled- ion ni y flwyddyn hon yn gymliarol is, ond yr oedd adegau i ymladd gyda cholledion arswydus o'n blaenau, a byddai i lawn werth ymgyrch y flwyddyn hon hwyrach ddibynnu ar ein gallu i yrru gartref ein llwyddiant, a gallai pi-indei- olygu y gwa- haniaeth cydrhwng buddugoliaeth ben- dant neu ddim byd tebyg i bendantrwydd. Yr oedd po b sia wns i leihau y rhyfel yn ddyledswydd yr oeddym yn ddyledus i'r dynion oedd gennym yn brwydro yn y ffrynt, a gwyddai pawb y foment y byddo nifer y fataliwn yn dechreu rhedeg i lawr fod ffydd yn y Fyddin yn gwanychu hyd yn nod yn y Prif-lywydd i lawr hyd at y Preifat. A;■ hyn o bryd yr oedd stad ein milwyr yn Firainc yn ardderchog. Y tnae ganddynt fwy o hyder nag erioed eu bod yn fwy nag abl i gurro'r geJynion (cym.). Ein dyledswydd ydyw rhoddi iddynt yr holl gymorth a allwn a pheidio eu gadael yn yr helbul.
IY PENSIWN.
Y PENSIWN. 0 berthynas i'r g-cielliant, gyda'r pen- siynau, dylai gwellian o'r fath gael cyd- vmdeimlad y Tv; ac yr oedd gan y dyn- ion hyn yr hawl gyntaf arnom. Dylai y Ty ystyried y cwestiwn hwn yn gyfan, a byddai iddynt ddod i'r casgljad fod y wlad hon nid yn unig yn ymddwyn at y dynion hyn yn Nv hael nag y deliwyd tuagatynt erioed gan y byd o'r blaen. ond eu bod yn delio gyda hwynt moi- hael- irydig ag yr oedd eu dyledswydd ynghyf- eiriadau eraill y wlad yrf caniatau. Hy- derai gyda difrifwch y byddai i'r Ty alluogi y LIywodraeth i gael y mesur hwn, yr hwn y rhaid ei gael cyn y Pasg, heb oediad diangenrhaid (cym.). Cafwyd dadl frwd ar y mesur, a chyn- nygiodd Mr Hogge welliant, "Fod y Ty hwn yn gwi-thod mynd ymlaen gydag ail- ddarlieniad y mesur nes bo'r Llywodraeth yn barod i gymeryd cyfrifoldeb Hawn o berthynas i ddarparu pensiwn i ddynion fel y rhai dderbyniwyd i wasanaeth gan awdurdodau meddygol y Fyddin, ac yn ddilynol yn cael eu rhyddhau o'r wasan- aeth oherwydd anallu heb gael ei achosi gan eu camymddygiad gwirfoddol." Eiliwyd ef gan Mr Pringle. Siaradwyd ymhellach gan amryw. ——— .t. ————
I CARCHAR I DAD GWRON.
CARCHAR I DAD GWRON. Anfonwyd Henry Short, tad milwr o Worthing enillodd y D.C.M., i fis o gar- char gvda llafur caled am gynorthwyo mab arall 19 mlwydd oed i osgoi gwasan- aeth filwrol.
MEDDYG TNI AETH NATUR.-
MEDDYG TNI AETH NATUR. Y mae yna feddyginiaeth ar gyfer bob math o afiechyd yn y deyrnas lyeieuol, ao nid oes un amheuaetb nad dail cam yr ebol yw y llysieuyn ar pcyfer pe?wch aw anhwylderau y frcst. Mae Sudd Dai) Cam yr Ebol mewn potli Ie aoi