Y Dinesydd Cymreig

DYDD IAU. Y SAFLE YN FFRAINC. Parhau i symud ymlaen wna y Cyng- reirwvr yn ffrynt Ffrainc. Hysbysa y Prydeinwyr a'r Ffi-atioed en bod wedi ennill tir. Y PRYDEINWYR. Meddianodd ein gwyr meirch ddau ben- tref, Villers-Faueon a Saulcourt, ar ochf ogledd-ddwyreiniol Peronne. Ymhellac i i'r gogledd sefydlodd ein milwyr eu hun- ain) ar ol brwvdr fer, ar ddau bwynt ar ffordd Doignies-Lagnicourt, i'r dwyrain- ogledd-ddwyrain o Bapaume. Hefyd, ar ol gwrthwynebiad cryf. enillwyd tir i'r de a'r gorllewin o Croisilles. Ymosod- odd y Germaniaid ar ein safleoedd newydd yn Equaucourt, ataliwyd hwy gyda choll- edion trymion i'r gelyn. Y FFRANCWYR. Gwnaed cynnydd ychwanegol gan y Ffrancwyr yngogledd Ailette. Yngog- ledd Soissons cymerasant amryw bwyniau cynhaliol pwysig oddiar y gelyn Yn Cham- pagne mae yr vmdrechfa gyflegvol yn cymeiyd ffurf hynod o ffvrnig, yn noill- tuol ynghymydogaeth Butte Dll Alesuil a Maisous de Champagne. YR ADRODDIAD GERMANAIDD. Hawlia y Germaniaid eu bod wedi cy- meryd ffosydd Ffrengig a 300 o garchar- orion yn Champagne. Honant eu bod wedi cyfrif mil o gy-rff Prydeinig ddydd LInn ar ffrynt o ddwy (illtir rhwng Lagui- eourt a Marc-hies. • a'u bod wedi trechu yinosodiad Ffvengig ger La Fet-e, gan achosi colledion iddynt. Y SUBMARINE. Yn ystod yr wythnos cy.rhaeddodd 2,314 o longau i borthladdoedd Prydeinig, tra yr hwyliodd 2,433. lilongaii Prydeinig a suddwyd gan fwnfedd lieu submarines-. Dros 1,600 tunnell, 18; dan 1,600, 7. Ymosodiadau aflwyddianus or longau Prydeinig, 13. Suddwyd 10 o longau pysgota, naw ohonynt yn llongau hwyll- iau.

BYOB GWENER. GORCHFYGU Y TYRCIAID. Daw newyddion am fuddugoliaeth i'r fyddin Brydeinig yn Palestina. Aeth ein mihvyr o fewn pum miiltir i Gaza, er mwyn gorchuddio adeiladu y rheilffordd. Dydd 1..1nn a dydd Mawrth bu bnvydro yn y gymydogaet-h hon gyda 20,000 o'r Ty l'eia ¡J. Ca wson t golledioll trym- ion. Cymerwyd 900 ohonynt yn gal,- charorion, yn cynnwys y Cadfridog llyw- jddol a'r oil o etaif atlianol yr 58 Adran Tyreaidd, ac yr oedd pedwar o tswyddog- ion Awstriaidd yn eu mysg. Dywed y genadwri swyddogol fod y mil- wyr wedi ymddwyn yn rhagorol, yn en- wedig y Cymry, Kents, Middlesex, Here- fod, Sussex, a Surrey, ynghyda'r gAvyr 1 meirch Awstralaidd a'r Yeomanry. Y PRVDEINWYR YN FFRAINC. Meddianwyd pentref Xeilville Bourjou- 12 miiltir i'r de-orllewin o Cambrai, gan y Prydeinwyr. Bu raid bnvydro yn galed eyn y llwyddwvd i ennill y pentref, a chafodd y Germaniaid golledion trym- ion. Y FFRANCWYR. Ar y ífrynt Ffrengig, rhwng y Somme a'r Aisne, bu y cyflegrau yn fywiog. Pery y mihvyr Ffrengig mewn eyffyrddiad a llinellau y gelyn. Yn ystod yr yohydig ddyddiau diwcddaf yn y de o'r Oise, meddianodd y Ffrancwyr ystorfeydd pwysig, (ad-ddarpar, a deunydd arall. Ar yr ochr chwith i'r Me use ailfeddian- odd y Ffrancwyr y ffosydd gymerodd y gdyn ar Ma wrth 18 yn Avocourt Wood ac Hill 304. HONIADAU BERLIN. 'I Hona yr adroddiadau Germanaidd fod y Prydeinwyr wedi colli llawer o ddynion yn Bapaume. Ataliwvd ymosodiadau Ffrengig ger Hill 304. SUDDO LLONG. 1 orpediwyd yr agerlong Alnwick Castle, perthynol i Linell yr Union Castle ar Mawrth 19, a hynnv ]wh rybudd, tra -v" oedd 320 miiltir oddiwrth y tir. Daeth un 4mveli i'r an yn Spaen, cymerwyd tri arall i fyny ar y mor, ac y Itlac nn ar goll. Diocklefodd y trueiniaid hyu galedi mawr yn y cyehod. Bu 13 farw ar ol gadael y Hong.

I CHWE AWR Y DYDD. Barn Syr W. Lever. Yng nghyfarfod blynyddol Lever Bros., | Port Sunlight, dywedodd Syr W. Lever ei fod yn bleidiwr i ddiwi nod o elnve awr. yr hyn alluogai y peiriannau i weitliio 12 a"T yn H?Kyth—dwy stem o chwe aw). Galluogai 'W'?tl"bobl' ieuainc i fyny i 30 mlwydd oed i barotoi ell hunain ar dinasvddiaeth ac i wneud cm hunain yn effeithiol at wasanaeth eenetllaetho!.

LLAFUR A RWSIA. I Dirprwyaeth o Brydain a Ffrainc. Hysbysir y bydd dirprwyaeth yn eyn- rychioli y Pleidiau Llafur ym Mhrydain a Ffrainc yn talu ymweliad a llwsia. Ymysg y cynrychiolwyr Prydeinig bydd Mr J. O'Grady, A.S., a Mr Will Thorne, A.S. Rhydd y Llywodraeth Brydeinig bwysigrwydd ar yr ymweliad, gan ei fod yn amlygiad o'n cydnabyddiaeth Q naLur werinol y cyfnewidiad yn Rwsia ac yn pwysleisio yr elfen g\'fansoddiadol yn ein ffurf o Lywodraeth. ————

GWYLIAU Y PASG. Cyiyngu y Cyfleusterau Teithio. I Gotyna y Bwrdd Masnach i'r eyhoedd i beidio teithio ar y rheilffyrdd yn ystod gwyliau y Pasg. Ohei-wydd yr ;i mgylc't- iadau eithriadol bydd cyfyngu yn cymer- yd lie o'i gymharu a'r hyn fu y blynydd- oedd basiodd. Hefyd dywedir na bydd cyfnewidiad ym rnhris y cludiad pre«ennol ym mis. j Gorffennaf. Awst, a Medi. I

Y KWRDD RHEOLI AC ELUSENAU. Penderfynodd y Bwrdd llheoli y | -Gwirodydd TI1 Carlisle roddi lOOn o'r i proffidiau at amcanion eluseno! iieol yn j dal cysyiltiad a'r rhvfel. i

AT GYMRY LERPWL A'R CYLCH. Dymunwn wneud yn hysbys y gellir cael y DINESYDD oddiwrth ein Dosbathwr yn Lerpwl yn "wholesale" neu "retail," ond ymofyn ag ef MR. THOMAS YULE, Stationer and N ewsagent, STRAND ROAD POST OFFICE, 301, STANLEY ROAD, BOOTLE, LIVERPOOL. The DINESYDD CYMREIG may be obtained wholesale or retail from our Agent 4t the above addref»4

I CORNEL I GHWAR- ElWYR. Y FASNACH LECHI. Y WASANAETH GENEDLAETHOL. Yr wytimos ddiweddaf cyniialivvyd cyn- hadiedd ng Xghaernarfon rhwng Mr John Rowland, Dirprwywr y NYasanaeth Genedlaethol yng Nghymi-u, a chynrveh- iohvyr y fasanach lechi yng Ngogledd Cymru. Yr oedd yn bresennol amryw o gynrychiolwyr y meistri, tra y cynrycli- iolid y dynion gan Y grifennydd ac aelod- au Pwyllgor Gweithiol Undeb y Chwar- wyr. Amcan y cyfarfyddiad oedd ar- graftu ar Heolwr y Wasanaeth Genedl- aethol, trvvy y Dirprwy wi, y pwysigrwydd o symud y fa-snach leclii oddiar restr y diwydiannau cyfyngedig. Yll ddiweddar pasiwyd penderfyniadau o blaid hyn gan v rhan fwyaf o'r awdur- dodau cyhoeddus yn y cylch. A chymer- yd yr oil o'r canolfanau ehwarelyddol i mewn, sef Bethesda, Llanberis, Ffestin- iog, a Xantlle, cyfrifir nad oes ond oddeutu 3,400 o ddynion yn awr yn gwas. anaethu y ddiwiydiant, tra yn y cyfnotl agos i'r rliyfel yr ordd y nifev yn 9,000. O'r rhai oedd yn dal cysyiltiad yn bresen- not a'r ddiwydfa yr oedd cyfartaledd mawr ohonynt yn ddynion rhwng 60 a 80 mlwydd ood, tra yr oedd amryw o'r rhai oedd o fown oedran y Wasanaet h Gen- edlaethol o ychydig fudd i unrhyw ahved- igacth arall, yn neillduol os golygai hynny weithio mown lleoedd oddicartref. Cred y r hai sydd yn cymeryd diddordeb yn y ddiwydfa y byddai i gymhwysiad llym o Ddeddf Gwasanaeth Genedlaethol arwain i gau i fyny yn barhaol chwareli neilltuol, yr hyn achosai ganlyniadau dif- rifol i'r ardaloedd lIe y mae v chwareli hyn.

CYRNOL JOHN WARI), A.S. Gwelir hanes mewn colofn arall am yr hyn gymer.idd le It- -:Itidloiig filwrol "Tyndareus. Yniddengys mai yr Aelod Llafur adnabyddus John Ward oedd cyr- nol y Middlesex Regiment. Rhoddir tystiolaeth uchel iddo gan ddynion y gat- rawd am ei ymddygiad ar yr achlvsur hWll. Ar un cyfnod bu Mr Ward yn y fyddin, ac aeth trwy ymgyreh y Soudan yn 1885. Yna bu yn gweithio ar Gamlas Manceinion, a sefydlodd Undeb y Navvies yn 1889. Yn 1906 etholvvyd ef yn Ac,lod Llafur dros Stoke.on-Trent, gyda mwyafrif o 7,660. Cafodd fwvafrif tebyg yn 1916. Yn ystod un o'i etholiadau yn Stoke meddianodd y Toriaid yr Union Jack fel arwydd y blaid, ac liawlient yr Ymer- odraeth feL eiddo en plaid. Yr oedd Mr John Y\ard yn barod i'r amgylchiad. gan mai dyma ei atebiad i'r honiad "Pwy <- vdd debycaf o gymervd y gofal mwyaf o'r faner a'r Y'merodraeth—gwr ydd wedi ymladd dros y ddwy vnte cyfreitliiwr Llundeinig." Ar doriad allan y rhyfel penodwvd ef yn gapten yng Nghatrawd Gwaith Cyhoeddus y Middlesex. 4t.

CYFALAF A LLAFUR. Barn Arglwydd Bryce. Dywedodd Arglwydd Bryce yn Llun- dain ei fod wedi dal svlw yn ystod ei deithiau nad oedd dim cystal er lies C'yff- redinol gwlad a rhanu y tir ihwng nifer o fan-ddalwyr, yn trin en ffermydd eu hunain. Ar ol y rhyfd rhaid ceisio adfer hyn ym Mhrydain. Yn y gystadleuaetli mewn cynyrchu a masnach cldaw ar derfyn y rhvfel, y gen- edl ddaw allan oreu yw yr hon y bydd ysbryd cydraddoldeb a chyfiaAvnder cym- deithasol yn treiddio trwyddi, pan y bydd eyfalaf a ilafur wedi uno er les eyffredinol yn hytraeh na gwastraffu ell nerth trwy ymrvson a'u gilydd.

BANCIAU A'R GWYLIAU. Mae wedi ei benderfynu fod y Banciau yn cau am dri niwrnod, sef Dydd Gwcner y Groglith, dydd Sadwm, a dydd LIun y Pasg. -.———— .————

ANRHEGU OR OLIVER. Nos Ferc-her. ynghapel yr Annibynwyr Cymreig, Treflfynnon, anrhegwyd Dr Oliver gyda waled a nodau arian ynddo, a thecell arian i Mm Oliver.

J. ELIAS AND SONS. HAIRDRESSERS, HAVANA HOUSE PWLLHELI, Has the Largest and Best Selection of Ladies' Real Hair Tails in Stock. Inspection Invited. Also Agents for Metropol Razors,

MARW'R HEN. RICHABD THOMAS. CYN-GADci R YOD CYNG SIR GAER- NARFON. j Dydd Iau, bu farw yr Hcimdur Hichard Thomas, Y.H., yn 74 mlwydd oed. ac yn | ei farw syrnudir un o gymeriadau oedd yn cadw cysyiltiad a bywyd gvvleidyddol a ehyhocddus y dref a'r sir am yn agos i hanner cant o flynyddoedd. Yr oedd Mr Thomas bob amser yn gwneud llawer o'r gair "Hognn o'r dre," a plnir anaml y ceid ef i siarad heb ddod a hynnv i mewn i'r ymddiddan. Gwnaeth lawer iawn i gynorthwyo bechgyn y dref i fynd yn eu blaenau, ac nid oedd dim yn ot-iiiod ganddo i'w wnend i helpu pobl eoaiil. Gellir dweyd am dano'n ddibetrus ei fod yn un o'r dynioti cy hoeddus mwyaf pobl- ogaidd feddai y ddwy blaid yn y dref. BU'll aelod bywiog yn y Cyngor Trefol, ac yn ddiweddarach gw-naed ef yn lienadur, a bu yn Faer hynod o hvyddiannus. Yr oedd yn ynad bwrdeisdrefol ac yn aelod o Ymddiriedohvyr y Porthladd. Ar ffurf- iad y .Cyngor Sir etholwyd ef i gynrych- ioli rhan o'r dref arno, a.'r flwyddyn ddi- weddaf gwnaed ef yn Henadur ac yn Gadeii vdd iddo. Eghv>*swr seiog a ( heidwadwr pybyr ydoedd, a bu yn ffyddlon i'r Eglwys tI blaid ar hyd ei ocs, yn eiini-edig yr Y sgol Sul a'r Clwb Ceidwadol. Yn 1871, efe ddechreuodd y symud iad i sefydlu Clwb Gweithwyr Ceidwadol Caernarfon, y cyn- taf o'r fa Hi yng Ngogledd Cymru, a bu yn ysgrifeunydd mygedol iddo am un- mlynedd-ar-ddeg, ac yn ddi'ynol yn gad, eirydd iddo am 21 mlynedd. Yn I (i sefydlodd ef gyda chlerigwr oedd yn y dref Ysgol Sul yn y Twthill, llwvddiant y.' hon barodd adeiladu eglwys St. Dewi, a. hu II arolygydd iddi am 21 mlynedd. Bu hofv 1 yn churchwarden ac overseer amryw weithiau i bhvyf Llanbeblig. Gwr rhadion. caredig ydoedd Mr Tho- mas, a bvdd yn chwithdod ar <?i ol mewn llawer cylch yng Nghaernarfon. Ged.v weddw at- ei ol, yr hon a briodocld rhyw vchydig flynyddoedd yn ol.

RHYDDHAD PYSGOTWYR. Rhyddhawyd dau bysgotwi- o Fangor ar yr amod iddynt werthu eu p\-s?od 'n Y Iyt- ai)iod i(,dviit wert h ii cii I)ysgod vn v OiIHI- I

i PROCLAMASIWN BRENHINOL. I :PROCLAMASIWN BRENHINOL. Nid yw y Llywodraetli yn barod i apwyntio drwy Brodanwsiwn iirenhinol ddydd 0 weddi am bnan. ddydd o weddi am fuddugoliaeth buan.

GWRTHWYNEBWYR CYDWYII ODOL. Mae 582 o wi'thwyncbwyr cydwybcKlol yn Dartmoor, a dywedir fod y ddisgyb- laeth fanvlacli arferir yn awr wedi cael ychydig o welliant yng ngwertli eu gwaith. Un o'r rhai hyn vdyw Mr Percy O. Jones, o Ysgol Clynnog gynt.

IDA TGANIAD LLYWYDD AWS- TRALIA. I Dnlgau.)(ld:Ir Hughes, yn CastTl'l1laine, ¡ Aw-t:a?. "Had oedd .wiw i'r glymblaid Lafuro? feiddio datgan yn gyhoeddus ei haneyrngar'vch, ond ei bod yn glaiar agored ar y rhJf. I ———  (  ———

I CAERNARFON. I Llwyddiatit.-],Io.-ig, yfai-ellwil Mr Henry Wyn Griffith, Glandon, Llanbeblig Road, ar ei waith yn pasio arholiad y Banc, ac wedi dechveu ar ei waith yn v National Provincial Bank, Pwllheli, er dydd Liun. Cyfarfod Terfynol.Nos lau, Mawrth 2i), eynbaluvyd cyfarfod terfynol Band of Hope Siloh Bach, ynghapel Siloh. Llyw- ydd Mr R. Williams, Bron Cerris. Ar- weinydd, Mr T. J. Roberts, Eastgate Street: Beirniaid: Cerddoriaeth, Mr R. I G. Owen (Pencerdd Llyfnwy) adroddiad- au, Mr Thomas Jones, "Ryuol Road; grvniadwaith. Miss Robeils, Rhosbodrual; drawing, Mr D. W. Jones, Falkland House. Cyfeihvyr, Mr W. R. Will iains, Bangor Street, a Miss Jones, Cafe Castl Square. 1 i vsorydd, Mr John Owen, 36, Bangor btreet; ysgrifennyddj Mr George Williams, 15, Bangor Street. Dyma enwau yi- ymgeiswyr buddugol:—Adrodd- iadau—"Mr Neb": 1, J. Lizzie Williams t Hiehard Robinson; 2, Iorwerth Salis- bury. "Cymru Dlos" 1, David Salis- bury; 2, Mary A. YVilliams; 3, Mary A. Roberts. "Pa le mae eicli baehgen heno 1. Tommy Jones; 2, Robert Morris a Richard Salisbury. Canu—"Per Ho- sannah" Morris a Maggie Jones; 3. Alary Elma Williams, Lizzie Ellis, ac Arthur James Williams. "Geiriau'r lesu" 1, Mary A. \VilIiams a Walter Morton; 2, Annie Owen a Jennie Hughes; 3, Mem Thomas. "Addfwyn lesu": 1, Catherine E. Graham a Alary Howlands; 2, Alinnie Jones a Sallie Herbert Jones. Deuawd, "Y Gi-aig sytld itai-.Nl Rowlands a Saliie Humphreys: 2, Lizzie Jones a Robert Salisbury: 3, Gwladys Thomas a Sallie Humphreys. Canu "Dyffryn C lwyd" 1. Katie Morton. Gwaith gWllio-Hemio: 1. Blodwen Green; 2, Alary Morris. Tri twll botwm 1. Alaggie Ellen Green. Flannel patch: 1. Katie Alorton 2, Catherine E. Gra ham; 3, E. C. Green. Drawing o Siloh Bach: 1, Tommy Jones. Ysgrifennu llythyr: 1, Walter Alorton; 2, Robert Salisbury; 3, Ifor Morris a Tommy Jones. Dau gor ddaeth ymlaen, sef Siloh (dan arweiniad Air Evan ^iiliams) a Siloh Bach (dan arwemiad Air Roberts Williams). Dy- larmvyd y «*obr i gor Siloh.

LLANYSTUMDWY. Llcngyfarohiad y Bardd.-Dyma, fel yr englynodd un bardd i'r par hapus a cliar- edig—Mr a Airs Evans, Tu Hwnt i'r Dau barchus, dawn us. a doniol—ydynt, Odiajth o groesawol: Doed iddynt fyd dedwyddol, Ncf i'w rhan fo ar ei ol.

PENMAENMAWR. Milwrol.—Mac Mr P. F. Duncan, cyn ysgrifenydd C'wlllni Ithfaen Cymreig, Cyf- yngedig, Penmaeniiiawr, wedi ei csod yn Is-gapten gyda'r 320th Quarry Co., R.E. —Yr oedd yn dda gennym weled y Mil- wriad LlaM fodclygol J. R. WHiiams. Ar- d;?. ;)drci gyoa u: o r glannau dwyreiuioI. Organ ,1 f Rec!taJ.—\os F<T(hpt. Mawrth ?8aiM. caÍwyd organ recital a chyngerdd rhagorol >nghapel yr Annibynwyr Seis, Yngofal yr organ yr oedd Miss Al, VÙngIwn McCIpmont. a'r cantorion oedd- y nt: Air ill Roberts, Hangor; Corporal Bryn Powell, a Alastcr Fasliam. Yr Eglwys Sefydledlg a Dirwest. Dydd Iau, cynhaliodd cangen Esgobaeth Ban- Lloegr gyfaifod yn Nhy'r Eglwys. Pen. maenmawr. o dan lywyddiaeth yr Esgob. Agorwyd y dratodaeth gan y Parch J. D. Jones, ficer Bangor, yr hwn a ddywedoddi ei bod yn hen bryd i'r wlad wahardd y fasnach fexldwol gydag iawndal briodol i'r i hai oedd a bndd ynudi. Gwrthwvnebai Bw.casiad Gwladwriaethol masnach oedd hyd yn hyn wedi ei thrin gan Ddeddfwr- iaeth, ac fel gelyn tramorol v ffordd briodol oedd gosod arao y cyfvngiadau eithal yn bosibl, ac i alltudio o'r wlad y cylle cvntaf yn bosibl. Siaradodd Mr Hugh Jones, fa I y Sarn, i'r un cyfeiriad, gan wrthwynehu Pwrcasiad Gwladwr- iaethol.— Dadleuai {L)eon Bangoi-1 iiial methiant ydyw Pwrcasiad Gwladwriaeth- ol. a chymerai Rwsia i bi-ofi hynny, gwelj oedd ganddo sefydlu Bwrdd Rheoli. Rhy- buddiai hwy rliag rhoi gormod o bwys a ddoddfau Seneddol ar fater o'r fatli.- Gahvodd Air Evill, Llanfairfechan, syhv at y ffiiitlt fod tua 601 y cant o glerigwyr Eghvys Loegr yn cadw'n gIil" a'r mudiad dirwestol.—Pasiwyd Penderfyniad o eiddo y Canon Lewis i gael niwy o vmdrech o blaid dirwest, purdeb, n, ehynildeb.—CaL, wyd cyfarfod eylioeddus yn yr hwyr i hyrv.yddo "Ympryd Genedlaethol," o dan lyw> ckliaeth y Parch G. Mathews. Siar- adwyd gan y Deon. Canon LonsdaJe Ragg, a'r Parch R. R. Roberts, ficer Llandwrog Uchaf, ysgrifennydd mygedol y gangers.

SUDD IACHUSOL DAIL CARN YR EBOL gan GRIFFITH OWEN, CAERNARFON, vdyw ei fod yn rhyddhau y phlegm, ac yn cilio poen y fresfc. Vw gsol ILeWD pote Ii Is 2c yn y Siapat" Druggiat; gyda'r post, Is 8ca

YMDDISWYDDIAD YIMGEISYDD LLAFUR. Derbyniodd Pwvllgor Gweithiol Uafur I Newton, Lancashire, ymddiswyddiad Mr James A. Seddon, yr ymgcisydd dewis- edig a'r eyn-aelod. Ei resymau dros ym, ddiswyddo ydynfc fod ei olygiadau ar ddi- wygiadau cyllidol a gwasanaeth wirfoddol, a materion craill, wedi newid f(,] canlyn- iad y rhyfel. Mynegir iiia i Mr Harry Twist, Wigan, fydd olynydd Mr Seddon yn Newton. —

LLANRWST A THREFRIW. Milwrol,—Bu y llt-elfits Ivor Jones, George Street, a J. Williams, Tanlan Crossing, adref ar ymweliad a'u teulu- oedd.— Llungylarcliwn yr Isgapten J. It. Alorris, walt yr Heddwas J. Morris, Pen- trevoelas, ar ei ddyrchaflad yn gapten, a'r Preifat R. Williams, Hvfrrydle, Tref- rivv, a: ei ddyrchafiad yn (,'orporal.—Bu y JVeitat W. Roberts, Cae Coch, a'r Rhing- yil H. Goronwv Owen, Guelder Rose, Trefriw, ar ymweliad, a da oedd gennym eu gvvcb'd yn ediycli mor dda.