Y Dinesydd Cymreig

Y WASANAETH GENEDLAETHOL. Y mudiad Gwladwriaethol pwysicaf Lafur fod a'i llygaid arno heddyw ydyw y WasanaetIt Genedlaethol, dros yr hon y gwncir apeliadau c-yftredinol ar bob llaw. Nid ydym yn ameu nad yw r angen fel y mae wedi ei greu gan y rhyfel yn gaiw illl, dano, yn enwedig pan yn penderfynr mai parhaui ryfela a wneir. Cvfhvynir y was- anaetli i sylw fel un wirfoddol liollol, ac nad oes unrhyw rwymedigaeth i'r sawl ymrestro iddi gyflawni yr ymrwymiad, ond yr hyn a elwir yn anrlivdedd foesol i gachv at air yr ymrwymiad. Sicrhoir hefyd nad oes gosp cyfreithiol a milwrol yn dilyn unrhyw doi--yjiii-wyniiid. Nl o i, bell ag y mae yn edrych yn y cyflwynind y niae'n ddeniadol, oherwydd ei hyspryd eang a gwirfoddol. Yr unig berygl ydyw iddi newid ei gwedd a'i safle fel yr aiff yr ymgyrch yn y blaen, a thyna pam y dylai Llafur fod a'i llygaid yn agored rhag gadael i'r drysau fynd yn rhy agored. Yr ydym yn canfod pethau rhyfedd yn di- gwvdd y naill ddydd ar ol y llall, ac ofn- wn gael ein rhwydo i bethau gwaoth. Xid petli hawdd ydyw sicrhau dyehweliad yn ol i'r safle goltir; ae nid gorchwyl nvydd ydyw cael meddiant o'r hyn adawyd. Y r unig sicrwydd sydd gennym ydyw trwy ddiogelu a chadw mewn gafael v berchen- ogaeth. Credwn mewn gwasanaetli wir- foddol am ein bod yn credu mewn rhyddid, a gwrthwynebwji orfodaeth am fod hynny yn ein gosod dan iau caethiwed. Xid ydym am i'r un dyn na mercli gadiv o'r Wasanaeth Genedlaethol, os y gallant, wedi pwyso a me.sur gyda gofal a manyl- wch, weled eu ffordd yn glir i roi eu gwas- anaeth mewn unrhyw fodd o lvvyrfryd calon. A gobeithiwn na fydd y cynllun livvn sydd ar droed yn awr yn ail-adrodd- iad o Gynllull Derby, yr hwn fix megis rhwydwe i gael dyn ion i mewn dan rith goleuni. Nid ydym yn ameu nad oes eisiau dynion, yn filwyr, gwneuthui-wyr arfau, ac amaethwyr. Ond ai tybed fod y dynion ydynt eisys mewn llaw yn cael eu gweithio yn drefnus a Hawn ? Paham y troir dynion allan o weithfeydd cad- ddarpariaethau ac v gosodir merched yn eu Her- Paham y gadewir cymaint o fil- wyr ydynt wedi ymuno o'r dechreu mewn manau nad ydynt o fawr wasanaeth heb wneud defnydd priodol ohonynt h Cred- wn y gellid trefnu yn fwy doetli a hwylus gyda r deltiycMiau sydd mewn llaw, ac y gellid yn rhwydd iawn gael digon i weithio heb arfer gorfodaeth o gwbl.

CAERNARFON. l*we!er tudalen arall am newvddion lleol. Oflrluniau Byw.—Heno (nos Fivv,il;) (langosit- darlun rliagorol "Fortune's heel" yn y Guild HaH gan Mr E. O. Davies. Nos AYener a nos Sadwrn v pnf ddarlun fydd "Lydia Gilmore," drama, yn [lawn o ddigwyddiadau cyffrous. Hofyd coir y chweched ran 0 "Liberty." Wedi ei Glwyfo.—Hysbj-sir yn swydd- ogol fod yr Isgapten J. Jenkins, cyfreith- iwr, wedi ei glwyfo, yr liwn oedd yn bart- ner gyda Mr R. Gwyneddon Davies.- Hefvd Preifat Davies. mab Mr a Mrs Davies, Tyn y Glyn, Betliel ltoad, wedi ei glwyfo ym Mesopotamia. Marw.—Dydd Sul bu farw Mr Edward Fellowes, YYilliam Street. Gweithiai gyda'r Gorfforaeth ers amryw flynyddau, ac yr oedd yn boblogaidd gyda'r gweitli. wyr. Priodas.—Dydd Sul, ynghapel Pendref, priodwyd y Preifat E. D. Jones, R.A.M.C., mab ieuengaf y diweddar Capten John Jones a Mrs Jones Goodwin, Segontium Road South, a Miss Sally Owen. merch hynaf Mr a Mrs John Owen. Graianfryn, Clarke Terrace. Gweinyddwyd y Beremoni gan y Parch J. Camwy Evans. Y gwas ydoedd Air Mech. Edgar Wright, Royal Flying Corps, a Nyrs Jessie Owen (ehwaer y briodasferch) yn forwyn. Cafwyd bore, bryd priodasol yn Graianfvn. Treulir y gwyliau priodasol yn Lerpwl. Plant yr Ysgol Sul.-Ynghapel Pendref (A.), nos Sul, cynhaIiwyd cyfa rfod gyda phlant yr Ysgol Sul, er dangos eu llafur am v flnv yddvii. Yr arholydd oedd Mr Humphrey Evans, Ysgol y Cyngor, a rhoddodd ganmoliaeth ucliel iawn i'r oll o'r dosbarthiadau am eu gwaith. Hefyd cafwyd adroddiadau a chaneuon a thon- au swynol gan y plant, dan arweiniad Mr Hugh Daniel. Cyfeiliwyd gan Miss Nattie Pritchard. Llywyddwvd gan y Parch J. Camwy Evans (y gweinidog). Diolchwyd gan Mr Beriah G. Evans a Mr David Williams. Cyflwynwyd y gwobr- wyon gan Misis Nellie Barlow a Miss Maggie Lydia Jones.

BALADEULYN. Cyfarfod y Ptant. Terfynwyd Go- beithlu'r Plant nos Wener Festri Baladeulyn. Yr arweinydd ydoedd Mr R. Parry, yr hwn a wnaeth ei waith fel arfer i foddlonrvvydd pawh. Cafwyd nH1- ryw o gystadleuaethau ar yr Holwydd- creg a'r Rhodd Mam, a'r plant yn ateb yn rhagorol; ac hefyd arholiadau ysgrif- enedig, y rhai ganmolid gan y beirniad, y Parch M. Wiilliams, Mri D. W. Wil- liams, W. T. Roberts, TJicmms H. Jones, a Mr John Williams, Penyrorsedd. Cyf- eiliwyd gan Mr Owen Hughes, Ty Nant, gyda medrasrwydd anarferol. Cyfarfod rhagorol ydoedd o'r dechreu i'r diwedd, ac y mae'r pwyllgor i'w llongyfarcli am weithio mor dda gyda'r plant. Terfyn- wyd trwy i Miss Powell arwain gyda "Hen Wlad fy Nhadau." CYdymdeimlad. Cydymdeimlwn yn fawr gyda Mrs Isaac R, Williams, Ty'r Capel, yn y brofedigaeth o golli ei brawd, Tom. Adref.—Daeth amrvw o'r rhai weith- iant oddicartref yma dros wyliau'r Pasg, a da oedd gennym eu gweled yn edrych mor dda. Yn Wael. Drwg gennym orfod dweyd mai parhau yn wael y mae Miss Parry, •"5. Penyrorsedd Terrace. Hvderwn y caiff wellhad buan i'w Jlais "j Ilieelivd.

CONWY. -1 ?r.qaas FOwrO.—Dydd Sadwrn, Ebnil 7, yngha pel y Tab(,i-na(,i llnwyd mewn briodas -Miss Mary Parry, merch ?fr a Mrs Llewelyn Parry, 15, Chapel Street, Conwy, a Dreifar J. T. Pritchard, R.F.A., mab hynaf Mr a Mrs Owen Pritchard, 08, Pool Hill, Caernarfon (Rhostryfan gynt). Y Parch T. C. Ro- berts, y gweinidog, yn gweinvddu. Gwasanaethwyd fel morwyn gan Miss Gwladys Parry (ehwaer y briodferch) a'r Preifat Willie Pritchai-d (brawd y priod- fab) oedd y gwas. Yr oedd yr anrheg- ion a dderbyniasant ddydd eu priodas yn lluosog iawn. Derbyniasant amryw bell- ebrau i'w llongyfarcli ar eu huniad priodasol.

CAERGYBf Swyddog wedi ei Ladd.-Daeth hysbys- rwydd fod yr Isgapten Arthur Williams, mab ieuengaf y Parch John a Mrs Wil- lwms, gynt o'r drellOn, ond yn awr o Deganwy, wedi ctel ei ladd ar faes y frwydr yn Ifrainc. Anrhydedd Milwrol. Dyrchafwvd yr Isgapten W. Oliver Thomas, inab All- a Mrs Thomas, 12, Newry Fawr, yn gapten ae adjutant. Perthyn Capten Thomas i'r Corfflu Awyrol. Yn ddiweddar cyflwyn- wyd y Groes Filwrol iddo am ddewrder amlwg.

GROESLON. Marw a Chladdu.-Nos Sul, Ebrill 1, farw Mr Thomas Jones, Cefn 11-lios, Liain- ffvnnon lerrace, wedi gwaeledd hir a plioenus, yn ddyn cymharol ieuanc 41 mlwydd (.ed. Ymunodd Tom fel gwir- foddolwr dros ei wlad, a bu yn gwersyllu yn Bedford gyda'r R.W.F. Wedi bod yno am yspaid, daeth adref yn wael; ac er meddu ohono gorff cryf ac iach, aeth yr afiechyd liwnnw yn drech nag ef, a gwan- ychodd o ddydd i ddydd hyd y diwedd. Dydd Iau, am 2 o'r gloch, daeth torf fawr i'w hebrwng tua chladdfa Brynrodyn. Gadawodd mewn galar dwfn briod, sef merch i Mr William Roberts, Gwylfa, un o ddiaconiaid cglwys Bwlan, a phump o rai bach, a'i fam unig ac oedranus, yn ei lien gartref, cii wiorydd, a brodyr, un yn Ffrainc. Gwasanaethwyd yn ei angladd, dan arweiniad y Parch W. AValtcrs, gweinidog ei eglv.ys, gan y Parchn H. H. Roberts, St. Thomas; John Jones, Brynrodyn; E. Arfon Jones, a T. P. AYilliams, Ramoth (B.). Gofal id am y canu gan Mr Hugh Grilhths, Tyddyn Mawr.—Prynhawn Mercher, yn Eglwys S. Thomas, claddwyd gweddillion Mr Hugh Roberts, saer maen, G roeslon gyut. Dyg- wyd ei gorff yma o Golwvn Bay (angladd preifat). Priodas.—Dydd Mawrth, ynghapel Bryn Rhos, gan y Parch E. Arfon Jones, un- wyd mewn priodas y Preifat John Owen Hughes, Cefn Fron, Rhostryfan, a Miss Maggie lonrs, Llainffvnnon, merch Mr a Mrs Owen Jones, Llainffynnon Terrace. Y gwas ydoedd y Preifat Griffith Jones, Tyddvn Perthi, Rhostryfan; a'r forwyn, ehwaer i'r biodasferch, Miss Gayney Jones, Llainffynnon. Boed llwyddian'o ar yr uniad hwn.

FELINHELI. Marwolaeth. Bore Gwener, wedi dioddef misoedd o gystudd blin, bu farv Mr Robert Howard, Tynlon, yn ci 68 mlwydd oed. Gedy fab a merch i alaru ar ei ol, sef Mr Win. D. Howard, Augus- ta Place, a Miss Howard, oedd adref gyda'i thad yn gofalu yn djoier am dano. Cydymdeimlir yn ddwys a hwy vn y brof- edigaeth fawr hon eto, gan nad oes ond pum mis er pan y collasant eu mam. Prynhawn Llun evi-iiei-odd el angladd le, pryd y daeth cynulliad pavchus ynghyd i dalu y gymwynas olaf iddo trwy hebrwng ei weddillion i fynwent Llanfairisgaer. Cyfarfod Blynyddol. Nos Iau a Gwener y Groglith cynhaliodd cyfeillion Salim (B.) eu cyfarfod pregethu blvn- yddol. Y gweinidogion oedd yn gwasan- aethu y waith hon ydoedd y Parchn T. Iclwal Jones, Illiosllanorclirugog, ac Ed- ward Pritchard, Amlwch. Cafwyd od- feuon grymus a chynulliadau iliosoll- Hetyd yn Eglwys St. Mair, yngh.vda'r Eghvys Seisnig (Port Church), cynhal- iwyd y gwasanaeth blynyddol fel arfero!.

DYFFRYN NANTLLE. Ymuno.—Mae Mr T. Griffith, 43, High Street, Penvgroes, wedi ymuno a'r fyddin, gyda'r Royal Garrison Artillery y mae ger Portsmouth. Yr ydym yn rhwym o deimlo colled ar ol Mr Griffith mewn amryw gylchoedd, ac yn enwedig yn ei ofal o Obeithlu Bethel, ar yr hwn yr oedd yn ysgrifennydd manwl a thra- fferthus. Yr ydym yn colli Goliebydd ffyddlon i'r "Dinesydd" ynddo hefyd; ond hyderwn y daw yn ol yn fuan. Yn ei absenoldeb y mae Miss Mailt Williams, Snowdon Street, wedi addaw cymervd ei le. Anfoned pawb eu newvddion a'u sibrydion iddi hi. Marw.-Yn gynnar fore Sul bu farw y cyfaill hoffus a ffyddlon Mr David Jones, Llwvnfryn, High Street, Penygroos. Cafodd gystudd' maith, ond dioddefodd yr oil gyda thawelwch mawr a'i hyder yn ddiysgog yn ei Arglwydd. Yr oedd David Jones yn flaenor ym Metliel, nid mewn enw yn unig, ond yng ngwir ystyr y gair; a llanwai ei le mewn rhai cylcli- oedd gyda'r swydd honno nnd allai neb arall ei llenwi'n deb.vg iddo. Gymaint o wahaniaeth sydd yng nghyfarfod gweddi naw o'r gloch fore Sul Bethel heb David Jones, onide! Mor werthfawr oedd ei Amenau a'i gynorthwvon of i'r ieuenctvd ar eu gliniau. Mae Bethel yn colli un o'i meini byw yn David Jones, a cheir bwlch ar y mur sydd yn anodd iawn i'w lenwi. Dydd Sadwrn y cleddir ef, a cheir yehwaneg o fanylion am dano. Cvsured v nef y teulu yn eu profedigaeth.

PONTRUG. Priodas. -Ynghapel y Cyssegr, Bethel, ddydd Mercner, gan y Parch S. Venmore Williams, j3.A., unwyd mewn priodas Mr Evan Roger Hughes, Penrallt Isaf, Clyn- nos (a erys yn awr yn Kent, Pontrug), a Miss Lizzie Jones, merch Mr a Mrs Ro- bert Jones, Ty Capel Nazareth. Y gwas ydoedd Air Richard Hughes, Penrallt Isaf, Clynnog, a'r forwyn Miss Lizzie J. Williams. Penrallt Uchaf, Clynnog. Heb loesion y bo Lizzie—a'i Hifan Mewn afiaeth digyni; Lion o fryd a llawn o fri, Ac aelwyd lik I) galedi. Hawddanior i'r d !au yma—a floeddir Am flwyddau yng Ngwalia Ffan ddocth a'i f-:ty\v dda Yw synwyr yr hosana. Ysgoldy. E. JONES. I

PONTRHYTHALLT. I uwasanaeth Coffadwriaothol—Cynhal- iwyd yr uchod ynghapel PontrhythalTt nos AYener y Groglith, am v diweddar Breifat William John Davies, neu fel yr hoffem ei AYilliam John. Mab oedd ein cyfaill ieuanc i Air a Airs Davies, Eir- ianfa, Rhyddallt Terrace, Llanrug. Pan ond 22 mlwydd oed, torwyd ef i lawr tra yn Ffrainc ar faes cyflafan ofnadwy Ewrop. Cymerwyd y rhannau dechreuol a'r arweiniad gan y Parch W. J. Roberts. Wedi canu yn deimladwy yr emyn "Boed fy nghalon i Ti'n deml," &c., y geiriau ganwyd gan ein cyfaill cyn gadael ei gar- tref am y tro olaf am bytli, daeth Mr Griffith T. Griffith (blaenor) ymhlaen, a thalodd warogaeth uchel i'll cyfaill, fel dyn ieuanc o gymeriad rhagorol, bachgen hoffus, lIa wdd ei drin. Yr oedd felly gyda'i yn y chwarel, felly yn ei deulu ar yr aelwyd, a helyd yn holl gys- yiltiadau y capel. Bob amser yn ffydd- Ion ac yn barod i wneud yr oil a allai ynglyn a chysylltiadau allanol crefydd. Dywcdai fod ei lythyrau ato ef yn llawn o ysbryd crefydd, ac yn amlygiad o ym- ddiriedaetli gref yn Nuw. Yna canwyd mewn ysbryd lluigoro] iawn yr anthem "Ar Cyfiawn drig yn ynef," ac yn ddiL lynol cafwyd .syhvadau amserol a phriodol iawn gan Mr John Lewis Jones (blaenor). Nid oedd dim y sicrach ganddo nac fod AYilliam John erbyn hyn wyneb-yn-wyneb a'r sylweddau mawr tragwyddol, ac yn cy- mervd ei le yn y cor fry i ganu bytli i'r Gwr y bu yn ei wasanaethu yma gyda ffyddlondeb. Canwyd "Bydd myrdd o ryfeddodau." AYedi i'r llyn-ydd ddweyd gair, a darllen a ganlyn o lythyr a dder- byniodd oddiwrth y caplan, y Parch D. Cynddelw Williams, B.A.:—"Does dim gennym i'w awgrymu ond gadael pob peth yn llaw yr Un sydd yn rhy fawr, ac yn rhy lawn o gariad i wneud camgymeriad. Gobeithiaf y medr Mr a Airs Davies ym. ostwng. Mae eu bachgen annwyl wedi syrthio yn Haw un na wnaeth gam erioed, a mynwn gredu fod AYilliam John, lie bynnag y mae, mewn diogelwoh." Yn ddios dyna y dystiolaeth uwehaf yn bosibl i wr ieuanc fu farw yngwasanaeth ei wlad. ('lnvareuwyd y "Dead March" gan Mr Lewis Trefor Jones, y gynulleidfa yn sefyll i fynv. Ar ol canu "0 fryniau Cnersalem ceir gAveled, Holl daith yr an- iahveh i gyd," gollvngwyd ni trwy weddi ddwys gan Air Richard W. Ellis, blaenor yn Llanrug. Nodded a ehysur Pen yr Eglwvs fyddo tros ac i'w dad a'i fam, a'i frawd a'i chwaer yn eu profedigaeth lem. Gofalwyd am y canu gan y Mri Richard Trefor Jones a John Morris Jones. Cvf. eiliwyd gan Mr Lewis Trefor Jones a Misa Owen, Ceulan.

RHYD-DDU. Marw'n Sydyn■—Bore Mercher diwedd- af tarawyd yr ardal a braw pan ddeallwyd am farwoleth sydyn Mrs Evans, Plan- ii-vdd. Ar oedd yn ei chynefin iechyd y noswaith evnt. Beth amser yn ol bu yn wael ei hieehyd. Nodweddid hi gan sirioldeb a chroesaw, a gall pawb fu ar ymweliad a'r Planwydd dystio i hynny. Credwn y bydd bwlch amlwg ar ei hoi yn ein cymydogaeth. Amlygir cydymdeim- lad a'i phriod, Air Griffith Evans, ac -t'r ddwy feic-h, Alisses Mary a Kate Evana yngwyneb eu in-ofe<ligaeth chwerw o gslli priod a mam dyner a gofal us. Hefyd cydymdeimlir a'i mham, Airs Jones, Bion Fedw Isaf, yn ei hiraeth ar ol ei merch, ac a'r chwiorydd a brodyr a'r teul 1 oil. Dydd Sadwrn dacth cynulliad lluosog i dalu iddi y gymwynas olaf. Gwasanaeth- wyd mewn dull hynod o effeithiol wrh y ty gan y Parch D. Perry Jones, Pearhyn- deudraeth. Ym mynwent Bettws Gar- mon dar.iie.iwyd rlianau o'r Ysgrythyr gan y Parch D. Perry Jones, gweddiwvd gan y Paych Morris Williams, llaIadeulyn; a siaradwyd gan y Parch Rhys Lewis, Salem.

PENRHYNDEUDRAETH. Priodas. Dydd Alercher, yn Eglwya Llanfihangel, Talsarnau, unwyd trwy bri- odas Miss Zelpah Williams, iiie-i-ell AYilliams a'r diweddar Mr John AYilliams Mochdre, 1 Air F. Alarin Potter. Rhodd- wyd y briodasferch ymaith gan Dr H. Hughes, Plasygraig. Gweithredwyd fel morwynion gan Miss Mary Williama (ehwaer) a Miss Bell, a gweithredwvd ar y priodfab gan Air K. C. Arbothnot. Milwrol. Daeth y newydd fod yr Is- gapten 0. Gwilym Jones, B.A., mab ieu. engaf Capten Edward Jones, Mount Pleasant, wedi ei ladd yn Ffrainc. Nid oedd ond 31 mlwydd oed, ac yr oedd cyn, ymuno yn athraw yn New Tredegar.

PORTHMADOG. Priodas.Ebrill 4ydd, ynghapel Pen- dref, Bangor, trwy weinyddiad y Parch 'V..T. Nicholson, yn cad ei gynorthwvo gan y Parch J. Rowlands (B.), unwyd trwy briodas Mr Francis E. Jones, mar- siandwr coed, Porthmadog, a Miss Maggie Pugh, Belmont, Porthmadog. Rhoddwvd y bnodasfech ymaith gan y Parch Alil- liam Williams, Pentir. Miss Mary Pugh ciuwaer y briodasferch,. weithredad ifel morwyn, tra y gwasanaethid ar y priodfab gan Air J. R. Jones, ei frawd. Cafwvcl y wledd briodasol yn y British Hotel Swyddogion Ysgol SuL-1 ysgol Salem apwyntiwyd yn llywyddion: Mri Robert Williams, Madoc Street, a Tudor Mac; lean; yn ysgrifenyddion, Miss Atoniaf