Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

21 erthygl ar y dudalen hon

fiN CYFUNDHEFN ADDYSGOL.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

fiN CYFUNDHEFN ADDYSGOL. CYNLLliN NEWYDD. Yu y Senedd. ddydd lau. dywedodd Mr Fisher, Llvwydd Bwrdd Addy.sg, ei fod yn bvvriadu gwriu inwy nag yu IVlö-17 o (clywch, clywch). Byddai treuliau cylfredin y Bwrdd am 1917.18 yu 15.159,780p, sef llai na'r liyn bieialeisiwytl gan y Senedd o 2(5,952p am 1916-17. Elf- eithivvyd llawer o gynildeb, drwy leihau v staff, a gvveithio ar lai o dreuliau. Nid oedd dim IJai 11a G9 o aelodau gvveithio b Bwrdd wedi mvnd i wasanaetii xuihvrol (clyweh, clywch). O'r rhai hyn yr oedd 4'2 wcdi en 11a dd ncu farw imwn gwasan- aetli, ac yr oodd pump ar goll; ac yn ych- wanegol at hyn yr oeddynt wedi llioi help sylweddol i adrannau eraill. Yr oedd y cynnydd yn .-llueuhon yr ysgolion elienol yn codi yu rhanol oddiar dwf rlieolaidd pensiwn yr athrawon, ac yn rhanol ur >vy ddatblygiadau newyddion, megis darparu tir at ganoiianau ehvvareuon yr hvvyr—- mudiad a gysylltir yn barhaus gydag cinv • Mrs Humphry Ward (clywcii, e.Uywch). Un o'r canlyniadau eyntaf i lwyduian: y dosbarth gweithiol yn ylud y rhytcl yc oedd cynnydd yn nifer yr ysgolorion mi eiii liysgolion uwch .sufounol ac yn mhar- had eu harosiad ynddynt (cym.). Cymharu Gwerth. Gall v tivulioii ar addysg yu Lioegr it Chymru cdrych yn favvr; telid io.OiRi.tWUp trethi lleol, gydag hwyraeh 7,000,00t)p yn yehwaneg oddiwrth "icps." cyfraiiiadau gwirfoddol, a gwaddoliadau—eyfanswm c 40,000,000. Y r oedd yn i-liald- eit cy- meryd yn gydswm cyffredtnol o dreuliau cenedlaethol. Y mae'n wyth gtvaith gwerth ein mcwnforiad blynyddol o a ur- afalau a bananas (ehwerthin), y mae bed- air gwaith yn fvvy o werth o enillion am- cangyfrifol y vvlad lion drwy y cyfnevvid rhanol wneir gyda margarine yn He ym- enyn (ehwerthin). 1 niae'n un a r dryd- edd ran yn fwy mown gvverth iia n ti-eiil- iau blynddol ar dybaco. ac yu agos i'1 bedwaredd ran o worth eiu treuliau blyn- yddol ar alcohol (clywcii, clywcii), Nodal y rhai hyn am y gofynir y ewesUwn yir barliaus a ellir fforddio y lath dreuliau pan y byddwn yn ysyried Ifurf o dreulioii cynyrohiol (cym.), y) hyn sydd nid yn unig yn fuddsoddiad ond yn yswiriant (clywch, clywch). Ni all y cvvestivvn yna sefyll ar ei ben ei hun. Hhaid i ni ofyn cwestiwn ychwanegol. niae'n rhaid i ni ofyn nid a allvvn lforddio peidio eu gwario (clywch, clywch). Er eyflvvyniad addyssg elfennol yn 1870 y mae yna lei- had mawr mewn troseddau. 31ac an- llythrenogaeth wedi ei gyfvngu i Je j bychan. Yn 1862 YJ' ot'dd :22,) 0 ddynioll priod allan o bob mil yn analluog i ar- wyddo eu henwau. Yn 1907 yr ocdd y nifer wedi disgyn i li (cym.). Awydd am Lyfrau Da. ( yiuerc! achos a rail. Daillenu Jlyirau da gan lawej- mwy ac mewii cylch eang, ach, ac y mae a/tlroddiadau llyfrgelhvyr o ardaloedd gwcithfaul yn dangos yn ben- dant i mi fod y gofyn am dracthodau ar drefnideg a'r divvydiannau a'r goruchwyl- iacthau amrywiol A,i- Carwn vchwanegu fod cynnydd nwv\ i' i'w ganlod er Deddf 1902. Mae profion amhvg fod addysg <>lfennol I I i' ( I iol. Nid yw yj- arian wevir ar add\>i; genedlacthol yu wario ofei-, ond y maent yn eael 4111 troi i gyfrif o wasauietli. Cyflog yr Athrawon. Mewn addysg dibyna popetli 0'1 broil ar yr elfen bersonnol. Os bydd yi' ath- ravv yn ddrvvg ni all yr adeiad a'r ddar- pariaeth fwyaf costlawr waredu eich cvfundrefn addysgol oddiwrth fethiant. Yr oedd rhai athrawon wedi gorfyw eu dyddiau a'n harchwaeth at waith, ond lei cyfangorff yi- oedd y nifer fwyaf yn ath- rawon gweithgar ac ymioddol. Yr oedd c.vfartaledd y tal yn llawer lhy isel (clyweh, clywch). Cyfartaledd cyflog prifathro trwyddedig ydoedd 176p, a 129p i'r cv noi thwywr. a 68p i'r athraw di. dnvydded. Yr oodd cyflogau'r merched yn brif athrawes, 95p i ath- rawes gynorthvvyol, a TT)p i'r rhlu atodol. Yr oedd athraw trvvyddedol yn mynd i'r broffesvvriaeth wetli llawer blwyddyn o ddarparn, a plii-ofioii cclvd. Cyn y jhy- fel yr oedd 42,200 o athrawon, yn ddyn- ion a merched. yn cael llai na lOOp. a 20,700 gyda llai na 90p. A oedd i'w ry- fc-cldu Iod athrawon yn ei gweled yn an odd i ystyried eu Imnain yn aelodau o broffesvvriaeth rvddfrydol (clywch, elyvv-cii). neu ei bod yn dod yn fwy anodd o hyd i gael recriwts o ansawdd briodol ac mewn nifer oyfaddas? Yr oedd eisiau ttia 9,000 yn flynyddol. a mwy os oeddynt am wneud cais wirioneddol, fel y rhaid ei wneud, i leihau y dosbartlnadavi ar ol y ibyfel a lledu cylch addysg y cyho. Am bob mab ddeuai i'r broffesvvriaeth yr oedd pump o i'erched—oyfartaledd rhy favvr. Elai llawer o ddynion. a llawer mwy o ferohed, i'r broffeswriaeth gydag ysbryd rywbeth yn debyg i geuhadon. ond I mown proffeswriaeth yn rhilo 150,000 ni • Hid dibynnu yn unig ar ysbryd cenhadol lt l ffynnonell vmrestriant. lr oedd yn anhebgorol i gyidluii addysgol da fod yr athrawon yn cael eu rhvddhau oddiwrth bryderon ariannol parhaus, a'u galluogi i edrych ymlaen i ddvvyn j lyny eu teulu I 0 dan amodau anrhycleddus. Yr amod gyntaf i gynnydd addysg ydoedd ein bod i dalu yn well Yn hathravv on, a dyIíd cy- meryd y syuiudiad hwn yn avvr os oedd firvvyth y buddsoddiadau i gael ei iedi ar oi y rhy tel. Yn fy mam i byddai sei- ydlti y broHeswriacth addysgol fel eangen o \Ya.sanaetli AVladvvriaothol yn torri o t dan wrciddiau ein eyfundretn addysgol leol. Nid vvyf yn ofni cymnint gaethiwo y meddwl cyhoeddus di-ivi- goifflu o ath- rawon Gwladwriaethol, ohervvydd pe gwnaem ni a fynnom ni ellir gvvneud German o Sais, lieb son am wneud un o Gymro (chwertiiin). Ond yr wyf yn ofni disgyniad mawr ac uniongyohol yn nL ddordeb lleol ynglyn ag addysg os y cy- meryd rheoleiddiad y corff addysgol—ac y mae talu cyflog yn golygu rheoleiddio— uddiar awdurdodau lleol a'i ganoli yn Whitehall. Yr oedd am ofyn am j -i.450,OOOp yn ychwaneg o rodd at addysg elfennol, i'w gwario mewn ftordd ag a fyddai yn rhoddi budd uniongyrchol i'r awdurdodau lleol i roddi graddfa cyflogau hadfryùi¡!. ;) ehredaf y byddai i fy amcan ds vvv' y cynllun hwn sicrhau heb unrhyw ormes annheg hunan-lywodraethiad lleol. Yn dilvit rhoddodd amlinelliad o'r cam- rau fwriedid eu gvvneud drwy newid lleol- iad y rhoddion i galonnogi cylchoedd oedd- ynt yn fyw i addysg, ac i helpu cylchoedd tlavvd, ac iod ganddo gynllun i ddelio gyda chyfundrefn addysg yn ei chyfangorff, ac y byddai iddo gyflwyno deddfwriaeth ai ei gyfer. Yr oedd am i'r awdurdodau lleol: (1) (>yntial stati u athrawon priodol a cliyf- addas. (2) I sicrhau cynnydd yr ysgol- orion drwy gvfrwng ysgolion canolog neu foddion arall. (3) I ddarparu yn y cyloli ar gyfer dysgu. crelft, coyiniaeth, gardd- 1 wriaeth, a phynciau arbennig eraill. Gofvuai am rodd o J32.500p at addysg ganolraddol. Hon ydoedd yr allwedd i'r .s;ifle (clywch, clywch). Rhaid i'n hath- raw on elfennol gael eu dysgu yn yr ys- golion canolraddol; ein dynion proffeswr- ol, ein hefrydvvyr yn y prif ysgolion, ein harweinwyr mewn diwydiant a masnacli, dylent oil, hyd y mae'n bosibl, gael add- ysg ganolraddol 11a wn. Llongyfarchodd Mr M'Kenua y Llyw- yddar ei ddatganiad eofn a chlir. a eicr- hai d o'i gefnogaeth alonnog. Deuai amser eto i edryeh i mewn i fanylion ei ,tiii?sel- (?to i (,(Il,y(- I i i iiiewti i fariilioii el

- I ACHOS 0 IAWNDAL II CHWARELWR.

ER COF I

! PENNILLION COFFA .

Advertising

I PRIODAS FICER PWLLHELI.…

I CADEIRYDD CYNGOR RHYL. í

I 1.000 MARW MRS E, B. JONES,…

I WARDENIAID CRICCIETH. I

- !CAU CYNNAR I BARHAU. I

I COMED NEWYDD.

Y MWNWYR AG YMRESTRIANT !

I ATGOF HIRAETH

CWYN COLL

SAETHU FFESANTS. I

I GOSTWNG Y DRETH.

POBWYR LLUNDAIN. J

MILWYR CANADA.

OLYNYDD ARGLWYDD ALLERTON.

.1. IY CYINIDEITHASAU CYFEILL-IGAR.…

Advertising