Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

7 erthygl ar y dudalen hon

DAN Y GROES

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

DAN Y GROES NELYNTiON TEULU ADWY'R CLAWDD. PEXXOD XC1X. Angen yn Troi'r Cristicn c'i Gartref. Xid oedd drwy'r lioil AN-Iitd ddn-ii a berchid yn fwy na Huw Huws, y hlaenor. Fel dyn duwiol yr adnabyddid C't gan bawb,yn ei waith, gartref. ae yn yr eglwys. Gosodid pob ymddiried ynddo heb yr arliw lleiat' o ysgogrwydd. Xid oedd yr amlnuiaeth lei a i' o bartli ei dduw- iolfrydedd, a gallai gaol tystysgrif i ddi- l-srwydd ei gymeriad rywbryd a iynnai gan fawr a bach drwv yr boll fro. r n fel yna oedd Huw Huws. y Blaenor. 0 dan amgylchiadau eyffrodin yr oedd yn gallu byw yn gysurus a digwyn. fod ei gyflog yn brin, a r gwaith yn an- sicr, a chyda liynny (letilti iiiawt- yn di- byrinu arno: eto. drwy ddarbodaeth a doethineb ei wraig, gallodd sefyll yn Hed syth a chadw i fyny a'r gofynion. Vw- dreeli ga led ydoedd byw, mae'n wir, yr ad eg honno, pan yr oedd y bwyd yn lied rad, a defnyddiau cysuron eorff yn rlies ymol. Ond pan ddaetb yn wasgfa ar y Avlad, a liynny yn dod a phunt y gweithiwr i lai o worth na denddeg swllt, nid oedd Huw Hiiivs a'i wraig ddarbodgar yn gallu gwneud i'w gini yn yr Avvthnos droi ohvyn ddwr ei gartref. Hu ei a'i wraig yn ceisio1 arf-er pob cynildeb posibl, ae yn wir yn gwneud earn mawr a hwy en lnuiain, yn enwedig Mrs Huws: oherwydd elai hi yn ami iawn drwv ddiwrno.l o waith ea'iod heb gael digon yn ei chylla. Vr oedd ei bwyd hi yn niynd i lenwi'r plant n'j phi'iod, ae wrth wnend hynnv i'r graddau y gallodd y daliai i fyny yn yr ymdrech. Deuai hyn yn boon ae yn Hinder ysbryd i Huw fltiws. el bi-lo(i -it ui-addol wallychu yn yr ymdreeh. a rhwygid ei enaid i'r gwaelodion with svllu arni. Teimlai fod y cvfrifoldeb yn disgyn ar ei ysgwyddau ef, oherwydd na alia i beidio dod i'r canlvniad mai ei gyflog prin ef oedd yn cadw ei briod a'i blant rhag cael (Hi digonni. Pieell ofnadwy i galon gwr l thad fo'n ddeffro i'w gyfrifoldcb a'i liawliau ydyw canfod ei hunan yn rheswm dros ddioddetiadau y rhai anwylaf ganddo. Dyna oedd eyflwr Huw Huws yr adeg yma. Gwelai 'raill o'i gwnipas cr gwa?tha'j- cyfyngu ar rwvddau a'r codiadau ar y bwydydd yn hyw yn hapus ynghanol eu digon. Gallai dafoli gwerth dyn yn lied rwydd oherwydd ei brofiad, a gwelai nad c>>dd yr un o'r rhai hyn o ) an gwo t't yn teil yngu mwy nag yutau. Y i oedd gweithwyr eraill yn eael eodiad yn eu cvflogau, a war bonuses i gyfarfo-d a'r amgylchiadau; ond, am dano ef, rhaid oedd eeisio byw ar ei gini yr un tath yn y dydd blin a phe byddai yn hindda. Ystyriai ei feistr, er ei fod yn wr edrychid arno fel yn had oherwydd ei gyfraniadau clusengar, ac yn Rhyddfrydwr pybyr a .selog, fod lIIl- .swllt-ar-hugain yn gyflog iiiain-i- i weith- iwr. Cre<lai fod Huw Huws yn eael llawer lllWY na'i haeddiant, ac y dylai fod yn ialcl) o'i waith ae yn foddlon ar ei gyflog. Pan deiiiilodd fltiik- Huws ar ei galon i ofyn am godiad, yr atebiad gafodd ydoedd: "We!. Huw, fedra i ddim talu ehwanag i elii. 0.5 nad ydyeli yn foddlon ar eieh He y mae cioiso i ehi ei adael, mac yna ddigon fuasa yn leieio i gael o." Ae yr oedd yr atebiad yn ddigon i ladd ei ys- pryd, gan yr otnai y eanlyiuadau, rhag iddo dynu ei briod a'i blant i fwy o dry- bin i a dioddef. Modd bynnag. eyrinyudu yr oedd y ealedi, ae elai y bunt yn llai ei gwerth u hyd. A elian eu bod yu gorfod byw ar fara yn iwy iii diiii byd arall. ae yehydig o tlawd I gael am yr arian prin, yr oedd y wasgfa yn dod yn un onbydus ar Huw Huws a'i deulu. Wei, wel. ebai Huw Huws. un diwrnod, twn i ddim beth i'w wneud, na wn wir. Rydw i wedi treio gneud fy ngora ar hyd fy oes i I'yw yn ondst a tlialu fy ffordd ond fedra i ddim rwan yn siwr. Tydw i ddim yn meddwl y media i ddal fel hyn, nag ydw wir. Neitil I iiio'i- ti-o artwul yn diodila. a rnina yn ddyn ern ae iaeh i weithio. Ond be na i, elia i ddim mwy o gyflog, a twn i ddim wit i droi ? Diar mi, y mae y Drcfn Fawr yn un ry- f'adrl, y(Ti wir. Toes dim posibduaHtrcfn Rhagluniath! Dynia fi wedi rhoi fy mywyd ar i iiyd i Ddmv a'i aehos, ar yn credit uiewn talu fy fi'ordd yn onast, a toes ganddo Fo ddim byd gwell i mi na ,iob gini yn yr wsnos, ar yti gadal i riw dacla anosbarthus ac aniwiol gael jObSUR da a digon o arian i gael "byd da helaeth- wyeh bennydd." Tydi hi yn drefn rvfadd mewn difri! Toes fawr o synwyr yn y (ii-efii, t dw i'n ddigon siwr nad üt's yna fynirun o gyfiawnder a thegweh ynddi hi. Wel, wel, mi fa sari well i mi fod yn ddyn o'r byd a. byw yn aniwiol o lawar iawn. I be mae crefudd yn dda os mai lianar lhvgu dyn a'i deulu ydi'r tal am i'yw yn Rhaid i mi un ai rlioi gora i gre- fudd neu adal i mi a'm plant a'm gwraig lwgu. Thai hi ddim fel hyy yn reit siwr, rhaid i mi gael bwud i'r ty acw rywsut. Dyna fel; v siaradai Huw Hnws with ddyfod o'i waith y diwrnod hwnnw, ae ar ei fi'ordd daeth ar draws Datydd Jonps, y codwr eanu. Tipyu o sgiamar ydoedd Dafydd, nc yu gallu byw ar yr un eyflog a Huw Huws mewn lIlodd nas gwyddai neb. A dvwedodd Huw ei helvnt wrtho yn rlivdd a digel. Wel, iluw Huws, ebai Dafydd. mi fedra i ddwad a elii <lros y gamfa mewn dan funud, os oes digon o game yno ehi. Fedra i ddim gwelad pam y rhaid i ni pin dan ddiodda fel hyn a digon o f'wyd o'n ewmpas. gof 'viii i Htiii, HitiN, Yn bic, dwad. gofynai Huw Hmvs. Wo? ebai Dafydd, y mae digon o nawd ym Hildas Migdol, a gwn yn eithaf yn ble mae nhw yn i gadw fo. TydAV i ddim yn eredu y basa ni yn pecliu wrtli fytnl yno liezio i nol bagiad bob un. Wut ti yn game, yr lieii HiiNi-, (idetida I tin gaii- wrtli neb ? Diar mi. ebai Huw. Tydi hyny yn ddim byd onrI lIadrad. Fedra i ddim liyny, Dafydd. Niddwynydio. HIIW, ebai Dafydd. Pwy ond iii ciii diii ,v in-edi lielpii teulti'i, Plas i gael arian i stocio blawd? Pam na thala nhw yn well i'w gweision ynta P Dw i'n styriad bod geno ni gvslad bawl i'r blawd a hwytha. Rwan. Huw, maga ddigon o game i fynd i tiol ein blawd ein hunan. Mi ddo i dy nol di IWHo tua lianar nos. Hu wut ti'n ddeud. Huw? Tyd acw. ac mi g;W\n weld, ebai Huw. Dyna ni ynta. ebai Dafydd. mi ddo l aew i'r funud. Aetli Huw i'r ly y noson honno yn bur isel ei ysbryd; ae wrth welcd ei wraig a'i blant a'r bwyd prin oedd ar y bwrdd, eaf- odd yr ysbryd drwg le i fynd i fown yn ddyfnach i'w galon. Fe] erbyn hanner nos yr c. dd wedi trefnu jiopctb wneud yr hyn ofynid iddo gan Dafydd. Mae'r ddau yn cyfarfod eu gilydd, ac yn mynd ar eu neges. Hawdd oe<ld gweld fod Dafydd yn hen tlderyn gyda'r gwaith ond yr oedd Huw Huws yn eael gwaith ealed i'w ddilyn. Modd bynnag, cyrhaeddwyd i Bias Mig- dol, acacthyddautua') ystnrdy. Buont gryn dipyn yn cael mynediad i mewn oml i mewn yi aethant. Sierhawyd gan- ddynt fagiad bylaw o flawd, ac yr ocdd- ynt yn barod i fynd ag ef i ffwrdd pan y daeth yn galed arnynt. r oedd Kadi wedi clvwed y twrf wnaed ganddynt with fynd 1 iiiewii l'i- ystordy, a chododd i edrych betli oedd yn cvmeryd lie. Yn ol ei arfer aeth yn dawel yno ei hnnan, ac agorodd y drws. CTywodd y rhedog a givaeddodd :tllizi -Pll,v oedd yno? Ond ni chafodd atebiad. Aeth gvda fflachlusern drwy y lie j'r man v credai y clywodd y swn. A phan yn cyr- raedd y cornal tarawyd ef yn ei ben lies v disgvnodd ar Jawr. C'ododd ei ben, a rhoddodd y fflachlusern ar ei wrthwyneb- I Wi-, a gwelodd ddau ddyn. Oanfyddodd | mai Huw Huws a Dafydd Jun? oeddynt, | a gwaeddodd: FJnw Hnws,a'i eliAvi evdd  yna." Ond gynted ag y gorffenodd neid- j iodd Dafydd Jones ato, a tharawodd ef i'r llawr drachefn, a gwnaeth ei yn ddi- ymadferth. Yn can fod ei fod AvTdt ei drcchu, thed- odd y ddau am eu bywyd oddivno, gan adael Sadi megis marw ar lawr. Xid ocdd hyn ond dechreu gofidiau i Huw Huws, gan fod Sadi wedi ei adnabod. -Joii(,s iii fvddii son am y peth mi;r belled ag \i' ocxldynt hwv yn y cwc>s( in, gan ei fod yH sicr na ddeuai Sadi ato ei bun byth wedyn. 41(1(,ial Sii(li ;ito t,l Iiiiii bN-tli N%-(,d N?D, wedi ci ladd Do, debig iawn, (-bai Dafydd. Dyna. yr unigflordd i ddod ohoni, gan ei fod wedi ein hadnahod, Bobo! anwul. be tldaw ohono ni J'wan, ebai Huw. Mi fyddwn yn v carehar rhag btacn.abctiiamfy ngwraig a'm plant wedyn. Ddaru mi rioed gyfrif am beth fel hyn. Paid a gyboli Huw. ebai Dafydd. Xeiff neb feddwl dim am dano ni ein dau. Tops dim ond eisiau bod yn tldistaw. AVel, wel, ebai Huw, bua.sai'n Avell Uwgu heb fwyd na. dyfod i ddalfa fel lion. 0, gwared yr anwyl, mi fuom yn wirion heno, do wir. j Taw y lolyn, ebai Dafydd. Dos adref a chysga yn dawel. ATi fydd popetli yn iawn. Aeth Huw adref y bore hwnnw, ond nid i gysgu, obie;'id nid ar ehwareu bach yr aiff y Cristion allan o'r dyn. Ond hd!! q"n dod o Sadi, t.,hrd? Rhaid niynd yn ol i'r ystordy ato ef. (I'w barhau).

IY GOLOFN AMAETHYDDOL.

I CELL Y LLYTHYRAU.

I IMENYN AI MARGARINE. - -…

I LLYTHYR O'R FFOSYDD.

| SYR O. M. EDWARDS A'R iYSGOL…

Advertising