Y Dinesydd Cymreig

EBENEZHH A'R CYLCii. Uniad Hapus.—l'r cwlwm euraidd ar y 25ain o Awst yr aoth Mr AY. J. Williams, Trosyrafon, Ebenezer, a Miss Annie Jones, Frenchwood, Huyton. Rhoed y cwlwm ynghapel Salem (ivl.C.), Huyton I Quarry gan y Parch John Williams, ymhresenoldeb Mr McCteIland, y cofiest)- ydd. Y gwas a'r forwyn ydoedd Mv Lewis T. Lewis, 4, Deiniol Road, Ebeu- eaer, a Miss Ceridwen Jones, Bod lor- werth, Llanrwst, chwaer y briodasfereh. Yn bresennol yr oedd iliam a chwaer y priodfab, Mjs Williams a Miss Annio Wil- liams, Trosyrafon, a cbyfcillion. Ei brawd, Mr Freil Jones, 4, Bangor Road, Llanrwst. a'i rhoddodd hi yv»viith. Wedi'r uno aetlipwyd i Preseot. carn-Oi newvdd y rhai unwyd, lie yr oedd bwrdd huliedig, acy gwasanaethwyd gan Mrs Price Jones, <). West View, Huyton Quarry, a Mrs Williams, Trosyrafon. O gylch y bwrdd gwehd Mr a Mrs Williams, Mri Price Jones, Fred Jones, Lewis T. Lewis, W. Griffilh Hughes, Ebenezer (Penyrolchfa, Chvtybont, gynt), S. J. Lloyd-Roberts, M isses Ceridwen Jonos, Annie Williams, ac 01"en Lewis. Tynwyd darlira ohon- ynt ar ddiwedd y wledd. Boed iddynt j i hapus. Cyrddau Coffa.—Ynghapel Disgwylfti y cynhaliwyd gwasanaeth coffa. A wst 30 i'r diweddar Breifat W. H. Thomas, mab Mr a Mrs, AV. Thomas, Porth Koddfa, Clwty- bont, yr hwii gollodd ei fywyd yn Ffrainc G.n'ffennaf 27, yn 21 mlwydd oed. Tal- odd y Parch W. Griffith, M.A., mewn au- erchiad rymus deyrnged o baroh ilw • pjifadwriaeth. Bachgen llawn athrylith, Ii gipiodd amryw wobrwyon mewn cystadl- euaethau. Aelod disglaev o Disgwylfa. Tra safai y gynulleidfa cliwareuwyd y "Dead March" gan Miss Prichard, Glan Bwr.—Dydd Sul, Medi 2. ynghapel Cptn- ywaen, cnfwyd cwrdd coffa n m y Ti-eifit AYillie Ellis, mab Mr AVra. Ellis, Victoria J Terrace; Ebenezer, Tua bhvyddyu yn ol I daeth gair o'r Swyddia Ryfel fod Willie ar goll; ond erbyn livn y mae sicrwydd ci fod wedi ei ladd. Calwyd sylwadau da gan y Parch Wm. Griffith, M.A., Dis- gwylfa, a gu asgodd y gwersi adref at bawb yn bersonol. Bachgen law el, add- fwyn, a hoff o'r plant, y rhai a'i carent yn fawr, ydoedd, ac yu aclod ffyddlon yn Cefnywaen, ac yn selog gyda'r Ysgol Sul a phob cyfarfod arall. Chwareuwvd y "Dead March" gan Mr Owen Morris, Marian Terrace. Cydymdeimlir yn fawr a'r teuluoedd yn eu trailed. Dan eu Ciwyfau.—Gofidiwn ddeall fod v Preifat John Harris, mab Mr a Mrs John-Harris, Ty Refail, Clwtybont, wedi ei glwyio yn Fframc, He yr erys mewn ysbyty. Xia clwyf yn d(lifrifol. Oioddeia y Preifat Richard Harris, mab orall,. oddiwrth glefyd yn Salonica.- Clwyfwvd y Lance-Corporal Griffith Jones, mab Mrs .Tones, y Celyn. yr ail waith. Un o arwyr y Dardanelles ydyw Griffith.—Dioddefa y Preifat Richard B. Thomas, mab Mr a Mrs Benjamin Thomas, Glyn Ter race, Ebenezer, oddi- wrth rhyw atihwyldeb. Ond hydermi y caiff yr oil eu hadfer yn fuan. Modur Eryri.—Mr Hugh Jones, Mad- ryn House ,Ebenoezer, a Mr T. Lloyd Roberts. 8, Dinorv/ic Terrace, Chvtybont, ddewiswyd yn yriedydd a gofalwr. Ceir y modnr yn rhedeg i Gaernnrfon ddvdd- iau Llun, Mcrclier. Gwener, a Sadwrn o hyn allan. Pam dydd Mawrth ac Iau P

o ■— ———— ——— 0 rrr YR WTMS DDiREODAF I i SALE F A R Nvxz APR AUR, CAERNARFON. Ymwelwch yn Ddioed i • A—■— — — -= — —r — r\

FELINHELI. Am Scibiant. Da gennym weled un ?t ge-villyiii we l ip d iiii eto o n niihvvr adref am ychvdig o ddydd- ian o seibiant, sef Preifat Robert O. AVil. Hams, 56, Bangor Street, ac ail fab i 1\!r O'.ven AA'i.'liams, Xoddla. Gyda'r gad- Suffolk, y mae ef ar liyn o bryd. Nl:ie -vii edrych yn rhag- orol. Yr Efengylycid, — Y Saboth, ynghapel Bet'ianin (M.C.), gwasnnaetliwyd gan Afr U. P. Hughes, yr Efellgylydd, o Am- manford, De Cymru. Tradiododf-I bre- getliau grymus i gynulliadau lliosog. Hefyd ca no rid Mr Hughes amryw o Salm- an mewn morld nerthol, ac nid anghofir ei ganu yn fnan, g:m raor effeithiol ydoedd.

TREFOR. e,! At ireioryn. Jjrwg gennym toct gotoci yn rhwystro i ni roi lie i adroddiad Tre- foryn, gan fod un arall wedi. ei rag- Haenu. a hwnnw wedi ei gysodi eisoes. Ond dodwn y ddau bennill ar ei gais sydd vu dwyil cysylt?d a boddliad Capten yli dwn-ii c, I G?dr Johiiii, Rowl aix d GiN-z% d r (-iiiiiot bend besides their graves, They sleep in the secret sea, And not one gentle whispering wave Will tell eir place to me. "But though unseen by human eye, Though mortals know it not. (iod knoweth where they lie, And angels guard the spot. ————

MARW GWiilNiDOGIQN. I I Y PARCH G. ROBERTS. I t I odi cystudd maith bu farw y gwr parcliedig uchod ar y laf cyiisol. Brodor ydoedd o Landrillo, ym Meirionydd, ac ym Meirion ac Arfon y treuliodd ei fywvd. Bu yn rhan foreuol ei oes yn bur ymdrechgar i gasglu dysg, a bu yn cadw ysgol am ryw ysbnid. Cafodd ddeibymad i mewn i Goleg y La la, lie y treuliodd bedair blynedd 1 ymgyiaddasu at y 1 v, lpud. DacJj) gawad iddo o Faentwrog, Gelli Lvdan, a fileuyrch, fair o eglwysi yn nosbarth Ffestiniog, He y bu yn gweir.idogaethu am tua 13 ndynedd, hyd nes y cafodd n-Iwad i Jianllvfni. Yn yr eglwys hon y bu hyd nos y goddiwefld- odd afiechyd ef tua dii-v flvnedd a hanner yn ol. Gwnaeth yr eglwys bob caredig- rwydd ag ef, ac er fod ei waeledd yn un difrifol a phoenus, dioddefodd y cwbl yn dawel. Mid oedd wedi bod vii dda ers tipyn cyn cael ohono oi gymeryd yn gaeth j'w wely gan ergyd o'r parlys. Yr oedd yn neilltuol o' "fyw," ac yn llawn eondra mewn cylclioedd crefyddol a gwladol. Bu ganddo ran flaenllaw ym mvwyd evboeddus y rban hon o'r wlad am yn weledydd ac vil arweinydd i'r cy- gyda Dirwest ac Addysg. Yr oedd yn ddjn deallgar iawn, ac wedi rhoddi sylw i bviic i i mawr i bynciau cymdeitliasol, fel yr oedd yn weledydd ac y narweinydd i'r cy- hoedd. Bydd yn chwith gan lu ei golli yn gyfangwbl eiityn hyn—a theimlir fod lie gwag ar ei ol. Cydymdeimlir a'r teulu yn fawr. Bydd yr angladd dydd lau nesaf yn Llanllyfni am ddau o'r gloch (angladd cyhoeddus).—-Oyfaill. j

I Y PARCH JOHN PRICHARD I (BIRMINGHAM). Dydd Sadwrn, yng Xglu oesoswallt, bu J farw y Parch John Prichard (Birming- ham gynt), wedi dim ond byr gystudd, yn 84 mlwydd oed. Bu yn weinidog Capel Mawr, Illiosllaiierchi-ugog, am Inwcr blwyddyn, ac am 30 mlynedd ar eglwys Hockley Hill, Birmingham. Pan 1 roddodd y weinidogaeth i fynv aeth i drigo yn Lerpwl. ond yn ddiweddarach aeth i Groesoswallt. Y r oedd yn fedd- yliwr cryf ac eang. ac yn bregethwr cy- meradwy yn ei ddydd. Ysgrifenodd lawer i'r wasg yn ystod ei oes. ac y mae ei gyfrol o "Efrydiau" yn hysbys i bawb. Bu yn llywydd v -Gyiiideitliqsfi. Gedy nn mab, y Parch J. T. Prichard (Myfyr- fab), Aberdaron, a thair <> ferehed j alaru eu collecl ar ei ol.

BRWYDR0 AR Y MOR. I Hysb\ sir yn swyddogol fod adran or Llynges 13rydelilig, o'r tuallan i Jutland, dd-vdd Sadwm, wedi dinistrrio pedair o ongau mine-sweepers perthynol i'r Ger- maniaid. Cynonhwyid y gelyn gan awvilongau a submarines. Cyi-haeddodd oddeutu 100 o'r morwyr i'r tir. RIGA WEDI SYRTHIO. I Hysbysa Germani eu bod wedi cymeryd Riga. Dywedir fod adranau o'r Rwsiaid wedi gadael en safleoedd, gan encilio i'r gogledd. !)y\vpdir mai gwneud am Petrograd y mac ]• gelyn, a, hynny yn j fnan, er mwyn c\vrraedd cyn v tywydd I drwg. FPRAINC. j Dal eu safleoedd y mae'r Prydeimvyr I yn Ffrainc, er gwaethaf ymosodiadau'r gelyn. Ger Monchy-le.Preux, i'r dwy- rain o Arras. gollyngodd ein hawyrwyr dair tunnell o bombs ar aerodromes y gelyn. YR ITALIAID Gii,naetli vi- Itall:ilfl pelia-c-h I ymiaen yn Nyffryn Brestovdzza, Carso, a trcchwyd gwrthymosodiadau chwyi'n. CYNGRES LAFUR BLACKPOOL. I Afenn cyfarfod o Gvngres Llafur yn I Blackpool ddydd T,un gwnaed datganiad pwysig gan illi- John Hodge am yehwan- cgiad yng ngraddfa pensiynau rhyfel. Dehotld Afi- John Hill, y cadeirvdd, yn ei anerehiad gydag aflonÝddweh Llafur, undebiaeth, a gwleidyddiaeth, ac amcan- ion rhyfel democratiaeth Prydain, a'r Cli wild road Rwsiaidd. BOMBS AR DOVER. I Nos Stil f'ariwy,d rliutlir Iwyl-ol gan un aw 3 idong ir gelyn, yr hon ollyngodd bombs ar Dover am 11 p.m. Gollyngwyd saith o bombs. Lladdwyd un dyn, ac an- ai'vvH yn Ysgafn bedair o ierched a dan o blant. -11 1.. LLADD A.S. I i.iaddwvd yr Anrhyd. F. AV. S. Ale. I Lareti, A.S., mab ieuengaf Arglwydd Abeiconway. Yr oedd Yll isgapten gyda r avv.vrw.vr. Ymddengys ei fod i ir yn y mor tualian i Montrose. Syrthiodd 3Tr awyr- Alt, -AIC.Lai-er, vdvw y deu- ddegfed aelod o Dy'j- Cyffredin fu farw tra yn y rhyfel. Gedy weddw a dau fab.

Y iLLYWODRAETH A'R FAS- I IS ACH LECHI. I (At Oiygydd y "Dinesydd.") Syr,llydd yn dda gennyf os can- latewch i mi aIw lSylw at y ftaith fod y Llywodraeth wedi penodi pwyllgor i f wneud ymchvviliad 1 gost deinyddiau at :i(i(-,Iiadii, ii rhydd hyn gyfieusdra i ber- chenogion chwarelau a iiiasnachwyt lleciii i ddwyn mantcision lleclii i sylw y cyhoedd. Cwynid yn y gorffennol nad oedd y llechan yn cael tegweh, end, heb drafod y cwestiwn hwnnw, nid anheg galw sylw at y ffaith ddarfod i gynlwdledù o ber. chenogion y chwarekiu a masnachwvr lleclii ym Mhorthmadog ddeunaw mis yn ol ofyn i Mr Haydn Jones a iiiinnali i drefnu ar fod cynrychiolwyr o Swyddfe- ydd y LhwdHraeth yn cyfarfod dirprwy- aeth o'r gynhadledd. Gwnaethom ni ein rhan, ond ni anfonwnd y ddirprwyaeth. Cadeirydd y pwyllgor uchod yw Syr Tudor Walters, A.S., a'r ysgrifennydd yw Mr E. Leonard, Local Government Board, Whitehall. -Yr eiddoch yn gywir, I ELLIS DAVIES. I

IS-DDIRPRWYWR. Uungyiarchwu Mr H. T. Jones;, ysgrif- ennydd Undeb CliivoreINA-vi- Gogle-dd Cym- ru, ar ci apwymiad 311 is-ddirprw3'wr i -lir -J. R. Hughes, Riieolwr Bwyd dros Ogledd Cynnu Ni wYÛdOlll pritn ai Mr R. T. Jones Ante Gogledd Cymru ddylem longy-farcli am y dewisiad, oblegid gallwn ddwevd yn ddifloejBgni 11a ellid meddwl am neb eymhwN-sach i'r gwaith. Nid yw Mr R. T. Jones yn torri cysylltiad a'i ISwydd gyda'r Undeb, oblegid derbyniodd yr Is- ddirjMttyaeth g.vda chydsyniad v Pwyllgor Gweithiol, ac fod Mr AYillie AVilliams, 1, Penygraig. Braichmej-u, Bethesda, i fod yn Swyddfa'r Undeb. Dechreuai fel Is.. ddirprwywr ar y laf o Fedi.

CiWblTHWYK CA1) OOAkPAK (Ml.;ljfjUl WU«hJ:l\) Ul>L»itAkli\ £ r. i-ii uiyg.. ud y • • j^inesydU yuig oiod 3'n eicn newyddiaaur <_r galw i iV yr uciiod itt I- iduyiiL yn duioedi panned cael gosiyngiad tmaiad gyda'r riieiitfyrdd i'r nuioedd iiynny sydd wedi eu gwasgaru ar Lyd a lied y wlad yn iici-wy(ld )-i- aLu gyciiiadau YIlt ynddyut, oddiwrth eu teuluoedd. Sicr geniiNt fod cannoedd lawer 0 111 cydwiad.vyr o'r Gogiedd yu dioddef yn ddwys 311 iierwy dd nad ydynt gan an.gylcliiadau jn gaiiu ifonldío talu y pris airesymul ofynir ladynt am eu citido i'w cartrefleoedd. Diangenrbaid yw i mi bwysleisio fod yr anghytartaledd. sydd rliwng prisiau anheDgonon bywyd a chyfiogan gweithw\r tyifredin yn gyfryw nad oes ganddynt yr un gobaith y cant ymweJeJ a'u teuluoedd oni wneir rhyw- beth yn sylweddol er hwyluso'r ffordd iddynt. Ar ran lluaws o'm cydfrodyr o'r Gogledd ysgrifennais at Mr Ellis Davies, A.S. dros Eifion, er gweled a allasai ef ein cyuorthwyo yn y mater hwn, ic heiyd at y Prif Weinidog. Cefais ateb calon- nogol iawn gan Mr Davies, y buasai .\H gwneud yr hyn allai er cyfarfod a'n cais, ond cyn y gallai symud yn y Senedd parthed liyil ei bod yn angenrheiiiol iddo gael enwau y gweithwyr hynny vveuhient mewn gweithfeydd cad-ddarpar kiiinni- tion works), ynghyda'u cyfeiriadau pre- sennol a'u cyfeiriadau cartrefol. Felly bydded i'r cyfryw sydd yn yr amgylch- iadau liyn g.vmeryd y fraitais hon er ein cynOlihwyo drwy ddanton eu henwau a'u 1 Mr ], cyfeiriadau i Mr Ellis Davies, M.P., House of Commons, yn ddioed. Credaf, Mr Gol., pe byddai i Gynghor- au Sirol Meirion a Mon basio pendfrfyn- iad unfrydol ffafriol i h.vn, a'i ddanfoll i'w gwahanul aelrtdau Seneddol. y byddai vn gryn bwysau er troi y glorian o'n plaid. Gallaf eich sicrh ui. Mr Gol., y teinilai cannoedd lawer o Oglcddwyr, y rhai weithiant yn bresennol yng nglofcydd De- heudir (h-nnu, yn ddyledus iawn i chwi po buasech yn t'n cynorthwyo i'r perwyl hwn. EDWARD JONES. 21, Goldeu Terrace, Maesteg.

Y Uiweduar JOfin \1. Owen. Jiedwar iiiis yn ol aotu Aa Jullll it. Owen, mab leuengai, 1< a, mu:i;er lu.wxdd oca. i Mi a Mrs vwcn, Liys Menai, ar ci lortuuui gyntaf 1 Orliewin Afinea ar fwrdd y ilong "Abonema," o dan oiai ei ewvtiii, 3 Capten Winiam 11. Jones, iSodwyn, l'urtll Dinorwig. Cyrhacddodd y iiong ben ei thaith yn ddiogei, sef losrcados, Goi- llewin Aiinca. Fis yn ol derbyniodd ci rieni beliebr yn dweyd iod eu hannwyi fab wedi marw er y 23ain o Orffennaf. 1 Kleohivu yr wytimos ddiweddaf derbyn- iodd ei rieni y llytliyr caillynol oddiwrth y cap ten yn rhoddi y manylion ynglyn a'i I larwoiaeih: — Aunwyl I)eulu,Alaeii 1 ddiamheuol erbyn hyn eich bod wedi cael y llewydd trist yngiiyicii marw Jollii druan, yr byn gymerodd le am is. 56 lore dydd Liun, y :3ain o Orlfennaf, yn Burutu. Cymerwyd ef yn wael dair wythnos yn ol (gyda uaw craiil hebiaw efe), a symudais et i fy ystafell i, a chael y meddyg ato bob dydd, ac yr oedd yn dyfod ymiaen yn rliagorol 1 in d at 10.35 nos Sul, pan y galwodd arnaf (yr oeddwn yn gorwedd ar y locker), a dyvvcdoud ei fod yn wael j ac anfonais am y ilieddyg, yr hwn oedd chwe militir uddiwrthym. Ond daiiai l fyncd yn waeth ond yn siarad gyda llli ar hyd yr amsci. Gwydd- ai ei fod yn mynd, a dyweuodd nad | oedd arno ofn. Dechreuodd ganu on- ynan, a dweyd ci bader; ac yna dech- reuodd weddio. Dywedodd ci fod yn liollol liapus, am ei fod yn gwybod i ble yr oedd yn mynd. C'laddwyd ef am bed- war o'r glocii yr un dydd, a ehaiodd angladd prydies th, fe gredaf. Nid oedd- wn yn cael myned i'r angladd gan 3 meddyg gan fy mod yn rliy waci. Yi- oedd y meddyg, a'r ail swyddug, a min- nau gydng ef pan fu farw. l'r oedd pawb ar fwnld y nong weui eu biaw\chu gan y digwyddiad, gan eu bod oil yn d hofli cf. Cymerwyd fi allan o'r Hong y dydd dilynol, a rhoddwyd fi mewn ysbyt., neu yn hytrach yn nhy v meddyg, gall Had oes ysbyty Ylna, a rhaid i mi aros nes daw y llong yu ol, a bydd hynny tuag wytimos. Da gennyf ddweyd fy mod yn teimlo'n well, ond yn rhy wan i gerdded [ o gwmpas. Gellwcli fod yn liollol liapus yn eich meddwl, deulu hoff, ci fod wedi cael y goreu' o bopeth. a phob dim yr | 'uedd ei eisiau. Rhaid i mi dcriynu yn awr gyda cbolion carodig i bawb, a dei- bvniwcb iy ngliydymdeinilad cywira i uddiwrth li a'm swyddogiuu, y peirian- wyr a'r crivv.—Eich hoffus gefnder, W. H. JONES.—O.N.: Ji eiriau olaf oedd- ynt: "Arglwydd lesu dor byn fy ysbryd." "Ein Tad yr hwn wyt yn y nefoedd, &c.' ''Dyweuwcli wrtli fy mam, uncle, y gwel- at hi eto yn yr ochr draw. Yr ydwyf yn ) mynd, mae drysau'r neioedd wedi agor, a'r angvlion yn dyfod tan ganu. Good- bye, IUll:k.W. g, Jones. -I) N, iiiiin a Mr William It. Owen a'i briod ddiolcb i bhwb am y cydymdeimlad mawr ddangos- wyd tuagatynt yn eu proieuigaetb iem o golli eu bannwyl fab John. Y mae y llythyrau yn rhy liosog i'w liateb. Da gennym ddeall fod Richie, eu mab glwyf- wyd yn Ffrainc, yn gwela yn gaw pus.