Y Dinesydd Cymreig

FDLINYIELI. Cyfarfod Gwladgarol. Yn ystafell y Clwb C'eidwadol, nos lau, eynhaliwyd cyngcrdd gwladgaro] nodedig o Iwyddian- nus, o dan ly^yddiaeth y Parch Evan Jones, B.A., Mona View. Yn y rhan am- rywiaethol gwasanaethwyd Hiewn canu, adrodd, Ac., gan Miss Hewitt, Bangor; Mr Joseph H. Jones, Brynrefail; Mr Thos. H. Land, Bangor; Miss Myfi Jones, Ter- fyn; gyda nifer o enethod ietiaiiie Yna aed at y gwaith o berfformio yr "Alcgori Addysgiadol Britannia," a gyfansoddwyd gan Miss Alice Williams (Alis Meirion), ( ao Canol, Penrh>Tideudraeth, a chwaer i Syr Osmond Williams. Y mae y ddrama hon, sydd ar ffurf Ajfgoti, yn dysgu gwers bwysjg jiiewn dull tftrawiadol, a'i neges at y deymas yw rhoddi anogaeih i ofal a chynildeb gyda b«yd. Y mae yn dangos allan Britannia fel brenhines sydd yn dawei a. boddlon qr iiqfie. pethau yn ei thevrnas. Ond y mae "Ofn" yn dod ati, ac y mac y ierch hon yn ei hysbvsu fod y wlad inewn perygl mawr, ac os 11a wneii ymdrechion ar raddfa helaeth i godi ych- ".allPg o fwyd ae i gynilo, y gall newyn orc.sgyn cin gwlad. Wedi cael argyhoedd- iad o'i- perygl, y mac Britania yn ti-el In I-, yn bry.sur i gael lioll ferclied v deyi-iia, i'w chynortliwyo i osgoi canlyniad mor alaethug, a geilw hwynt ymlaen. Chwar- euwyd "Britania" mewn modd perffaiih gan Miss JMorfudd Jones, 21, Bail gor Street; "Ofn" yn fyw ac effeithiol gan Miss Annie Grant, Penywern "Y Mam- au" yn hynod o wresog a theimladwy gan Miss Mary F. Jones, Boston Terrace ac liefyd fe ganodd mown modd rhagorol. Vr oedd y cymeriadau oraill hefyd yn wir dda. ac- yn liaoddu canmoliaeth. sef "(Jw]i>d- gaiiveh," gan Miss Polly Williams, Cam- brian A'IIIL, Ccnedlaetlitil y Mei-ched," gan Miss Nell Williams, Bod- londeb, a'i gwasanaethwyi; "Amaethydd- iaeth," "an Aliss 31artha Williams Cam- brian Villa; a'i gwasanaethwyr "Cynii- deb" gan Miss Gretta Jones, Cartref; a 'i gwasanaethwyr "Trefnidedd" gan Miss Mary G. Roberts, Pen y Wei-ii, ivi gwas- anaethwyr. Gadawodd yr Alegori am- serol lion ddylanwad da ar dcimlad a ineddwl pawb gan mor elfeitliidi ydoedd, hefyd yr oedd canu yn cael He amlwg yriddi I)ebiiii, -si-ii-,id ('yi'eilili-N.d gan Miss Jennie Williams, A.T.S.C., LIy. Myfyr, a Mrs Out rain, Bodarborth. Ar y diwedd talwyd diolchgarwch gwresog i bawb am wasaaacthir mor rhagorol, ac i'r oil oedd a rhan yn nhrefniadau v cyng- erdd, ar gynygiad Mr Horatio Jones, Bodarwy, ac eiliad Mr O. H, Williams. Drug Stores. Yr oedd yr ystafell yn or- lawn, a chafwyd swm sylweddol, yr hv.n oedd at yr amcan teilwng o anion eysiiroil Nadolig i'r mihvyr lleol. Gwaelcdd.—Drwg oedd gennvm ddeall fod y newydd wedi dyfod i law i'od If i, John Ellis, 41. Bangor Street, ag oedd yn gwasanaethu ar mi o'r llongau, wedi cael ei daro a gwaeleild trw in, ac sydd ar hyn o bryd yn yr ysbyty yn LIundain. Go- Withioy ceir newyddion gw<'l! am dano yn fuan, ac v caiff hvyr wellhad. Pregeth angladdol. Nos Sul, yn Kgiwys St. Mail', eynhaliwyd cyfarfod coffadwr- | iaetbol i'r diweddar Mr Charles Butler, Frondeg, yr hinii a gollodd ei fywyd ar y mor yr wvthnos o'r blaen. Traddodwyd y bregeth angladdol gan y ficer, y Parch J. T. Jones, ac ar y diwedd chwareuwvd y "Dead March."•

FOURCROSSES. Milwr Adref.—Llawen gennym fel ardal Weled Preilat Robert Griffith, Ynysfawr, adref am ychydig seibiant. Mae ef yn aM r mewn gwersyll yn Nwyrain IJoegr yn paraloi ei liun. Da gennym ei weled yn edryeh mor dda, a d.vmunwn bob llwydd- iant a benditb iddo. Cyirifon.—Y vSab-oth diweddaf darllen- wyd cylrifon llal'iir ac ariannol Ysgol Sab- am y flwvddyn Fbrill, 1916—Ma wrth, 1917. Dengy.s y cvlriion viiia. fod gwaith da wedi ei wneud gyda'r Ysgol gan yr arolvgwr y pryd hynny, sef 31r William Jones, Hendy. 3Fawr ddisgwvlir y bydd i'r ysgol barhau gweithgarweh eto yn y dyfodol. r. Ysgol.—3tae ysgol ddyddiel AVer. ercli wedi ei eiiau "am bymthefnos oher- wydd fod y frech goch ar y plant. Cenhadaeth.—Nos Fercher d I i, dcchrenwyd oenhadaeth. yr hon a parha am M-ytlinos yn Eghvysi Plwyfol Cam- guwch, Pistyllj a Llithfaen. Y pregeth- wyr ydvnt Parchn D. Jones (Efrog), Abererch J. 3Ianley, Llanbedrog; W. G. Jones, Llangian, ac era ill. Yn Wael.—Goiidus gennym am waeledd Mrs Jones, Penarth. Caffed adferiad onan, Dariith — Nas Fa wrth. I'hagfvr y4dd, traddudit darlith ar Gadw leir gan 3lr John Rowlands, o Fferm YsgoI 31adrvn.

I AR GliWYDR. I (Gan J. R. TRYFANWY.) I DOE. Gwyr or goreu, ar geyrydd v bannau, Heb ennill llawenydd; Rliai uniaMn i'r awenydd Dau faner Duw 'n ofni'r dvdd. Diii-i i' aji ei- I)tti\, '!i I HEDDYW. Dydd at gas I gynnen—ydyw hwn, A dydd du'r ddaearon (ivvyn a lysgvi anial wen, Acrwyr yw arwyi- awen. I YFORY. J Bara 'n brill, a briw enaid—ar y byd, ¡' Di-wy raib ereh creuloniaid- Ni ?'t cyni waul c?nmud | "Breuddwyd bvw vr Iledd di baid. TRENNYDD A THRADWY. Rha.i;i vw'r aiff Yforv drwy-ei banes. Daw Trennydd a Thradwy A ein Tad dnvyddynt Invy Oiudoedd anelnvi liadw y. FFYDD. in liiw ei^ion ei llvgaul—daw i r gwan Fwynder g\\iw bendigaid; P.'n ddaw Poen i weiddi Paid, Hon a ran win i'r enaid. Rhoddodd gwraig i lafurwr yn y Wydd- credigaeth i feed war < blant.

CAERNARFON. Cysurcn Milwyr. Sicrhawyd y swn: sylweddol o tua lip 10s oddiwrth noson a roddwyd gan Mr a Mrs E. O. Davies gyda'r Darluniau Byw yn y Guild Hall, er rhoddi cysuron i'r milwyr eysylltiedig ag eglwys Ebenezer. ?sid dyma y waitli gyntaf i'r boneddwr a'r foneddiges uchod ddangos eu caredigrwydd a'u liaelioni i'r mudiad hwn, ac y maent yn hynod o had a charedig wrth y milwyr clwyfedig sy'n aros yn y dref. Diolchwyd yn gyn. nes iddynt gan y Mri "W D. Jones, y Postfeistr, a. John Price, Bryn Arfon. Tranc Milwr,—Dydd Gwener derbyn- iodd -Ali. David Williams, cyn-lythyrglud- ydd, Segontium Terrace, newydd fod ei fab, y Preifat Henry R. Williams, wedi marvv oddiwrth ghvyfau a dderbyniodd yn Ffraine. Yr oedd wedi ymnno er 1914. ac nid oes ond ychydig fisoedd or pan laddwyd ei frawd, John. Dilledydd yd. oedd cyn ymnno, ac yn yr Afr Aur y dechreuodd ar ei yria. Cydymdeimlwn yn fawr a'r tad yn ei brofedigaeth lem o golli ei ddau fab, ac a'i chwiorydd \oedd- ynt iiiol, hoff ohonynt. Darluniau Byw. — Parha lir E, O. Davies, Guild Hall, i sicrhau darluniau rhagorol ac o chwaeth uchel. Am y rhan gyntaf o'r wythnos y prif ddariun fydd "The Lyon's Mail," yn yr lnvn y por- treadir yr actor enwog H. B. lining. Y rhan ddiweddaf dangosir ''The Secret oi' the Submarine" fel y prif atdyniad. Yn ychwanegol at yr uchod dangosir amryw ddarluniau erailj. Undeb y Docwyr.—Dealhvn fod ffyrm y Mri J. Etetchcr a'j Gwmni wedi datgan eu gwailli yn lie Undebol o dan nawdd yr Undeb uchod. Cafodd y gweithwvr yeh. wanegiad o 4s, a dwy awr a banner lai 0 oriau i'w gweitliio yn yr wvthnos, ac o liyn allan bydd y gweithwvr yn cael eu tain ar ddydd Gwener, am y bydd hyn yn fantais iddyntt Deallwn fod y Cynghor- ydd Fletcher wrth drafod y materion liyn gyda'r gweithwyr wedi datgan ei fod yn selog 0 blaid yr Undeb. Credwn fod hyn yn gam i'r iawn gyfeiriad er llwyddiant, pan y mac y gweithwyr a'i meistriaid yn myned Jaw yn llaw. Hyderwn y bydd gweithfeydd eiilil yn y dref yn dilvii ei esiampl. Angladd Mr Johln Williams.ili-vilil.,Iwn Gwener yr oedd angladd y diweddar Mr John Williams, organydd Eglwys Crist. Gwasanaethwyd gan y Parchn J. W. "Wynne Jones, M A., Walter Jones, a. D. Morris Jones. Yr oedd yr eglwys yn or. lawn, a chafwyd gwasanaetb nodedig o effeithiol. Canwyd "0 God, our help In ages past," "Marchog lesu yn llwyddian- nus," a chwaremvyd y "Dead March" ar yr or pan. Yn yr orymdaith i Lanbeblig yr oed 1 Cor yr Eglwys ar y blaen yn eu gwenwisg, yn cael eu dilyn gan Gymdeith- 115 Goaw! Caernarfon, y gwahanol Gyng- horau, gweinidogion, y cyhoedd, a nifcr o'r milwyr..Gorchuddiwyd yr arch a r "Union Jack," ae arno yr oedd cap a ehleddyf y diweddar Mr Williams, yr hwn fu yn filwriad ar y Tiriogaethwyr. Can- odd y Cor yn y I'ynw-ent, o dan arweiniad Mr W, Jones, Crugan. Y prif nlawYf oeddynt: Mrs Williams (gweddw), Master John Misses Kathleen. Millicent, acEva, Williams1 (jnevched), Capten Howcl Williams (brawd), Miss Flo Williams (nith), Miss Williams (main- maelh), 31rs Hortin (chwaer—yng-nghyf. raith), JIr Pickard, Birmingham (hrawd- yng-nghvfraith) Parch H. L. James, Aberffraw (cefnder). Anfomvyd y pleth- dorchau a ganlyn :—Priod a Phlant tra. llodus; 3Iilwriad a Mrs W. Lloyd Griffith, Louisa. Croehley, and Millie, Kitty and Will, Cymdeithas Gorawl Caeinarfon, A few Old Pupils, Mr George Hughes-Mac- ]in, Masters, Wardens, and Brethren oi Segontium IJodgc (Ko, 606), Mr and 31 is H. Newton, The Misses Newton, Misses M. and L. Hamer, Mr John Davies and l. ]I- (' I ias. family. Lodging Hall; Mr and Mrs Chas. A. Jones, Mrs Whitmox'e.Scott and the Misses Jones, Mr and Mrs Nicholas and Mi:is M. Prichard, Mrs Parry, tobaccon- ist.

CESAREA. Cydymdeimlad.—Dymuua teuluoedd y ddau tachgcn gollasani eu bywyd ar faes y frwydr yn Ffainc, Kef 3Ir Hugh Owen Owens, Brvn Myfyr, a Mr Fllis Williams, Bronyfoel Terrace. f-,rydna bod y caredig- l'wydd ddangoswyd tuagatynt gan yr ar- dal nc oddialian. Cymered pawb ein diolcligarwch trwy gyfrwng y "Dinesydd

I PORTHMADOG. I Marw.-Cofnodit- marwolaetn 31rs Mary Humphreys, Brynkir Terrace, Penmorfa, gwraig y diweddar Mr John Humphreys, Tynloll, yn 70 mlwydd oed. Mewn Yspytai.—Yn Ffrainc mevrn ys- byty y mae v Preifat R. Prys Roberts, i-lial-) Mr a Mrs Ebenezcr Roberts, a'r Preifat Walley G. Tyler mewn ysbyty yii Salonica. Add ysgol. — Hysbysii tod Mr W. T. Williams, prif athro Ysgol Penmoria. yft bwriadu ymneilltuo ar ddiwedd y flv/ydd. yn wedi gwasanaeth o 40 mlynedd. Trefnir gyda ohalon rwydd i wneud tysteb i gydnabod ti wasanaeth mewn ilawei cylcli.

I PENRHYNDEUDRAETH. Apwyntiad. 31ae Miss Kate Lewis. G.-iiun Terrace, wedi cael apwyntiad fel athrawes yn yr Abennaw. C!v/yfedig.Deallwn fod y Preilat Cecil Williams, Greenhill, wedi ei glwyfo'n ilditi iiol yii vi- Aiff,t,.

PWLLHELI. Trinc MiiwYr. -("afo(Itt y Parch J. T. I Priu?ard (Myfyi'f?b). (.yn-wcinid? Aber- daroii, ei hysbvsu rod ('l wi), y Preilat Alun Pritchard. wedi ei ladd ar faes y I fl'\n' Gwasanacthai fd dilledydd yn Shop PwUddai( cyn ymunu.—Cafodd ?h' John Hughes, Penrhydleiniog, hefyd ei hysbysu fod el Pi-eifa-t John Hug;.c, wedi ei ladd ar faes y gad. AIae ei frawd, yPreiiaL Sam Hughes, newydd gyrraedd n .Ffraine^' dderbyn y newydd prudil hwn am ei fraw d. Ychydig fisoed 1 yn ot bu brawd a rail ioddi pan ar ei fordaith i ymnno a'i gatrawd yn yr I Aifil.—Hysbysir hefyd fod y Preifat Grif- fith Jones, mab Mr a Mrs Jones, Tai Coch- ion Terrace, wedi ei ladd. Mae tri brawd arail yn y iyddiin. Gedy viraig a chwecii o blant ar ei of. Cydymdeimlwn yi fawr a'r teuluoedd hyn. Clwyfedig. A(,11.0(1(1;1- fod y Preifat C laivnce B;srma wedi ci -jli Ilbal- estina. Yr Orsaf.—Gorsaf Pwllheli sydd wedi onnill y wobr y ilwvcklyn hon am yr orsai gedwir yn y cyffwr goreu gan Gwmni y Cambrian. Cafodd Afoiiwen wobr arben. nig o bunt am y gofal neilltuo! gymerii gyda": tampan;. Priodasau. — Ajav,^], diweddaf. pnKhapc.]Sion(M.C/).(ric..icth, unwvd ?nvvLnoda?Mj'T.L?yd,P?!ihpI)KYnt ,ynawrol)o!gcUau. a. Miss S.nah JL j Mo!-?)?.uMf.sfpj-ph Mr David Morgan, ffery llydd, A berystwy th.—Dydd 3 Ierch er, yn EgJwys Llanfairfechan, priodwvd 3Tr J. Klias Will i-d House, a Miss

IF — j YR AFR AUR, CAERNARFON.  ga Ins Bargains  11 I Cofiwch fod yr holl  I Jacedi, Furs, m u r-uI wedi eu gostwng i'w clirio yn ddiarbed y dyddiau hyn CYFLEUSTRA IAWN AM FARGEN. PIERC'E & WILLIAMS.

CYNGOR PLWYF LLANDDEIN- IOLEN. I Cynhaliwyd yr uchod nos LUll diweddaf. j deg o aelodau yn hr(,l'11l101. nh:<> d,1 1 Clerc.— Darilenwyd, cadarnhawyd, ac ar- | wyudwyd y coinodion gan y Cadeirydd. 31 r J. T. Roberts. I Yna ystyriwytl adroddiad Pwyllgoj- y Llyfrgell, ac adroddiad y Llyfl'gelJydd. Yr oedd 103 8c wedi eu dorbyn ynddi, a "s 6c wedi eu talu mewn man dreuliau. Gusodwyd y gwaith o baenLio y llyfrgell i 31 r W. H. Williams am 5p 10s. Ben, thyciwyd o iyfrait 41H. Hysbyswyd iod rliai o'r llyfrau yn d¡>{hren layned yn fregus; pasiwyd i gael rhestr ohonynt. Derbyniwyd dwy gyfrol gan Syr Henry Jones, a naw oddiwrth 31r D. S. Davies, j Dinbych. gwerth 4KIdezitti :2p. Yr oedd L'lo o lyfrau wedi eu rlioddi yn anrheg JivfrgeJj, fod iiray o ddeniydd yn cael ei wneud ohoni yn a'.vr nag arier. am v can- | iateir i rai ieueiigacii fyned iddi. Pas. iwyd i alw sylw adeiladydd y Llyfrgell at beth lleithder oedd ynddi. Diolchwyd i 3Ir 0. T. Hughes am el ymdrech. a lion- y f, gyfar'chwyd ef ar ran y C'yngor Plwyf. Pasiwyd i fod yn fwy caetli gyda'r rheolau ynglvn a gwaith y Llyfrgellydd. Pasiwyd 1W chario ymlaen fel arfer, ac i roddi yi un cyflog i'r llyfrgellydd newydü. Cad- I I y (:ad- arnhawyd hyn gan y Cyngor, ar yr aiuod fod i'r rio allan eu liaddewid, [ llvnnv n | fuan, er cynorthwyo i ddwyn y treulian. Hysbyswyd fod hysbysiad am lyfrgellvdd edi pi ] oddi yn nhri papur Caernarfon j :)r hyn caed sylwadau gwresog yn con- demni gwaith y pii-yilgor yn synVud ymlaen J heb gydsyniad y Cyngor, yr aw-durdod priodol ar fatenon o r fatli. Caed svl- v.adau gwresog, pha.??yd nad y\v'r J pwyllgor o hyn?allan i syjnud ymlaen 1w1¡ ganiat-ad a chydweithrediad y Cyngt>r o hyn allan. Gwrthodwyd penodi Mr O. T. Hughes yn aetod it, Lie-! sennol, gan ei fod yn gi-ocs i reol spfydJog y Cyngor, sef pedwar Cynghorwr a tli-i aelo<:l o r tu allan. Pasiwyd nad oeddis i  godi yng Mghy?og y ddau w?ithiw yn brp?pnnoL gan nas gall y Cyngor wnend oherwyd3 amgylchiadau y plwyf. Pas ;\vyd i gael chwe d,iriitli ynpinphtyf mewn peilhyna-s ag amaethyddiaeth. <tr.. sef yn Deiniolen, Brynrefail. ell, IMinvlas,, Bethel, a LlanddyinioleJ). v j Cynghorwyr i ddewis un tesfun. Pas. I nryd i ?neuthu;- y gwcJ1iant.m g?ir a!t?- fnrheIdioI yn Gors Bach mor fuan ny ceir caniatad y tenant; hciyd llwybr Celyn Bach a llwybr ger Capel Dinorwig. Riliau j'w talu: Cyffredinol, 32p 4s lie; llyfrgell, 16p 3s 1e. Pasiwyd i 3Iri J.' T. Roberts, W. H. Owen. a W. T. Williams j ymweled a Bethel mewn perthynas i an- nealltwriaeik areU lkfIt y g-ei'd^i \Hl.e mewn peithyua? a'r anghyiicnsd&iau eydd ynn; k:iyd i gwnld a Chyngor Llann; gyda llythyrau yn ardaloedd Penisa'rwaen ii j, Ceunant, yr liyn sydd yn gwyn gyff- redinol a gwir angenrheidiol ci wella. Penodi Llyfrgellydd.—Yr oedd Pwyllgor y Llvfigeji wedi dew is pedwar allan o'r un-ar-ddeg ymgeisiant. Protestiwyd gan rai o'r Cyngor yn erbyn dewis pedwar o Ebenezer, tra yr oclld eraill o'r plwyf mor alluog os nad gwell ar gyter y iatli le wedi eu cau allan yn hollol. Tynodd 31r W. W. Fllis ci c-ii)vlii ol cyn dechreu plcidleisio. a tl,'i ,afent oedd-i,.t v 31ri O. H. Jones. Erw Fair; O. R. Jones. Tai'r Fiynnon: a Lev\ is R. Lewis, Fbenezer. Wedi ymdrech galed dewiswyd yn derfynol 31 r 0. It. Toii(-s, Ei-iN- Fair, yr hwn ni gredv.ii una iyfrgeliydd teilwng o sefydl- iad haidd. Rlioed O. R. Jones ei le .1 fyny fel aelod. a. phasiwyd i'r ardal anfon enwau i'r Cyngor er dewis yn derfynol: hefyd i ddewis aelod yn lie 31 r 0. T. Hughes ar y Gwarcheidwaid.

CRONFA GENEDLAETHOL GYMREIG. Dydd Gwener, yn yr Amwythig. dan lywyddiaeth 3irs Lloyd George, cynhal- iwyd cynhadledd ymhlaid Cronfa Genedl- a el hoi Gymrcig i Forwyr a 3iiiwyr u dibynyddion. Yr amcan ydy," estyn cy- liorihwy i'r rliai crybwylledig a hynny heu ryd.llwu WIndwriaeth o'i chyfrifeldeb. I I I Sylwodd 31 rs Lloyd George fod Cymry o bob rhan o r byd yn barod i estyn cy- northwy i'r gronia hon. Bwriedir casglu chwaiter miliwii o bunnau. Cefnogwyd gan Mr Ellis Grifiith, A.S., yr hwn a ddywedodd mai v gofadail oreu 1 r nieirw fydd gweinyddu swewr i'r byw. Hyder?n y bydd li?yddiant ar v gronfa lion. Ar yr un pryd dymunoi fyddai i gronfe^dd o'r natur yma fod dan aiolygiaetli cynrychiolw yr dewisedig gwahanol fyrddau cyhoeddus cin gwlad. Byddai i hynny fod o fantais i'r gronfa, a gellid galw y eynrychiolwyr i gyfrif am eu gwaith. ■

YMEXYN 5s Y PWYS. ^r "yvlinos ddiweddaf cynhaliwyd jumble sale yn Harlech hwgat gronfa Crocs Goeh yr amaethwyr. Bu g:1w mawr am ymeiiyn, a tholid -3s y pv.ys am dano. 5 ?, ?- I)v.:?s ?iii

CODI CYFLOG. Dcrbyniodd CVmdeithas y Peirianwyr a'r Tan wyr Rheilnyrdd fod y c-odiad di. weddar roddwyd i adranau eraill o wyr y rheilffyrdd yn gymhwysiadwyd at eu Iiachos hwythau. Trwy fiyn bydd iddynt dderbyn -chwe swllt yn yr wythBos o god- iad ya eu cySogan,