Y Dinesydd Cymreig

BYWYD. CYMERIAD, A DYLANWAD MRS FANNY JONES, TAL Y I SARN. (Gan ADGOF UWCH ANGHOF) Pan yn hysbysu eglwys Llanllyfni ei fod yn bwriadu priodi, nid oedd John Jones wedi ystyried fod rhwystrau. Pan aeth i chwilio am dnvvdded, yr oedd y ddeddf a'r werin am dro yn unfam,—yr oedd yr eneth yn rhy ieuanc iddo briodi trwy drwydded, ond daeth allan c'r an- hawsdcr Innl fel dyn o fusnes, both byn- nag am dano yn yr ystyr hynny ar lawer amgylehiad arail. Gan ei bod yn Sad- wrn, an yntau yn myned drosodd i Fon am y Saboth, Jrsgrifenodd nodyn yn cynwys y Gostegion i'w anfon yn, Haw cyfaill i Reithor Llanllvfni. Synodd Fanny Edwards yn fawr, pan ghnvodd gan rai ol chyfeill(,,c,,tii fod ei Gostegion wedi eu cylioeddi yn Llan y Plwyf y bore Saboth canlynol, a methn i a deall pethau hyd nes y dychwelodd John Jones 8C egluro. *"Ar fore dydd Mercher. Mai 14. 1823, yn ol y Gofrestr yn Llan v PlwJf, IJan- Hyfni, fc briodwyd John Jones a Fanny Edwards. Ac. fe gpfodd ynddi hi, yn boll ystyr y gair, 'ymgeledd cymwys iddo.' Un yr oedd ei boll galon arno, ac nad oedd dim yn ormod ganddi i'w wneuthur er ei fivi-n. Un a digon o allu ac ewyllys iganddi i gym^ryd ami ei hunan. yn fuan, holl bwysau eu ham- gylchiadau bydol, er mwyn i-lioddi pob mantais a allai iddo ef gyda'r gwaith iiiain-r yr oedd ei holl fryd arno, no yr I oeddi wedi ei gymhwyso mor jarbennig gan natur a gras iddo, sef pregethu yr Fiengyl; ac yr oedd ei galon yntau yn rhwym wrthi hithnu. Mynych y (oyL eirial yn ei bregethnu yn y lieeodd yr ydoedd yn lied gynefin ynddynt at ei Fanny yn y fath ddull ag a ddanghosai ei bod wedi ymblethu a'i serchiadau dyfnaf, ac yn meddianu dylanwad dir- fawr arno. Er iddi gaol ami gystudd, a chlefvd trwm unwaith, a dwyn llawer o blant i fyny, cafodd ar y cyfan iechyd da i ymladd a'r byd megis drosto ef; ac mae Cymru drwyddi oil dan ddyled fawr i'r wraig hon am -vr hyn a wnaeth hi or lloni meddwl a hvrwyddo llwybr un o'r pregethwyr goreu a gafodd Cymra erioed =,n ei wananaflWi imvhaethol werthfawr gydag Wfcngyl ein Harglwvdd Iesu Grist. 0 adeg eu priodas hyd onedigaeth eu merch Ann yn 1824, gan fod y masnach- dy yr oedd perchenog chwarel Talysarn mmni undeb a thad Fanny Jones yn ei iuleiladu iddynt, heb fod yn gwbl barod, yr oedd hi yn arcs gartref yn y Tal- drwst. ac yntau yn myned vnoç-n jch. I ;lysurol. Prawf hyn rod ei mam-yng- nghviraith a hithau yn ffrindiau; o ran hynny, yr ocdd anian Fanny Jones yn 1 gyfryw fel nad oedd yn poddei i neb, yvry bynnag, i gadw oddiwrthi: yr oedd yn sirr o'u hennili i'w hedmygu. Yn y cyfamser, gwnaeth lawer i'w mam-yng- [ nghyfraith, a llawer iddi ei hun. Pa un byrmag ai 1 "man frith ion" ynte. y I "maivr frithion" fyddent yn nivud trwy ei Haw, byddeni fel yr eiddo Jacob gynt yn sicr o droi yn llwyddiant. Casglodd ddigon o wlan oddiar y drain i wneud defnvdd amryw ddilladau: gofalai yn wastad fod y gorchymyn "fel na clioller dim" yn cael ei gadw gvda manylder. Yn nesaf, vr ydym yn eu cael yn eu ty eu hunnin yn Tal y Sarn. fGwrnieth John Jones ei feddtrl i fyny yn ddioed, pa beth bynnag arill fydda i yn ddiffyg- ioI, na chni addoliad teuluaidd byth ei esgeuluso yn ei dy ef, ac os y bendithid ef a phlaut, y cyflwynid hwy o'r bru i grefydd, ac yr ymdrechai a allai ef, yn 01 ei cungyjchiadau, i'w maethu rll addysg ac athrawiaeth yr Arglwydd; ac mae ei briod yn tystio nad aeth g-vniaiiit ag unwaith oddicartref, yn ysod y pedair blynedd ar ddeg ar hugain y buont fyw gvda'u gilydd, heb gynnal addoliad teu- luaid(1, er y byddai vn fynvch yn cych- wyn oddicartref yn btygeinipl iawn; a mynai gad yr hon blant, o'r hynaf hyd yr ieuengaf, i gydymostwng ger bron Dnw. 0~. byddai yn cychwyn cyn dydd, le' byddai raid iddo yn ami, codid vr oIj gwclyau am adeg y ddyied&wydd, rhaniateid iddynt fyned yn 01 l'ilwnith. os tueddont at hynny, i ortfwys hyd yr rrol i godi. Ni oddefui iddyrit fyru-u i orflwyg y nos, pa mor hwyr bynnag y byddai, hyd nes cocl y ddyled- sWYdd drosodd; ac yr oedd bob yn y »sanaeth fel dyn yn ystyried ac yn tcimlo ei fod yn addoli Brenin Arglvrydd <'r,oP.p^t y Parch John Jones. t y Parch John Jones. hs Jones, gtveddw y Parch Jchn Jones; ("'frysorfs?/' 1875). y Litioedd; ac ar adegau byddai effeith- iau anarferol at- yr holl deulu oddiwrth ei weddiau. Ac yn fynvch byddai y cyniydogion, er mwyn yr hyfrydwch o vrrando arno, yn cynull i'r ty ar adeg yr addoliad teuluaidd, ac yn toimlo y byddai ei weddiau yn ei deulu ei hun wcithiau yn fwy eii'cithiol na'i brcgeihaa icm-y?i 1 1 -iatt mtvrai Dy wed Mr Thomas Lloyd J ono.s! "Fn peth neilldaol oedd yn dangos patch fy mam i grefydd oedd ci gofal am y ddyledswydd deuluaidd_ Pan y byddai fy nhad. gartrcf, byddai raid i ni oil godi yn fore at y ddyledswydd; ac yna yn y nos riiaid oedd i bawb fod yn yr addoliad teiduoidd, a phob un i ddysgu adnod newydd. neu ddarn o Salm, a'i hadrodd ar y pryd, a fy mam ymysg y lleill, yn dysgu ei rhan.. Ad os na byddai jfv nhad adref, byddai fy mam yn cadw'r ddyled,svrvdd ei hunan; ac yn dwyn ci bechgyn i fyny yn hyn fel yr oeddynt yn dyfod i fyny mewn ut'd." Hi fyddai yn estyn y Beibl pan fyddai John Jones gartref Salm ddarllenai fyn- yehaf, a hynny gyda tlioimlad mawr. Phoddwn un engraifft :J ohn Jones: "O'r dyfnder y liefais arnat, 0 Ar. glii-yrid." Fanny Jonts: "Ie, ie," ac ochenaid di-oi-ii. Jolin Jones, "Arglwydd. A l' I d d. clyw fy llcfain; ystyried dy glustiau wrth lef fy ngweddiau." Fanny Jones: "Amen." J.ohn Jones: "Os creffi ar an- wireddau, Arglwydd, 0 Arglwydd, pwy a saifp" Fanny Jones: "ie, ie; ie'n wir." John Jones: "Ond y mae gyda thi faddeu- ant." Fanny Jones: "Dioleh byth, diolch byth." John Jones: "Fel y'th ofner Fanny J ones: "Ic'n wiI'. cynorthw,a ni ¡ I dy ofni," &-c. Masnachdy bychan oedd ganddvnt ar y cyntif, a masnacli ar raddfa gyfyng. ond ymhen bhvyddyn neu dlhry. pan glywodd fod John Jones wedi bod agos colli ei fywyd yn y glodPfa, gwnaeth iddo roddi i fyny ei waith er mwyn iddo allu astudio ei bregethau ac ufuddhau i'r galwadau mynvch ddouent am ei wasanaetli. Y inae yn gwneud hynny, a hithau yn ym- daftu i'r trasnes g:rda'r yni a'r penderfyn- iad dulroi.yn-ol hwnJnY oedd mor argrafi- edig ar ei gwedd. ac mor amhvg yn ei holl svmudiadau. Ymhell ychydig amser yr oedd ganddynt efail gof a chrefftwr med- rus ynddi ar gyfer gwaith ddisgwvlid mown He tebyg, a digon o arfau at bob gwaiuh yn y chwarel, a pliylor at eu gwas- anaet h. Fel yr oedd y galw yn eynnyddu yr oeo-d y darpariadau yn amlach, fel yr oedd yn tusncs cyftredinol yn fnan iawn, yn y biapeiy. Grocery, and Provisions, ac hunmungcry; beth bynnag y gelwid am dano, byddai i'w Y inic lianes am w raig y Parch John Jones, Tremadog, yn dyfud i Dal y hiarn noson ymlaen, a lannv Jones a Iiitliati i-ii cychwyn yn biygeiniol dranoeth ar bob i geffyl i farcli- nad Caer,—y tro cyntaf i Fanny Jone, ü'ld tro cyffredin fyddai ar ol hynn.Vj gan i r galwadau ddvfod mor nes ei | goi iodj i "ymweled a'r prif farchnadoedd" (i'el Jywed hysbyswyr v dyddiau h n) yn fynych ia.wn. Actli yr adeilad cyntaf yn rity gyfyng, a rhodd- wyd ato atodiad ar ol atodiad, tr"v -arigii III CO(I; UoITt ;,r v llall, &x,-noud ystaieiljedd ncwy.IcUon ystor ydd. fel nad oedd yn y fi--li "Il p&poi'ii adeiladau cyfartai bii«n. s mor gynyrchioi. And o asyn i* geffyl, ac o I geffyi. gelfylau. Antnnodci i gyfeiiiad arall trwy gau i I fewn fynydd-dir yngliymydogaeth Bwlch- yilyn, ar gyfer ei wncud yn fan dyddynod i weithwyr, a chodwyd can gen o'r fa attach ar nm o'i, He. Nid yn unig canodd allan y dhgnfiad o'r wruig rinwcddoL "Hi a f?ddv am facs ac a'i pryn cf," ond rhag. flaenodc ei hoes gyda'r syniad o gael man dn-ddinorl i weithwyr ni phetrusodd hi I weithredu cyn son am roddi oh\ vnion arai dedd/ mewn g?ithrediad. cleddfiticivn (i'w barhau). j Dy wed odd Arglwyckl Claud Hami7ton mewn cyfartod ovsylltiol a Phcil:f'lc y I Great Eastern, na fyddai i'r cyfloga i iscl fodol'i cyn y rhyfel byth iguel .,Il hil-1 sefvdlu eto.

? I SUDD IACHU50L DAIL CARN I YR EBOL j gan I GRIFFITH OWEN, CAERNARFON. I I ydyw ei fod yu rhyddhau y phlegm, ac yn cilia poen y fr.t. I'w gael mewn poteli 1s 2c yn y Siopau I Druggist; gyda'r post, 15 6c. { I N d,r post., Is 6e.

MR GEORGE DAVIES. CYHUDDO 0 FOD YN ABSENOL O'R FYDDIN. In fnadlys Bangor daetli yr Isgapten Hughes a chyhuddiad yn erhynlr George 31. LI. Davies, Tynvmaes, Beth- esda, o fod yn absenol o wasanaeth mil- wrul. Dywedodd yr Lsgapten Hughes fod Mi Davies yn feddiannol ar ryddhad oddi- wrth y Tribunal Canolog oherwydd ei fod yn wrthwynebydd cydwybodol, ar yr amod ei fod yn ymgymcryd a gwaith o bwysigrwydd cenedlaethol. Cafodd waith o'r natur hwn ym Moelfra Fawr, pan- aelhaiarn. He y rhoddodd bob boddlon. rwydd. Ym mis Medi gwnaeth gais at y } Tribunal Ganofog am gyinewidiad yn ei rvddhad; mewn gwirionedd, am ryddhad hollol, yr hyn ganiatai iddo ryddid yn ei symudiadau a galwedigaeth. Gwrthod- wyd v cais hwn. Yna dywedodd 31r Davies wrtho ct (Isgapten Hughes) nad ocdd, mewn canlyniad, yn cydymffurfio g:yrh theleran y rhyddhad a roddwyd gan y Tribunal Canolog, ond ei fod yn cysegnu ei holt amser i hyrwyddo dysgeid. iaeth Crist. Yna rhoddwyd gorchymyn y dyJid galw Mr Davies i fyny at wasan- aeth, ac anfonwyd rhybudd yn ei alw i fyny Tachwcdd 6ed. Anfonwyd -il i-liv- budd hwn yv ol gan Mr Davies o Ty'n- ymaes. Br-c hesda, gyda llythyr yn cyd- nabod derbyniad y rhybudd. ae yn dat. gan, gan ci fod yn eredu fod £ fwasanaeth mihvrol yn groes ddysgeidiaetli Crist, na allai ymuno a'l' iyddin, a bod yn thaid iddo barhau i weithredu fel yr oedd hvd nes y rl-wystrid ef trwy orfodaeth i wneud bynny. Ynl evhuddwyd Mr Davies gan Mr I Yincent (Clerc yr Ynadon) o fod yn un abseunol o'r fyddin, a phlediodd Mr Davies ddieuogrwydd. Aeth yr Isgapten Hughes vmlaen i roddi tystiolaeth o blaij y cyhuddiad. ond gdwyd sylw gan Mr Yincent nad oedd yna. itni hyw dystiolaeth fod y Tribunol Canolog wedi gosod amodau ar Mr Davies Cio e.t>nodd ei gerdyn rhyddlwù). Mi Dalies: A wnewch ehwi ganiatau i mi gyfryngu? Mae y dystiolaeth yma (nc estynodd ei gerdyn rhyddhau), Darllcnodd Mr intent y cerdyn rt fainc, a phwvntiodd allan ei fod wedi ei J oddi i menu yn wirioddol gan y diffyn- vdd. Gwelid oddiwrtli y cerdyn fod y di- fiynvdd yn ysgrifennydd cynorthwyol i f rawdoliaeth Cyniod. Anerchwyd y fainc gan Mr Darics. Dywedai ei fod yn BwYddog yn y Tiriog- a-etli?x-yi- (??vn v r  a?h?yr cyn y rhyieL Ymddiswyddodd o'r fyddLn oddeutu dau fic cyn y rhyfel, ?' y ?r fud. fei v ?-eiai ef btitb?'ll, anaetij lihvrol yn gi-oes i ddysgeidiaetli Ciist. VI' oedd yn teimlo ei fod yn J rhwym i roddi erediniaeth lythyrenol a •ml i Athraw eariad ac addfwvnder, ac, el i bob dyn ieuanc o ysbryd, yr oedd yn ioi ol naturiol iddo ef deimlo goiid mawr !'ltll we]p;d ei hen gatrawd yn myned i'J irryiit. Ymwelodd a ohwnini 0'1 hen gyd- swyddogion, ond oddiwrthynt IIwy catodd goinogjieth i gadw at ei ddewi&iad. at gen-iau dnvcddaf dderhyniedd oddiwrth un ohonvnt a syrthiodd oedd: "Yr wyf vn t Kweddio am i chwi gael eieh cadwn gad- am ar y ffordd yr ydych wedj cydm-yn. y na • UKlreclJ«dd roddi yr amcan 11W11 o Ral'11 popeth arall. Rhoddodd i fyny safle o gryn bwT.-iigi-wvdd. a chynygiodd ei was. anaeth yn rhydd i Fraudofiaeth Cvmod. Pa ih a odd yn y frawdoiiaetii honno. ac yr oedd trwy hynny Vedi dod i gysylltiad a lIawer o bobi na allent gydvmff'urlio a theierau Deddf Gwasanaeth Filwrol, ac vr oedd ,vedi dadleu a hwynt y dylent fod yn loddiawn i wneud unrhyw wasanaeth ufynai y AV ladwriaeth, oddigei-th gwasan- aeth na allai yr un dyn gonest ei wneud oodd yn dal y golygiadau hynny. Rhodd- vyd rhyddhad iddo gan y Iribunal Can- olog, ar amod oedd yn hollol hawdd iddo ef, sef ei fod i A-mgymeryd a rhyw waith o bwyiigmydd. cenedlaethol. Ynigvmer- odd ar gwaith, a chpisiodd ei wneud hyd eithaf ei anu. Yn y lie cyntaf yr oedd yc waith i geisio diwygio Lroseddwvr, ac yn ddiweddarach mewn gwaith amaoth- yddol. Xi allasai ddewis gwaith oedd yn hry at ej dm-aoih. Ond yn unigedd y I' fad fo sylweddolodd ei rod me.wn gwir- ionedd yn euog o lacrwydd os na buasai yD c.t'i.Sia pob cyfle i roddi mewn effaith yt I h vn oede" iddo f y busnes aruchelaf mewn bywyd. Derbyniodd lythyrau oddiwitii ei gyfeillion yn y Fyddin a'r LlYllges yn gofyn ai ni allai eF wneuthur rhywbeth yn y ffordd hon, gan fod eu geneuau hwy wedi eu selio. Fel yr edrychai ar y polisi ofer o elyniaeth y dadleuid drosto, yr o?dd yn teimlo nad œdd yna unrhyw beth iddo I'w wneud ond cy?gtu ei hun i Wùè. t anacthu Cnst., ac fe ofynodd i'r Tribunal C?nolo? rodd! iddo ryddhad holiol, gan eu bd vedi derbyu haKI at-?unig i wneud hynny gan v Senedd. Chwi fel Iwneddigion svdd i bas-io dedfryd, ond dymunai eu hadgoffa ei fod ef a hwythau yn Vv-tyll gei'hveii T>ra\vH3e Crist. ''CaBja a pha farn y baraoch y'ch bernir. Mr Yincent: Yn ymarferol, nid yw hyn- yna yn amddiffyniad. Gwaith yr ynadon yw gweinyddu y gyfraith. Goichymynodd y fainc fod Mr Davies i gael el drosglwyddo droEodd i'r awdurdod- au mihvrol. ————

RHIWIHATIC ANHWYLOEB Y KIDNEY TRINIAETH RAD. Y nil ie 1 ihnvma tie yn ganlyniad uric acid crystals yn y cymalau a7r gewynau, oflaith gormod o uruc acid, yr hyn hefyd ywr achos o boen yn y cefn, lumbago, sciatica, gout, anhwyldeb y dwfr, carreg, grafel, a dropsy. Er profi fod Tabledi Estoi-a,. triniaeth wedi ei sylfaeni ar wyddoniaetJi feddygol ddiweddar. yn fodd. iOil Ihvyddiannns. anfonir un blwch o 40 o dabledi i bob un o ddarllenwy;1 y stamps i dalu y eludiad, pacio. <Src. ''Dincsydd Cymreig" anfonant 3c mewn Tabledi Estova— -meddvginiact.h onest am bris gorje»st-—Is 3c y blwch a 40 n dabledi, iieti chwa blwch am 6s 9c. Fferyllwyr ymhob man. Cyfeirier am y blwch eampl Hawn. Estora Co.. Charing Cro £ » Read, Londen, W.C. 2,