Y Brython

Edrydd cyfarfwyddwyr Ariandy'r London City and Midland fod elw'r flwyddyn yn dibennu Rhag. 31 ddiweddaf yn £1,235,185, yr hyn, gyda'r gweddill o E132,993 a ddygwyd ymlaen, a gyrhaedda £ 1,368,178 a chymhell- ant randal o 1:1 2s. 6d. y gyfran, taladwy Chwef. 2, ac yn cwblhau, gyda'r rhandal cydrhyngol a dalwyd Gorff. diweddaf, 18 y cant y flwyddyn, yn cyrraedd E750,410, gan ddefnyddio 943,774 i dalu Treth yr Incwm i gyfranddalwyr, Y,326,000 i law-nodi budd- soddion i bris islaw'r farchnad, E50,000 i Drysorfa Adgyweirio'r Adeiladau, E20,000 i Drysorfa Biwydd-dal Swyddogion, E30,000 cedion i'r gwasana&thyddion, ac yn dwyn £ 147,994 ymlaen. Yr oedd rhandal y fl. 1912 yn ol yr un raddfa, gyda E41,886 at Dreth Incwm y Cyfranddalwyr, E160,000 at Adgyweirio'r Adeiladau, E20,000 at Flwydd- dal y Swyddogion, £10,000 at drysorfa Gweddwon y Gwasanaethyddion, a £ 132,993 1 n cael ei gludo ymlaen.

YSIAFELL Y BLIRDD Y eynhyrofcion gogyfer S'r golofn hon iV cyf- 1 eino PEDROG, 217 Prescot Road, Liverpool. Y Rhew.-Nid yw'r gan hon agos mor lithrig a'r testyn. Mae'r mydryddiad yn bur afreolaidd, ac nid oes lygedyn. o newydd-deb yn y syniadau. Myfyrdod ar Ddiwedd Blwyddyn.-Mae'r ystyriaethau yn ddwys a phriodol, ond y darn yn bur ddiawen. Yn sicr, fe ddylid^taro tant mwy newydd na hyn,— Myned heibio mae'r blynyddoedd, Ninnau ydym yn pruddhau. Ymweliad y Doethion.-Nid oes arwydd yn y cywydd hwn fod yr awdur yn gwybod fawr fwy nag a wyddai'r doethion am y gynghanedd Gymreig. Nid oes un linell gywir yn ei waith. CYMERADWY.—Ffarwel i'r Flwyddyn ac 11913 a 1914. I MR. JOHN MORRIS, Y.H., AC UCHEL- SIRYF MEIRIONYDD AM 1914. (Cadeirydd yn Eisteddfod Meirion, Ddydd Calan). A llaw hasl, ein llyw hylon-edy n6d Ei nawdd ar ein defion Dyn o fri y lydan fron Sy ym Morris i Meirion. Er ennill ei fri union-yn swyddau Dinasyddiaeth estron, Ca'n dilediaith iaith ei thon Ym mharabl Siryf Meirion. Er i'r hin oer a'i rhew annhirion-daro Ein cadeirydd rhadlon, I'w feiriol ef, o'r Wyl hon, Ca wres mawr croeso Meirion.-PEDP-OG. GLAD CHRISTMAS BELLS. I Sikg on sweet Christmas Bells and swell The glory of the Name Of Jesus Christ Who came From Heaven upon our earth to dwell. Sing on and send the Song Divine All o'er the world to tell Each sinner All is well Salvation evermore is thine Sing on thy joyous pealing, sing Message of love proclaim, Sing honour to the Name Of Him-our Saviour and our King. Rejoice, all souls take up the strains, And tune your hearts to flame In praises of His Name,— The Christ of God for ever reigns. Litherland. H. WILLIAMS (nee TOMLEY). -0-

O'R DE. [GAN ALBAN]. YNGHANOL unigedd y mynydd-dir ucnel, a dim ond brefiadau defaid a chri cornchwiglen yn lleisio am ei chydymaith, y safai clwstwr o anedd-dai mynyddwyr Blaen dulais. Toe, ar ol treigl ychydig o flynyddoedd, y crefydda a'r hwsmona, clybuwyd tineian sofrenni melyn mewn moliannusymgais iddwyn adre, ar gynnyrch budd ac elw, i wr a adwaenid wrth yr enw Cymroaidd Bifan. I'r gwr hwn yr ydoedd saith o ferched ac ar ddydd gwaith hafaidd, gwelwyd dygynnull amgylch ogylch i lecyn gwyrddlas ar saith seren ei deulu yn torri tywyrch glofa newydd sbon yn y gymdogaeth, a'r gwaith a ddechreuwyd a fu'n foddion i drawswyro a diweddu enw bugeiliol yr uchelfeydd godidog hyn, Blaen- dulais, yn Seven Sisters. Wrth gwrs, daeth, cynnydd manteision llafur a phoblogaeth gref o Gymry dewrgalon, a rheidiol oedd Post Office ac ni fynnai'r adran hon o lywodraeth Prydain Fawr mo'r hen enw. Gwell a hwylusach sillebiaeth oedd ar Seven Sisters. Camp i neb, chwedl Matthew Arnold newid, er gwell, hen enwau tlws a barddonol'a roddodd y Celt ar fynydd ac afonydd Ewrop pan ar ei daith aflonydd a'i gais am gartref sefydledig. Deil Blaen dulais yn groew ar fln hen bobl yr ardal hyd y dydd heddyw. Un addoldy a was- anaethai i'r duwiolion y dyddiau a fu, sef Capel Annibynwyr Godre rhos. Yr oedd hwnnw'n rhy bell i amryw o'r henafiaid i gyrchu tuag ato ac 0 na bai i ryw Gymro a deuparth ysbryd Walter Scott arno godi yn ein gwlad annwyl i bortreio helyntion rha- mant y grefydd a ysgogai garnau'r hen deidiau a neiniau hoenus hyd at y tai annedd," sef amaethdai oedd yn sanctaidd sancteiddiolaf emyn a phregeth ac ymbil. Dyna fel yr oedd hi yri nyddiau Henri Rees, gweinidog Godre rhos ac Ystrad gynlais a da hefyd fyddai cofio i nifer o amaethwyr ymroi ar waith i adeiladu ysgol ddydd i'w plant ar fin afon sy'n enwog am eogiaid hylam ym misoedd y gaeaf. Amser a ball i ni roddi gair o hanes hiliogaeth y cedyrn sy'n aros heddyw ac yn cadw'r lampau yn oleu yn hen eglwys Zoar, Godre Rhos, a'r Parch. Ed. Davies yn fugail arnynt. Gwyn ei fyd Yno y caraswn innau fod, yn lie crafu tipyn cynhysgaeth byw ym mrenhindref Caerdydd. Hyfrydwch i mi bob amser yw cofnodi am Iwyddiant Cymro oddicartref. y mae Mor- gan Watkin, B.A. (Honours, French), M.A. .(Wales), French Department Coleg y Brifysgol, Caerdydd, wedi ei benodi yn ddarlithydd yn y Sorbonne, Paris, un o feithrinfeydd enwocaf addysg ar y Cyfandir. Darlithiodd Syr Edward Anwyl ar Oronwy Owen gerbron Cymrodorion Pontypridd. Treuliodd* Cymrodorion Rhydaman noson ola'r flwyddyn gyda'i gilydd yn y Gwynfryn, lie y cwrddwyd a Madame Martha Harris, Mrs. a Miss Watcyn Wyn, Gwili, Gwilym Myrddin. Bu Mr. T. M. Evans, M.A., yn diddori'r cwmni a'i anerchiad, Trem dros ysgwydd.—Felly hefyd Cymry Cymreig Caer- dydd, a'r Parch. Wm. Davies yn Ilywyddu yn absenoldeb Ifano. Canu penhillion gyda'r delyn, ac areithio'n frwd. Breintiwyd y cyfarfod a phresenoldeb Cymro o Wilkes- barre, America, a'r Parch. 0. T. Davies, Llan- fyllin Dewi Fychan oedd a'r trefniadau yn ei law. Y mae yn Aberhonddu lane goleubwyll o Gymro, sef y Cynghorwr Gwilym T. Jones (Madoc Fychan), a diolch ei fod ef yno i ddangos i'r Anglo- Welsh crowd ei fedr yn lien ac iaith ei genedl. Efe aeth a Chadair Eisteddfod Minny Street, Caerdydd, ar Yr Aehoyd Gymreig, a 41 o feirdd yn cystadlu. Hefyd, efe aeth a'r cadeiriau yn Llanidloes, Llandrindod, ac hefyd yr oedd yn gyd- fuddugol ag arall ym Mhont faen. jF Y Parch. E. S. Jenkins (A.), Bethania, Abertysswg, aeth a'r Gadair Farddol yn Eisteddfod Pen cader. Beth sydd ar y beirdd nad anfonant eu henwau priod tan Set ar y foment olaf i ys- grifenyddion yr Eisteddfodau ? Wele enw annatgudd yn Eisteddfod Llanwrtyd am bryddest-goffa, Murmur Irfon yn fudd- ugol, tan feirniadaeth y Parch. Stephen George Dr. Caradoc Roberts oedd yn tafoli'r gerddoriaeth. Y mae'r Parch. T. E. Nicholas (A.), Glais, wedi derbyn galwad i Landdewi brefi a Llan Gybi. Rhoddwyd bywoliaeth Eglwys y Drindod' Castell newydd Emlyn, i'r Parch. Gruffydd Evans, B.D., Cydweli; ac y mae'r Parch. R. H. Richards, M.A., darlithydd amddi- ffynnol yr Eglwys, Caerfyrddin, ar y rhestr fer am y swydd fel darlithydd diwinyddol yng Ngholeg Llanbedr. Llwyddodd gwerthyddion maelfa ddillad D. J. Meyler, Ltd., Abertawe, i gael gan eu meistriaid arwyddnodi amodau i'w rhyddhau ar y cyntaf o fis Mawrth nesaf i fyw bob un yn ei loches ei hun. Nid yw ffirm y Mri. James Howell, Caerdydd, am fynd yr holl ffordd i gwrdd a chais y gwasanaethyddion. Eto i gyd, ar gynnydd y mae'r mudiad i fyw allan o'r siopau yn y De. Wei, wfft i Doriaeth Cymru Aeth pwyll- gor gweithiol rhanbarth Gorllewin Myrddin i Burnley am Sais i fod yn agent ac yn ysgrif- ennydd Cymanfa Ceidwadwyr. Dyna un etholaeth yn ddiogel i Ryddfrydiaeth am oes oesoedd. Un o wyrion yr hen Iolo Morgannwg- haul mawr ei genedl "-ydyw Mr. Aneurin Williams, a ddewiswyd gan Ryddfrydwyr Gogledd Durham i fod yn ymgeisydd Sen- eddol yn lie Mr. Atherley-Jones. Perthyn y J mae Mr. Williams i bennau gwaith haearn ym Middlesbrough. Gyda golwg ai y cais i ddadwagofi balchter llyngesol a meddyliau lledwyllt Ewrop, bu Keir Hardie yn bwrw ei farn yn hyawdl yn y De yma ond ni fu dim yn fwy pwrpasol na'r geiriau canlynol a draddodwyd mewn pregeth gan y Parch. Charles Davies, Tabernacl, Caerdydd. Dywedodd ei bod yn gymwynas & chyiiulleidfao-dd ein gwlad roddi cyfeiriad i apostolaeth heddweh. Onid sefydlu ei olwg ar ddelfryd oruchel a wnaeth ein cydwladwr Henry Richard a'i bersonoli ;eth gref yn allu er daioni ym Mhrydain Fawr. Yr oedd ei zel ef yn eisieu arnom ninnau'r dyddiau hyn, pryd y mae Ewrop fel gwersyll parod i ryfel. Da oedd ganddo wel d argo-lion y bydd i'r bobl eu hunain godi a hawlic i lrwodraethau arafu a lleihau'. wastraff enbyd ar. arfau rhyfel. Byddai eu dylanwad yn gyfareddol. Pe gwerid y ddegfed ran ar wella cyflyrau yr anghenus ac i wrteithio'r tir, fe fyddai hynny yn gyflymiad gwell i lesoli trafnidiaeth a masnach. Gobeithiai fed siarad ar y pen hyn i'w gael yr awr hon o bob areithfa trwy ein gwlad ben bwy gilydd fe fyddai'n help i fagu barn gyhoedd. Pwy na ddywedo,— Nefol Jiwbil, Gad im' weld y bore wawr. Ystorrn Mr. D. Jenkins, Mus.Bac., a ber- fformiodd Cymdeithas Gorawl Castell Nedd y nos o'r blaen, tan arweiniad Mr. T. Hopkin Evans, yn cael eu cynorthwyo gan gerddorfa, gan Seindorf y Isi Life, Guards, a Miss Jennie Ellis. Ac ar awgrym Maer y dref, pasiwyd i anfon llongyfarchiad i awdur y gwaith, a dy- muniad am adferiad ei iechyd. --0-

I EISTEBDFODAITR CALAN. EISTEDDFOD MEIRION.—Cynhaliwyd hon am y deugeinfed tro yn Nolgellau, y ddau gyfarfod yn orlawn. Llew Meirion yn arwain; Mr. Dan Price yn barnu'r canu Pedrog y farddoniaeth a'r rhain yn brif fuddugwyr Bardd y Gadair. am ei ganiad i'r Afon:" y Parch. Evan Roberts (W.), Caersws (Manchester cyn hynny) yn oreu o ddeg. Am ganu'r delyn Freda Holland, Birkenhead. Unawd soprano Blodwen M. Edwards, Ffestiniog. Unawd bariton Ted Jones, eto. Prif draethawd J. G. Jones, ysgolfeistr Llan silin. Cor meibion Moelwyn. Unawd tenor Jabez Trevor, yr Wyddgrug. C6r cymysg: Dolgellau a Llanuwchllyn yn gydradd. Seindorf: Dolgellau. Ac yn yr hwyr, perfformiwyd Requiem Mass" (Mozart) gan Gor Idris. COLWYN BAY.—Cynhaliwyd yr Eisteddfod Gadeiriol hon am yr unfed tro ar hugain, tan arweiniad Llew Tegid Dr. Caradoc Roberts y Rhos yn barnu'r canu Elfed y farddon- iaeth a'r ddau gyfarfod yn cael eu cynnal ym mhafiliwn y Pier. Dyma'r prif enillwyr Corau meibion, deg wedi anfon, ond dim ond un yn cyrraedd i'r ornest, sef Llanrwst aThrefriw,acyneaelywobroElO. Seindor Arian Ffestiniog yn trechu band Oldham a Llanddulas. Cododd y ddedfryd wrychyn pobl yr ardal, am na fuasai eu seindorf hwy wedi ennill ond rhoes Llew Tegid wers lem ac i'w chofio iddynt am fod mor ffol a phwdu mor anfoneddigaidd wrth y beirniad. Dim ond un Côr-Porthaethwy (Senogles)- ddaeth i'r brif gystadleuaeth, ac yn deilwng, o'r 9 12 gwobr. Mr. James Evans, Bangor enillodd y Gadair am ei ganiad i Baradwys Bywyd," ac a'i cadeiriwyd tan arweiniad, Llew Tegid, a Miss Winifred Jones, datgeiniad yr Eisteddfod, yn canu can y cadeirio. Unawd contralto Mrs. Josephine Lewis, Bangor. Unawd tenor: Evan Evans, Bl. Ffestiniog. C6r Plant: Cor Ysgol Colwyn (E. Roberts). Unawd baritone D. R. Jones, Gwrecsam. Deuawd Evan Evans a D. R. Jones. Can ddisgrifladol David Williams, New Mills, swydd Derby. Unawd soprano Nellie Jones, Llysfaen. Adroddiad J. Parry Jones, Ffynnon groew. F- jr r;

W. DAYIES, Conductor, Adludicator, Accompanist. Teacher of Singing, Violin, & Pianoforte. Terms for Festivals, Concerts, Eisteddfodau. At HAFOD, DEGANWY, N. Wales Athrofa Aberystwyth (u. O'B COLUQA.IT YM MHRICYSQOL CRIES 0 Prifathraio -T. F. ROBERTS, M.A., LL.D DECHREUA'R Tymot noW av Ddydd Mawrth, Hydref laf, 1913. Parotoii yr efrvdvv m gyfei Arholiadaq Prifyggo Cymru. Cynhygiv amryw o jrsgoloriaathau (vhaf bonynt yn gyfyngedig i Gymry) y flwyddyr hon. Cymer yr arholiad le yn Aboryetwyti AT y 16eg o Fie Medi, 1913. Am fanylion pellach, ymofynej K— J. H. DAVTES, M.A., COFRTOTRYM Telephone Royal 1157 Established 1864 ROBERT ROBERTS tSTATB AGEN1 33 Netfoerfield Road South, Has Property to Let In various parts of the town. Mortgages arranged. Valuations made Established 1884 'Phones 205 Sootle —— 547 T. WOOSNAM ROBERTS, F.A.I., Estate Agent and Valuer, Bootle Estate Office, Practical, Prompt and Reliable Management of all Classes of Real Estate. 52 STANLEY ROAD. BOOTLE, (2 doort from Bedford Road). Telegrams: "WOOSNAM, BOOTLB Telephone No. 7909. J. LEWIS JONES, ESTATl GENf' & VALUER. 60 Victoria St., Liverpool. Properties carefully managed. Rents per- sonally collected. Purchases and Sales ne- gotiated. Mortgagee arranged and Insurance, effected. THOMAS iD JONES. ESTATE AGENTS VALUERS. INVBSTMBNT altILDINOB. 67 Lord Street, Liverpool. Telephone No. -3868.Bank. Properties Bought and Sold. Mortgages arranged. Valuations made. Rents collected, TEL. 117 ASRIKID. ESTABLISHED 1872. Stephen Roberts & Son, BSTATB AGBNT8 db VALUERS. 137 Everton Road, Liverpool. Properties carefully managed. Rents per- sonally Collected. Purchases and Sales negotiated. Mortgages arranged and lD- aiirances affected. Henry Jones, ESTATE AGENT, VALUER & PROPERTY AUCTIONEER, 3 Lord Street, Liverpool TIL 1 BAJ?K 4084. Excellent Building Land for Sale in the Vale of Clwyd. Lewis & Bromley Edwards, ESTATE AGENTS, 102 KirKdale Rd. Liverpool Tel. 1840 Royal 0. JONES WILLIAMS, F.A.I., ESTATE AGENT & VALUER, 17 Boundary Place, Moss St. Liverpool. Est. 1885. Telephone: 567 Royal. Telephone 8586 Ba nk JONES filiUGHES, ESTATE AGENTS, 13 Whitechapelj Liverpool PROPERTIES CAREFULLY MANAGED Rents Collected. g—■ r -————111" ■' 111 —^ R. E. HUGHES, Estate Agent, Surveyor <3 Valuer, Charing Cross, Birkenhead. Telephone No.—56 B'head. Has Houses to Let and for Sale in various parts of the Town and oat districts Also Land to be Sold for Building purposes. Advances made to Builders. Estates laid out. Rents Collected, and Property carefully managed. D. GRIFFITHS & SON, 221 Brech Rd, L'pool PIANOS AND ORGANS from By allthe 8/ PER3 leading — MONTH makers. TELEPHONE—456 Ant I. Id LADIES BLANCH4RD PILLS Are unrivalled for all Irregularities, &o, they speedll y afford relief and never fail to alleviate all snfterln They supersede Pennyroyal, Pil Oochia, Bitter Apple. &-a OLANCMAA'O S are the best of all Pill for Women." sold in boxes, L/LJ by BOOTS' Branches, TAYLop.1 Branches, and all Chemists, or post free, same price, from ESLIE MAltTYN, Lte. Chemists.34 Dalstoo Laae. London, I Mf HAKKV EVAiNS9 C nnductor. Adjudicator, Organist Teacher of Singing, 26 Prince* Ave-nue. Liverpool 0. W. HUGHES,a. & L.T.S.C (Arweinydd y Canu yng Nghapd M.C. Prinets Road)' Arweinydd Cymanfaoedd Canu, Beirniad,lac Arholwr. Parotoir ir rngeiswyr at Dystysgrifau uweha] Coleg y S'o Iff a, Hen Nodiant a Solffa, 70 KINGSLEY ROAD, LERPWL. Y L.LADMERYDD: CYLCHGRAWN MISOL AT WASANAETH YR YSGOL SABOTHOL. Dan olygiaeth y Parchn. E. Davies, Trefriw T. E. Davies, Abertawe; a Proff, D. Jenkins,-Aberystwyth. Yn y rhifyn am Orffennaf dechreuir dwy gyfres newydd bwysig- Y sgritau ar rannau o'r Epistol at yr Hebreaid gan y diweddar Barch. D. Charles Davies ac Ymsom ac Ymgom gan y Parch. Peter Hughes Griffiths, Llundain. Mae hyn yn ychwanegol at gynnwys arferol y cyhoeddiad. Pris Dwy Geiniog ypmis. Gan y dosbarthwyr lleol. neu yn uniongyrchol oddiwrth y Cyhoeddwr: E. W. EVANS. DOLGELLAU. P. Lloyd Jones FUNERAL DIRECTOR, 364 Stanley Road, L'pool. TELEPHONE-261 BOOTLE. Tolooftn* 751 Anfldd. JOHN JONES, II FUNERAL FURNISHER. 19 Preston farove, Styl«,< Qoallty, Ecoaomir, Attention. SUPBRIOR WBDDING BROUGHAMS, Batimabs including all charges on application. NODKR-Ntd ocalunrhyw craylltlad rhyns fldo ag arall e'r wn onw. | Teleptione-676 Anfleld J. T. JONES, funeral Undertaker, 55 & 57 Brecfe Road, L'pool Funerals personally arranged to all parts. Telephone-215 Old Swan." 16 Whitland Rd., near Shell Rd., Fairfield. R. W. EVANS Funeral and Wedding Director, (Agent for Thomas Porter & Sons, Ltd.). All orders personally attended to throughout at moderate charges. Highest testimonials can be seen. NO PRELIMINARY FEES MONEY LENT PRIVATELY In large or small sums (not less than £10, ON BORROWER'S OWN PROMISSORY NùTB ESTABLISHED FORTY-THREB YBARS and now lending UPWARDS OF ASO.000 ANNUALLY. For Prospectus and Terms apply to GEORGE rAYNE & SONS 3 CRESCENT ROAD, RHYL' AND 16 SCHOOL LANE, LIVERPOOL. Attendance every Thursday afternoon at 15 KING STREET, CHESTER. %mm 9 nam GWERSLfFR I DDOSBARTHIADAU cvmraeq Wedi ei ysgrifennu a'i drefnu dan nawdd Undeb Ysgolion M.C, Lerpwl, gan OWEN EILIAN OWEN. Pris 4c.,idrwy*r post 5c. Cyhoeddedig yn Swyddfa'r Brython. Biwiiilams & Sons, COAL, COKE AND CANNEL MERCHANTS Head Office: 7 Rumford Street Depots- Marsh Lane, L. C4 Y Ry, 217a Crown Street, and 3 Jackson Street, Birhen bead. Special Prices for Dealers. Write for Terms