Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Gyda'r Clawdd j
Gyda'r Clawdd j Sef Clawdd Offa. Gan GYMRO 0'1 GORYN I'W GARN. Cymru ar ol cael Dadgysylltiad.—Cynhal- iwyd cyfarfod blynyddol Cyngor Eglwysi Rhyddion Brymbo nos Wener cyn y ddi- weddaf. Dewiswyd swyddogion y Cyngor am y flwyddyn nesaf. Llywydd, Mr. S. C. Hughes Is-lywydd, y Parch. R. Hughes ysgrifennydd, Mr. Ernest Harrison trysor- ydd, Mr. John Williams, Minawel. Ceir Cym- deithas Lenyddol dan nawdd y Cyngor, ac y mae wedi bod yn dra llwyddiannus. Bwriedir cynnal cyfarfod i ddathlu Gwyl Ddewi hefyd. Ar ol gwaith y Cyngor, cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus dna lywyddiaetli Mr. S. C. Hughes, ac anerchwyd gan Mr. E. T. John, A.S., ac anerchiad rhagorol a gafwyd ganddo, yn ymdrin a safle'r Eglwysi Rhyddion wedi Dad- gysylltiad. Bydd un yn rhagor o Eglwysi Rhyddion yr amser honno, meddai, sef Eglwys Loegr. Gwedi symud Dadgysylltiad oddiar y ffordd, b$rdd eyfle i'r Eglwysi ganolbwyntio eu nerth ar ddiwygiadau ereill, Mesur Dir- westol, ac ymdrechu o blaid heddwch y Deyrnas. Siaradai Mr. John mewn Cymraeg gloew, glan, ac amheuthun oedd clywed y defnydd helaeth wnelai o briod-ddull yr iaith, megis y brawddegau mynych lle'r arferai'r radd gyfartal hapused a chryfed fydd y wlad wedi cydraddoldeb crefyddol." Diolch am un Seneddwr, beth bynnag, sy'n medru Cymraeg iawn. Un arall sy'n medru Cymraeg iawn ydyw Mr. Wm. Jones, A.S. Diolchwyd i Mr. John gan Mr. S. C. Hughes a'r Parch. Edward Davies. Yr hufen i bobl y ffordd haearn.-Ddydd Mercher, cyn y diweddaf yr oedd Cyfarfod Misol Dwyrain Dinbych yn Acrfair. Mr. Robert Jones, Mona Cottage, Rhos, yn llyw- yddu yn y bore, a'r Parch. R. E. Morris, Gwrecsam, yn yr hwyr. Rhoddodd Mr. W. Thomas, Tainant, a Mr. Thomas Jones, Nant, hanes yr Achos yn y lie. Methodd Mr. J. E. Powell, oherwydd gwaeledd, ddod i agor y drafodaeth, a chymerwyd ei le gan y Parch. j Wynn Davies, Rhos. Rhoddodd ef ffigyrau I diddorol o lyfr y cyhoeddiadau o'r wyth eglwys a deugain sydd yn y Cyfarfod Misol, mae tair ar gyfartaledd heb bregethwr bobSul. Ceir tri ar ddeg o bregethwyr y Cyfarfod Misol yn pregethu yn ei gylch bob Sul, ac ugain o Gyfarfodydd Misol ereill. Dengys hyn y I traul teithio afraid sydd, ac y dylai'r gweini- dog fod yn amlach yn ei bulpud ei hun a dadleuai Mr. Davies am gyflog byw i'r gweini- dogion. Siaradwyd ymhsllach gan y Parch. H. P. Roberts, B.A., Coedpoeth, a Mr. G. J. Jones ac meddai'r siaradwr olaf, Cyfrifais fod E356 wedi eu talu i'r rheilffyrdd y flwyddyn ddiweddaf, gan bregethwyr wrth fynd i'w cyhoeddiadau." Diolchwyd iMr. Robert Jones am Iywyddu mor ddeheuig yn ystod y flwyddyn gan y Parch. S. Owen a Mr. Wynn. Y Parch. R. E. Morris yw'r llywydd newydd. Cynhaliwyd cyfarfod chwarterol yr Anni- bynwyr, Dwyrain Dinbych, yn Southsea, ddydd Mercher cyn y diweddaf. Methodd y Parch. J. P. Gough a dod i lywyddu,oherwydd gwaeledd, a chymerwyd ei le gan yr Henadur T. Jones, Y.H., Gwrecsam. Derbyniwyd dau bregethwr ifanc, sef Mri. Watcyn Will- iams, Fron cysyllte,a John Williams, Rhos, yn aelodau o'r Cwrdd Chwarter. Neilltuir y Sul olaf ym mis Mawrth fel Sul yr Ysgol Sul." Pasiwyd penderfyniad o blaid arbed y gwario ofer a wneir ar baratoadau rhyfel y Parch. R. Roberts, Rhosystyllen, yn cynnyg, a'r Parch.T. E. Thomas, Coed poeth, yn cefnogi a phenderfyniad ar Ddadgysylltiad, gan alw sylw at yr ymdrech wneir gan Esgob Llanelwy i gael gan Ymneilltuwyr arwyddo deiseb yn erbyn Dadwaddoliad a rhyddhad y mynwent- ydd. Cynhygiodd y Parch. Talwrn Jones, Brymbo, a chefnogodd Mri. Wynn Evans, Glynceiriog, ac Isaac Smith, Y.H., Rhos. Darllenwyd papur rhagoroi gan Mr. S. M. Jones, Brymbo. ar Grefydd yn y Teulu," a, chafodd ddiolcbgarweh gwresog y Gyn- hadledd. Dewiswyd y Parchn. W. Daniel, Tan y fron, a T. E. Thomas, Coed poeth. Yr oedd y Parch. W. James, Abertawe, wedi dod i'r Gynhadledd ar ran y Drysorfa Gynorth- wyol, a rhoddodd anerchiad brwdfrydig o'i phlaid, a siaradwyd ymhellach gan y Parchn. T. E. Thomas, J. Talwrn Jones, J. Howell, R. Roberts, Mri. Isaac Smith, a S. At oss. Cydymdeimlwyd a theuluoedd y ddiweddar Mrs. Harrison;Coed poeth, a'r diweddar Mr. Evan Ellis. Pregethwyd gan y Parchn. Peris Williams, J. W. Rowlands, a W. James. Yn Victoria Hall, Gwrecsam, nos Lun, bu cyngerdd er budd Ysgol Sul Genhadol y Wesleaid, Hightown. Daeth cynhulliad da ynghyd i wrando'r cerddorion canlynol Miss Edith Davies, soprano Miss Myrtle Jones, contralto Mr. Griffith Owen, tenor a Mr. Emlyn Davies, baritone a chafodd pob un ohonynt hwyl iawn ar ganu. Dyma ym- ddanghosiad olaf Miss Davies fel cantores yng Ngwreesam y mae'n myned i Landudno yn briod i un o fasnachwyr y dref honno. Yn y cyngerdd, ar wahoddiad Mr. John Davies, daeth y Faeres (Mrs. Jarman) i gyflwyno anrheg i Miss Davies ar ran yr Ysgol Sul yn Hightown. Bu Miss Davies yn bur wasan- aethgar i'r Ysgol Sul yno. Pob cysur a llwyddiant a'i dilyno yn ei chartref newydd. Dyna wahaniaeth rhwng dwy seiat !-Bu'r Anrhyd. Ormsby Gore, A.S., ar ymweliad a Gwrecsam, wedi ei wahodd yno gan Gym- deithas y Tafarnwyr. Yr oedd cynhulliad mawr ohonynt hwy a'u cyfeillion wedi dod i'r cinio blynyddol. Testyn araith Mr. Gore oedd rhyddid yr unigol. Dymunai Iwyddiant y Gymdeithas o galon cymdeithas i ddiogelu ac i amddiffyn ydyw. Bu dirprwy- aeth o foneddigesau gydag ef yn ddiweddar yn gofyn iddo gefnogi Mesur Trwyddedol 1908. Ni fedrai wnouthur hynny nid yw o blaid Mesur a ddygir ymlaen gan Syr Herbert Roberts ychwaith. Y mae teimlad y wlad, meddai, wedi gwella'n fawr parthed dirwest, ac ni chredai fod unrhyw angen am ddeddfu'n greulon ym erbyn y ddiod.—Atebwyd gan yr Henadur Edward Hughes. Y peth hanfodol yn y fasnach, meddai ef, yw nid cyfalaf ond cymeriad. Dygant eu masnach ymlaen yn wyneb eryiiflinder oedd yn ymylu ar erlodig- aeth, oherwydd anwybodaeth dirwestwyr. Cymaint a hynyna am y tafarnwyr a'u eyf eillion. Sylwer ar y gwahaniaeth rhwng y i ddwy seiat y bu Mr. E. T. John a Mr. Ormsby Gore yn siara.d ynddynt. Seiat yr Eglwysi Rhyddion i John, Seiat y Taf arn- wyr i Gore. Ssiat bywyd, a seiat angau. Y mae Mr. Arthur Davies, Rhos, wedi ) ennill gradd A.R.C.O. Athro yn Ysgol y j Cyngor yw Mr. Davies ac er yn dilyn ei waith bob dydd yn yr ysgol, llwyddodd i ennill ei radd mewn cerdd. Rhagorol. Dis- gybl yw i Dr. Caradog Roberts, a dyma'r trydydd i ennill y radd. Ceir gwedd lewyrchus ar Gymdeithas Rhyddfrydwyr leuainc y Rhos. Y flwyddyn ddiweddaf, gwnaethant gyfnewidiadau mawr yn eu ty." Y mae eu derbyniadau arianol yn cynhyddu'n barhaus, a'r aelodau'n cyn- hyddu. Y mae clwb darbodol ynglyn a'r Gymdeithas, a manteisir aruo gan lu o'r aelodau. Llwyddiant iddynt amddiffyn egwyddorion rhyddid a sobrwydd. Cynhaliwyd. cyfarfod pregethu yn Trinity Hall, Acrfair, yr wythnos ddiweddaf. Pre- gethwyd gan y Parchn. Prifathro Prys E. G. Miles, Lerpwl G. A. Edwards, Croes- oswallt R. R. Roberts, Caer. Methodd y Parch. J. Pugh Jones, Cerrig y drudion, a dod i bregethu i Gyfarfod Pregethu y Rhos, a daeth y Parch. Egwys Jones, Croes oswallt, i lenwi'r bwlch. Cafodd gynulleidfa- oeddCmawr. A ddylai'r Eglwys ochri gyda Llafur yn erbyn Cyfalaf ? oedd testyn dadl yng Nghymdeithas y Ford Gron, Rhos. Llyw- yddai'r Parch. Wynn Davies. Agorwyd y ddadl yn ddeheuig gan Mri. Joseph Davies a John Davies, a dilynwyd hwy gan y Mri. W. Phillips, W. Hughes, J. Williams, J. W. Jones, Ed. Williams, T. Phillips, a Fred Williams. Cafwyd dadl dda, a'r siarad heb fod yn gyfan- gwbl o blaid un ochr, fel y digwydd yn rhy fynych o lawer mewn dadl. Pan bleidleis- iwyd, yr oedd mwyafrif mawr yn erbyn i'r Eglwys ymyryd. Nos Wener ddiweddaf, cynhaliwyd cyfarfod cyntaf Cymdeithas y Cymry, Brymbo. Llywyddwyd gan yr is-lywydd, y Parch. E. Davies, Noddfa, Lodge, ac anerchwyd y cyfarfod gan y Parch. J. Talwrn Jones ar "Gymru: ei phobl a'i hiaith," a chafwyd anerchiad Hawn tan ganddo. Yr ydym yn byw," ebai, ar y ffin rhwng y ddwy wlad, ar y gororau, lie bu costyll a godwyd i'n lladd a'n gormesu y mae'r cestyll yn adfeilion, ond yr ydym ni i fod yn gestyll i gadw'n fyw' ac i amddiffyn ein hiaith,ein gwlad a'n cenedl.' Yr oedd cynhulliad rhagoroi wedi dod ynghyd. a'r brwdfrydedd yn fawr. Diolchwyd am yr anerchiad gan Mri. Morris Edwards, S. C. Hughes, S. Hughes. Derbyniwyd un ar ddeg o aelodau newyddion. Rhifa'r Gym- deithas bellach ymhell dros gant. Ei hysgrif- ennydd yw Mr. S. Marion Jones, ac un selog a gweithgar ydyw. Bendithied yr Arglwydd y Gymdeithas, a chyfodpd hi'n astalch yn erbyn y llanw Seisnigaidd sy'n bygwth yr iaith, ac a'i gwnelo'n allu i lefeinio'r ardal a gwir wladgarwch. Yng nghapel Seion, Southsea, bu'r Parch. H. P. Roberts, B.A., Coedpoeth, yn darlithio ar Y diweddar Barch. John Evans, Eglwys- bach. Cadeiriwyd gan y Parch. W. R. Jones. Diolchwyd yn gynnes i Mr. Roberts ar gyn- hygiad Mr. Samuel Jones a Mr. Samuel Cunnah. Cynhaliodd Ysgol Sul Queen Street, Gwrecsam, eu cyfarfod cystadleuol blyn- yddol nos Fercher ddiweddaf. Mr. Robert Roberts, arolygwr yr Ysgol Sul, yn llywyddu. Yr oedd cystadleuaeth wedi ei threfnu ar gyfer pob oedran o flwydd i fyny.
AM LYFR. j
AM LYFR. j A Glossary of Welsh Mediaeval Law. Timothy Lewis, M.A., Manchester University Press. 15 j- nett. DIBEN y llyfr hwn yw rhoddi rhestr o eiriau a ddefnyddir yng Nghymraeg cyfreithiau'r Canol Oesoedd, yn fwyaf arbennig yn Llyfr Du'r Waen, ynghyda'u hystyron. Credwn y byddai o fudd, mewn gwaith o'r math hwn, ystyried pob ysgrif o'r eyfreithiau, oblegid gall fod ynddynt lawer gair aneglur na cheir mohono yn Llyfr Du'r Waen. Er enghraifft, carem wybod ystyr y gair mechdeym, y bu Seebohm. mewn penbleth o'i herwydd, ond ni cheir ef yn y Glossary, am nad yw'n digwydd, mae'n debyg, yn Llyfr Du'r Waen. Ni ddeuir o hyd i'r gair breyr chwaith, a gellid nodi diffygion eyffelyb heblaw y rhain felly, prin y mae'n iawn i'r awdur alw'r llyfr A Glossary of Welsh Mediaeval Law, pa mor gyflawn bynnag y byddo fel rhestr o eiriau'r Llyfr Du. Sylwn fod yr awdur yn rhoddi tarddiad amryw o'r geiriau yn ei restr, ond nid yn ami y teifl ei darddiad oleuni ar ystyr y gair, a gellid ei hebgor pa le bynnag y rhoddir ef gan Mr. Lewis. Credwn ei fod wedi gwneud mwy nag oedd angen amdano, yn enwedig gyda'i eiriau cyfochrog yn y Wyddeleg prin y mae modd iddynt fod yn eglur nac yn ddiogel, heb inni wybod, yn gyntaf oil, hanes a threigliad y gair Gwyddelig. Er enghraifft, ychydig a gaiff Mr. Lewis i gydsynio ag ef fod a wnelo aillt (eyllt, tudal. 147) ag ailt= ty, yny Wyddeleg. Prin hefydy credwn ei fod yn gywir pan yn cyfieithu mylky (tud. 266), a hound for hunting the hare," ar gorn yr ystyr presennol, a gair Gwyddelig amher- thynasol. Ystyr diweddar milgi ydyw ci dal yscyfarnog yn y xvfed ganrif ci ydoedd a ddefnyddid i hela carw, ac felly yr oedd yn rhy drwm i fedru troi'n ddigon cyflym i ddilyn yscyfarnog. Am eirdarddiadau ere ill Mr. Lewis, anawdd eredu y gellir dibynnu mwy arnynt nag arei rai Gwyddelig' Carem wybod pa fodd y daeth Pr yn nechreu gair Lladin yn Br yng Nghymraeg, a pha fodd y daeth o yn i, os hyn a olyga Mr. Lewis pan yn awgrymu mai o Pro Deo y cafwyd Bridiu (tud. 45). Hefyd, hoffem wybod yn ol pa reol y cafwyd moel o'r Lladin mola neu mole; hwyracli-os medr- y dengys Mr.. Lewis yn y dyfodol ychwaneg enghreifftiau o o + e yn dod yn oe. Mae ymhell o fod yn eglur paham y rhydd yr awdur darddiad ambell air, heb weithredu'n gyffelyb a geiriau ereill y mae eu tarddiadau'n hysbys cawn mod (modd) o'r Llad. modus, ond ni chawn nodolig, nadolig o'r Llad. nätälicus, natälicus, na neges o'r Llad. necesse (Ifor Williams). Amherir y llyfr gan drefniad y geiriau gwell fyddai eu trefnu un ai yn ol fel y sillebir hwynt yn y Llyfr Du, neu yn ol fel yr ysgrif ennir hwynt yn awr, yn lie eu cymysgu fel y gwneir, er enghraifft ar dud. 202. Camp ydyw cael hyd i'r gair a geisir. Ni chawn ond crybwyll noeth am orgraff y Llyfr Du, er fod hynny'n angenrheidiol at fod yn sicr o ystyron y geiriau sydd ynddo. Ond nid pwnc o orgraff, eithr amryfusedd Mr. Lewis, yw'r gwahaniaethau a ganlyn, oblegid digwyddant yn yr un frawddeg yn hollol pan ail adroddir hi yn y llyfr. Ar dudal 244, dan penhebogyt cawn e trededyn a deley trajanu e deu e urenynes ar dudal. 279, dan trayanu cawn e tryded- yn a deley trjayanu e deu e urenynes • yn Ancient Laws, Aneurin Owen (1841) eawn 'etrydedyn adeley trayanu edeu eurenynes." Dan penkerd (tud. 242) dyfynna Mr. Lewis penkert or a estenho penke [r] dyaed e brenyn y hun y arall dan pybeu (tud. 254) cawn penkert ora estenho penke [rjdyaeth e brenyn y hun y arall yn yr Ancient Laws cawn penkert or aestenho pen- kerdyaed ebrenyn yhun yarall.' Gyda Haw, dan penkerddyaeth 5 (tud. 243) rhydd Mr. Lewis:- ebedyu pop penkert or a esteno argluyd penkedyaed ydau 128.8-128.4.' Tybed mai dyfvnriu y mae o wreiddiol yr Ancient Laws, Cyf. II, tud. 18, xxvi. :—- pop penkerd ay ebedyu [ehun] or a estenho argluyd penkerdyaet ydau.' Ar dud. 134, dan dyskennu cawn ac nid y uelly y dysgyn ar dud. 253, dan 1 pryodaur' cawn ac nyt yuelly y disgyn yn yr Ancient Laws cawn ac nyt y uelly y dysgyn (Yr ydym yn gollwng y (.) uwchben yr (y) ). Dan disteinniat (tud. 134) ceir e frrenin o tir e bo penhebogyaet ar dud. 244, dan penhebokeyaet,' ceir e bi-enin o tir e bo yn yr Ancient Laws ceir otir ebo pen hebokeyaet ° Ar dud 62, dan cath ceir guelet a clebot a Had llechod ac na bo a meythryn ae nad esso ar dud. 208, dan llygod eeir guelet a clebot a Head llechot'; yn yr Ancient Laws ceir guelet aclebod allad llechod ac nabo ameythryn ac na desso. Gellid nodi amryw ereill heblaw y rhain a bigwyd ar antur. Os o Ancient Laws Aneurin Owen y mae Mr. Lewis yn codi'r brawddegau-ac ni ddywed ef amgen-yna y mae ef yn euog o anghywirdeb dybryd gwna ei wallau copiol y Ilyfr yn ddiwerth drwyddo agos. Gallai Mr. Lewis fod yn fwy cryno nag y mae. Er enghraifft, mae ynei restr o eiriau yn dechreu gydag N oddeutu hanner cant o eiriau, ond gellir dywedyd am o leiaf bump ar hugain ohonynt y buasent yn ddealladwy ond i'r awdur eu sillebu yn yr orgraff ddi- weddar, a nodi pa le y digwyddant. Prin y mae angen tri dyfyniad i egluro gair fel nos. Heblaw fod Mr. Lewis wedi rhpddi gormod o le i eiriau cyffredin a dealladwy, ychydig a ddywed am eiriau aneglur y mae dadleuon yn eu cyIeh. Nid yw church yn ddigon i gyfioithu llan, na a house (?) yn foddhaol am eyllt. Am mab eyllt cawn son or man of the house,' ond anawdd gweled pa synnwyr a fyddai ym mrawddeg Dafydd ap Gwilym « cyfaillt a mab aillt y beirdd pe byddai hyn yn gywir. I gael ystyr termau fel y rhain, rhaid wrth bwyll cyfreithiwr ac nid ieithydd- wr yn unig a rhaid ystyried y cyfreithiau i gyd ac nid y Llyfr Du ar ei ben ei hun, rhag dywedyd pethau fel hyn, er enghraifft, eyllt occurs only in the expression mab e.' Mae'n rhywyr cael rhestr o eiriau'r eyf- reithiau Cymreig a'u hystyron, a da gennym weled fod y gwaith wedi ei gychwyn. Carem weled rhestr gyflawnach nag eiddo Mr. Lewis, a drwg gennym fod ei anghywirdeb yn gyfryw nad allwn o'i herwydd ddibynnu ar y llyfr. Prifysgol Lerpwl. GWILYY P. JONES. I
O'R BALA.I
O'R BALA. I Jerusalem rymru. I CWEIR O'R DIWHDD.—Er fod y Bala Press wedi curo cewri'r bel o bob cwrr o'r byd bron, yr oedd eu trech hwythau yn llechu'n agosach atynt nag y tybient. Daeth bechgyn Dol- gellau yma, ddydd Sadwrn, ac ynghanol glaw a baw na fu'r fath beth, enillasant y dorch gyda dwy ael yn erbyn un. BYWIOWGRWYDD LLENYDDOL.-N os Fawrth ddiweddaf, cafwyd hwyl fawr mewn cyfarfod llenyddol yng nghapel yr Annibyn- wyr. Cadeiriwyd He arweiniwyd yn fedrus gan y Parch. T. T. Phillips beirniadwvd y canu gan y Proff. Richard Morris, M.A.,B.D., a hynny gyda donioldeb mawr cloriannwyd yr adroddwyr gan y Parch. Tom Evans, I M.A.,B.D., ac o ddilyn ei awgrymiadau beirn- iadol, dylai'r ymgeiswyr fod yn well 'adrodd- wyr nag erioed o hyn allan. Prif dpstyn y I cyfarfod oedd awdl ar Y Diwrnod Golchi ac yn naturiol ddigon, cipiwyd y wobr a'r anrhydedd gan un o'r rhyw sydd yn gwybod trwy brofiad am drafferth a helbul y diwrnod yslotlyd hwnnw. Ynghanol rhwysg ac ym- fflamychiadau eisteddfodol, cadeiriwyd Miss Jennie Ellis, Mount Street, yn ol trefn fanylaf Brain a Thffdd Ynys Prydain. Oedd, yr oedd yno hwyl anghyffredin. Heblaw hyn, mae amryw gyfa.rfodydd tebyg i fod o hyn i ddiwedd Mawrth yn yr ardaloedd cvlchynol yma sef Llandderfel, Talybont, Rhos y gwaliau, a Chapel Mawr y Bala: nid un o'r ardaloedd cylchynol yw'r Capel Mawr chwaith ond fel yna y daeth hi. 0 ie, mae Eisteddfod i fod gan yr Eglwyswyr yn Llanuwchllyn ddydd LIun y Pasg, lie y rhoddir cadair dderw gerfiedig, a theirpunt o arian yn wo br, gan Syr Watkin, i'r bardd a gano oreu ddarn o farddoniaeth ar destyn da. DYDDIATT 0 WANWYN.—Er nad yw'r ped- werydd ar ddeg wedi cyrraedd, mae hi wedi bod yn braf iawn yma yr wythnos ddiweddaf, ac mae'r adar yn paru, y fronfraith yn- canu, rhai wyn bach yn Ilamu, y ddaear yn glasu, y coed yn blaendarddu, a'r claf yntau'n hybu y dyddiau hyn.
Advertising
Yr Ail Ganrif: RHAI GWERST ODDTWRTH YCANMLWYDDIANT Atodiad i'r Anerchiad o Gadair y Gvmanfa Gyffredinol Drefnewydd; 1912. GAN JOHN mJGHrS, liveroooS ,f PP is SW LT. I Cyhoeddedig gan HUGH FV?$ A? rrfRIO'l I 356-8 Stanley Rd., Hv?rpo?!. LIVERPOOL THE S h aftes b u ry, ffe f Mount Pleasant About 4 mins. walk from lame st & Central Stations A First-class Temperanr Hotel, moderate charges. Tele. "Shaftesbury Hotel, L'pool." 'Phone: 311,82 MORRIS EVAN'S' HOUSEHOLD OIL. The never-foilinq Remedy FOR Rheumatism, Sciatica, Lumbago Burns Scalds, Cuts, Bruises êc ALWAYS HANDY IN THE HOME ITS CURiTIVt POWERS ARE WONDERFUL Get a Bottle at once from your Grocer or Chemir Price I I id. e 2/6 Or direct from- MORRIS EVANS.& Co., THE MANUFACTORY, FESTINIOG. N. WALES, Yn awr yn Barod. COFIANT THOMAS GEE, — GAN THOMAS GWYNN JONES. Cyrfnwysa y cyfrol 650 o dudalenau ynghyd ag amryw ddarluniau. Pris wedi ei rwymo mewn llian hardd, 6/- Cyhoeddedig gan GEE a'i FAB. C-vf., Dinbych. MOORWY U PRIODI BALLS. Modrwyau Priodas o 7/6 i 60/ Hanner dwsin o lwyau golchiad gwyn goreu i bob prynwr modrw y YSTORDY BALL AM FODRWY BRIODAS LWCUS. 33 LONDON ROAD Cerdyn y bys a'r maint yn rhad drwy'r post. If you want The most Comprehensive POLICIES AID THE BEST TERMS, write for particulars to I write for partioulars to The Gresham LIFE, FIRE, AND ACCIDENT Insurance Offices. Head Office: SSI. Mildreds House4 Poultry, LONDON. E.C. Branch Office: Gl4Exchange 8' 1 d. LIVERPOOL. I JAMES ft, SCOTT. General Manager, J XSTOP ONE MOMENT V Oh, Dear Doctor Must My Darling Die ? There is very little hope, but try Tudor Williams' PATENT Balsam of Honey, WHAT IT IS t Tudor Williams' Patent Balsam of Honey Is an essence of the purest and most effica- cious herbs, gathered on the Welsh Hills and Valleys in the proper season, when their vii tues are in full perfection, and <)mbined with Pure Welsh Honey. All the ingredients are perfectly pure. WHAT IT DOES Tudor Williams' Paten Balsam of Honey Cures Coughs, Colds, Bronchitis, Aafchtn Whooping Cough, Croup, and all disorders o the Throat, Chest, and Lungs. Wonderfu Cure of Children's Coughs after Measles. It is invaluable to weak-cheated men, delicate women and children. It suoeoeds where all other remedies fail. Sold by all Chemists and Stores in 1/ 2/6, and 4/6 bottles; o* direct from Proprietor for 1/3, 2/9, 5 Great saving in purchasing the large size bottles. WHAT IT HAS DONE FOR OTHERS A Stipendiary and Magistrate in the County of Glamorgan remarks I feel it my duty to inform you that I have been using your Tudor Williams' Balsam of Honey in my family, which is a large one, for many years, and have proved its great value, having used nothing else for Cough during Measles, Whooping Cough and Bronchitis, and can highly recommend it to all parents for suofe complaints." YOU NEED NOF SUFFER Disease is a sin, inasmuch that, if you act rightly, at the right time, it can, to a great extent, be avoided. Here is the preventative. The first moment you start with Sore Throak, taka a dose of Tudor Williams' Patent Balsam of Honey. It has saved thousands; it will save ypu. It is prepared by a fully qualified ohemist, and is, by virtue of its composition, eminently adapted for all oases of Coughs, Co Ida, Bronohitis, Asthma, etc., it exercises a die* tinot influence upon the mucous lining of the throat, windpipe, and small air vessels, so that nothing but warmed pure air passes into the lungs. THE CHILDREN LIKE IT It is the product of the Honeycomb, chemi- oally treated to get the best results. THEY ASK FOR IT. So different from most Medicines. Nice to take Cures Quiokly t For vocalists and public speakers it has no equal, it makes the voice as clear as a bell. Inventor: D. TUDOR WILLIAMS, R.S.D.L Manufacturer i TUDOR WILLIAMS, M.R.P.S., A.S.Apth< Analytical and Consulting Chemist and Druggist by Examination. MEDICAL HALL, ABERDARE, WALES WHOLESALE AGENTS Messrs. Robert Davies 6 Co., Grocers Grayson Street, Liverpoo Messrs: Evans, Sons, Lescher 0 Webb Wholesale Druggists, Hanover St Liverpool Messrs John Thompson G Co.. II Wholesale Druggst., 58 Hanover St4 Upoo'? .?  Property.. I fl(/! UMBRELLAS.  Railway, Tramway, Police I.  ? Beautiul Umbrellas & Sunshades, 1 ?it?W ?' ?' ?' upwards. Walking l.ø Sticks 2d upwards. These are good JlJl knock-about umbrellas. :s Northern Umbrella Depot 28a Bold St. (upstairs), few doors from Church _8t ——■ ■— n mm YR IAITH GYMRAEG: El HORGRAFF A'I CHYSTRAWEN. D. Tecwyn Evans, B.A. Nid oes ei hafal i bawb awyddus I ddysga siarad ac ysgrifennu Cymraeg yn gywir, Wele ei gynnwys I-ORGRAFF A CHYSTRAWEN. I. Rhaglith. II. Dyblu' Cydseiniaid. III. H," "Ff," a Chydseiniaid Ereill. IV. Ai-Ei Au-Eu Ae A-U E- Y," etc V. Y Blaenddodiad Di- Dy- An- VI. Yn." VII. Rhai Ffurfiau a Gwaliau Cyffredin. VIII. Eto (parhad). IX. Y Rhagenwau Perthynasol (Relative Pronouns). X. Y Modd Dibynnol (Subjunctive Mood). XI. Berf-Enwau (Verb- Nouns). XII. Brawddegau Syml a Chymysg. XIII. Y Ferf a'r Gweithredydd (Verb and Subject). XIV. Rhyw (Gender). XV. Acen a Phwyslaia. XVI. Nodion. 2-CYMRAEG Y BIBL. 1. OrgraS. II. Cystrawen. III. Ffurflau Anghyffredin 3 -GEIRFA. Pris mewn Llian, Is. 6ch. Hugh Evans a'i Feibion, SwyddfaV Brvthon.'