Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
0 Chwarel a Ghlogwyn. I
0 Chwarel a Ghlogwyn. I Sef opDdyffrya Nantlle. I "n CAN YSBRYD GLASYNYS. I Eisteddfod lau, y Dyrchafael, Tal y Sarn. CYFYNGWYD hi eleni yn ddefnyddiau un cyfarfod, am 6 ar gloch, yn y Neuadd Gynnull, a llannwyd honno bob cilfach a glan cyn pen yr awr. Anelodd y pwyllgor at ddwy dalent yn unig, sef dawn canu ac arcithio, gan anwybyddu'n Ilwyr wyrllên ac awen. Ni siom- wyd neb trwy'r newid, a mwynhawyd teirawr a mwy o geinion y celfau cain sy'n nodweddu cymaint ar fywyd gwerin Cymru. Yr oedd y delyn yma mewn He amlwg, vn nwylo celf- ydd Telynores Gwyngyll, Môn, a llifai'r miw- sig ohoni nes gyrru ton o hwyl drosom. Ar y llwyfan eisteddai Mr. D. J. Williams, M.Inst.M.M., Caernarfon—efe'n gadeirydd yr Wyl, ac yn rhoi araith a min ami, daniodd bawb a'i clybu. Mr. Norman McLeod, A.R.C.M., Pwllheli, yn mesur y cantorion fawr a bach, a Mr. J. H. Jones (Gol Y BRYTHON), yn chwynnu'r adroddwyr Mr. W. J. Griffith, Dorothea, yrrai'r wyl yn ei blaen Mr. J. Jones-Owen fel cyfeilydd a'r Brodyr Francis yn ganwyr peril nil ion. -Ysgrifennydd yr Eis- teddfod, Mr. O. Llew Owain, biau'r clod am y graen a'r llwydd fu arni, gan iddo weithio heb flino i gyrraedd hynny. Dyma sut y bu, wedi cael cainc ar y delyn gan y delynorjs :—Canu gyda'r delyn, i rai dan 14: Annie Wood Griffith, Pen y groes. Yr ail unawd Rd. Williams, Pen y groes. Adrodd dan 18 Dwed dy farn Annie Wood Griffith. Canu penhillion, dan 18: 1, Morris Peris Jones, Nant Peris. Canu penhillion gan y ddeufrawd Francis, nes siglo'r dorf o gwr i gwr a hwythau'n rholiau braf yn ail-ganu mewn hwyl fawr. Can-ystum, Fy Merlyp (gini Me r l y r, (giiii a thlws arian), Parti Pisga, dan law W. Parry yn trechu tri arall. Prif adroddiad, Ymson Glyn Dwr ( £ 1 Is. Od.) yn cael ei hennill wedi torch galed gan Lisi Jones, Nantlle Pedwarawd offerynol B. H. Jones a'i barti o Gyrn Arian, Nantlle yn cael y wobr. Cainc ar y delyn eto, oedd fel balm i ysbryd dyn. Prif unawd (25/-) R. Radford Jones yn rhagori. Canu penhillion gan v Brodyr Fran- cis eto, nes trydanu'r dorf, a hwythau mewn afiaith yn canu eilwaith. Canu penhillion pto, i rai dros 18 oed, 10/6 a thlws arian Jennie Parry, Pen y groes. Cystadleuaeth gorawl ar y don Soar, dau gini a chwpan arian narcld pedwar parti yn ymgeisio, ac vr nghanol canu gwych yn cael ei hennill yn anrhydeddus gan Barti G. J. Roberts, y bari- ton o Dalysam. BRTTH-NODION. Cafodd y ddau feimiad goflaid o waith, a dangosasant ddeheurwydd a medr i drafod y canghennau a gynrychiolent. Sylwadau gwerth eu cofio gafwyd gan y Profieswr o Bwllholi, a rhoddodd ei fys ar y goreuon yn rhwydd a didrafEerth, ac heblaw'r gwersi ddysgai, cawsom ganddo lawer o eiriau oedd yn goglais y galon nes peri llawer o ddifyrrwch Gwnaeth Gol. Y BRYTHON ei waith yn fedrus a diymhongar, gan droi'r goleu ar ei sylwadau, ac aid arno'i hun. Danghosodd gryfder a gwendid yr adroddwyr, gan roi patrwm i'r adroddwyr sut i gyrraedd Rafon uwch. Amheuthyn fu ei wrando yn tra- ddodi'r feirniadaeth mewn iaith loew, ac yn ei chrynhoi i fesur bach pert, ac nid amgylchu mor a mynydd yn ol arfer rhai. Prawf caled ar fedr areithvddol oedd y prif ddernyn, sef Ymson Glyn Dwr," a chawsom y teip goreu o'n hadroddwyr yn y ddau oedd ar y llwyfan. Gwyr y ddau yn dda sut i drafod eu darn, a sut i drin cynulleidfa. Gwnaeth y ddwy ferch dan ddeunaw eu rhan yn oclidog ar yr ail ddernyn, end nid oedd y detholiad o'r dernyn yn hapus y tro hwn. Darn heb lawer o ddim ynddo, ac yng nghyrr- aedd pob math ar adroddwyr. Cafodd y canu hefo'r delyn fwy o afael ar y dyrfa na dim gafwyd heno. Canai'r d deu- frawd Francis o Faladeulyn yn odidog. Plethai'r ddau gywyddau, englynion, a phen- hillion fel dau beiriant, gan arbenigo pob sill a gair mewn Cymraeg llydan, iach. Yr oedd y gynulleidfa fel toes tan eu dwylo, a hwythau mewn afiaeth Gymreig yn eu tylino fel y mynnent. Canwr pert a deheig yw'r llanc ieuanc o Nant Peris, sef Morus Peris Jones. GaH ganu I a'i enau, ei lygaid a'i wyneb, a hynny mewn llais meddal a melodaidd. Un o'r rhai melys- af hefyd yw Annie 'Wood Griffith, Pen y groes, hithau yn gallu hoelio dust ei gwrandawyr, a hawdd oedd deall a chlywed pob sillaf o'i chan ac fel y sylwodd y beirniad, yr oedd ei llygaid a'i llais yn cyd-fynegi drwy'r gan. Unawd wyr o'r radd flaenaf ddaeth i'r llwyfan bob tro, llais praft a grymus sydd gan R. Williams y saer o Ben y groes, ac asiodd bob adran o'i gan mor ddeheig ag yr asia risiau neu ddresal. Daw yn un o'r rhai perycla toe. Radford Jones o Gaernarfon gafodd y prif unawd hen lwyfanwr ffodus, ac yn ganwr celfydd a chain. Yr oedd yno un arall yn glos ar ei warthaf, ond y fo cafodd hi heno, a hynry am iddo liwio'i gan yn well. Can- ystum go wan oedd yma. Rhagorodd Pisga yn Ilyfn, a phob un o'r ewmni del yr' Uawio chwip fel hen ddreifar gwlad. Yr oedd yr olwg arnynt yn creu gwen a gwres drwy'r dyrfa. Canwyd y don Soar yn felys gan bedwar o gorau, ond trechodd G.J.R. a'i barti unwaith eto, ac i'w ran ef daeth y gwpan hardd. Un ffodus yw ef am barti graenus, ac un anodd ei drechu. Cadwodd W. J.G. yr arweinydd y dyrfa frwd mewn cywair a thymer dda, a thipyn o gamp oedd hynny mown lie mor glos. Mwynhawyd y Delynores gennym bob tro, a chafodd glap a chymeradwyaeth am ei detholion. Diolch i'r Pwyllgor am y wIedd, ac ram helaethrwydd y ddarpariaeth. Melys, moes mwy. Y DDEUFRAWD O DALYSARN.—Sef meib- ion Mr. a Mrs. Dd. Jones, Ty Capel, Talysarn. Trechodd y ddau mewn arholiad ysgrifenedig ynglyn ag ysgolion Sul Manceinion T. D. Jones ar uchaf v rhestr i rai tros 21, a D. Arthur Jones yr un safle dan 21. Dau fach- gen glan eu moes, ac yn dal felly er troi yng nghanol crochanau duon Manceinion. BEIRDD GWERIN Eirio-NL, sef llyfr newydd Cybi.—Cymwynas fawr yw hon o eiddo'r cyfaill Cybi. Ceir ynddi fanylion am feirdd o bob gradd fu a'u trigias yng nghwmwd Eifion. Bydd ei gael yn drysor i'ch llyfrgell. Rhydd sylw i feirdd bach a mawr ein Dyffryn ninnau, hyd heddyw. Y mae yn dda ei rwymiad, ei lythyren yn glir, a'i gynnwys yn werthfawr. Gellir ei gael am swllt, neu 1/6, ym maelfa Mallt Williams ym Mhen y groes. Y mae mynd da arno. CYNGERDD ELUSEN.—Yng Ngharmel yi. cynhelid, nos Sadwrn, yn absenoldeb Dr H. Jones-Roberts, Pen y groes. Llannwyd y gadair gan Mr. Rd. Jones, Ty Fry, ac arwein- iwyd gan Lhw Deulyn. Cymerwyd rhan mewn canu gan Misses H. Hughes-Jones, Pen y groes Jennie B. Williams, Carmel Kate Lloyd-Jones, Cilgwyn Mr. G. J. Rob- erts, Tal y sarn Parti plant Pisga, dan ar- weiniad W. Parry, ynghyda Chdr Carmel, dan fatwn Pencerdd Llifon. Dadleuwyd gan Miss Mary A. Roberts, a W. J. Owen, Cesarea, ac hefyd gan Miss Kate Williams a J. Thomas, Carmel. Adroddwyd gan yr arweinydd a chyfeiliwyd gan Bencerdd Llifon. Cafwyd pedwarawd hefyd o Garmel, i ganu ddwy- waith. Bu mynd a hwyl ar amryw bethau yno, a chafwyd cynhulliad da. Rhoed yr elw ym mhoced Mr. J. J. Jones, Dolifau, gyfarfu a damwain fisoedd yn 01. Gollyngodd y Dr. rodd dailwng a chaed £2 gan R. Hughes, Carmel.
Advertising
Athrofci Aberystwyth (UN O'B COLBOAU YM VFAACRRSAOCI CritBo Prifathraw -T. F. ROBERTS, M.A., LL.D DECHREUA'R Tymoi nesaf ar Ddydd Mawrth, Hydref laf, 1913. Parotoir Cymra 7* al gyfor Arholiadau Prifyggsl CYMM. Cynhygii anuryv o yagoloriaethau (rhal a honynt yn gyfyngedig i Gymry) y flwyddyn hon. Cyme* yi arholiad le yn Aberygtwylh air y 16eg o Fis Medi, 1913. Am fanylion pellaoh, ymofynev ii- J. at DA VIES, M.A.. Oofrtuirydd. BARDDON1AETH GORONWY OWEN. Chweched Argraffiad. Gyda Bywgraffiad byrr gan Pedrog a Llyfrbryf. Amlen, Is Wedi ei rwymo ynghyda'r Llythyrau, mewn Ilian, 28. 6ch. HUGH EVANS & SONS, 3õ6-8a Stanley Road Liverpool Telephone Royal 1157 Established 18 t ROBERT ROBERTS 1 ESTATE AGENT, 33 Neiherfield Road South, Has Property to Let In various parts of the own. Mortgagee arranged. Valuations made Established 1884 'Phones 205 Sootle —— 547 T. WOOSNAM ROBERTS, F.A.I., Estate Agent and Valuer, Rootle Estate Office, Practical, Prompt and Reliable Management of all Classes of Real Estate. 52 STANLEY ROAD. BOOTLE, (2 doors from Bedford Road). Telegrams: "WOOSNAM, BOOTLB Telephone No. 7909. J. LEWIS JONES, F,STATI 4,GEN f & VALUER, 60 Victoria St., Liverpool. Properties carefully managed. Rents per- sonally collected. Purchases and Sales ne- gotiated. Mortgages arranged and Insurance. effected. THOMAS a JONES, ESTATE AGENTS VALUERS. IMVBSTMBMT BVILDIBOS. 67 Lord Street, Liverpool. Telephone No. —3868JBank. Properties Bought and Sold. Mortgagee arranged. Valuations made. Rents collected TEL. 28 7 AJTHBIJ). ESTABLISHED 1872. Stephen Roberts & Son, ESTATE AGENTS A VALUERS. 137 Everton Road, Liverpool. Properties carefully managed. Rents per aonally Collected. Purchases and Sales negotiated. Mortgages arranged and SB aurances affected. Henry Jones, ESTATE AGENT, VALUER &*PROPERTY AUCTIONEER, 3 Lord Street, Liverpool Tm BüTI 4084. Excellent Building Land for Sale in the Vale of Olwyd. Lewis & Bromley Edwards. ESTATE AGENTSi 102 MlrEdale Rd. Liverpool Tel. 1840 Royal 0. JONES WILLIAMS, F.A.I., ESTATE AGENT & VALUER 17 Boundary Place, Moss St. Liverpool. Est. 1885. Telephone 567 Royal. Telephone 8586 Ba nk JONES S HUGHES, ESTATE AGENTS, 13 Whitechapel, Liverpool PROPERTIES CAREFULLY MANAGED Rents Collected. R. E. HUGHEfe, Estate Agent,USurveyor 49 Valuer, Charing Cross, Birkenhead. Telephone No.-56 B'head. Has Houses to Let and for Sale in various parts of the Town and out distriots Also Land to be Sold for Building purposes. Advances made to Bnilders. Estates viis out. Rents Collected, and Property carefully managed. D. GRIFFITHS & SON, 221 Breck Road and 9 Moss St., Liverpool PIANOS AND ORGÁNS from By/allthe 8/ PER leading — sin MONTH makers. TELEPHONE -456 Anfle ¡d LADIES BLANCH4RD PillS- ArenmrivaUed fot &U InogahritiM. &0 the  afford relief and never taU to ?eviSe?.? THOY gt[Per-do Pennyroy?, PU Oochia, Btt?p? & BANC"AIlD'S are tbe best of all Pill for Woa.. n 111 ?T'.? by BOOM' BrMc? T??. !lranobes,  Obemists. or poet tren ?m. price, from L ESHEjMAHTYM._Lte. chemists,?!Dt< Btoni?ne. Londo r.1r HARRY EVANS, Conductor, Adjudicator, Organist Teacher of Singirig. 3 ft Princes Avsaue, Q. W. HUGHES,Q. & L.T.S.c (Arweinydd v Canu yng NghaPM M.C. Primes Road)- Arweinydd Cymanfaoedd Canu, Beirniad, ac Arholwr. Parotoir I mgeiswyr at Dystysgrifau uwehat Coleg y Solffa, Hen Nodiant a solffa, 70 KINGSLEY ROAD LERP" WILLIE REES. Tenor Vocalist & Choirmaster. Winner of Tenor Solo at New Brighton Tower Eisteddfod, 1913; also winner of 38 champion solos, and over 100 other prizes. Terms for Festivals, Concerts and Eisteddfodau. Apply at 44 ASH GROVE, SHOTTON, CHESTER Madame Gladys Williams, PROFESSOR of ELOCUTION, Deportment, Gesture, Voice Culture, Defects of Speech, &c. ADJUDICATOR lead'Dg Eisteddfodau, including Royal National. Bangor, 1914. ENTERTAINER principal Welsh & English Concerts. 35 Hamilton Square. Birkenhead Madame Humphreys Lees (Soprano), Frank Nicholson (Baritone), Prize Duettists at Corwen, Colwyn Bay, Liver- pool, Rhyl, Rhos, and other Eisteddfodau, are open for engagements. Terms, apply, Madam LEES, 6 Mayfeld Terrace, Mountfields, Shrewsbury. FRANK NICHOLSON, Gwespyr, Mostyn, N. Wales P. Lloyd Jones FUNERAL DIRECTOR, 364Stonley Road, L'pool. TELEPHONE—261 BOOTLE. TELEPHONE—575 Anfield. J. T. JONES, Funeral Undertaker, EVERTON, LIVERPOOL. Funerals personally arranged to all parts. Telephon&-215 Old Swan." 16 Whitiand Rd., near Shell Rd., Fairfield. R. W. EVANS Funeral and Wedding Director, (Agent for Thomas Porter & Sons, Ltd.). All orders personally attended to throughout at moderate charges. Highest testimonials can be seen. NO PRELIMINARY; FEES MONEY LENT PRIVATELY In large or small sums (not less than riOi ON BORROWER'S OWN PROMISSORY NOTB ESTABLISHED FORTY-THREE YEARS and now I d' UPWARDS OF A80,000 A NUALLY. For Prospectus and Terms apply to utORGE PAYNE & SONS 3 CRESCENT ROAD, RHYL, AND 16 SCHOOL LANE, LIVERPOOL Attendance every Thursday afternoon at 15 KING STRBJET, CHESTER. PALAIS DE LUXE, LIME ST. LIVERPOOL. LLUNIAU BYW SYMUDOL OitWBethiiS) dyddorol, to adeiladol M YN BARHAOL. 0 2.0 hyd 10..30 bob diwrnod o'r wythnos. Oeaweh pan y mynnoch, ac arhovwoh cyhyd ag y dymunoch T. yn rhad heb dal rhwng 4 a 6 yn yr Orehettr Stalls, Pit Stalls, a'r Dress Circle. Mynediad. I a 6cb RESENTATION.
Trem I.-Y Gweinidog. I
Trem I.-Y Gweinidog. I Ac ar Weinidog yr Efengyl y mae'r Drych y tro hwn. Beth bynnag all fod barn neb amdano, y mae'n rhy amlwg ym mywyd cy- hoeddus Cymru i'w anwybyddu rhaid dy- wedyd rhywbeth amdano, a rhoi rhyw farn arno. I rai, yn ddiau, y mae'n ddirmygedig, a bydd golwg ar ei got. ddu a'i gadach gwddw gwyn yn peri iddynt wenu gwawd. Nid an- fynych, yn enwedig mewn tren, y ca nifer o ddynion yn troi'n llys barn arno, yn trafod ei achos yn ddiseremoni, ac yn ei gyhoeddi'n euog o bopeth gwael-mewn gwirionedd, y creadur dylaf, mwyaf diegwyddor, a'r lleia'i angen o bob creadur deudroed a gerdd y ddaear. Digwyddasom fod yn dyst o beth fel hyn fwy nag unwaith yn ddiweddar. Eto, i fod yn hollol deg, rid oedd pob un o'r gvryddfodolion yn cydweled a'r dyfarniad. Ceid rhywun bob tro'n ceisio cadw'r pregethwr yn iyw, ac yn crafu ymennydd amrywbrawf nad oedd, o leiaf, yn waeth o lawer na phobl ereill. Gwelsom ambell bregethwr fuasai'n amddiffyn ei hun yn bur effeithiol. Ond byddwn n'i'n teimlo bob amser mai go beryglus i ddyn cryf yw dadlu, rhag iddo golli ei dymer a phwy wyr pa ddefnydd a wnai o'i nerth ar ei wrthwynebwyr ? Buasai ar ben arno pe'i dygid o flaen y fainc ynadol Modd bynnag, trwy ymgrynhoi i'r gongl, a bod yn ddistaw, clywsom yn ddiweddar farnedigaethau trym- ion yn cael eu bwrw ar Woinidog yr Efengyl. Cai gyflog uchel am wneud dim. Cai y bwyd goreu o bawb. Llyncai wyau yn rheibus a'r wyau a ddigwyddent ddianc i'w deor, fe fynnai'r cywion ddeuai ohonynt. Gan hynny, pa ryfedd ei fod, yn gyffredin, mor flonhegog ? Ar ryw olwg, yr oedd yn ddifyr i wrando barn debyg i hynyna am bregethwyr. Ar achlysuron o'r fath, y mae'r teimlad o humour yn werthfawr iawn. Un tro, beth bynnag, deallasom mai un rheswm am fod presonoldeb pregethwr yn annymunol oedd fod y dynion ieuainc—Saeson ooddynt-yii chwarae cardiau, ac yn chwarae arian yr un pryd.
Trem II.-Gweinidog Pentref…
Trem II.-Gweinidog Pen- tref a Chwm. Gwelsom liaws o enghreifftiau nodedig yn ddiweddar o waith Gweinidog yr Efengyl mewn parthau gwledig yng Nghymru ac mae meddwl amdano fel y mae yno, a'i ddal ar 7 gyfer y farn y tynnid ef tani gan y bochgyn mewn tren, yn peri inni fyfyr difrif. Mae dyled Cymru i'w gweinidogioii Ymneilltuol mewn pentrefi a chymoedd gwledig yn annhraethol. Gwyddom am rai fu yn yr un ardaloedd am chwarter canrif a rhagor. Bychan fu cyflog amryw ohonynt, ac i rai bu byw a chadw teulu yn galedwaith. Dech- reuodd nifer eu gwaith cyn i fanteision addysg presennol Cymru ddod i'w cyrraedd. Ond yr oeddynt yn ddynion nv-ddylgar, a chafodd rhai, trwy aberth rhywrai, addysg yng ngholegau Lloegr. Da gennym feddwl fod eto'n fyw restr go faith o ddynion felly. Buont yn foddion i sefydlu oglwysi, adeiladu addoldai, a chrefyddoli ardaloedd. Safasant dros ryddid gwladol a chrefyddol, gan ddiodd- ef gwg a sen ac erledigaeth yn ami. Beiddias- ant gondemnio arferion drwg a gormes hyd yn oed ar draul tramgwyddo rhai o'u haelodau a u swyddogion dylanwadol eu hunain. Gwelsant gyfnodau cyfyng ar amgylchiadau. Gwelodd rhai ohonynt gwerylon rhwng brodyr, ac eglwysi'n cael eu cythryblu gan y cythreuliaid y soniai Williams o'r Wern amdanynt—Cythraul Canu, Cythraul Dewis Kiaonoriaid, a Uhyfhraul Goscd Seti-y cyth- reuliaid mwyaf hunanol a didalent a welodd iteb erioed Weithiau caent eu gormesu gan feistri tir Toriaidd ac Eglwysig ac nid an- fynych gan waith enwadau ereill yn eiddigeddu wrth eu llwydd, a chodi addoldai yn eu hymyl, modd y gellid hudo aelodau oddiarnynt. Gwelsant gyfnewidiadau mewn meddwl ac arferion, a bu dda wrth eu pwyll a'u doethineb i symud gyda'r newydd, heb golli'r hyn oedd dda, o'r hen. Sawl chwiw a chwarae ac adloniant a ddaeth dros y boblogaeth yn eu hamser, o dro i dro, y bu dda wrth eu craff- ter, eu medr, a'u mwyneidd-dra, i arwain bobl ieuainc trwyddynt yn ddiogel, a chadw'r hen bobl rhag ystrancio ? Nid ychydig ohonynt fu cystal a chyfreithiwr mewn ardal, ac yn. well o gymaint ag iddynt barlysu Haw tra- chvrant anghynawn oddiar hawl y diniwed, a fchynnu Uawer teulu'n rhydd-arn ddirn. Bu un o'r cyfryw'n ddigon dewr i osod ei ofn ar orthrymwr y tlawd, a fynnai droi gweddw o'i thy. Aeth gweinidog Ymneilltuol i'r ty hwnnw, pryd y dechreuodd y bwriwr allan ei fygwth a'i f-fon ond yn fuan yr oedd y ffon yng ngafaely pregethwr, ac ar eiholygorth- rymwr Budda i'r gwr mawr hwnnw gael mynd ymaith, ac ni phasiodd y gweinidog o hynny allan heb gyffwrdd ei het iddo. Yn wir, braidd na chredwn fod peth fel hyn, ar dro, yn "efengylaidd ac y dylai rhai abl i'w wneuthur—fel y gweinidog hwnnw, Pedr Hir, a ninnaa--ei arfer. Ond ni ddeuwn i ben i nodi'r gwaith a wnaed, ac a wneir, gan Weinidog yr Efengyl mewn Ilawer rhanbarth gwledig. Wrth gwrs, maent yn pregethu'r Efengyl, yn dwyn t6 ar ol to o ieuenctyd i fyny mewn gwybodaeth grefyddol, ac yn barod at bob achos o drallod y gelwir hwynt ato. Yn awr, mae'r dynion hyn-a wnant eu gwaith ymhell o olwg y cyhoedd mawr—yn golofnau tan fywyd a llwyddiant uchaf y genedl. Nid ydynt i gyd o'r ddawn boblogaidd, ac yn cael eu galw i gyfarfodydd cyhoeddus mawrion. Y maent yn ddynion sy'n rhoi eu goreu i'w cylch, er hynny. A mentrwn ddwevd fod Gweinidog yr Efengyl, mewn pentref achwm, sydd wedi bod, am flynyddoedd meithion, yn dyst ffyddlon i wirionedd a chyflawnder, moes a chrefydd, a'i gymeriad purwyn yn esampl i'w ganlynwyr ac yn her i'w elynion, mae'r gwr hwnnw'n anfeidrol uwchlaw ei ddiystyru, nac i nifer o fechgyn ysgafnben mewn tren chwarae cardiau dâflu dirmve arno.
Trem III.—Gweinidog aI .Chyflog…
Trem III.—Gweinidog a I Chyflog Byw. Beth am ddilynwyr y dosbarth o weini- I dogion Cymreig y cyfeiriwyd atynt eisoes ? I A oes eu hangen ? A yw'r etifeddiaeth a" adawodd y tadau Ymneilltuol i'w plant yn werth ei chadw ? Mae arwyddion yng Nghymru grefyddol heddyw o'r gred fod Ym- neilltuaeth yn werth ei chadw, a'i gweinidog- aeth yn werth ei chefnogi. Mae ein golwg yn arbennig ar yr eglwysi gweiniaid, a'r weini- dogaeth mewn lleoedd gwledig. Bydd angen Gweinidog yr Efengyl eto fel cynt. Beth bynnag a wna Dadgysylltiad yr Eglwys Wladol yng Nghymru, ni ddilea rai gwahan- iaethau pwysig rhwng yr Eglwys ac Ymneill- tuaeth. Erys y gwahaniaeth offeiriadol a defodol heb ei gyffwrdd, ac fe all fynd yn fwy. mown llawer man. Bydd i ysbryd y Cysyllt- iad fyw yn hir wedi i'r ffurf wladwriaethol ddiflannu. Bydd eisieu'r gweinidog Ym- neilltuol ym nihentrefi a chymoedd Cymru i gadw meddiant o'r safle a enillwydiGrefydd Rydd a Phrotestanaidd, a dwyn tystiolaeth i egwvddorion rhyddid gwladol a chrefyddol. Bydd eioisieu i gyfarfod dadblygiadau new- yddion mewn cymdeithas ar y naill law, i gymhwyso egwyddorion ac ysbryd Crist- nogaeth at amgylchiadau bydol ac, ar y llaw arall, bydd ganddo i gadw'n ffyddlon i'r moesol a'r ysbrydol fel canolbwnc a hanfod crefydd ac eglwys i Grist: ac fe olyga hyn oil y gofynnir iddo feddu gwybodaeth o faterion cymdeithasol a pholiticaidd, yn gystal a chrefyddol. Bydd ei eisieu i ddiogelu'r oes sydd yn codi rhag mynd yn aberth i'r pleser y mae'n trachwantu amdano. Caiff y Bethel Bach gyfle rhagorol i feithrin chwaeth at wybodaeth grefyddol mewn ieuenctyd cyn yr elont ymaith i'r tren a'r lleoedd poblog. Pe chwilid egiwysi Lerpwl, credwn, at ei gilydd mai'r crefyddwr mwyaf awchus yw yr un a ddaeth yma o Gymru wleclig, a'i Feibl yn ei gist, fel trysor anhepgor. Mae llanw addysg, erbyn hyn, wedi Ilifo i'r pentrefi, yng nghil- fachau'r mynyddoedd, a rhaid fydd i'r gweinidog fod yn ysgolhaig yn gystal a phre- gethwr, a gwybod rhywbeth am y cyfeiliorn- adau marwol i'r grefydd Gristionogol sy'n ymnyddu fel seirff, hyd yn oed rhwng blodau addysg a diwylliant colegau'r Brifysgol. Bydd, fe fydd gofynion y Gweinidog gwledig yn fawr iawn o hyn ymlaen. Nid rhyfedd, gan hynny, fod mudiadau ar droed i gasglu trysorfeydd ar gyfer cynorthwyo gweinidog- aeth mewn eglwysi gweiniaid. Goddefer i ni, er engraifft, gyfeirio at ymdrech yr Anni- bynwyr Cymreig i gasglu Cronfa o £ 50,000 i'r amcan hwn. Gwelwn fod tua E12 000 eisoes mewn addewid. Y mae gan yr Annibynwyr Seisnig eu Cronfa hwy, a sicrhau bellach na fydd yr un gweinidog yn y wlad tan £100 y flwyddvn, nac mewn tref tan £140. Yn awr, os yw'r iai^ Gvmraeg o fantais i grefydd I Cymru, bydd mwy o angen cymorth i'r weini- dogaeth nag erioed. Mae gan bob myfyriwr ieuanc heddyw, sydd a'i wyneb ar y weini- dogaeth, hawl i ddymuno amgylchiadau dibryder iddo, modd y caffo ymroi yn fwy llwyr i'w waith. Mae'r eglwysi Annibynnol Seisnig sy'n awr yng Nghymru'n ddiogel o ran cyflog byw i ■weinidog ond mae'n wahanol iawn gyda golwg ar yr eglwysi Cymreig. Mae anfantais a pherygl yn eglwysi Cymreig bychain yn eglur ar unwaith temtir y dynion ieuainc goreu i fynd i eglwysi Seisnig, ac i raddol Seisnigeiddio'r eglwysi Cymreig. Gwell o lawer, ar bob cyfrif, fydd gwneud un ym- drech fawr fel hyn, na man-gasglu fyth a hefyd. Fe brawf yr Annibynwyr Cymreig, unwaith eto, faint o gydymdeimlad ac aberth sy'n eu crefydd, a maint y gwerth a roddant i ar waith Gweinidog yr Efengyl mewn cymoedd a phon trefi gwledig. Gall y cywrain weld achos cwyn yn erbyn Cronfa fel hon,o bosib] ond fe ddiflannai pob rhwystr o ffordd y neb a fedd dipyn o frawdgarweh, a gronyn o ffydd, mewn dynion-y gall, wedi'r cwbl, y bydd ar y ddaear ddynion, wedi i ni fynd ymaith, fyddant yn ddigon gonest a theg i ofalu hyd yn oed am Gronfa o £60,000 o