Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
EISTEDDFOD GADEIRIOL MON YN…
EISTEDDFOD GADEIRIOL MON YN LLANGEFNI. \YN OL DETtI MEIRION.] Yr Eisteddfod a rhai o'r bobl sy'n ei harwyddo. Eisteddfod Mon, a gynhaliwyd yn Llangefni, oedd cyrchfan miloedd Mon yLhmgwyn, ac nid ellid gwell disgrifiad o hanes Mon t'ore'r Llun- gwyn na geiriau can boblogaidd Yr Or nest: I ben tref y Sir 'roedd pobi Moil Yn mynd yn lluoedd difyr Ac wrth "i gilydd pawb yn son Am ornest Eisteddfodwyr. Bxi Mon yn enwog bob amser am ei sel Eisteddfodol, a'i nawdd i bopeth Cymreig. BelJach, ers wyth mlynedd, y mae Cymdeithas Eisteddfod Mon yn chwythu'r sel yn fflam, ac ni bu erioed well cyfrwag i ennyn a chadw diddordeb gwerin gwlad yn fyw mown llenyddiaeth a barddon- iaeth. Gwelir enwau gwreng a bonedd yn rhestr enwau noddwyr a thanysgrifwyr Eis- teddfod Mon o flwyddyn i flwyddyn. Yr Arglwydd Boston a'i rodd hael o JE21, a'i arctdwr a'i 1 Bendith i holl Siroedd Cymru fyddai iddynt efelychu au mam yn ffurfiad y Gymdeithas hon. Hawdd fyddai i Arfon a Meirion tlurHo Cymdeithas felly. Yn Arfon y mae eisoes amryw Eisteddfodau llwyddiannus pe ceid undeb rhyngddynt, a'r un fath ym Meirion. Gresyn na cheid yr unoliaeth geir ym Mon drwy'r Eisteddfodau hyn. Dyma'r beirniaid eleni Cerddorol, Mri Dan Price, Llundain a Wilfred Jones, Gwrecsam. Pe nil I ion, Dewi Mai o Feirion. Saindorf, Lieut. George Miller, Bandmaster Royal Marines. Barddoniaeth, Dyfed a Mr. T. H. Parry Williams, Rhyd-ddu. Rhydd- iaeth, Syr Edward Anwyl, M.A. J. H. Davies, y sw., M.A. yr Athro J. E. Lloyd, M.A. Thomas Pritchard, Llwydiarth Esgob Syr E. Vincent Evans yr Athro J. Morris Jones, M.A. Wm. Edwards, Hologwyn y Parch. H. Smyrna Jones, Llangefni; R. Mon Williams, Caergybi. Drama, O. M. Edwards, Ysw., M.A. Perfformio drama, Dr. J. Lloyd Williams, Bangor. Cyfieithu Ifor Williams, Ysw., M.A. James G. Will- iams, Ysw., M.A., Normal College. Adrodd, y Parch. James Jones, Bethesda. Celf, Geo. Cockram, Ysw., Llanbedr, Tal y bont J. Wickens, Ysw., Bangor JOB. Owen, Ysw., F.R.I.B.A., y Borth; Rd. Owen, Ysw. Bethesda P. Bellis, Ysw., Bangor Daniel Owen, Ysw., Llangefni Mrs. Nicholls Jones, Penrhos P. E. Jones, Ysw., Bar gor Mrs. Jones, PrysjOwain, Llaiinerch I- medd Mrs. Humphreys, y Borth Miss Hughes-Jones, Fron; Miss Dilys Roberts, Croesoswallt; G. W. Mathews, Ysw., B.A., Deganwy; R. Smart, Ysw., Normal College. Museum, G. W. Mathews, Ysw., E. Neil Baynes, Ysw., F.S.A. Telynores, Telynores Gwyngyll, Llan f-ir P.G. Datganwr Penhillion, Dewi Mai o F irion. Cyfeilyddion, Mr. Bryan Warhurst, Rhyl, Miss Defferd, Miss Gwladys Jones. Cymdeithas Eisteddfod Gadeiriol Mon :— Liywydd, E. J. Griffith, Ysw., A.S. Is- Lywyddion, Argl. Boston, Syr J. Pritchard Jones, Bar., Wm. Venmore, Ysw., J. R. Davies, Ysw., Y.H., H. R. Davies, Ysw., Y.H., S. J. Evans, rsw., M.A., J. Matthews, Ysw., Y.H., R. Mon Williams, Ysw. Cadeir- ydd y Pwyllgor, y Parch. 0. Kyffin Williams, M.A., Llangwyllog. Trysoryddion, R. J. Thomas, Ysw., Llundain, a T. Williams, Ysw., Y -H., Llannerch y medd. Golygydd y Gyfrol, J. S. Evans, Ysw,. M.A. Ysgrifennydd, O. Caerwyn Roberts. Y Pwyllgor Sirol Cad- eirydd, y Parch. O. Kyffin Williams, M.A., Llangwyllog Is-Gadeirydd, Mr. R. H. Will- iams, Llangefni. Swyddogion Lleol Cadeirydd, Mr. R. H. Williams, Bryn Derwen Is-Gadeirydd, Mr. 0. Trevor Williams, Glanaber Trysorydd, Mr. ,John Morris, L. C. & M. Bank. Ysgrifen- nydd, Mr. Hugh Pritchard. Pwyllgor Arian- nol a Gweithiol: cad., Mr. Walter O. Jones, B.A. is-gad., Mr. W. Hughes-Jones ysgr., Mr. Hugh Pritchard. Llenyddol: oad., Mr. S. J. Evans, M.A. is-gad., Mr. Richard Davies ysgr., Mr. E. 0. Jones. Cerddorol ad., Parch. Elwy ap Ivor, B.A. is-gad., Mr. R. H. Roberts ysg., Mr. Robert Will- iams. Celf cad., Dr. J. R. Prytherch is-gad., Mr. D. Taylor; ysg., Mr. R. Hum- phreys Lewis.
-y-.-..-J Wrtn droedio tuar…
-y- J Wrtn droedio tuar Orsedd. Erbyn inni gyrraedd Llangefni yr oedd y dref wedi ei haddurno yn brydferth, a gor- ymdaith y beirdd yn cychwyn am betryal y dref, yn swn miwsig Seindorf Llangefni, tan arweiniad Mr. Robert Williams. Wele drefn yr orymdaith, a'r drefn yr aed trwy weithred- iadau Gorsedd bore dydd Llun :—Swyddogion yr Orsedd Derwydd Gweinyddol, R. Mon Williams Caplan (dydd Llun), Parch. R. J. Edwards, (dydd Mawrth) Meilir Mon Telynores, Telynores Gwyngyll Datgeiniad wrth dant, Dewi Mai o Feirion Cludydd y Cledd, Owain Cybi; Cludydd y Corn Gwlad, Llywelyn Thomas Cofiadur, Llew Llwyd- iarth Rhingyll (dydd Llun), Richard Jones (dydd Mawrth), 0. Trevor Williams. Yr Or- ymdaith y Seindorf Aelodau'r Cyngor Dosbarth Dinesig; Ceidwaid y Cledd a'r Corn; y Delynores a'r Datgeiniad Swydd- ogion yr Orsedd a'r Beirdd Aelodau Pwyll- gorau'r Eisteddfod Athrawon a Phlant yr Ysgolion Elfennol; y Cyhoedd. Rhaglen bore dydd Llun Canu Corn Gwlad, Robert Owen Agor yr Orsedd, R. Mon Williams y Weddi, Rheithor y Plwyf; Cainc ar y delyn, Telynores Gwyngyll Arawd, Caer- wyn Canu Penhillion, Dewi Mai; Byr- Anerchiadau, y Beirdd Cainc ar y Delyn Telynore,, Gwyngyll. Y rhain anerchodd oddiar y Maen Llog Kittie Parry, loan Mon, Rhydfab, Myfyr Mon, Gwilym Owen, Deusant Mon, Glanfor, Ffynonfab, Llewellyn, R. Mon Williams a dyma ddau anerchiad i roi rhyw syniad am nodwedd y gweddill Ar hyd llwybr anrhydedd—y cerddwn Ac urddas i'n Gorsedd Er y clod, mae ffiach o'r cledd ,iie f e d d. Yn ofid i dangnefedd. Gwelaf yn awr y eawri--yina'ii Ilu Ger Maen Llog Llangefni Clywch, 0 feirdd, a coeliwch fi, Mae'n "Gronwy mwyn ger ein meini. —Meirionfab. Rhyw Ion gyfnod ar Langefni-wawriodd, Yn eirian eleni, A'r Eisteddfod yn codi Mon swynol i freiniol fri. Gwlad y gan, goludog yw,—a'i gorsedd Ar deg wersyll heddyw Un. o frawdol fri ydyw, Sydd i feirdd yn orsedd fyw.— David Owen. Canwyd penhillion coffa tyner (o waith Caer- wyn) ar ol y diweddar fardd Berwron, gan Owain Cybi, yn hynod effeithiol, ar alaw brudd Cwynjan Prydain. Ail-ffurfiwyd yn orymdaith am y babell, wedi cydganu Hen Wlad fy Nhadau.
Advertising
LIVERPOOL The "SHAFTESBIRY," MOUNT PLEASANT. About 4 mins. walk from, Lime st. Si Central Stations A First-class Temperance Hotel. Moderate charges. Tele; "Shaftesbury Hotel, L'pool." 'Phone; 8882s MORRIS EVANS' HOUSEHOLD OIL. I The ncver-fe:lt«g Remedy ¡ FORI RheumatiaMn Sciatica, Lumbago Burns Scalds. Cuts, Bruises 6c ALWAYS HANDY IN THE HOME ITS CURITIVE POWERS ARE WONDERFUL. Get a Bottle at once from your Grocer or Chemii Price II lid. 2/6 Or direct from- MORRIS EVANS & Co., THE MANUFACTORY, FESTINIOG, N. WALES. Balls' Wedding Rings. Guinea Gold Wedding Rings from 7/6 to 60/ Half dozen Best Electro-plated Spoons given to each purchaser of a ring. BALL'S LUCKY WEDDING RING DEPOT, 33 LONDON ROAD, LIVERPOOL Finger Size Card post free. Close on Wednesdays at 1 o'clock. If you want The most Comprehensive POLICIES UD THE BEST TERMS. write for particulars to The Gresham LIFE, FIRE, AND ACCIDENT Insurance Offices. Head Office J St. MlIdredslHouse Poultry. LONDON. E.C. Branch Office Gl4|Exchange B'lda LIVERPOOL. I JAMESIHJSCOTTj General Manager. Pence 41 41 Envelopes FORgCHURCH COLLECTIONS Good Quality. Correctly Numbered by Special Machine. Hugh Evans 16 Sons, Bryihon 356-8 Stanley Road' L'pool. Y LLADMERYDD am 191 Cylchfrawn Misol yr Ysgol Sabbothol. Dan olygiaeth y Parchn. Evan Davies.Trefriw; T. E. Davies, Abertawe; Proffessor D. Jenkins. Mua. Bac., Aberystwyth. £ Pris Dwy Geiniog y Mis, Cynhwysa y Rhifynau o'r Lladmerydd am y Flwyddyn 191. Erthyglau ar bethau Beiblaidd Gen y personau canlynol Parchn. J. Morgan Jones, Oaerdydd John Owen, Anfield, Liverpool; J. B. Davies M.A., Llanelli; D. Hoskins, M.A., Caernarfon; W. Bvans, m-A., Pembroke Dock; J. Puleston Jones. M.A., W. B. Prytherch. Abertawe; J, Pritchard, M.A., B.D., L'anberis R. J. Bees, M.A.. Aberystwyth; Proff. R. Mo iris, M.A., B.D.; Griffith Hughes, B.A., Bethesda, J' Talog Davies, Liverpool; Dr. R. Roberts, Bhuallt; D- L. Rees, B.A., B. D., Aberaeron; M. H. Jones, B.A., Ton; Peter H.,ughes Griffiths, Llundain; Mr. John Rowlands, M.V.O Caerdydd. ac eraill. Bregethau Esboniadol ar yr Epistol at yr Hebreaid- Gan y Parch. D. Charles Davies, M.A. Ymson ac Ymgom: Gan y Parch. Peter Hughes Griffiths Uundain. Bin Pobl Ieuainc: Gan y Parch. W. B Prytherch, Aber: tawe, Nodiada.u Amrywiol: Gan y Parch. Bvan Davies. Tref- riw Hefyd, rhoddir He arbenig i'r Nodiadau ar Faes Llafur Undeb Ysgolion Sabbothol y Methodistiaid Oal- finaidd. sef y rhan olaf o Esboniad ar Yr Epistol at yr Hebreaid, Gan y Parch. T. B. Davies. Damau Barddonol, S-c. Tonau Newyddion, Ac owlyw a r Orbooddwr-B. W. 11. DdfMtu YMAE dros ugain mil [20,000] o bobl ar hyn o bryd y yn gwisgo GWYDRAU F. & H. Gan ein bod wedi eu haddasu'n llwyddiannus, a gawn ni'chffitio OHWI? Y mae'n prisiau'n dra rhesymol. FRANCIS a HOLLAND Llygadyddion Oymeradwy, 5 Bold Street, Lerpwl [uwchben Wright's Eagle Range Co.] O'R MWG I'R MYNYDD. Llithoedd Gol. y Brython Oddicartref 24 0 LUNIAU ENWOGION CYMRU. 170 tudal. 2g, 60. o'r Swyddfa hon a clien bob Llyfrwerthwyr. YN AWR YN BAROD. CWRR y LLEN Ysgrifau syml ar a Faterion Gwyddonol GAN GWILYM OWEN, M.A. D-SCI Athraw mewn Athroniaeth yn Ngholeg y Brifysgol Auckland N.Y. (gynt o Goleg y Brifysgol Lerpwl). JLiian 2/6. HUGH EVANS 6c S6NS, Swyddfa'r Brython. DWY CHWAREUGAN (Action Songs). "Y Milwyr Bychain." (LITTLE SOLDIERS). "Y Mamau Bychain. (LITTLE NURSES) Gan PEDR ALAW. Tonic Sotfa, 2d. yr un. Hen Nodiant. 6d. yr un. Cyhoeddedig gan: HUGH EVANS AT FEIBION, SWYDDFAT* BRYTHON. Moses: O'r Cawelli'r Mor Coch. Drama at wasanaeth Qobeithluoedd a Chyfarfodydd y Bobl leuainc. MAE y ddrama uchod wedi ei pher- fformio dro ar ol tro yn ysgoldai Capeli Cymraeg Lerpwl, ac mewn llawer man yng Nghymru, ac yn para i ennill ffafr. Mae y medr gyda pha un y gweithiodd yr awdur rai o'r hen alawon Cymreig iddi wedi ei gwneud yn hynod boblogaidd. Ail Argraffiad, Pris 4c. Hugh Evans 6|Sonsi [358 Stanley Road, Liverpool. If you wartt really good BOOTS TRY L U N T S, 49 Paradise Street, Liverpool. The Largest Stock of Boots and Shoes In Liverpool to The from for Ladies & Gentlemen. Youth and Boys School Boots in great variety. HYDES BROS. 194 LONDON ROAD, LIVERPOOL-. Pawnbrokers, Jewellers, House Furnishers. Bag a Trunkl Specialist. Cash :advanced at low rates of interest under act of Parliament. II 9 Huge Stock of 'Jevvellery. Furn- iture, Bags and Trunks, always on sale at Half Usual, Prices. Old Gold and Silver, Jewellery, Furniture, Bags and TrunKs, Bought or Exchanged. 11 Y DDRAIG GOCH." THOMAS a JONES, Bookseller, 16 BROWNLOW HILL (opposite Midland Adelphi Hotel). Large stock of Welsh Books, new and second hand. Liverpool Agent for the "Welsh Outlook." Yn awr yn Barod. COFIANT THOMAS GEE, — GAN THOMAS GWYNN JONES. Cynnwysa y cyfrol 650 o dudalenau ynghyd ag amryw ddarluniau. Pris wedi ei rwymo mewn llian hardd, 6[- j Cyhoeddedig gan 1 GEE a'i FAB. Cyf., Dinbych
IYn y Cyfarfod Cyntaf.I
Yn y Cyfarfod Cyntaf. Lied deneu oedd y cynhulliad ar y cychwyn, er hynny dechreuwyd yn weddol brydlon. Wele'r.buddugwyr ac yn y blaen :—Liywydd, J. Rice Roberts, Ysw., Y.H. arweinydd, Caerwyn. Detholiad i ddechreu gan Seindorf Llangefni. Representation in Oil: Beatrice Jones, Llangefni. Water Colour Drawing A Harvest Scene" May Luxmore, Meifod Pen and Ink Drawing-" Any Anglesey Farm- yard Moses Williams, Caernarfon. Crayon Sketch Mr. W. H. Davies, Star, Gaerwen. Unawd Soprano, Ynys y Plant (E. T. Davies) 119 o ymgeiswyr. 25/ Miss Gwladys Griffith, Pensarn, Amlwch. Adrodd, i feibion heb fod dan 16, MJsgyniad Eliav (Eben Fardd). 14 o ymgeiswyr. 25 1, Dafydd Owen (Eillion), Talysarn 2, Tom Hughes, Pentre- foelas. Pedwarawd, Blodeuyn bach wyf fi mewn Gardd (Gwilym Gwent). Dau gini Caernarfon (Mr. Robert Roberts). Beirniad- aeth Syr E. Vincent Evans a'r Athro J. Morris Jones ar y Traethawd, Casgliad o Hen Ddywediadau, Byr-Chwedlau, Rhigym- au, a Cherddi anargraffedig yr Ynys," 4 o ymgeiswyr) cydradd, y Parch. Robert Hughes, Valley, a'r Parch. T. Arthur Jones, Gwalchmai. Gwobr, Pum Gini. Beirniad- aeth Dr. J. Lloyd Williams ar berfformio un- rhyw Ddrama Gymreig 5 cwmni, Aberffraw, Llandegfan, Llangefni, Bryngwran, Llan- sadwrn Deg Gini, rhodd Mr. E. T. John, A.S. i)uddugol, Llandegfan. Cywydd, "Y Bwthyn (12 o ymgeiswyr) Mab Eryri." Englyn, Awr Anterth (31 o ymgeiswyr) Dan ei Chwys." Canu gyda'r Delyn, Dewi Mai-" Penhillion Canmol yr Iaith Gymraeg. Six Photographs of Street Scenes Mr. Price, Shop Station, Llangefni. A Ploughing Scene: Mr. Davies, Star, Gaerwen. Unawd tenor, Y Llong a'r Goleudy (M. O. Jones, Treherbert); 11 o ymgeiswyr 25/- Mr. R. O. Thomas, Dinorwig. Cyfarchiadau'r Beirdd Celyn- ydd, Glan Cefni, Gwilym Einion, Rhydfab. Floral Design on Slate: Mr. Hugh Williams, Tyddyn Sowld, Llangefni. A Carved Oak Shield, Owen Ellis, Pentir, Bangor. Ffon ddraenen neu gollen Wm. Griffith, Llan- eurgad, Mon. Ffon Fugail Ed. fLame, Llangwyllog. Unawd i Ferched dan 16, Rose beautiful are Thy feet (Handel) 13 o ymgeiswyr 1, Miss Emily Davies, Caernar- fon 2, Gwendolen Price, Llangefni. Canu'r Berdoneg, Six Preludes and Fugues (Mendel- ssohn) Jennie Hughes, Bryn Goleu, Llan- ddeusant. Cyfieithu 1'r Saesneg, allan o Homiliau Emrys ap Iwan 22 o ymgeiswyr y Parch. T. J. Rowlands, Llanfechell. 1'1' Gjmraeg, The Wreck of the Royal Charter (Dickens); 26 o ymgeiswyr y Parch. T. J. Rowlands. Canu'r crwth, i rai dros 16 Humoreske (Dvorak) neb yn ymgeisio. Design of an Artisan's Cottage suitable for Anglesey Robert Pierce, Colwyn Bay. Y Brif Gystadleuaeth Gorawl, corau 70 neu ragor o leisiau, Put off, 0 Jerusalem (Hubert Parry), Yr Hafaidd Nos (D. Vaughan Thomas) Deugain punt ail wobr, Pum punt (rhoddedig gan Gymdeithas yr Eistedd- fod). Tri chor ar y llwyfan Liverpool Gwalia (Mr. J. O. Williams (Wyr Yr Eos), Caergybi (Mr. Hugh Williams), Dyffryn Nantlle (Mr. T. T. Powell). Goreu, Caergybi, 170 Nantlle, 161 Lerpwl, 135. Yn yr Ail Gyfarfod, 5.30. Llywydd, E. T. John, Ysw., A.S. arweinydd, R. Mon Will- i ams. Can yr Eisteddfod Miss Gwladys Griffith. Hir a Thoddaid, Min yr Awel." Dwy delyneg, Noson Loergan," Llenni'r Nos 20 o ymgeiswyr Mr. John Owen, Bodffordd, Llangefni. Adrodd i ferched dan 16, Min yr hwyr yn yr haf (Awen Mona) 15 o ymgeiswyr; 21/ cydradd gyntaf Louise V. Parry, Llannerch y medd, ac Ellen Roberts, Bodedern. Unawd contralto, Cof- iwch yr Arglwydd (D. D. Parry) 25/ Blodwen Williams, Caernarfon. Cyfarchiad- au'r Beirdd Alaw Fardd, Awen Mona, Derlwyn, John Pierce. Cystadleuaeth Corau Meibion, 40 neu ragor o leisiau The Assyrian came down (Cyril Jenkins), Canu'r wyf dan chware'r Crwth (D. D. Parry) gwobr, ;E25 ail, £ 3 Cor Llanrwst yn unig ddaeth ymlaen, ac a ddyfarnwyd yn llawn deilyngu'r wobr, gydag uchel gymeradwyaeth. Canu Pen- hillion, yn ol dull y Gogledd, i rai dan 10 Mr. Richard Jones, Coleg y Brifysgol, Bangor. Canu'r berdoneg i rai dan 16 Morceau Elegant (E. T. Davies) 21 o ymgeiswyr George Lloyd Roberts, Rhiwlas, Arfon. Deuawd, S. a C., neu T. a B., Watchman, what-of the night ? (Sergeant); Blodwen Williams a Jenny Morton, Caernarfon. Drama yn ymwneud j a lbywyd 1 Gwerin. Cymru heddyw 5 o ymgies-,vyr: ,Mr. John Eames, Manchester. Dwy ddadl, i dri neu ragor o gymeriadau mewn oed, cyfaddas i Gyfarfodydd Llenyddol Gwladgarwr." Unawd Bass, Arglwydd, arwain trwy i' anial- wch,(J. Price Hughes), neu Is not His word like a fire (Elijah),—y beirniad i ddewis un o'r ddwy Ted Jones, Ffestiniog. Unawd ar y crwth, Schlumerlied (Schumann), i rai dan 16: Gwennie Lloyd, Bangor. Unawd i fechgyn dan 16, Can, Wennol, can (J. Price Hughes) Bertie Ellis, Thomas, Caergybi. Buddugol ar y ddwy gystadleu- aeth i'r Seindyrf, Llanrug. JJRITH NODION, P: Rhoddodd y Ilywydd parchus, J. Ric £ Roberts, Ysw.,fraslun o hanesyr Eisteddfodau gynt, a mynegai ei gariad gwresog at yr hen sefydliad, a'i ddymuniad ar i hon fod yn hafal i'r un fu erioed yn Llangefni. Wedi iddo eistedd yng nghanol cymeradwyaeth, esgyn- nodd Celynydd, Glan Cefni, Gwilym loan, Einion, a Rhydfab i'r llwyfan, ac anerchwyd y Ilywydd ganddynt Gem euraidd o gymeriad—a'i enw Yn annwyl drwy'r famwlad meddai Celynydd amdano a thyma anerch" iad Gwilym Einion Y cywir lywydd tirion o-Rhiwlas Wir hawlia barch calon Dyn mawr ymysg gwyr mawr Môn- Cymro pur, 'N allu a chysur i'n holl achosion. Amheuthun gweld cynrychiolydd o'r ben- defigaeth ar lwyfan Môn-sef yr Arglwyddes Sheffield-a chyfeiriodd yr arweinydd at ei phresenoldeb a'i nawdd i'r Eisteddfod a rhoes y gynulleidfa glap cynnes o groeso iddi. Rhoddodd Dewi Mai siampl dda o ganu gyda'r tannau, a chyffyrddai dant poblogaidd pan ganai eiriau Mynyddog :-— Fe ddwedir gan rai sydd yn Gymry llawn serch, Mai Mon yw mam Cymru, felly Cymru yw'r ferch A merch i hen Gymru yw'r Steddfod, medd eon, Ac felly mae'r Steddfcd yn wyres Sir Fon 'Does perygl i'r Steddfod i fyned yn fain Tra byddo hi'n rhywle o gwmpas ei nain. Parod a ffraeth yw dawn Caerwyn fel ar- weinydd. Caed amryw brofion o hynny yng nghyfarfod y bore, megis pan gymerodd afael ar sylw'r Parch. James Jones, beirniad yr adrodd, yr hwn ddywedai fod y merched wedi tra rhagori ar y meibion wrth adrodd. Ac ebai'r.Caerwyn, Beth bynnag am eu rhagor- iaeth ar y meibion am adrcdd, y mae'n hysbys i bawb eu bod yn tra rhagori ar y meibion am ail adrodd." Ac meddai yn nes ymlaen, pan fynnai'r cantorion, yn ol eu harfer, symud y piano ol a blaen ar hyd y llwyfan, Yr unig beth mwy symudol na gweinidog Wesle yw piano Eis- teddfod. "9- Cyfarfu Cymdsithas yr Eisteddfod yng Nghapel y Wesleaid, tan lywyddiaeth Ellis Jones Griffith, Ysw., A.S. Daeth cenhadon o Fro Goronwy yno i wahodd Eisteddfod Mon, 1916, i'r fro enwog honno ac wedi amryw anerchiadau gwresog yn cyflwyno'r cais, penderfynwyd cydsynio'n galonnog, ac felly yno y bydd Eisteddfod Mon, 1916 a pha well ardal yn y byd am ysbrydiaeth Eisteddfodol na bro bardd mwyaf Mon ? Darllenodd Caerwyn lythyr oddiwrth Bwyllgor Eistedd- fod Genedlaethol Aberystwyth, yn gofyn am garreg o Fon, gan eu bod am gael carreg o bob un o Siroedd Cymru i ffurfio cylch yr Orsedd yno. Cododd y liywydd i ddweyd y byddai'n bleser ganddo ef ddwyn traul anfon y cyfryw faen. •<- Dygwyd tri o hen adroddwyr profiadol i'r llwyfan, a chaed cystadleuaeth nodedig o dda ac wedi ymdrech galed, Eillion, Taly- sarn, a orfu, a Tom Hughes, Pentrefoelas, yn ail agos iawn at gyntaf. Buddugoliaeth ardderchog oedd buddugol- iaeth Cor Caergybi. Tystiai'r beirniaid eu bod ill dau wedi synnu at y fath ddiwylliant cerddorol ag a ddanghosid yn y gystadleuaeth hon. Y tro diweddaf yr oedd yr Eisteddfod yn Llangefni, cof gennym i'r diweddar feirniad craff a medrus, Mr. Emlyn Evans (wrth feirn- iadu Corau Mon) wneud sylwadau miniog ar ganu Mon yr adeg honno, Clywais (meddai) lawer o son am ganu coch Sir Fon, a heddyw clywais ef yn ei rym." Ac wrth fanylu, meddai, "Y cor cyntaf—aeth hwn allan o don yn y bar cyntaf, ac yr oedd yn waeth na'r Mab Afradlon, ni ddaeth yn ol o gwbl." Hyfryd yw sylwi ar y cynnydd mawr a wnaeth cerddoriaoth ym Mon i deilyngu'r fath ganmoliaeth gan y beirniaid galluog, Praff. Dan Price a'r Proff. Wilfred Jones heddyw. Bellach, rhaid claddu yr hen ddywediad diraddiol "Canu Coch Sir Fon am byth, a dweyd Canu gwych Sir Fon o hyn ymlaen. Wele damaid neu ddau o araith Mr. E. T. John, A.S. Buddiol fyddai trefnu graddau helaethach o gydweithrediad a dosraniad gwaith a llafur rhwng yr Eisteddfod Genedl- aethol, Eisteddfodau Taleithiol a Sirol, fel ag y byddai'r olaf yn rhagbaratoad ac yn adgyf- nerthiad i'r Wyl Genedlaethol. Byddai yn hollol ddichonadwy i Gymdeithas Eisteddfod Mon benderfynu rhoddi yn flynyddol am bum mlynedd ryw swm teilwng a digonol am draethodau, neu waith o ymchwil gwreiddiol i hanes Sir Fon, am gyfnod neu gyfnodau pen- odol. Mewn gwirionedd, ychydig iawn o waith gwreiddiol llafurfawr a gofalus ellir ei wneud mewn blwyddyn a sicr ydyw y byddai cynllun gweddol ffyddiog yn edrych ymlaen dipyn i'r dyfodol yn debyg o sicrhau amgen- ach ffrwyth na dim a gynhyrchir yn bresennol. Mawr hyderaf fod y gwobrwyon roddir gan Arglwydd Boston, a Mr. Owen, am gynlluniau tai gweithwyr, wedi sicrhau cystadleuaeth dda ond mi gredaf fod llawn cymaint o angen darganfod cynllun i symbylu Cyng- horau Gwledig rhai parthau o Sir Fon i wneud eu dyledswydd. Bu'r gynulleidfa dipyn yn anniddig fel arfer tua diwedd araith y liywydd, ac yn Rhagor ar titdal 2. -,01.,0. E &' N S )