Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Colofn y Gan a'r Gardd. I
Colofn y Gan a'r Gardd. I [GAN G.W.H]. I Y MHLITH y Cymdeithasau wna waith rhagorol ar Lannau'r Mersey, ceir Cor Undebol Cymreig a Ch6r Meibion Wallasey, tan arweiniad medrus Mr. Henry Roberts, blaenor y gan yng nghapel M.C. Seacombe. Brodor o'r Garth, Llangollen, yw Mr. Roberts, a llawenhawn yn fawr yn Ilwydd ein hen gyfaill. Cefais yr hyfrydwch o dreulio noson yng nghymdeithas y Côr yn fuan wedi dod ohonof i breswylio i Lerpwl, ac yr oedd yn amlwg fod y Cor a'r arweinydd yn deall ei gilydd i'r dim, a bod ganddynt barch mawr iddo fel dyn, a syniad uchel am ei allu fel eerdddr. Arweiniai a disgyblai Mr. Roberts y Cor mewn modd effeithiol iawn. Sefydlwyd y Gymdeithas ryw 4 neu 5 mlynedd yn ol, a rhifa oddeutu 60. Cynorthwy uit Eglwysi ac achos- ion teilwng yr ardal yn barhaus, a hynny'n hollol ddi-dal. Canasant nifer o ddarnau clasurol, yn gydganau a rhanganau, etc., mewn amrywiol gyngherddau a chyfarfodydd yn ystod y tymor diweddtif, yn cynnwys eu cyngerdd blynyddol hwy eu hunain, a mawr ganmolid hwy yn y newyddiaduron lleol. Y mae'r arweinydd a'r Cor wedi gweithio yn ddiwyd, ac y mae 61 diwylliant rhagorol ar eu canu. Llongyfarchwn hwynt ar hyn, yn o gystal ag ar y gwaith da a wneir ganddynt er cynorthwyo achosion teilwng, yr hyn sy.n glod mawr iddynt. Llwydd mwy iddynt eto.
Advertising
ør EVERY WOMAN rocLD send 2 stamps for our 32 page Illustrated Book ? containing valuable information how all Irregularities and Suppressions may be entirely avoided or removed by simple means. Recommended by eminent Physicans, as the only Safe, Sure and Genuine Remedy. Neves fail Thousands of Testimonials. Established 1862. Mr. PAUL BLANCHARD, moot House. Daiston Lane, LO
.YN SEIAT FAWR
YN SEIAT FAWR Y Sun Hall. i WELE grynhodeb o'r hyn a draethwyd yn Seiat Fawr Methodistiaid Lerpwl a'r cylch, a gynhaliwyd yn y Sun Hall, Kensington, fore dydd Llun y Sulgwyn TREM Y LLYWYDD- I Wedi i'r Parch. J. Roberts, Rhyl, ddarllen a gweddio, galwodd y llywydd (y Parch. J. -■ Owen, Anfield) ar y dyrfa fawr i fud-sefyll am eiliad neu ddau er mwyn, amlygu cydymdeim- lad a'r llu mawr a wnaethid yn gmddifad ac yn drallodus gan drychineb alaethus yr Empress of Ireland. Ac ebe'r llywydd ymhelLch :-Yr ydym wedi colli tri o'n gweinidogion er y flwyddyn ddiweddaf. Y Parch. Griffith Ellis, M.A. Nid oes eisieu dweyd gair wrth neb o Fethodistiaid Lerpwl am Mr. Ellis. Y mae iddo le cynnes a chysegredig iawn yng nghaloa pawb ohonom. Fe dreuliodd ddeugain mlynedd bron o lafur ffyddlawn, mewn amser ac allan o amser, fel gweinidog ac fel gweithiwr ynghyda phob achos da. I mae yn debyg mai yn ei eglwys ei hun gartref y gwnaeth ei waith goreu, ac yno y cerir ef fwyaf. Ond fe'i cerid yn fawr gan y brodyr yng Nghyfarfod Misol Lerpwl, ac fe ddywedir na welodd Cyfarfod Misol Lerpwl yr un gweithiwr mwy dyfal a mwy ffyddlon yn y cylch hwn. Fe wnaeth lawer i ddwyn, y gwahanol enwadau i adnabod ei gilydd, ac i garu ei gilydd yn well, ac fe wnaeth lawer hefyd i ddwyn y genedl Seisnig yr ydym yn byw yn ei mysg i deimlo nerth Ymneilltuaeth a Methodistiaeth Gymreig. Efallai ei fod yn un o'r rhai cyntaf, o'r Meth- odistiaid beth bynnag, i ddwyn ffrwd dylan- wad Methodistiaeth Gymreig i ddweyd ar fywyd y ddinas, ynglyn ag Addysg a Dirwest, a phob symudiad da. Brawd arall nad oedd mor hysbys, y Parch. R. Ceinwenydd Owen wedi ei wreiddio yn y ffydd yn fore, tyfodd yn gryf, a phan alwyd arno i ddioddef, yr oedd yn gallu dioddef yn dda a marw yn dda. Yr oedd sain ei ganeuon i'w clywed o'r glyn. Y Parch. T. Rees Jones Gwr o fedr gyda gwaith. Gwnaeth law;r o waith ynglyn a Chyfarfod Misol Lerpwl, a charai'r eglwyfi cenhadol a'i holl galon. Y mae chwech 6 fla noriaid wedi ein gadael. Nid ydyw y rhai hyn mor hysbys, ond fe deimlir colled ar eu hoi yn yr eglwysi yr oeddynt yn perthyn iddynt Mr. E. Price, Spennymoor Mr. Wm Jones, David Street Mr. John Jones a Mr. Hugh Hughes, y ddau o eglwys Newsham Park Mr. Rd. Parry, Birkenhead a Mr. R. W. Jones, Garston. Brodyr i ni ydynt, a'u hun mor dawel yw." NITHIO'R YSTADEGA U—■—• Gwnaed hyn gan y Parch. H. Barrow Will- iams.-Deng mlynedd yn ol i'r Llungwyn hwn y bum yn eich cyfarch ar yr Ystadegau o'r blaen, ac efallai mai nid amhriodol fyddai cymharu sefyllfa pethau eleni a'r hyn oeddynt y pryd hwnnw. Yn 1903, yr oedd 38 o eglwysi yn y cylch erbyn hyn y maent yn .1. Yr oedd 7,821 o gyflawn aelodau yn 1903 yn 1913, 8,694, cynnydd o 873. Yn yr I Ysgol Sabothol, yn 1903, 7,335 yn 1913, 7,405,—cynnydd o 70. Gwrandawyr, '03, 12,676; '13, 12,918,cynnydd o 242. Casgliadau at y weinidogaeth '03, £ 5,614 '13, 96,007,-eynnydd o 9493. At bob achos '03, £ 15,713 '13, ?15,380,—cynnydd I o E433. Fel y gwelir fod Methodistiaeth Lerpwl wedi dal ei thir yn ystod y deng mlyn- edd, er mae yn debyg fod yr ymfudiad o Gymru yn llawer llai, a'r dylanwad Seisnig o angenrheidrwydd yn graddol gynhyddu. I Hyfryd gweled fod cynnydd y flwyddyn ddi- weddaf yn rhif yr aelodau yn 267, a chapel newydd sbon, danlli, wedi ei adeiladu yn Ellesmere Port, ac ysgoldy newydd yn St. I Helens. Drwg gennyf weled fod y rifer a ymadawodd heb docynau yn parhau yn fawr, -127 y llynedd, mwy o 19 na'r flwyddyn cynt a'r rhai wrthgiliodd yn 52, mwy o 35. Ond teg cofio i 32 ymadael i ffurfio eglwys ynglyn ag enwad arall; ac er eu colli i Fethodistiaeth, ni gredwn y parhant yn ffydd- Ion i Ben yr Eglwys. Cynnydd cyffredinol sydd i'w weled yn y casgliadau bron i gyd. Fe welir yma, fel yng Nghymru, nad yw'r egwyddor wirfoddol yn ffaelu. Ceir yma ac yn yr Hen Wlad ychydig yn ofni yr Arglwydd, ac yn meddwl am Ei Enw Ef, ac yn cofio fod yr Athraw mawr o hyd yn eistedd gyferbyn a'r trysordy, ac yn edrych pa fodd, nid pa faint, y maent yn bwrw i'r blwch. Y mae gennych 15 o gangen-ysgolion dan ofal yr eglwysi, a da odiaeth yw'r gwaith a wreir ynddynt. Nid yw'r eglwysi cryfion, cyfoethog, dylanwadol, ddim yn ddiofal o'u maesdrefi, a da hynny. Gyda hyn, yr ydych yn gofalu am 18 o orsaf- oedd cenhadol, i'r dieithriaid ar wasgar." Eglwys fach genhadol yw'r uchaf ar y rhestr mewn haelioni, Eglwys Millom-wedi cyf- rannu ar gyfartaledd y swm o £ 1 17s. 9d. yr aelod, trt mai 14s. 41d. yw y cyfartaledd ar gyfer holl aelodau'r cylch. Caniatewch i mi ddwyn eich sylw mwyaf difrifol at ddwy ffaith,-fod sefyllfa yr Ysgol Sul yn dra an- foddhaol. Yr ydych chwi yn Lerpwl yn 'ddigon gonest i gydnabod hyn yn eich ad- roddiad. Y mae yr un peth yn wir amdanom ni yng Nghymru, ond ni chydnabyddir ef yn yr adroddiadau. Y mae mwy na hanner aelodau crefyddol Eglwysi Methodistiaid Lerpwl yn hollol esgeuluso'r Ysgol Sul. Dyna'r ffaith. Ac y mae iddi ei hystyr, a'i chanlyniadau mewn blynyddoedd i ddod. Rhif y rhai dros 15 oed yn yr Ysgol Sul, 3,994 rhif y cyflawn aelodau, 8,694. 0 ganlyniad, y mae 4,700 o aelodau eglwysig Methodistiaid Lerpwl heb fod yn yr Ysgol Sul. Gymry Lerpwl, y mae yn bryd i chwi yma, ac i ninnau yng Nghymru, ddeffroi o gysgu, oblegid y mae yr Ysgol Sabothol mewn perygl o go Hi ei choron, yn ein gwlad, ac os daw'r brenhinbren i lawr yng nghoedwig yr Arglwydd, fe ddaw rhai ereill i lawr hefyd. Y ffaith arall yw hon-anhawster yr iaith. Y mae yn mynd yn fwyfwy anodd i ri«jg £ o Gymry i gadw eu plant yn ddigon cyfarwydd yn y Gymraeg i fanteisio ar wasanaeth cref- yddol. Y pulpud Cymreig ystyrrir y goreu yn y wlad ac yn y byd y drwg yw bod ein plant ni ein hunain mewn perygl o golli gafael arno, ac o'i ragoriaethau. Dylai pob tad a mam yn Lerpwl wneud un o ddau beth—naill ai gofalu bod eu plant yn deall Cymraeg yn ddigon da i fanteisio ar wasanaeth crefyddol Cymraeg, neu eu trosglwyddo yn garedig i'r eglwysi Saesneg perthynol i ni yn y cylch. Gofalwch am ddysgu Cymraeg da i'ch plant, fel y gallont fanteisio ar y weinidogaeth uchelryw yr ydych yn ei gael. AGOR Y PWNC- j Cyffesu Crist oedd pwnc y Seiat, seilied- I ig ar Pwy bynnag gan hynny a'm cyffeso i J yng ngwydd dynion, minnau a'i cvffesaf yntau yng ngwydd fy Nhad yr hwn sydd yn y nefoedd" (Math. x. 32). Agorwyd gan y Parch. T. CHARLES WILLIAMS, M.A. :— Gwaith yr Eglwys ar y ddaear ydyw cyffesu Crist, a gwobr yr Eglwys yn y farn fydd cael ei chyffesu gan Grist gerbron y Tad. Y mae yr Eglwys i wneud yr un peth i Iesu Grist ar I y ddaear ag y mae iesu Grist yn ei wneud. iddi hithau yn y nef. Dywedir ei fod Ef yn ymddangos gerbron y Tad drosom ni yn y nef. Y mae yn ein cynrychioli ni yn y nef, yn dadleu drosom ni, yn ymddangos gerbron Duw ar ein rhan ni. Yr ydym ninnau i ym- ddangos gerbron y byd ar ran y Gwaredwr ar I y ddaear. Yr ydym i eiriol drosto gerbron y byd. Y mae yr Arglwydd Iesu yn ein cyn- rychioli ni yn y nefoedd, am ein bod ni ynddo ef ac yntau ynnom ni. Yr Eglwys yw corff Crist, mewn undeb gwirioneddol a'i Berson. A dyma mae'n debyg sydd yn esbonio eys- trawen yradnod "Yr hwn a gyfieso ynnof fi, minnau a'i cyffesaf ynddo yntau." Nid oes eisieu i chwi fod mewn undeb a, Christ i'w wadu. Y mae eisieu i chwi fod ynddo i'w gyffesu. Y mae yr act o gyffesu yn cael ei gyflawni ynddo Ef. Nid ydym ni, y Method- istiaid, yn mynd ymhell yn y cyfeiriad .0 gyffesu pechod. Y mae eisieu i ni wisgo I Crist yn gystal a bod Crist ynnom. Y mae ei eisieu oddifewn, ac y mae ei eisieu oddi- allan.. Yn un peth, y mae eisieu argyhoedd- iad. Y mae y dyn sydd yn cyffesu Crist yn byw i'r gwirionedd, fel y bu yr Arglwydd lesu fyw. Y mae yn rhaid i chwi gael argyhoedd- iad i wneud hynny. Y mae eisieu gwroldeb hefyd. Y mae eisieu i ddyn gael gwroldeb weithiau i gyffesu ei genedl. Ac y mae eisieu dipyn o wroldeb weithiau i gyffesu enwau. Mown rhai cysylltiadau, mae eisieu i chwi fod yn o gryf i ddweyd mai Method- istiaid ydych, ae mai Ymneilltuwyr ydych. Yr un fath yn union y mae'r byd o'n cwmpas ni, y byd presennol," fel y mae Paul yn ei alw. Y mae hwnnw yn wrthwynebol i'n Harglwydd, ac y mae yn gofyn dipyn o rym i gyffesu Crist. Y mae yn hawdd iawn i ni gwympo i arferion y byd o ddiffyg gwroldeb. Y mae eisieu dyfalbarhad. Nid mewn mom- ent o ysbrydoliaeth y medrwch gyffesu Crist rhaid iddo fod yn level eich bywyd chwi. Y wobr am hynny ydyw, cael eich cyffesli. "Yng ngwydd y Tad," medd un "yng ngwydd yr angelion," medd y Hall yng ngwydd yTad, ym mhresenoldeb yr angelion," medd un arall. Cewch gymeryd eich dewis ohonynt, ond y mae y gyffes i fod yn un gyhoeddus iawn. Teilwng yw'r Oen," medd y saint. Teilwng ydych chwithau," medd yr Oen. Minnau a'i haddefaf yntau gerbror fy Nhad, yr Hwn sydd yn y nefoedd," Gadewch i ni addof Crist a'i groes, a dangos ei faiwolaeth fel yr unig iawn am bechod, a'n hunig obaith am iechydwriaeth. DUW BIAU'R BYD- Y Parch. P. HUGHES GRIFFITHS.—Y mae rhyw process yn tueddu i fynd ymlaen, yn hanes y rhai sydd yn proffesu enw Crist, sydd yn gwneud proffesu yn beth dot iawn. Acyr wyf yn meddwl ein bod yn cyfarfod heddyw fel Eglwys Crist ar adeg ac mewn cyfnod ac mewn amgylchiadau sydd yn gwneud inni gyd deimlo fod cyffesu lesu Grist wedi mynd yn beth diniwed iawn, ac wedi mynd yn beth dof iawn, ac yn beth rhad iawn. Y mae ei ddannedd wedi eu tynnu. Pan yn Awstralia clywais sylw fel hyn-" The world, the flesh, and the devil are the cowards that bully the feeble." Yr ydym i gyffesu Iesu Grist yn erbyn y byd. Wei, y mae'r byd yn fawr iawn Eich gwendid chwi sydd yn ei wneud yn fawr. Y mae yn gryf iawn Eich hofn chwi sydd yn ei wneud yn gryf. Nid oes dim byd mwy digrif na dynion y byd yma, a'r sense of proprietorship y maent yn ei gymeryd o'r byd. Nid ydyw Eglwys y Duw byw yn ddim pan mae- twr o scientists gyda'i gilydd, neu pan mae twr o boliticians yn cwrdd a'i gilydd. Byd Duw yw y byd. Y maent yn edrych ar Iesu Grist ac ar Ei Eglwys fel rhyw interjection yn y byd, ond y mae'r saint yn meddwl mai hwy sydd yma am dro. Beth y mae Colegau Cymru yn ei wneud ? Nid oes un rheswm am iddynt wneud drwg. Y mae eisieu dynion sydd yn glir ar ystyr eu gwared- igaeth, dynion i roi Tesu Grist ar Ei orsedd, a'u tynged hwythau wedi mynd yn un mewn hanes a'i dynged Ef. Dyna sydd eisieu y dyddiau hyn. Y mae Crist wedi tlilliJu ei lasso am y ddynoliaeth. Y mae fel ceffjTgwyllt ar y -prairie, ond y mae ei lasso arno. Fy nheimlad i ydyw fod y byd yma ar dorri i lawr. Fod yr Eglwys ar dorri i lawr ? Ie, dyna y maent yn ddweyd. Bendigedig fyddo Duw, y mae rhywrai yn gwybod y secret, ac y mae eu tynged am amser a byth i fod yr un a thynged yr Un fu ar Galfaria, yr Hwn sydd wedi achub eu henaid. HEB OFN NA GHYWILYDD I Y Parch. J. D. EVANS, M.A.—It is something to Christ in Heaven to-day, that you young Welshmen should stand up for Him in Liverpool. If we are in Christ, if we are part of Him, it is something to Him, to- day, on the right hand of God, that we should confess Him. And if you have no other reason, just fall back on that. It is important to society around. It is important to the man himself to make this confession. It is important in this world and in the world to come. In our spiritual lives we want .witness borne to us, and when we have witness borne to us that we have pleased, it is a source of strength to us that we have tried, however humbly, what we have considered the right thing to do. The greatest men that this world have ever seen have been glad of the idea of eternity. They have felt that they have needed all eternity to confirm what is the mere conception of an hour. And you, who are afraid that you will not make the best of life, you will have to make a confession of Christ. If this is so important, what is the obstacle ? One is fear. There is a false sense of shame. You mean to be thrown into a fiery furnace. You are afraid. Yes. But have you ever thought this ? The one tfy'y that will make confession real and true in ;w- history will be the consciousness that Jesus Christ is alive, that the very hairs of your head are numbered, and that He will see to it, that if you confess Him, He will take care of you in all aiifiers. J GWYLIWN YMGYFOETHOGI Y Parch. J. H. WILUAMS.- Y mae yma !awer iawn o broffesu yn y byd, ond ychydig o gyffesu. Nid proffesu gwirioneddau mawr ydyw gwaith ein bywyd, ond cyffesu Person byw. Yr wyf yn teimlo fod yna rhyw ddiffygion amlwg yng nghyffes Ymneilltuwyr o Grist. Yn un peth, yr wyf yn teimlo mai nwydd prin iawn ymhlith Ymneilltuwyr Cymru ydyw gostyngeiddrwydd. Nid ydyw y wedd yna ar garictor yr Iesu Mawr ddim yn cael chwarae teg gennym. Yr ydym yn ddiweddar yn cymeryd rhan amlwg ym myw- yd cyhoeddus y wlad, yn gyngor plwyf, yn gyngor dosbarth, ac felly ymlaen i'r Senedd. Yr ydym i gyd bron yn ddynion cyhoeddus. Yr ydym yn ymladd am ein hawliau. Ac nid ydyw bod o flaen pobl ddim yn fantais i ostyngeiddrwydd. Gyda gostyngeiddrwydd, yr ydym wedi colli llawenydd ysbrydol o'n crefydd. Y mae gostyng nddrwydd a llawen- ydd yn efeilliaid. Yr oedd Pererin John Bunyan, ar ei daith i'r Ganan Nefol, yn clywed rhyw fachgen bach yn canu rhyw ddiwmod yn uchel iawn ei gloch, yn eistedd ar ryw dwmpath yn Nyffryn Gostyngeidd- rwydd. Y mae rhai ohonoch chwi, Gymry Lerpwl, wedi buildio llawer iawn o dai yn eich hoes. Ddarfu i chwi luildio tai gostyngeidd- rwydd ? Y diffyg arall yr wyf yn ei weled mewn Ymneilltuaeth ydn-w diffyg annibyn- iaeth. Yr ydym mown perygl o fynd yn rhy ddibynnol ar y byd. Rhaid inni fod yn annibynnol ar ddynion i'w llesoli a'u dyrchafn. Y mae arnom ormod o gywilydd ein bod yn perthyn i'r byd arall. Gwylied Ymneilltuwyr Cymru "fynd eu hunain i hualau gwleidydd- iaeth. Nid wyf yn hoffi gweled cerbyd yr Imanuel Mawr yn cael ei lusgo ar 01 cerbyd unrhyw blaid yn y deyrnas yma. Yr ydym i fod yn annibynnoL Y mae ar Grist eisieu dynion afresymol ac anymarferol yn oes y business man. Yr wyf yn gobeithio gweled diwrnod yn gwawrio, pan fydd holl bobl dduwiol gywilydd marw'n. gyfoethog. Nid ydyw yn iawn, gerbron Duw i blant yr Arglwydd farw yn werth miloedd ar filoedd, lie y bu ein Harglwydd farw yn ei ddillad gwaith, ac heb ganddo siwt ddydd Sul ar ci elw. Dyma beth iach iawn, sylw oeryn Journal John Wesley, am rhyw bre- gethwr o'r enw John Joyne He was not I without the love of God, and spent much time in praysr. His funeral expenses amounted to £1 7s. 3d. All the money he had was Is. 4d. Enough for any unmarried Methodist preacher to leave behind him." Yr oedd John Wesley yn siarad am ei bregethwyr fel y byddai Napoleon yn siarad am ei filwvr. Dyna'r ysbryd-bod yn annibynnol ar y byd. Sut y cawn y pethau yma yn eu hoi ? Derbyn Iesu Grist yn ei ol eto heddyw'r bore. Rhyw- sutneugilydd,DieiDI-iunain piau'n liunain, ac nid Crist. Y mae ysbryd Crist heb ein meddiannu yn 11awn eto. Gyfeillion, pa un ai chwi sydd i ddefnyddio yr Ysbryd Glan, ai yr Ysbryd Glan eich defnyddio chwi ? Pa un ai person ynteu dylanwad ydyw Ysbryd Duw ? Y mae hwnnw yn wahaniad aiff at wraidd crefydd ysbrydol pob un ohonom. Y mae brodyr yn gweddio mewn cyfarfodydd gweddi yng Nghymru ac yn cael nerth yr Ysbryd Glan mewn gwsddi am saith ar gloch,— y ma'> y rheiny yn y (la farn am naw. Y mae arnom eisieu dylanwadau yr Ysbryd, ond yn gwrthod Person yr Ysbryd. Dyna y gwahaniaeth mawr. Y mae eisieu cael yr Ysbryd Glan i'w le ei hun yn ein byw- yd. Dyna fydd y nefoedd—anian Crist yn ) troi ei wyneb tua chartref yn ei bobl. 'Aiff j dim i fewn i'r nef ond hyn.ny o Grist sydd ynnom ni. j rRHOSWCH! Y Parch. DAVID WILLIAMS, Llanwnda Wnai i ddim ond crybwyll un adnod gan yr Arglwydd Iesu Chwychwi yw y rhai a arosasoch gyda mi yn fy mhrofedigaethau." Aros gyda fo ydyw ei gyffesu. Ac y mae yr Iesu yn Ei brofocligaethau y dyddiau hyn trwy'r deyrnas yma. Yr achos yn isel iawn mewn llawer man. Nid-ydyw aros yn cyn- nwys dim ond peidio a mynd i ffwrdd, medd rhyw ddyn. Da chwi, bobl ieuainc annwyl, peidiweh a mynd i ffwrdd. Y mae yr achos yn mynd yn isel. Peidiwch a mynd i ffwrdd. Arhoswch Stwffiwch at Iesu Grist pan y mae yn Ei brofedigaethau. Minnau a'i haddefaf yntau." Yr wyf yn ordeinio i chwi deyrnas." Beth ? Teyrnas Pen- siwn da '? Teyrnas A hynii.) am ddim byd ond peidio a mynd i ffwrdd. Wrth bwy o'r angelion y dywedodd un amser, Eistedd ar fy i eheulaw. Wrth yr un erioed. Buasai yn boenus i'r holl nefoedd, ac yn fwy poenus i'r angel hwnnw nac i ileb arall. Buasai rhyw benysgafnder yn dod trosto. Hen bechadur fyddo wedi ei achub, rhoddaf iddo eistedd gyda mi ar fy ngorseddfainc." Yna y mae ein hen gyfeillion. Yn lie y maent ? Rhaid i chwi ddringo i ddeheulaw gorseddfainc y Mawredd, neu welwch chwi byth mohonynt— yn reit snug rwan. Byddaf yn dychmygu weithiau "—fyddai yn niwed yn y byd i chwi ddychmygu tipyn am y ncfoedd- Byddaf yn dychmygu weithiau Fry eu gweld yn Salem lan Ac y clywaf ar rai prydiau Adsain odlau per eu can. 'Chymerent mo filiwn o fydoedd am ddod chwarter awr i'r ddaear yma. Cofiwch am danynt. Gweddiwn oil yn y Seiat yma, Os rhaid goddef ar fy nhaith, Dywydd garw Cadw'm hysbryd yn Dy waith Hyd fy marw. OYFFELYBIAETH Y FODRWY- I Y Parch. J. PULESTON JONES, M.A. Y mae llawer iawn o dduwiolion rhy wan i ddweyd dim byd. Daw help i gyffesu lesu Grist o leoedd na fuasem byth yn eu disgwyl, ond i ni ei gyffesu. Bydd ein ffydd fel gwreichionen ynghanol y tanwydd. Peth rhyfedd ydyw y tan. Y mae yn mynd bob siap trwy'r glo a'r tanwydd, yn chwilio am rywbeth wnaiff ei dro. Dyna gyffes dyn duwiol. Y mae yn deffro rhywbeth wnaiff ei dro ym mhawb yn y ewmni, ac y mae pawb yn mynd yn dduwiolach am ei fod ef yno. Y mae y gyffes yn rhan o'r credu. Creadur- iaid cymdeithas ydym ni. Mewn cymdeithas y mae Duw yn eich achub, ac y mae am i ni gael help cymdeithas i'n hachub. Beth ydyw'r gwahaniaeth rhwng dau yn canlyn ei gilydd, a dau wedi priodi neu ddau yn canlyn ei gilydd, a dim byd neilltuol rhyng- ddynt, a dau yrt canlyn ei gilydd a'r engage- ment rinq wedi ei phrynnu ? Dim ond fod pobl ereill yn gwybod. Wedi rhoi modrwy yr addefant, y maent ,wedi dweyd wrth bobl ereill. A dyna fel y salir yr amod priodasol ei hunan-y mae'r tystion yn hanfodol i'r gwaith. Y mae'r gyffes yma yn rhan o'r busnes. Y mae credu yn Iesu Grist yn achub. Nid oes bosibl credu yn iawn os oes arnoch ofn dweyd eich bod wedi gwneud. Nid ydyw'r briodas ddistaw bach mo'r peth. Y mae dweyd eich bod yn ymuno yn rhan o'r cyfamod, yn rhan o'r cwlwm, yn rhan o'r gwasanaeth. Pwy sydd barod i ganlyn Iesu Grist, a dweyd eu bod yn gwneud ? Cael treulio f'oes i Grist a'i groes, Uwchlaw pob loes a chlwy,' etc. Ac 0 yr arddel fydd arnom. Rhannu'r orsedd gyda ni wedi hynny. Bydd y deyrn- gadair yn cael ei rhannu wedi hynnv. Os caf, bechadur, fyned fry, Yn iach o'm briw i blith y llu, Sy a'u gwisgoedd hardd fel eira gwya Yn canu fry ar Seion fryn, Fy llais a glywir uwch y lien Y.1 adsain yr holl nefoedd wen, Ymhlith y dorf bwrcasodd gwaed, Ag enaid rhydd yn gwaeddi Rhad Y Parch. W. E. PRYTHERCH Yr wyf yn eich gollwng gyda dymuno am i ni oil gyd- ddymuno 0 Iesu [ cymer fi i gyd, Fel mynnost gad im' fod, Ond im' gael treulio pob yr awr Yn hollol i Dy glod. ¿j1, Terfynwyd drwy weddi gan y Parch. W. P. Jones, M.A. Arwiiniwyd y canu gan Mr. H. Roberts, Seacombe, a chyfeiliwyd gan Mr. W. A. Roberts, Douglas Road.
Advertising
Dyma i chwi gyfle am ddarlun Campus o'r Gwir Anrhyd. D. 1 Loyd George sef adlun (Autotype Reproduction) llun a Baentiwyd ohono gan Christopher Williams. Yr adlun i'w gael gan HUGH EVANS a'i FEIBION, Swyddfa'r "Brython," 356 358, Stanley Road, Liverpool. Prisiau trwy'r Post, 7" x 10 1/6, 14 x 20" 5/ 21"x 29 12 /=», Postal Order i ganlyn yr Archeb. Telerau neilltuol i Lyfr- werthwyr. Yr Ail Ganrif: RHAI GWERSI ODDIWRTH Y CANMLWYDDIANT Atodiad i'r Anerchiad o Gadair y Gymanfa Gyffredinol Drefnewydd; 1912. GAN, Y Parch. JOHN HUGHES, M.A. Liverpool. PRIS SWLLT. Cyhoeddedig gan HUGH EVANS A'. FEIBION, 356-8 Stanley Rd., Liverpool. u- uais o mil YSGRIFAU MYFYRDOD GAN PETER HUGHES GRIFFITHS !J ——— II 2/= nett. 'I HUGH EVANS A'I FIBION .1 COF A CHADW am Eisteddfod Jawr Llan- pollen, 1858. Y prif fuddug^yr» eu I a'n gorchest. Pris, 3e. Swyddfa'r Rrython,"|LERf>«
DOlUR Y -BYD.-I
hun, heb ystyried mai Arminiaeth Efengylaidd a bregethid ganddynt. Gallwn fforddio edrych yn oddefgar heddyw er y termau garw arferid gynt—nyni'r Wesleaid yn arbennig- oblegid addefir fod y gred Galfinaidd-o leiaf yn ei ffurf gwreiddiol—wedi colli ei dylawnad. Ni apelia'n awr at feddwl yr oes. (3) Peth arall a bwysleisiwn yn ein cenadwri ydyw sicrwydd y profiad o ras achubol yr Efengyl. HWll, fellai, ydyw'r cyfraniad mwvaf a roddodd Wesleaeth i feddwl a bywyd yr Eglwys Gristionogol. Ar ol y noson gofiadwy honno ym mis Mai, yn y flwyddyn 1738, pan, deimlodd Wesley ei galon yn cynhesu'n rhyfedd o'i fewn wrth wrando ar rywun yn darllen geiriau Martin Luther ar yr Epistol at y Rhufeiniaid, ni pheidiodd a chredu a chyhoeddi fod crefydd yn fater o brofie.d-nid yn unig fod modd i ddyn gael ei achub, ond fod modd iddo vjybod hynny. Efallai y tueddai weithiau i ddisgwyl un- ffurfiaeth yn y modd y deuai'r profiad ;>i feddiant y credadun, ond ni phetrusai ynghylch y ffaith. Credai mai braint pob credadun oedd meddu sicrwydd presennol o gymeradwyaeth Duw. 0 ddyddiau Wes- ley hyd yn awr, bu'r gwirionedd hwn yn amlwg ar ein baner. Perthynwn i eglwys a 41 gyfrif brofiad o ras achubol yr Efengyl yn gymhwy ster hanfodol yn ei hymgeiswyr am y weinidogaeth. Hyn a ddyry wres yn ei phregethau a nerth yn ei hapel—-hyn gyn- hyrchodd ein seiadau a'n cariad-wleddoedd. Hyn a gyfrif am ein pregethwyr cynorthwyol an mucliadau cennaaol yn y tren mawr ac tu v maes tramor. Nid oes angen inni ddiarddel ein cenadwri; ond yn wyneb y cyfnewidiadau fu er y ddeunawfed ganrif, y mae galw ar iiini ei chymhwyso o'r newydd i gyfarfod gofynion yr oes. Fel popeth, y ma3 ein cenadwri yn tyfu. Tyfodd eisoes trwy ddilald y ddeu- nawfed ganrif. Nid yw'r dillad hyn yn ei ffitio yn awr, ac y mae dwylaw prysur amser wedi bod wrthi'n nyddu gwisg newydd o'r defnyddiau a ddarparwyd gan wyddoniaeth, athroniaeth, a beirniadaeth, a'n dyledswydd ydyw cyflwyno'n cenadwri yn y wisg a'i gwedcla heddyw. Nid mewn mynwent y gweithia'r Eglwys, ond mewn byd byw, ac os am wrandawiad, rhaid iddi lefaru, nid wrth y meirw, ond wrth y by-w. Na, ni ddylem adael i anystyriaeth yr oes ein temtio i golli'n ffydd yn yr Efengyl. Ein dyledswydd ydyw cyf- lwyno'r genadwri yn y modd y gall yr oes bresennol ei derbyn. e,' Aetii y Uywydd rnagaao i ddangos ioa gaiw ar yr Eglwys i gymhwyso'r genadwri yn gyson a Beirniadaeth a Gwyddoniaeth a Moeseg ddiweddar. Ynglyn a'r cymhwysiad moeseg- ol, danghosodd fod angen moesoliein syniadau diwinyddol a rhyddhau'r genadwri oddiwrth y damcaniaethau amrwd ac anfoesol am yr lawn a gysylltid yn rhy fynych wrthi hi, sef y damcaniaethau cospedol a masnachol, a dam- caniaeth y cyfrifiad. Yr oedd yn bryd puro'n pregethau a'n hemynau oddiwrth y syniadau anfoesol hyn. Ofer dweyd fod Cymru'n hoff o'i Hefengyl a hithau'n anniwair ac yn gelwyddog. Nid wrth gyrchu i wrando pregethu'r Efengyl y danghosir parch iddi, ond wrth ei byw. Y mae'r Efengyl-nid y ddeddf yn unig, ond yr Efengyl—yn galw ar Gymry i fyw yn lan, i siarad yn bur, i dalu eu dyledion, i weithio'n onest ac i ddywedyd y gwir bawb wrth ei gymydog. Y mae cymaint angen ag erioed i ddiogelu'r ffydd Efengylaidd rhag yr antinomiaeth andwyol sy mor bavod i'w hamgylchu er dinistr i foesauda. Dytid hefyd gymhwyso'r genad- wri yn eang yn gystal ag yn llwyr, a gochel rhag y ddeuoliaeth a hyllt fywyd yn ddwy ran, gan alw un yn gysegredig a'rllall yn anghys- egredig. Nid oes dim yn aflan ond pechod, a gall yr Efengyl wneuthur y ewbl o fywyd dyn yn gy3 3gredig. Yn y dyddiau hyn, gelwid ar yr Eglwys i gymhwyso'r genadwri Efengylaidd at y mudiad cymdeithasol. Yr oedd y mudiad hwn o Dduw. Ei ysbryd Ef oedd yn symud unwaith eto ar wyneb y dyfroedd, ac yn dwyn trefn allan o'r tryblith a grewyd gan ariangarwch ac anghyfiawnder dyn. Ni raid ofni'r chwvldroad, ond dylid dwyn yr Efengyl i gysylltiad ag ef. Efengyl tadolaeth Duw a brawdoliaeth dyn ydyw, ac ni adferir cym- deithas oni chydnabyddir y ddau wirionedd hyn yn ymarferol. Efengyl y Groes ydyw, ac y mae'r groes yn cynrychioli aberth sydd yn foddlonrwydd i gariad a chyfiawnder. Ni ellir gwella'r drygau cymdeithasol na phontio y pellter rhwng y cyfoethog a'r tlawd gydag elusen. Rhaid wrth wasanaeth ac aberth personol, ac wrth droed y groes yn unig y ceir y cymhellion i hyn. Nid gofyn am gardod y mae'r bobl sy'n gruddfan dan eu gorthrwm, ond galw am gyflawnder; fe atebir yr alwad a boddlonir cyflawnder i'r mesur y cymhwysir egwyddor y groes. O