Y Brython

O'R BALA. I Ffair LLANYCIL.Geiiedl.aethau yn ol cynhelid ffair flynyddol ym mhentref Llanycil, o fewn milltir i'r dref end am ryw reswm neu gilydd trawsfudwyd hi i'r Bala er hynny, deil ei henw yr un. Ffair fechan yw hi, o'i chymliaru a ffair Glame a ffeiriau ereill a gynhelir yma. Cynhaliwyd hi eleni ddydd Mawrth diweddaf. Ychydig iawn o bobl ddaeth iddi, ac ychydig anifeiliaid hefyd, a'r rhai hynny'n gwerthu'n araf, ac am brisiau gostyngol, a barai dipyn o gwyno ymhlith yr amaethwj>r. Yr oedd yma nifer go dda o foch, a phrisiau da amdanynt. Syndod sut mae'r un dyn tlawd yn medru gwneud dim o'i fochyn, pan yn gorfod talu cymaint a deg swllt ar hugain amdano cyn ei fod nemawr mwy na llygoden ffreinig. FFAIR LLANFOR.-Cynhelid ffair flynyddol yno hefyd, amser maith yn ol canys ceir yn llyfrau cofnodion yr hen festris fod yr Overseers yn gorfod talu hyn a hyn am gadw'r ffair allan o'r fynwent." Rhaid felly fod y fynwent yn agored, ac yn graddol redeg i lawr i'r pentref, hyd nes y daeth oes dyn- herach a challach, ac a wnaethant well cymwynas a'r meirwon a'u perthynasau na gweddio dros eu heneidiau ar ol iddynt hen farw, gan adael eu beddau yn sathrfa. Beth ddaeth o'r ffair honno, tybed ? Dichon ei bod hithau heddyw yn un o ffeiriau'r Bala. Fel y gwyr y cyfarwydd yn naearyddiaeth y byd, saif Llanfor hefyd o fewn milltir i'r dref, ond ar yr ochr arall iddi. MRS. LLOYD GCORGE.-Nos Fawrth ddi- weddaf, sef y diwrnod y bu'r benywod gwall- gof hynny yn torri gwydrau tref Cricerth, daeth y foneddiges boblogaidd uchod yma, mewn modur, o ganol yr helynt, i lywyddu mewn cyngerdd a drefnwyd gan y Bedyddwyr tuag at yr achos yn y lie. Cafwyd anerchiad byr ond pwrpasol ganddi, mewn Uais mwyn a denol. Siaradodd Gymraeg dilwgr hyd o fewn ychydig eiriau i'r terfyn, pryd y dy- wedodd, I have been told that there are some people in Bala (gan roddi goslef neiH- tuol ar yr enw) "who do not understand Welsh- deallwyd y cyfeiriad ar unwaith, a chwarddodd y gynulleidfa yn braf. Anogai hi'r gwyr hynny i fyned i gwblhau eu haddysg, yn lie diystyru iaith eu gwlad. Fel ategiad i bleidlais o ddiolchgarwch i'r foneddiges, a gynhygid gan y Parch. J. J. Morgan a Mr. Edward Davies, cododd y Major-General R. 0. Jones, Bryn Tegid, a dywedodd nad ydym ni yng Nghymru yn gwybod hanner y daioni a wneir gan Mrs. Lloyd George yn Llundain. Ni yn Llundain acw," meddai, sydd yn gwybod am ei dylanwad mawr hi mewn llawer o gysylltiadau, ond yn bennaf dymunaf gyfeirio at ei thymer wastad ac addfwyn, ei llais mwyn, fel y clywsoch ef heno, a'i geiriau siriol. Fe welais i ei phriod enwog yn dod allan lawer gwaith, o ysgarmes- oedd tanllyd, ond bob amser gyda sirioldeb tawel, er yr holl ymosod annheilwng arno. 0 ba le yr oedd o yn cael y nerth rhyfeddol a'i daliai i fyny er gwaethaf ei elynion ? Yr wyf yn mentro dweyd, ac yr wyf yn ei ddweyd am fy mod i a Chymry Llundain yn gwybod, mai dylanwad ei wraig oedd yn ei gynnal i fyny. j Yr oedd hi trwy hyn yn fendith iddo ef, ao felly i'r wlad yn gyffredinol. Dylem fod yn ddiolchgar iawn iddi, yn llawn cymaint ag i Mr. Lloyd George ei hun. Yr wyf yn dymuno 1 ategu'r bleidlais o ddiolch iddi am lywyddu yma heno, ac am y llawer iawn a wneir ganddi i gynorthwyo'r gwan yn y ddinas fawr acw, a phob man." Cymeradwywyd sylwadau'r Cadfridog yn galonnog iawn, a phasiwyd y bleidlais gyda brwdfrydedd. Gosododd ei phresenoldeb urddas ar y cyngerdd, a bywyd ynddo, a buasai dipyn yn fflat hebddo. Gwasanaethwyd gan gantorion dieithr o Wrecsam, y Rhos, Abergele, a Warrington. Mae llawer o wir yn yr hen gwpled- Bargen ddrud, a'i chyrchu o bell, Mae honno'n well o'r hanner. TRI o DRIOEDD.-Bum mewn rhan o Steddfod Llanuwchllyn y Llungwyn a dyma rai o'r pethau da oedd yno, yn ol fy marn i, a thystiolaeth ereill:— I. Tair colofn gadarn yr Eisteddfod,— (a) Yr arweinydd taranol, Llew Meirion; (b) Cloriannydd dibetrus y cantorion, Dr. Caradog Roberts; (c) Beirniad dihafal yr adrodd, sef Marchogy merlyn cenedlaethol o stabl Y BRYTHON. II. Tair bendith fawr yr Eisteddfod :— (a) Llywyddion tawedog; (b) Ysgrifennydd twt; (c) Ffrwynwr y mellt. III. Tri pheth goreu yr Eisteddfod :— (a) Y plant bach hynny o Lanfor a'r Bala yn canu y ddeuawd Clychau Aberdyfi nes gwefreiddio pawb (b) Y ferch ieuanc honno o Ben Machno yn canu gyda llais cyfoethog, a theimlad dwys, yr hen gan annwyl, Bedd y dyn tylawd (c) Yr angyles fach ac annwyl honno o Grossor, yn adrodd gydag arddeliad digyffelyb, y penhillion tlws, Paentio'r byd yn goch. Awn ymhell i'w chlywed hi etc. LLE MA.E'R VISITOR<:f?-Mae'r dref yn dlws neilltuol, a digon o letai cyfleus, ac y mae'r amgylchoedd yn ddeniadol tuhwnt i'r cyffredin, ond pie mae'r bobl ddisgwylir i ddod ag arian yma ? Oes rhywbeth yn cael ei wneud i ddwyn y lie i sylw pleser-geiswyr y trefi Seisnig, ao i ddenu'r rhai sy'n chwilio am iechyd ? Peth od os nad yw'r gwyr da a benodwyd i ofalu am hyn yn gwneud eu goreu, ond nid wyf wedi gweled onw'r Bala ymhlith y lleoedd ereill a wthir o flaen y llygaid ymhob man. Dylai'r rhodfeydd hyfryd, y llyn ardderchog, yr eogiaid mawrion, y brithylliaid tlysion, y draenogiaid hawdd eu dal, a'r penhwyaid anferth, dynnu mwy o bobl yma yn sicr. De Iroed y dref, ac anfoned hysbysiadau fflamiol amdahi ei hun, i'r papurau, i'r gorsafau,!i gerbydau'r riieilffyrdd, ac i bob lie amlwg,—ie, welais i yr un darlun o'r Bala o gwbl mewn cerbyd tren, tra y ceir lleoedd llawer mwy dinod yn. amlwg yi-idd.,iit. Tybed fod a wnelo'r ffaith ein. bod at dru- garedd y G.W.R. rywbeth a hyn ? Yn y papurau ddiwedd yr wythnos, gwelais fod yn y Bermo Gymdeithas Dwyn y Dref i sylw," a'u bod wedi gwario E12 yr wythnos o'r blaen mewn gwneud yn hysbys yn y newyddiaduron brif atyniadau y lie, canlyniad yr hyn fu i dros 700 o geisiadau am y llyfrau cyfarwyddol ddod i law mwy o lawer nag erioed o'r blaen. A dywedai cadeirydd y Gymdeithas, set y Parch. Gwynoro Davies, mai'r ffordd oreu o bob ffordd i ddwyn pleserfeydd ein gwlad i sylw'r Saeson yw trwy hysbysebu yn helaeth ac yn ami yn y papurau newyddion. A oes yn y Bala lyfrau cyfarwyddol lleol T Os nad oes, dylai fod ar bob cyfrif—llyfrau iawn, wedi eu hysgrifennu yn ddifyr a llawn, a darluniau bob yn ail dwy neu dair dalen, ac nid rhyw sylwadau sych a chwta, a lluniau hanner cant oed. Beth fyddai cael cyfarfod cyhoeddus eto, i roi ail fywyd yn y Gym- deithas hon, ac i geisio argyhoeddi'r trigolion y rhaid mentro p sth cyn ennill dim ? TIT for TAT.-Englyn i Mr. Ted Watkins. Trie a fo, am iddo fo wneud trio a. mi yn Llanuwchllyn, yn lie gadael i'r Marchog ddyfalu pwy oeddwn :— Gwr ieuanc a gar awen,—n6d atcof Yw Ted Watkins addien Hir ddalied yn werdd ddeilen Y dawn prid o Dy'n y Pren.

MINION MENAI. YN OL MEUDWY'R MOR J LLWYDDIANT LLANDEGIrkw.-Mawr oedd llawenydd trigolion y cylch oherwydd llwydd- iant Cwmni Drama Llandegfan yn Eisteddfod M6n y Llungwyn. Rhoddodd y beirniad ganmoliaeth mawr iddynt-yn enwedig i rai o'r cymeriadau. Tystiai fod Azariah Ivans a Twm Huws yn nodedig o dda; a'r hyn sydd yn ychwanegu at syndod y peth yw, mai yr un un-Mr. David Williams, o Swyddfa'r Gorff- oraeth, Bangor-oedd yn portreadu'r ddau gymeriad tra gwahanol hyn, ac yn Ilwyddo tuhwnt i bopeth, fel y dywedai'r beirniad. Gwyr y cyfarwydd, oddiwrth y cyfoiriad yna, mai Beddau'r Proffwydi (Mr. W. J. Gruffydd) oedd y Ddrama ddewiswyd ganddynt hwy. Cryn amrywiaeth barn sydd am deilyngdod y Ddrama hon. Gwel rhai Yilddi wawdiaith a difriaeth ar grefyddwyr Cymru, ac ofnant rhag i grefydd gael niwed oddiwrthi. Deil ereill mai bendith i grefydd Cymru ellir ddis- gwyl drwyddi, am ei bod yn dinoethi rhagrith ac yn gwatwar gwaseidd-dra, er iddo fod wedi ymwisgo yng nghochl crefydd, ac yn barchus ryfeddol. Y PWYLLGOR A'R WASct.-Beth amser yn ol, hysbysodd Pwyllgor Eisteddfod Bangor eu bod wedi caniatau i feimiau y Ddrama gyhoeddi eu beirniadaeth ar berfformiad y gwahanol gwmniau yn y llawlyfr a fwriadant ei gyhoeddi, ac a fydd ar werth wythnos yr Eisteddfod. Gofynnid yn Y BRYTHON yr wythnos ddilynol, Ai tybed y byddai raid i bwy bynnag deimlaiddiddordeb yn y feimiad- aeth bwrcasu y Ilyfr er cael ei gweled, ynteu a fyddai i'w chael fel beirniadaethau ereill yr Eisteddfod, yn y Wasg Gymreighefyd. Yn fuan wedi hyn, anfonwyd cais at y General Purposes Committee, oddiwrth gynrychiolaeth gref o'r Wasg Gymreig, yn gofyn am ganiatad i gyhoeddi'r Peirniadaeth ar y Ddrama ar unwaith, yn lie ei chadw ta i wythnos yr Eisteddfod. Ni ddaeth gair o ateb byth. Ym Mhwyllgor Gweithiol yr Eisteddfod nos Waner ddiweddaf, darllenwyd llythyr oddi- wrth Mr. Tegid Davies, yn gofyn am sicrwydd y byddai y Feirniadaeth ar gystadleuaeth perfformio y Ddrama i'w chael yn llawn o'r wasg, mor fuan ag y byddai y gystadleuaeth drosodd. Cymhellai Pwyllgor yr- Amcanion Cyftredinol fod i'r beirniaid sicrhau y tros- glwyddant y feirniadaeth at wasanaeth y wasg cyn diwedd wythnos yr Eisteddfod," a chad- arnhawyd hyn gan y Pwyllgor Gweithiol. Gofynnai Mr. Davies ymhellach, paham na cheid hi, fel pob beirniadaeth arall, yn union- gyrchol wedi'r gystadleuaeth. Atebid y byddai hynny'n amhosibl, gan y bydd oddeutu un ar ddeg ar gloch nos Lun yn gorffen y perfformiad. O'r goreu, ond paham na cheir hi trannoeth, ddydd Mawrth. gofynnai eto. Nid oedd atebiad i'w gael i'r cwestiwn hwn. Bydd yn dda gan lawer, sut bynnag, ddeall y cyhoeddir y feirniadaeth yn llawn yn y wasg Gymreig yn ogystal ag yn llawlyfr y beirniaid. GALWAD i ENLLi.-Bydd yn falch gan ei hen gyfeillion yn yBala,lle y bu trwy ei gwrs addysg yn y Coleg, glywed fod Mr. W. J. Jones, Llanfair P.G., wedi derbyn galwad i fugeilio praidd Eglwys y M.C. yn Ynys Enlli, a'i fod wedi derbyn yr alwad ac eisoes wedi dechreu ar ei waith. Ofierwydd byrder amser, ni chaed cyfle i drefnu oyfarfod cy- hoeddus i ddymuno'n dda iddo cyn cychwyn o'i bentref genedigol. Yn niffyg hynny, der- byniodd lawer o ymweliadau personol cyfeill- ion ac ewyllyswyr da, ac ymrysonai y pentref- wyr i ddangos caredigrwydd a dymuno Duw'n rhwydd iddo wrth gychwyn ei yrfa fugeiliol. CYFARFOD Ysgolion.—Yng Nghyfarfod Ysgolion Dosbarth Bangor, gynhaliwyd yn Gatehouse y Saboth diweddaf, agorwyd pwno y drafodaeth, sef Yr Aelwyd, yn ei hesiampl, gan Mr. R. J. Williams, Maer Bangor. ACEN Gymreig .—Wrth feirniadu y ddau gwmni o fechgyn Llanfair P.G. ar y gan ystum The Crossing Sweepers, yn Eisteddfod M6n y Llungwyn, sylwodd Mr. Dan Price fod un peth wedi taro i'w feddwl yn gryf wrth wrando y bechgyn yn canu'r pill Saesneg, a'r acen Gymraeg mor mlwg ar eu Saesneg, sef hyn er ei fod yn Llundain ers llawer blwyddyn, na chlywodd o erioed yr un crossing sweeper ag acen Gymraeg ganddo ar heolydd Llundain, nac yn unman arall. A balch oedd o feddwl hynny. „„ Arweinyddion.—Yn Comins Coch, m Drefaldwyn, y bu Deiniol Fychan yn arwain t beirniadu y Llungwyn, a bu Llew Tegid ar gyffelyb neges ym Mhrestatyn y Llungwyn ao yn Llangefni ddydd Mawrth.

LIVERPOOL The "SHAFTESBURY," MOUNT PLEASANT, About 4 mins. walk from Lime st. & Central Stations A First-class Temperance Hotel. Moderate charges Tele; "Shaftesbury Hotel, Vpool.11 'Phone; 3882a MORRIS [VAS' HOUSEHOLD OIL. The never-failing Remedy FOB Rheumatism, Sciatica, Lumbago êc Burns Scalds. Cuts- Bruises lite ALWAYS HANDY IN THE HOME ITS CURIiiVE POWERS ARE WONDERFUL. Get a Bottle at cnce from your Grocer or Chemig Price l/ljd. & 2/6 Or direct from- MORRIS [VANS & Co., THE MANUFACTORY, FESTINIOG. N. WALES, Balls' Wedding Rings. Guinea Gold Wedding Rings from 7/6 to 60/ Half dozen Best Electro-plated Spoons given to each purchaser of a ring. BALL'S LUCKY WEDDING RING DEPOT, 33 LONDON ROAD, LIVERPOOL Finger Size Card port free. Close on Wednesdays at 1 o'clock. If you want The most Comprehensive POLICIES AND THE BEST TERMS, write for particulars to The Gresham LIFE, FIRE, AND ACCIDENT Insurance Offices. Head Office: St. Mildreds House Poultry, LONDON. E.C. Branch Office G141Exchange S'lds LIVERPOOL. j JAM ESIBalSCOTT. General Manager. J Pence Envelopes FOR CHURCH COLLECTIONS Good Quality. Correctly Numbered by Special Machine. Hugh Evans liJ Sons, Brython 356-8 Stanley Road' L'pool. Y LLADMERYDD am 191 Cylchgrawn Misol yr Ysgol Sabbothol. Dan olygiaeth y Parchn. Evan Davies.Trefrlw: T. E. Davies, Abertawe; Proffwssor D. Jenkins, Mui. Sac.. Aberystwyth. Pris Dwy Oeiniog y Mis, Cyahwysa y Rhilynau o'r Lladmerydd" am y Flvryddvn 1914- Erthyglau ar bethau Beiblaidd Gen y personau canlynol Parchn, J. Morgan Jones, O&erdydd; John Owen Anfield, Liverpool; J. B. Davies M.A., Llanelli; D. Hoskins, M.An Caernarfon W. Bvans. M.A., Pembroke Dock; J Pulesten Jones. M.A,, Pwllheli.. W. B. Prythecch. Abertawe; J Pritchard, M.A., B.D Llanberis; R. J. Rees, M.A. Aberystwyth; Profi. R. Mo,ris, M A., B.D.; Griffith Hughes, B.A., Bethesda, P Talog Davies, l.iverpool; Dr R. RobezU, Rhuallt; D- L. Rees, B.A., B. D., Aberaeron; M. H. Jones, B.A.. Ton; Peter H.,ughes Griffiths, Llundain; Mr. John Rowlands, M.V.O Caerdydd ac eraill. Pregethau Esboniadol ar yr Bpistol at yr Hebreaid- Gan y Parch. D. Charles Davies. M.A. Ymson ac Ymgom: Gan y Parch. Peter Hughes Griffiths Llundain. Bin Pobl leuainc; Gan y Parch. W. B Prytheroh, Alter: tawe, Nodiadau Aouywiol: Gan y Parck. Evan Davies. Trel- riw Hefyd rkoddir lie arbenig i'r Nodiadau air Faes Llafur Undeb Ysgolion Sabbothol y Methodisttaid Qai- finaidd. sef y rhan olaf o Esboniad ar Yr Epistol at yr Hebreald. Gan y Parch. T. B. Davies. Damau Barddonol, &-c TonatLNewyiddion, kc' ymfvsor a-t Oyhooddw-B. W. Statu YMAB dros ugain mil [20,000] o bobl ar hy. o bryd JL yn gwisgo GWYDEAIJ P. ft H. Gan ein bod wedi eu haddasu n llwyddiannus, a gawn ni'ch ffitio OBWIt Y mae'n prisiau'n dra rhesymol FRXNCI8 a HOLLAND Llygadyddion Oymeradwy, 5 Bold Street, Lerpwl [uwchben Wright's Eagle liangs Co.] O'R MWG I'R MYNYDD. Llithoedd Gol. y Brython Oddicartref 14 0 LUNIAU ENWOGION CYMRU. 170 tudal. 2a, 6c. o'r Swyddfa hon a chap bob„ Llyfrwerthwyr, YN A WR YN BAROD. CWRR y LLEN Ysgrifau syml ar 0 Faterion Gwyddonol GAN GWILYM OWEN, M.A. D-SC7 Athraw mewn Athroniaeth yn Ngholeg y Brifysgol Auckland N.Y. (gynt o Goleg y Brifysgol Lerpwl). Llian 2/6. HUGH EVANS & SONS, Swydclfar Brython. DWY CHWAREIGAN (Action Songs). "Y Milwyr Bychain." (LITTLE SOLDIERS). "Y Mamau Bychain. (LITTLE NURSES) Gan PEDR ALAW. Tonic Solfa, 2d, yr un. Hen Ncdiant, 6d. yr un. Cyhoeddedig gan: HUGH EVANS A'l FEIBION, SWYDDFA% BRYTHON. Moses: O'r Cawelli'r Mor Coch. Drama at wasanaeth Gobeithluoedd a Chyfarfodydd y Bobl leuainc. MAE y ddrama uchod wedi ei pher- fformio dro ar ol tro yn ysgoldai Capeli Cymraeg Lerpwl, ac mewn llawer man yng Nghymru, ac yn para i ennill ffafr. Mae y medr gyda pha un y gweithiodd yr awdur rai o'r hen alawon Cymreig iddi wedi ei gwneud yn hynod boblogaidd. Ail Argraffiad, Pris 4c. Hugh Evans 6«Sonst [358 Stanley Road,Liverpool. If you want really good BOOTS TRY L U N T S, 49 Paradise Street, Liverpool. The Largest Stock of Boots and Shoes in Liverpool to select from for Ladies & Gentlemen, Youth and Boys School Boots in great variety. HYDES BROS. 194: LONDON ROAD, LIVERPOOL. PawnbroKers, Jewellers, House Furnishers. Bag d Trunk Specialisti Cash "advaaced at low rates of interest under act of Parliament II i.- Huge Stock of fjewellery. Furn- iture, Bags and TrunRs, always on sale at Half Usual^Prices. Old Gold and Silver, Jewellery, Furniture, Bags and Trunks,Bought or Exchanged. Y DDRAIG GOCH." THOMAS a JONES, Bookseller, 16 BROWNLOW HILL (opposite Midland Adelphi Hotel). Large stock of Welsh Books, new and second hand. Liverpool Agent for the "Welsh Outlook." Yn awr yn Barod. COflANT THOMAS GEE, GAN THOMAS GWYNN JONES. Cynnwysa y cyfrol 650 o dudalenau ynghyd ag amryw ddarluniau. Pris wedi ei rwymo mewn Ilian hardd, 1 6/- Cyhoeddedig gan GEEia'i FAB. Cyf., Dinbych