Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
TO SECURE HAPPY HOMES, USE CROSSLEY'S 1 a DRY SOAP THE GREAT LABOUR I SAVER AND DIRT I REMOVER. I
Advertising
HAVE You TRIED i KEENOtriuA I SELF RAISING FLOUR P Perfect Pastry can only I result from the use of a perfect Flour. You can always be sure of sue cess if you use Keenora Self-Raising Flour. i I 1 ,r k es delI c I otts l i ',) h t Pastrji. Cake ?7?M ?//c/?Ms/y /?/!r P?.s??, C???, Scones, Buns, etc. A REAL PLEASURE TO USE IT, Try a Packet to-day, you will be delighted. SOLE AGENTS— 310RHIS and JOINED, LIVERPOOL & MANCHESTER.
Advertising
Beaty Bros Ltd. CELEBRATED TAILORS I PERFECT FITTING OVERCOATS EXCELLENT VALUE ONLY ADDRESSES I London Rd. and Church St., I Clo.ed on LIVERPOOL. all day Saturdan. I Closed on Wednesdays at I P.M. Open all day Saturdays. L A yw'ch Llygaid yn eicii blino ? Yw pethau'n troi'n niwlog ac anelwig ? Dyna arwydd a rhybudd llethdod y Uygad, a dylech gael eu hedrych rhag blaen; eugwaethygu wna'u hesgeuluso. Gallwnni,gyda'nhoffergwyddon- ol, ddweyd wrthych os oes amoch angen gwydrau; ac os felly, eich cyflenwi a'r rhai a barai fwyaf o les i chwi. Galsvch heddyw- ARCHER A SONS Eyesight Specialists. 73 LORD STREET, I Sefydlwyd 1848. LIVERPOOL. 'PboDe-3925 Bank. w. mm & SOD, TAILORS 29 SOUTH JOHN ST., LIVERPOOL ALSO AS 349 STANLEY ROAD, BOOTLE. m 11 IL 11 rr PA. it y ol OFFICER'S UNIFORMS, SERVICE -JACKETS, BREECHES, etc. 'Phone-580 Bootle. Appreciated for 124 Years. J Bond's Pianos. 20 Guineas Bond Piano. fashionsble Chippendale Rosewood Case, comp'ete Iron Frame, Metal Pressure Bar and Bridge, Check Action, beautiful tone and touch, uuequalled value. 23 Guineas Arthur Day Piano. McgDificent Walnut Case (Dark), Iron Frame, Check Action, beautiful finish, tone and touch remarkably fine. 28 Guineas Bond" Piano. Latest style, artistic case, Overstrung Full Iron Frame, Underdamper Check Action, an instrument to please the most exacting. Write for Catalogue of other new Pianos, or list of Second-hand Instruments, all guaranteed. Musical Instruments, Music Fittings of all kinds Strings. Records. RecordSj LARGE SELECTION OF WELSH RECORDS Gramophones an prices.. BOND CO., 4 Lime Street, Liverpool. IF YOU WANT REALLY BOOTS TRY laUNTS, 49 Paradise ST, Liverpool The Largest Stock of Boots and Shoes in Liverpool tc select from, for Ladles 6 Gentlemen, Youths and Boys School Boots In great variety. ASK FOR IDRIS Table Waters In Syphons and Bottles SODA WATER, POTASH WATER, SELTZER WATER, LEMONADE, DRY GINGER ALE, Etc,, etc. IORIS & Co., Ltd., Northumberland St., LIVERPOOL MORRIS EVANS' HOUSEHOLD OIL. The never-failing Remedy FOR Rheumatism, Sciatica, Lumbago tSc Burns. Scalds. Cuts, Bruises c ALWAYS HANDY IN THE HOMB ITS CDRITIVE POWERS ARt WONDERFUL. Get a Bottle at once from your Grocer or Ohem). Price I/lld. 0 2/6 Or direct from- MORRIS EVANS & Co.. THE MANUFACTORY, FESTINIOG^N. WALES. ROBERTS <S EDWARDS, ESTATE AGENTS, 64 KirKdale Rd., Liverpool Telephone 2193 Royal.
IWilli Hira
Willi Hira Mr. John Morris, Y H. G wticud cymwynasau'n ddirge) oedd ei nod, A gwridai wrth eu cael yn destun clod. Ei fro a'iludeulu. Gwtddfm fod Mr. Morris yn gystuddiol ers rhai wythnaaau, ond nid llai y loes i Lerpwl a'r wlad, serch hynny, oedd clywed am ei farwol- aeth ddydd lau diweddaf, yn ei breswylfod, Park field Road, yn mynd ar ei dair a thrigain oed. Yr oedd yn un o Gymry amlyca'r ddinas, yn un o'r masnachwyr medrusaf, ac yn wr o gymeriad mor dirion a rhinweddau mor liosog nes haeddu cael ei goffhan a'i glodfori'n uwch na'r cyffredin. Y fo, fel y gwyddis, oedd pennaeth ffirm Mri. Morris & Jones, Lerpwl a Manceinion, a hhrwy ei bybyrwch a'i graffter a'i ddeheu- rwydd dyfal ef yn bennaf y cynhyddodd hi ac y cyrhaeddodd hi y Ilwydd onfawr sydd ami erbyn heddyw. Brodor o Lansannan ydoedd. ac o dras a theulu hyglod a llengar iawn, canys yr oedd Mr. Evan Morris-ei dad, a sylfaen- ydd y ffirm—yn anedig o'r Hafod Lom, sef ffermdy Llanrhaeadr yng Nghimeirch a anfarwolwyd tros byth gan gerddi Jae Glan y Gors, baledwr goreu a mwyaf crafog Cymru. Yr oedd taid Mr. John Morris yn fab i Edward Morus, y Perthi LIwydion, cyfoed a chyfaill i Huw Morus, Pont y meibion, yr hwn a ganodd gordd-goffa gyda'r ddwysaf yn yr iaith am- dano. Yr oedd mam Mr. Morris yn ferch y diweddar Barch. Isaac Jones, Nantglyn,ac yn wyreB y Parch. Peter Roberts, Llansannan (un o do cyntaf y gweinidogion Methodistaidd), ac yn wraig nodedig am ei daioni, ei pbwyll, a'i gwybodaeth ddiwinyddol. Er ei brysured fel masnachwr, nid oedd Mr. Morris yn wr i adael y byd hwn lyncu sylw a hawliau Byd Aral]. Yr oedd o reddf ac anian grefyddol, cysegrodd ei arnser a'i ariaa i wasanaethu Achos yr Arglwydd, gweithiodd yn ddyfal, cyfrannodd yn hael ac yr oedd yn wr caruaidd, difalch, a'r hawddaf mynd ato o bawb. Gwnaeth fil o droion da a chuddiedig, a,c heb arno'r syched afiach hwnnw i glwcian dim am ei gymwynas. Ei Lafur a'i jSwyddau, Er yn Rhyddfrydwr eiddgar, ni chwenych- odd gymryd rhan gyhoeddus mewn gwieid- ,yddiaeth; ac er pob cais a, wnaed ato, ni ymgeisiodd am le mewn na Chyngor na Senedd. Yr oedd yn aelod ers talm o Gymrodorion Llundain, ac a gefnogai Gymdeithas yr Eis- teddfod, Cymdeithas Lyfryddol Cymru, a phob mudiad llenyddol a chenedlaethol, a'i arian a'i amser. Bu'n gadeirydd neu ynteu'n aelod o Bwyllgor Gweithiol Cymdeithas Genedla,ethol Lerpwl ar hyd y deng mlynedd ar hugain diweddaf, yn ei dro ni chaed neb o Gymry'r ddinas a fu'n fwy o gefn a chymorth iddi yn ei gwaith a'i chyfrifoldeb, ac yr oedd ei hawdd- garweh greddfol a'i garedigrwydd diba.id yn pen fod yn hawdd mynd a phob cais a, neges ato. Yr oedd yn un o ynadon heddweh Sir Ddinbych, ac a fu'n uchel siryf fiynj^ddau'n oJ. Cymerai ddiddordeb diderfyn yn Llansannan, ac a gefnogai bopeth i ddyrchafu a chysuro'r ardal wledig honno. Cyfrannodd yn rhywle tua mil o bunnau a,t Gapel Coffadwriaethol yr Hybarch Henry Rees-; rhoddai wobrwyon mynych yn eisteddfodau a chyfarfodydd cystadleuol y lie ac a ddygai draul cyhoeddi pob rhyw lyfr nou draethawd a ysgrifennid am Lansannan a bro hyglod Hiraethog. Yr oedd ei hafod hardd, Llety'r Eos. yn gyrchfan ymwelwyr lu, yn gynnes o groeso bob amser. a hwnnw'n groeso gwir Gymreig a diragrith. Yr oedd yn boff o lyfrau, ac a brynnai bob crair llenyddol Cymraeg, pa mor ddrud bynnag ac y mae ymysg ei gasgliad helaeth ra.i o geiniou prinna'n Ilenvddiieth. I Mr. John Williams, ei gyd swvddog vn David Street, a'i fab Mr. E. E. Williams, yr ydym i ddiolch am ddeunydd y ma,nylion a ganlvn parth eysylltiad Mr. Morris a'r eglwys honno ac a'r C-yfarfod Misol a'r Cyfundeb :— Daath i David Street gyda'i dad a'i fam pan yinga,Dgheni-iodd hl'ii eglwys o Princes Road yn y flwyddyn 1878, ae efe ar y pryd yn 27ain oed. Buan y daeth i'r amIwg, canys yn 1881 dewiswyd ef ar bwyllgor ariannol cyntaf yr eglwys, ac yna'n ysgrifennydd y pwyllgor. Yn 1882, priododd â. merch hynaf y diweddar Mr. E. P. Jones, Rhyl, ac a fagodd dyaid o blant ar ei aelwyd ddedwydd. Gwnaeth ran y Hew o'r gwaith gyda phob mudiad ynglyn a'r eglwys a,r hyd y blynyddoedd, megis ynglyn a, helaethu'r ysgoldy ar draul o E600 gyda gahv'r Parch. Wm. Jones yno'n fugail yn 1886,—blwyddyn y gwariwyd £ 1,800 ar ysgoldy newydd a helaethu'r capel, ac at yr hyn y cyfrannodd Mri. Morris a Jones ilOO. Mr. Evan Morris £50, a Mr. John Morris £ 25. Bu ganddo ran bwysig yn adeiladu ysgoldy St. Michael's Road vn I SS-i ar draul o tua k700. Yn 1888 dewiswyd ef a'i dad yn fiaenor. Yn 1889, cyfrannodd ef a'i dad ugeiniau o bunnau at y basar a gynhaliwyd i ddi- ddyledu'r achos yn David Street a St. Michael's Road. Collodd ei fam yn 1890, ac un oedd yn llond yr enw. Yr oedd ei hoi hi'n amlwg iawn arno, a theimlodd yn ddiau oddiwrth ei cholli. Collodd ei dad ymhen dwy flynedd, a disgynnodd cyfrifoldeb y fasnach fawr bellach yn gwbl ar ei ysgwyddau ef. Ond ni laesodd ddim ar ei weithgarweh crefyddcl—yn hollol fel arall. Tua'r adeg yma y bu am daith drwv'r America, ac y bu i ffwrdd o'r eglwys am rai misoedd. Ymadawodd y Parch. Wm. Jones yn 1901 collwyd Mr. D. Davies, Pelham Grove, yn 1902 a phan fn farw Mr. Stephen Davies yn 1903, dewiswyd Mr. Morris yn drysorydd yr eglwys. Dyma'r flwyddyn y daeth y Parch. J. Roberts, M.A., yma o Aberdyfi. £627oedd dyled yr eglwys ar y pryd a phan gynhal- iwyd Sale of Work yn y flwyddyn honno, ac yr adeiladwyd ysgoldy Milner Road yn 1908, ar draul o £ 330, ae yr adgyweiriwyd y capel yn 1910, cyfrannodd Mr. Morris yn ol ei haelioni mawr a gwastadol ynglyn a phob un o'r ymdrechion hyn ac ym masar mis Ebrill diweddaf, pan gynhaliwyd basar eilwaith i leihau'r ddyled o E800 a arhosai ar yr eglwys a'r canghennau, cyfrannodd Mr. Morris a'r meibion;E300 nes llwyr glirio'r ddyled, a gyrru yr eglwys i orfoledd am Jiwbil ei rhyddhad. Cyfrannai teulu Pa,rkfield Road swm tywys- ogaidd bob blwyddyn at y weinidogaeth, heb s6n am y myrdd casgliadau eraill o bob math, ac a'i talent bob amser yn ei grynswth yn chwarter cynta'r flwyddyn. Eithr nid colli dyn cefnog a hael ei galon yn unig a ddarfum ym marwoJaeth Mr. Morris, ond arweinydd gofalus a doeth, cyfaill serchog a phur a diddichell, ac un y bydd yn chwith wirioneddol amdano gan yr holl aelodau. Parth ei gysylltiad a'r Cyfarfod Misol, y fo oedd trysorydd a chyfarwyddwr y Gronfa Fenthyciol yn 1890-97, ac felly'n aelod o Gymdeithasfa'r Gogledd y tymor hwnnw. Yr oedd yn llywydd y Cyfarfod Misol yn 1907; yn drysorydd y Genhadaeth Gar- trefol o 1895 hyd ei farwolaeth, ac yn drysor- ydd y Cyfarfod Misol o 19t6 hyd yn awr. Dewiswyd ef yn gadeirydd Insurance Trust y Cyfundeb yn 1904, ac yr oedd yn aelod o'r Gymanfa Gyffredinol o hynny ymlaen. Efe oedd trysorydd y Cyllid at Gynorthwyo Cenhadon Methedig, etc. ac a fu'n drysorydd Casgliad Jiwbil y Genhadaeth Dramor. Gellid enwi llu o bwyllgorau eraill y bu'n gweithio'n ddiball arnynt, ond rhaid ymatal gyda dweyd fod yn amheus a fu gan y Cyfun- deb Methodistaidd leygwr mwy ffydd- Ion ac amrywiol ei wasanaeth yn ystod y pymtheng mlynedd diweddaf na Mr. John Morris. I Ei Hebrwng a'i Goffbau. Cvrchwyd yr arch a'r gweddíllíon:o'r.jty yn gynnar fore dydd Mawrth i orsaf Li me- Street, lIe yr oedd tren arbennig i'w cludojam S.30 i Ddinbych, ac oddiyno eid mewn cer- bydau i Lansannan, wyth milltir o ffordd. Yr oedd platfform Lime Street yn llawn o dvrfa drist, yn eu mysg ngeiniau o weinidogion a blaenoriaid M.C. y cylch, ac o enwadau eraill. Brynhawn yr un diwrnod, am 1.30, cyn- haliwvd oedfa goffadwriaotbol yng nghapd Crosshall Street. Yr oedd gwaith Mri. Morris & Jones wedieau am y dydd yr oedd toreth mawr o'r gweithwyr yn bresennol yn yr oedfa, ynghvda lliaws o farsiandwyr y ddinas, o bob cenedl.-Ilawr y eapelyn llawn o dyrfa, a nifcr tan orfod ca -1 lie yn y galeri. Canwyd yr emvn, 0 God, our help in ages past." Darllenodd y Parch. D. Jones, Edge Lane, ran o'r Ysgrythyr, gweddiodd y Parch. J. Hughes, M.A. caed dau anerchiad byr, un gan y Parch. R. Aethwy Jones, M.A. (llywydd y cyfarfod), yn Saesneg, ac yn blethia-d cryno a theg a theimladwy dros'ben am y gwr annwyl a goffheid, ac a'i dilynwyd i'r un cyfeiriad yn Gymraeg gan y Parch. J. Owen, Anfield. Wedi eanu 0 Fryniau Caersalem," mewn mwy o lawenydd am ei fywyd glan nag o drist- well am ei farwolaeth dangnefeddus, gweddi- odd y Parch. Wm. Owen, Webster Road, ae yinwasgarwyd tua 2.20. Wele rai a welsom yno :—y Parchn. Wrn. Owen, O. L. Roberts, R. Aethwy Jones, M.A., O. J. Owen, M.A., John Evans, David Jones, John Owen. John Hughes, M.A., T. J. Rowlands. M.A..B.D., O. Lloyd Jones, M.A..B.D., T. G. Owen, M.A., Geo. Lamb, Mri. Edward Lloyd, Y.H., Robt. Roberts, Y.H., Hugh Jones, Y.H., John Morr- is, Y.H., W. J. Bellis, Y.H., J. Harrison Jone*, Y.H., T. Arthur Lloyd, Aneurin Recs, Eben Thomas, J. Wilson Roberts, David Evans, W. O. Roberts, J. S. Roberts, R. Hughes Jones. Rees Thomas, J. R. Jones? Wm. Jones, Robert Thomas, H. Lloyd, Hugh Evans, John Owen, O. W. Owen, M.A., D. Davies, J. J. Thomas, T. Humphrey Jones, John Thomas, Owen Evans, Llew Wynne, R. Vaughan Jones W. A. Lewis, John Williams. Yng Ngbape! Llansannan. Yng nghapel Llansannan-sef Capel Coftad- wriaethol yr Hybarch Henry Rees, oedd yn llawn dan sang-llywyddwyd yr oedfa-angladd gan weinidog yr eglwys, y Parch. R. H. Thomas. Darllenodd y Parch. Dr. Ellis, rheithor y plwyf, a mab Cynddelw y Cymreig- ydd hyglod, ran o'r Y sgrythyr ac yna gweddiodd y Parch. E. J. Evans,Walton Park, Hysbysodd y llywydd mai y tro diweddaf y bu Mr. Morris yn Llansannan ydoedd adeg defnyddio'r cwpanau unigol gyda'r Cymundeb -Ile.stri a roddwyd yn anrheg ganddo i'r eglwys, a llwyddwyd i gael ganddo fynd gyda. Iray i'r llawr. Yna talodd Mr. Thomas deyrnged diolchus i'r gwr a fui-nor dirl on o dda wrth yr Achos ac wrth bawb yn ei fro enedigoL Yn nesaf, caed anerchiad Cyrnraeg gan y Parch. Wrn. Jones, Conwy, yn dal ar haelioni dibaid Mr. Morris, ac yn datgan gofid ei galon wrth golli un o'i gvfeillion goreu. Ac ebe Mr. Jones wrth derfynu "Fe fendithir tir Llansannan wrth ei ddodi ynddo, canys ni ellir claddu ei rinweddau byth ac wedyn anerchiad Saesneg gan y Parch. D. D. Will- iams, Manceinion, yn tystio fod Mr. Morris vn caru ei genedl am y credai fod ganddi neges ac a gynorthwyodd y genedl ymhob ffordd i fedrii dweyd y neges honno'n effeithioL Hefyd, gwasanaethodd ei eglwys a'i Gyfundeb a'i ddinas fabwysiedig, a hwnnw'n wasanaetb pur ac i Dduw. Yr oedd Mr. Morris yn ddyn Hawn o ddyfalbarhad ac o bérsonoliaetb hawddgar, a ddangosid yn y diddordeb cyson a gymerai yn ei holl weithwyr, ac a ddelai'n ol ato yntau mewn parch dwfn oddiwrthynt. Y nesaf y galwyq arnc oedd y Parch. John Roberts, M.A., yr hwn a ddywedai iddo ddyfod yr holl ffordd o Gaerdydd am fod un o'i gvfeillion Imryaf yn cael ei gladdu. Llawenydd mawr iddo ef oedd medru cael galw Mr. Morris yn gyfaill iddo. Cafodd tyrfa fawr, na ddichon neb ei rhifo, garedig- rwydd ganddo. Y mae rhyw garedigrwydd a garai fod yn garedig, ond un anodd ei dderbyn oedd y caredigrwydd hwnnw ond am Mr. Morris, caffai ef fwy o bleser wrth estyn es garedigrwydd nag a gaffai'r sawl a'i derbyniaL Yr oedd gwen ar ei garedigrwydd boh amser. Yr ydych wedi claddu beirdd a llenorion mawrion ym mhridd Llansannan yma ond er nad oedd ein cyfaiH na bardd na lienor, eto medrai farnu'r ddau beth yn dda. Ac fe gladdasoch bregethwyr enwog yma., ond nid oedd caria-d Crist wedi mynd yn fwy o reddf yn yr un ohonynt hwythavi nag ydoedd yrn Mr. Morris. Gwasanaetiiwyd wrth y bedd hefyd gan y Parch. John Roberts, Caerdydd ac er fod glaw a gwynt mawr ar y pryd, yr oedd tyrfa 9