Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Adgofion yr Hen flaenor !…
Adgofion yr Hen flaenor am Salford. I ii. MAE'r Methodistiaid wedi symud o Salford ers blynyddoedd, ac wedi cartrefu mewn capel hardd ym Mhendleton ond yr hen gapel plaen, diaddurn, yn Rigby Street, sydd wedi aros yn y cof yn annwyl a chysegredig i mi, a hawdd iawn rhoddi eyfrif am hynny yno y derbyniwyd fi'n gyflawn aelod,—amgylch- iad pwysig yn fy hanes yno y profais gyntaf werth a dylanwad bywyd crefyddol, ac y deuthum i deimlo gwir hyfrydwch yng nghysegr Duw ac yng nghymdeithas y saint; yno y cefais fwynhau gweinidogaeth Hawer o'r hen bregethwyr fu'n ysgwyd Cymrll yn v dyddiau gvnt,— Jones Talsarn/ Roberts Amlwch, Cadwaladr Owen, a llu eraill o'r Gogledd a'r De sydd wedi tewi ers blynydd- oedd lawer bellach. O'r pum blaenor a arweiniai'r adeg honno, yr oedd dau mewn gwth o oedran,—Dafydd Dafis a Dafydd Hughes. Yr oedd cael bod mewn seiat gyda'r ddau batriarch yma yn fodd'on gras mewn gwirionedd, ac i fachgen ieuanc ynghanol temtasiynau tanllyd tref fawr wyllt fel Salford, "yn ymguddfa rhag y gwynt, ac yn lloches rhag y dymestl." Llyfrau seiat Dafydd Davies bob amser fyddai y Beibl, Taith yPerenin aChristion yr hen Gurnal yn ei Gyflawn Ar/ogaeth, a tham- eidiau melys yn ami oddiar ford yr hen cnarnoek a Matthew Henry. A pha gyf- ryngau gwell ellid gael i arwain praidd Duw i'r "porfeydd gwelltog, a cherllaw y dyfroedd tawel ? Hen wr tal, teneu, eiddil, yn cael ei flino n fawr y pryd hwnnw gan ddiffyg anadl, oedd Dafydd Hughes. Edrychai ef ar fywyd bob amser fel adeg i farchnata ar gyfer byd arall, a'i gwestiwn mynychaf, yn enwedig ar ddiwedd y Saboth, fyddai hwn Beth ydan ni, 'nghyfeillion bach, wedi ELWA heddyw yn y farchnad ? Byw i mi yw Crist, a marw sydd elw.' Rhaid ein bod yn ennill neu'n colli, myned yn ol neu ymlaen 'does dim man canol y gallwn ni sefyll arno. Gweddiwn am. i ni gael cyfrif pob peth yn dom, fel yr enillom Grist yn eiddo i bob un ohonom.' Yr oedd Dafydd Dafis am inni wisgo'r holl arfogaeth yn y rhyfel ysbrydol, a Dafydd Hughes am i ni wneud ein goreu i sicrhau y rhan dda, yr hon ni ddygir oddiarnom. Y mae eu coffadwriaeth yn fendigedig. Meddyliwch am eich blaenoriaid ffydd y rhai dilynwch, gan ystyried diwedd eu hymar- weddiad. Caffai Dirwest sylw arbennig gan gyfeillion Salford y pryd hwnnw, ac er fy mod yn Nazaread cyn dyfod yno, dyfnhawyd yr argy- hoeddiad yn fy meddwl o ddrygedd y diodydd meddwol, fel y penderfynais Y matal a dal yn dynn Hyd farw heb un diferyn. Bu'r penderfyniad yna yn dipyn o anfantais i mi ar lawer achlysur, trwy fod yn destun gwawd a chwerthin cydweithwyr, a chael fy amddifadu o bethau oedd lawn mor ddy- ledus i mi eu cael a hwvthau, ond deliais ati I yn ffyddlon i'm hymrwymiad trwy bob j anhawster, er cywilydd a cholled i lawer oedd yn fy erlid. Dyma un o beryglon mwyaf bechgyn ieuainc yn nhrefi mawr Lloegr. Mae cannoedd a miloedd wedi eu llusgo i ddinistr a cholledigaeth trwy gellwair a'r diodydd meddwol. Yr oeddwn yn diolch am y seiat ar adegau fel hyn, fel y man goreu i gael help i ymladd a'r gelynion a'u gorchfygu. Mawr oedd y son yr adeg yma ymhlith. dir- westwyr am y Maine Law. Fel y gwyr eich darllenwyr, talaith yn America ydyw Maine, a deddf wedi ei phasio yno yn gwneud i ffwrdd yn llwyr a'r fasnach feddwol trwy'r holl dalaith. Yr oedd teimlad cryf wedi codi am gael pasio ddedf gyfielyb yn y wlad hon. Gresyn na fyddai hynny'n bosibl, onite ? Daeth Neal Dow--aelod o Senedd Maine, ac awdur y ddeddf—drosodd i'r wlad yma i'w hegluro, a dadleu o'i phlaid. Yr oeddwn yn y Free Trade Hall yn gwrando arno—y neuadd fawr yn orlawn o wrandawyr astud, ac wedi eu codi i bwynt uchel o frwdfrydedd gan hyawdledd yr areithiwr. Mae'r Alliance, er yr adeg honno, wedi newid dipyn ar ei safle, yn lIe myned i mown am Maine Law,et phwynt yn awr ydyw Local Option, hynny yw, rhoddi hawl i ddiddymu'r fasnach feddwol mown tref neu gymdogaeth os bydd dwy ran o dair o'r boblogaeth yn galw am hynny. Gan mai y preswylwyr sy'n dioddef fwyaf oddiwrth y fasnach dadleuir mai yn eu Haw hwy y dylai ei rheolaeth fod, ac nid yn nwylo ychydig o ustusiaid. Mae synnwyr a barn y wlad yn prysur addfedu i hyn, ac yr ydym i ddiolch am hynny, mown rhan helaet-h, i yrndrechion dyfal a llwyddiannus yr Alliance. Byddwn yn arfer myned i gyfarfodydd yr Alliance bob blwyddyn, ac yn cael y fraint o glywed areithwyr mwyaf dysgedig a hyawdly genedl yn siarad ar ddrygedd y diodydd meddwol ond y mwyaf ei ddylanwad y glywais erioed ar y mater yna ydoedd John Gough, yr areith- iwr dirwestol bydenwog o'r America. Nid yw yn rhyfedd yn y byd felly, fel y gwelwch, fod yr Hen Flaenor wedi ei wroiddio mor gadarn yn y ttydd dcurwestol. Er fy mod yr adeg hon, fel yr oedd yn naturiol, yn troi ymysg cyfoedion ieuaine tebyg i mi fy hun, ac yn mwynhau eu cwmni yn fynych, yr oedd tynfa fy ysbryd, fel mae'n rhyfedd dweyd, yn fwy at gyfeillion llawer hyn. Treulais fwy o amser gyda dau hen frawd—digon hen i fod yn dad i mi—nag a dreuliais erioed gyda chyfoedion ieuainc. Synnais lawer gwaith eu bod yn caniatau i fachgen mor ieuanc ddyfod i gylch eu eyf- rinach, ond buont yn garedig a thyner iawn. wrthyf, ac yr wyf yn ddyledwr mawr iddynt hyd heddyw am eu cynghorion a'u haddysg- iadau gwerthfawr. Eu henwau oedd Richard Davios a William Jones. Heblaw bod yn ddynion crefyddol, yr oedd ganddynt synnwyr cryf, barn addfed, a gwybodaeth eang mewn Hawor cyfeiriad. Brodor o Fangor oedd R. Davies, wedi treulio rhan fwyaf ei oes yn Salford. Brodyr iddo oedd Wm. Davies, blaenor enwog y Tabernacl, Bangor, a John Davies (Owyneddon), Caernarfon, a nai iddo, fab ei frawd William, oedd y diweddar W. Cadwaladr Davies, y gwr ieuanc athrylithgar a wnaeth gymaint dros addysg uchraddol yng Nghymru. Ac yntau'i hun cyn diwedd ei oes yn flaenor gweithgar ym Mhendleton, ac iddo fab yn flaenor yno eto. Gwolir ei fod o deulu enwog mewn gallu a defnyddiol- deb ac er nad oedd mor gyhoeddus a'i frodyr, yr oedd i raddau helaeth yn gyfrannog o'r un dalent. Yr oedd yn Rhyddfrydwr pybyr a goleu, ac yn dra chyfarwydd a sy- mudiadau gwleidyddol ei ddydd, a chanddo allu neilltuol i ogluro'i feddwl mewn iaith goeth a dillyrr. Yr oedd yn gyfaill pur ac annwyl. Ymwelai a Chymru bob blwyddyn, ac ni byddai'n anghofio galw i edrych am yr "Hen Flaenor" yn ei gaban bach yn Sir Fflint. "Gofid sydd arnaf amdanat ti, cu iawn fuost gennyf fi." Hen lane oedd Wm. Jones, Ym Man- chester y ganed ef. Yr oedd y Parch. Richard Jones, y Bala, yn ewythr iddo frawd ei dad. Yr oedd wedi cyrraedd oedran gwr cyn ymuno a chrefydd. Ymroddodd yn ddyfal i lafurio am wybodaeth casglodd lyfrgell ragorol, a gwnaeth ddefnydd da ohoni ae yn ei awydd i roddi pob help i minnau, cefais drwydded ganddo i wneud y defnydd goreu allwn ohoni. Yr oedd hyn, i fachgen ieuanc prin o lyfrau ei hun, yn fraint a mantais neilltuol; a chan mai efe oedd fy athro yn yr Ysgol Sul, byddai y disgybl yn cael y pleser weithiau, mewn tipyn o ddireidi, o'i lorio yn deg mewn dadl a'r arfau yr oedd ef ei hun wedi fy nghyn- ysgaeddu. Chwarddai'n harti ar adegau fel hyn. Yr oedd yn ddarllenwr mawr, yn gof- iadur manwl, yn hanesydd da ac yn Gymro twymgalon, er ei eni ym Manchester. Yr oedd yntau, fel ei gyfaill Davies, yn cymeryd diddordeb anghyffredin mewn cwestiynau politicaidd, yn enwedig y cwestiynau a ddygai gysylltiad a Chymru. Heddwch i lwch y ddau hen gyfaill.
Advertising
D. GRIFFlTJiS d SON, 252 Breck Rd,, 8nd 9 Moss St.. L'POGI. I ) ')?, ¡:' 'Y\ V. Pianos & {Organs by all the leading maicrs. From 8/- perlinonth. TMEPHONE-456 Anfield. CYNYRCHION EISTEDDFODOL (0 dan olygiaeth Syr E. VINCENT EVANS(. I-DYLANW AD Y RHUFEINIAID A R OWAREIDDIAD A GWAEDOL- IAETH Y CYMRY. ^T,ArPDYSG* CYMRU YN Y CANOL OESAU. 111-HANES MYNACHDAI GOGLEDD CYMRU HYD EU DIDDYMIAD. Y tri llyfr uchod gan y Parch- D. D. WILLTAMS. Cyhoeddedig gan Gymdeithas yr Eistedd fod Genedlaethol. Ar werth yn swyddfa'r BBYTHON, pris 6d. yr un, trwy'r post 7d. yr un, ,L _1 I LLYFRAU I CYHOEDDEDIG GAN I i HUGH EVANS & SONS, Swyddfa'r Brython 356, 358 Stanley Rd. IOLO MANUSCRIPTS, being a Selection of Ancient Welsh Manuscripts in Prose and Verse from the collection made by EDWARD WILLIAMS (Iolo Morgannwg), with English Translations and Notes. Price, One Guinea. Argraffiad Llyfrbryf. A KEY AND GUIDE TO THE WELSH LANGUAGE, or a Welsh-English Diction- ary and Grammar combined. Text-Book —The Welsh Bible. By PBDH, Hire. Cloth, 48. net. 0 FOR I FYNYDD, a Chaniadau Eraill. Gan ELPHIN. Papur a Rhwymiad goreu, gilt top, 5s. THE SABBATICAL REST OF GOD AND MAN: an exposition on Hebrews iv, 3-9. Nisbet's Theological Library. By Rev. JOHN HUGHES, M.A. Cloth, 4s. DAN Y GWLITH Odlau Mawl i'r Cyf- ryngwr Crist lesu ein Harglwydd. Gan y Parch. JOHN HUGHES, M.A., Lerpwl. Llian, 3". 6d. 2/6 yr un CWRR Y LLEN Ysgrifau Syml ar Fater- ion Gwyddonol gan GWJLYM OWEN, M.A., D.Sc., Athro mown Athroniaeth Naturiol yng Ngholeg y Brifysgol, Auck- land, N.7. (gynt Coleg y Brifysgol, Lerpwl). Llian hardd. C0F1ANT Y PARCH. ROBERT OWEN (Ty Draw), gan y Parch. JOHN OWEN, Wyddgrug. Llian. (Mewn amlen, Is.). HOLL WEITHIAU GORONWY OWEN, yn cynnwys ei Holl Farddoniaeth, wedi ei gymeryd o'r argraffiadau hynaf ei Holl Lythyrau; ynghyda Hanes ei Fywyd. Gan LLYFRBRYFa PHEDROG. Llian. 0 FOR I FYNYDD, a Chaniadau Eraill. gan ELPHIN. Llian hardd. Rhwymiad goreu, Sc. O'R MWG FR MY NYDD, sof Cyfrcs o Ysgrifau fu yn Y BRYTHON am Wibiadau'r Golygydd Oddicartref. 168 Tudalen. 26 o luniau. Llian. ER MWYN IESU Pregethau a Barddon- iaeth y Parch. S. T. JONES, Rhyl. Llian hardd. TLYSAU YR HEN OESOEDD, sef Gwaith Doethion y Cynfyd, yn cynnwys rhan o gj-wreinrwydd yr Hen Frutaniaid. Pris Cyhoeddedig, 5s. Pris gostyngol, 2/6. j TRISTIORA or Songs in the Night. By the Rev. JOHN HUGHES, M.A, Cloth,, (Paper Cover, Is.). Y MORTHWYL sef y Morthwyl Cyntaf, yn cynnwys saith ugain o Adroddiadau,. 200 tudalen a'r Ail Forthwyl, yn cyn- nwys saith ugain o Adroddiadau, 200 tudalen. Wedi eu cydrwymo. Llian. CRISTIONOGAETH A OHYMDEITHAS Gan y Parch. J. H. HOWARD. Rhagair gan y Gwir Anrhyd. D. LLOYD GEORGE, j A.S. Llian. net. GERAINT AC ENID, A OllANIADAU ERAILL. Gan MACHRETH. Llian.- YR YMCHWIL AM Y GOL&UNI Gan D. R. JONES, Cambria, Wisconsin, U.D.A. Gyda Hun yr awdur. Llian hardd. 2 yr un. LLAIS 0 LUNDAIN Ysgrifau Myfyrdod gan y Parch. PETER HUGHES GRIFFITHS. Llian. LLOFFION GR AWN WIN sef Cyfrol- Goffa y Parchn. William Roberta, William Nicholson, D. M. Jenkins, Hugh Jones, David John, H:' Parry Thomas, o Undeb Annibynwyr Cymreig Lerpwl, Manchester, a'r Arngylchoedd. Gan y Parch. O. L. ROBERTS. Llian hardd. MARWOLAETH Y SAINT. Offrwm Cof i'r diweddar Feddyg Hugh Williams. Gan y Parch. JOHN HUGHES, M.A., Liver- pool. Llian. Y DYN IEUANC Gan y Parch. O. L. ROBERTS, Lerpwl. Nis gellir cael gwell llyfr i'w roi yn llaw mab neu ferch ieuanc pan yn troi allan i'r byd. Rhwymiad goreu, gilt top, 2s. mewn llian hardd, 1 /6. 1/6 yr un. COD PR HWYL: Llyfr Newydd o Adrodd- iadau, wedi ei gynnull gan Olygydd Y BRYTHON. 154 o ddarnau, 200 tudalen. Llian. Trydydd Argraffiad. (Amlen, Is.). DIARHEBION Y OYMRY: y Casgliad llawnaf a rhataf o ddoethineb yr Hen Gym- ry. Gan y Parch. T. O. JONES (Try/an), gyda Rhagdraeth gan y diweddar Barch. JOHN HUGHES, D.D., Caernarfon. Llian. FORGIVENESS: In Nature, In Man, In God. By THOMAS DAVIES, B.A., Intro- duction by Mrs. HERMAN. Llian. GWELEDIGAETHAU Y BARDD CWSG Gan ELLIS WYNNE, dan olygiaeth O. EILIAN OWEN a HUMPHREY ROBERTS, Athrawon mewn Cymraeg o dan Gyngor Addysg Lerpwl. Llian (Amlen gref Is.). TlJEANTlJROPIA: Neu y Dwyfol a'r Dynol yn y Beibi, gan y Parch. ROBERT ROBERTS, B.A., Ph.D., Trefnant. Trin- iaeth feistrolgar ar y Canon ac Ysbrydol- iaeth y Beibl yn wyneb yGoleuni diweddaraf Llian hardd. (Amlon, Is.). YR IAITH GYMRAEG Ei Horgraff a'i Chystrawen. Gan y Parch. D. TECWYN EVANS, B.A. Llian. Y DYN IEUANC Gan y Parch. O. L. ROBERTS, Lerpwl. Nis gellir cael gwell llyfr i'w roi yn Haw neu mab ferch ieuanc pan yn troi allan i'r byd. Llian hardd. Rhwymiad goreu, 28. 1 /— yr un. ATHRYLITH JOHN CEIRIOG HUGHES„ gan y Parch. H. ELFED LEWIS, M.A. Amlen BARDDONIAETH GORON W Y OWEN. Chweched Argraffiad. Gyda Bywgraffiad byr gan PEDROG a LLYFRBRYF. Amlen Wedi ei rwymo ynghyda'r Llythyuw" mewn llian, 2s, (3d. BLAG U RON AWEN. Gan GWAENFAB. Yn cynnwys amryw ddarnau cymwys i'w hadrodd. Mewn amlen. BARDDONIAETH lfJDWARD MORRIS (Perthi Llwydion). Wedi ei gynnull gan. HUGH HUGHES, Cerrig y drudion. Mewn amlen. CODI'R Ii WYL Llyfr Newydd o AdroOd iadau, wedi ei gynnull gan Oiygydd Y BEY- THON. 154 o ddarnau, 200 tudalen Y Sylltiad goreu a helaethaf yn yr iaith Trydydd Argraffiad. Amlen. Llian, 1/6 COF I ANT Y PARCH. ROBERT OWEN (Ty Draw). Gan y Parch. JOHN OWEN,. Wyddgrug. Amlen. Llian, 2s. 6d. OROES], R BONT, set anturiaethau Habak kuk Crabb, gyrrwr y Goach Fawr. Gan CLWYDWENFRO. Dan olygiad y Parch. T. ELI EVANS. Amlen grfe. DANIEL OWEN Y 'NOFELYDD. Byw graffiad gan ISAAC FOULKFS (LlyjrbrYI. Amlen. GWELEDIGAETHAU Y BARDD OWSG, gan ELLIS WYNNE. Dan olygiaeth O. EILIAN OWEN a HUMPHREY ROBERTS, B.A., Athrawon mewn Cymraeg o dan Gyngor Addysg Lerpwl. Amlen gref Llian, l.s. 6d. j HELYNTION BYWYD HEN DEILIWR. Gan HIRAETHOG. Amlen. LLYTHYRAU GORONWY OWEN. Dan 1 olygiad yr Athro J. MORRIS JONES. j Amlen. Y Llythyrau a'r Farddoniaeth wedi eu cydrwymo mewn llian, 2s. 6d. LLYPR Y TRI ADERYN. Gan MORGAN LLWYD o WYNEDD. Argraffiad Newydd, gyda Rhagarweiniad gan Olygydd y BRYTHON. Llian. PULPUD HOPE HALL. Amlen. THEANTHROPIA Neu y Dwyfol a'r Dynol yn y Beibl, gan y Parch. ROBERI ROBERTS, B.A., Ph.D., Trefnant. Trin- iaeth feistrolgar ar y Canon ac Ysbrydol- iaeth y Beibl yn wyneb y Goleuni diwedd araf. Amlen. Llian hardd, Is. 6d. TRISTIORA ,or Songs in the Night, By the Rev. JOHN HUGHES, M.A. Paper Cover. Cloth, 2s. (id. Y DRWS AGORED. Telynegion byrion, gyda 12 o ddarluniau cain. Gan R. H. JONES (awdur "Drwy Gil y Drws").c Wedi ei rwymo mown llian hardd. Y MORTHWYL, saith ugain o Adrodd- iadau. 200 tudalen. Amlen. YR AIL FORTHWYL, saith ugain o Adroddiadau. 200 tudalen. Amlen. Y ddau Forthwyl wedi eu rhwymo ynghyd, mewn llian hardd, 2/6. YR AIL GANRIF Rhai gwersi oddiwrth y Canmlwyddiant. Atodiad i'r anerchiad o Gadair y Gymanfa Gyffredinol, Dref- nowydd, 1912. Gan y Parch. JOHN HUGHES, M.A., Liverpool. Amlen gref. JOHN CEIRIOG HUGHES: Ei fywyd, ei Athrylith, a'i waith. Gan LLYFRBRYF Amlen. Gweddill Argraffiad I. Foulkes 9d. yr un. PWY BIAfPR GADAIR? Drama ddig rifol gan DEWI MAIO FEIRION. Amlen. LLA WLYFR CYFLAWN AR LYFR YR ACTAU, gan y Parch. OWEN JOHN OWES, M.A., Rock Ferry. Yn dair rhan Cwestiynau, Ystyr Geiriau, a Nodiadaii Esboniadol. Limp Cloth. C8, 136 tudnt. Map prydferth o deithiau Paul. 6d. yr un. ADRODDIADAU'R PLANT: ar gyfer Cartref, Ysgol, a Llwyfan. Gan LLIFON. Llian ystm-yth. BREUDDWYD SION Y BRAGWR, neu Weledigaeth Dinas Malltod..Gan PEDE HIR. Amlen. CEINION RHUDDFRYN, sef casgliad o farddoniaeth RHUDDFRYN. Tan olygiadd y Gfireh. LEWIS MORRIS, Gwrecsam. Amlen. THE NEW WALES: Some Aspects of National Idealism, with a plea for Welsh Home Rule. By GWILYM O. GRIFFITH. Introduction by E. T. JOHN, Esq., M.P. Amlen. LLAWLYFR CYFLAWN AR LYFR YR ACTAU. Gan y Parch. OWEN JOHN OWEN, M.A., Rock Ferry. Yn dair rhan: Cwestiynau, Ystyr Geiriau, a Nodiadau Esboniadol. C8, 136 tudal. Amlen. LLYFR IEHOSHWA Cyfieithedig 0 newydd gan y Parch. GRIFFITH HUGHES, B.A., Blaenau Ffestiniog, a'r Parch. D. FRANCIS ROBERTS, B.A.,B.D., Blaenau Ffestiniog. Amlen. GWELEDIGAETH ANGAU, sef rhan allan o'r Bardd Cwsc. Gyda Gdrfa Hawn. Tan eIygiaeth O. EILIAN OWEN a HUMPHREY ROBERTS, B.A.,Athrawon mewn Gymraeg o dan Gyngor Addysg Lerpwl. Wedi ei gyfaddasu ar gyfer ysgolion a dosbarth liadau. Amlen. Interleaved.
YS1AFELL Y BE!RDDI YS1Af£LL…
YS1AFELL Y BE!RDD I YS1Af£LL Y BURDO' Y eynhyiohion gogyfer i'r golofn hon i'w cyf- eirioPEDROG, 217 Prescot Road, Liverpool. I Y GROGLITH 0 LTS y Gwawl, Iesu Gwyn,—hyd angau, Ostyngodd at elyn Yu gyfoeth at bob gofyn Daw poenau Brawd pen y bryn," PEDROC. IOLO CAERNARFON I CILTODD y didranc 1010-0 olwg Ei Walia i huno Ond honnwn na roed yno, Yn ei fedd, un mwy na fo. Llewyreh a gwerth galluoedd—ei feddwl, A foddiai dyrfaoedd A'i riniau cain, addurn c'oedd, Di-wad Eisteddfod ydoedd. Yn ddi-ail y meddyliodd,—i bethau Bythol yr ymdreiddiodd Newydd fyd o geinwedd fodd A'i hyawdl enaid luniodd. Rhodiai ym myd ysbrydoedd,—a gwelai Deg olud dirgeloedd Canaid wr fel cennad oedd Anhafal gennad nefoedd. Ei hudol ymhyfrydiad—fu yngan Efengyl y Cariad, Yn ddiwinydd a'i honiad TJwchlaw dim mewn uchel Dad. I'r el wyf us, aethus, pregethu-a wnai O'u niwl bu'n eu tynnu Ac o flaen enwocaf lu Rho'dd Groes yr hawddgar Iesu. Cu fendith gai'r Cyfundeb-garai ef O'i gry' bresenoldeb Yn awr, mewn cur mae'n wag heb Ei iaith wen a'i ddoethineb. O'i dwr n.ewn uchelderau-fe luchiai Fyw lachar feddyliau A'i awen goeth y hu'n gwau 0 lwybr anwel wybrennau. Rhyfedd fel gwnai ddisgrifio—y dyrys Fyd arall i'n swyno. A haul o fryn dwyfol fro Rocftiai wawl ar gerdd Iolo. Eilio bu yn rhydd fel bardd,—yn bersain, Heb Orsedd i wahardd, A ffinio'i hoff awen hardd— Cywir wynfyd coronfardd. Uniawn addurii awenyddieath-—a fu Gan feib ei genhedlaeth Carodd ei nod pob cerdd wnaeth Burodd enaid barddoniaeth. I'w ran daeth coron ariaiiiiaidcl-eii-i Gwyl, Am ei gan risialaidd Ond efe a'i frwd, fyw aidd, Gar yn awr Goron euraidd. Am enw mor ddymunol-mae alaeth, Ac mae wylo'n reddfol; I roi'n hir ddeigryn o'i ol, Daw awen am wr duwiol. Yn gafod wrth ei goflo-ni oera Ein hiraeth amdano Ar fawr fyrdd drwy'i farw fo Tyrr helynt a hir wylo. Penmaehno R. LLOYD JONES CRI Y CLWYFEDIG YMLADDODD yn ddewr, A chwympodd yng nghanol y cedyrn, A chollwyd ei lef, ingol lef, Yn swn y magnelau a'r utgyrn. Gorweddai'n ei waed, Heb undyn i wrando ei gwynion, Ar meirw bob tu yn welw lu, Unigrwydd a dorrai ei galon. 0 ddrysni ei boen, Yn fwyn am ei fam ymofynnodd Orid cofiodd y bedd, a'i hoer wedd, 0 alar ei galon a wylodd. Ond galwodd drachefn, Yn llesg ar ei ffyddlon gydymaith Cri awel o'r glyn distaw, syn, Yn unig atebodd i'w obaith. Sibrydodd o'i gur, Anwylodd bur enw ei gariad Ond cofiodd y mor, frigwyn for, A hiraeth a lanwodd ei lygad. Yn nwyster y nos, Y wenlloer yn unig a'i canfu A chludodd y gwynt, ar ei hynt, Ochenaid, 0 derbyn fi, Iesu." Drwy niwloedd y glyn, Daeth pelydr o wawl o'r uchelder Clybuwyd ei lef yn y nef, Mor agos yw Duw mewn cyfyngder. Ymladdodd yn ddewr, A chwympodd yng nghanol y cedyrn, A hunodd mewn hedd, heb y cledd, 0 swn y magnelau a'r utgyrn. Pendref, Bangor J. ELLIS WILLIAMS YR ANNWYD I 'Rwv'n eistedd wrth y tan, Yn rnethu gwella'n lAn O'r annwyd Daeth ataf yn y ffair Rhyw ddiwrnod heb ddweyd gair, A'm gwneud fel berw bair Mae'r annwyd. Rhoi'r glee sy'n nghlocsiau Gwen I glecian yn fy mhen Wna'r annwyd 'Rwy'n llogaeh, ydwyf wir, Ond gwn na phery'n hir, Gerllaw mae ffair y Sir, Ymadael gaf-yn wir, < A'r annwyd. 'Does dim fel ffair a'i thwrdd Am ddwyn a chlirio'i ffwrdd Yr annwyd; Daeth bochan a 110 bach, Mae'r aur yn dod i'r sach, Ac wele finnau'n iach O'r annwyd.: I grefydd dyn y byd II Hen glefyd go ryw glyd Yw'r annwyd Gan nad wyf fi'n un cul, Caf aros adre'r Sul, I orffwys gyda mul Yr annwyd. Rhoi tro at wr Ty Draw, Os bydd hi'n bwrw glaw, Wna'r annwyd A phan ddaw'r Sul a'i fraint, Yn lie mynd at y saint, Af ato ef dan haint Yr annwyd. Cawn siarad am y byd Sy'n llwyr feddiannu'n bryd, Er gwaethaf a chyhyd Yr annwyd, Cawn brisio'r fuwch a'r llo, A holl geffylau'r fro, A chwyno, 'n mhell y bo Yr annwyd. Ar ol bugeilio'n dda Ein gilydd o dan bla Yr annwyd, Yn rhyfedd iawn, pan ddaw Dydd Llun, bydd gwr Ty Draw Yn iach heb boen na braw Yr annwyd. Fe glywodd Mrs. Top Fod Mrs. Huws y Siop Dan annwyd A ffwrdd a hi ddydd Sul, 'Rol cinio, trwy'r Ion gul I edrych, gyda hoen, Amdani hi ym mhoen Yr annwyd. Ac ol cael hanes sereh A choll pob mab a merch, Er holl ddoluriau erch Yr annwyd Ac ar ol chwedlau maith, A the a thost ddwy waith, Ryw ychydig wedi saith, Yng nghanol y fath chwaeth. Y sgwrsio mawr a'r maeth, Rhag cwilydd, dianc wnaeth Yr annwyd. Un da am gario bai Ei bobl, a hoff o'r tai, Ac ufudd iawn i rai Yw'r annwyd Ond nid yw'n hoffi byw Yng nghwmni pobl Dduw, Maent hwy am roddi briw I'r annwyd. Gall ddod o ddim ond awr. Mae'n wan, mae'n gryf fel cam,, A ffrind y canwr mawr Yw'r annwyd Mae'n gwneuthur rhai SEll-sal, Ac eraill yn iach-sal, Un wyr ymhle mae gwal I orffwys, a chael tal Yw'r annwyd. 0 B.ARDD^GWLAD