Y Brython

DRINK I 'DWYRYD' vy 1 n TEA. The Tea of Old Time flavour.

KEEN ORA Self-Raising FLOUR It Makes Perfect Pastry, Scones, Oc. 80u: WHOLESALE AGENTS— MORRIS & JONES, Liverpool and MancAmstep.

Llythyr Penagored at Mr. Asquith. Perygl Prydain a theimlad calon Cymru. [GAN MR. BEHJAH GWYNFE EVANS. j ANNWYL BMF WEINIDOG.—A ydych yn cofio, pan oeddecli fyfyriwr yn Rhydychen, ddarfod i un o'ch athrawon ddweyd am danoch ?- Bachgen talentog yw Henry Herbert, end ei ddrwg yw na wna. efe bvth heddyw yr hyn a oil! efe, oi adael heb ei gyflawni tan yfoiy." Bum yn ceisio dyfalu ,ai gwemiid eich ieuenctyd oedd wrth wraidd eich polisi o IVait.,zitd see" er pan aethoch yn Brif Weinidog. Tebyg mai i'r gwendid hwimw y rlkjd priodoli ddai-fod i chwi ohirio Mesur Mawr Cymru cyhyd, a bod Deddf Addysg 1902, yr ymrwymasoek i'w dileu neu ei diwygio, yn aros ar Ddeddflyfr Prydain yn hollol fel y gosododd eich cyfaill Mr. Balfour hi. Yr un peth o bosibl sydd yn cyfrif am na fuasech wedi troi dros y drws ers tro y rhai a. fynnent yn y Cabinet eich gwthio chwi allan. Ond gresyn na fuasech wedi daii-os yr un gwendid ynglyn a Mesur G-orfodaeth Filwrol. BtiP sa.i'n well i chwi, an yn well i Brydain, pe baech wedi oedi dWYJJ y Mesur diratd hwn i mewn. Dyna farn Cymru. i Cymru'n unfryd am drechu Germani. x el na •ehamsymer saibwynt Cymru yn v mater, a gaf fi ddweyd nad oes un ran 0 '1' Ymerodrsietli yn fwy penderfynol nag ydyw Cymru i gario'r Rhyfel ymlaen nes gorchfygu'r gelyn yn Ilwyr. Profodd Cymru hynny yn iiifer aruthrol y bechgyn a atebocld alwad corn y gad. Gwyddochchwi, a gwyddom ninnau, nad oes yn holl ymerodraeth eang Prydain genedl a ddanfonodd, yn ol rhif ei phobi, gynifcr o'i meibion i'r Fyddin. Pan oddeuaf i ysgrifennu at eich cyd-weinidog, yr Arglwydd Kitchener, dichon y bydd gennyf air i'w ddweyd wrtho am y twyll a (,ain a wnaed a'r Cymry ynglyn a'r ymrestru ym Myddin Prydain. Ond arhyn otoryd, a chwi a,'r Mesur Gorfod yn unig y mae a wnelof. A d vwedaf eto nad oes un ran o r Ymeroth aeth i gyd yn fwy awyddus ac yn fwy pender- fynol i ennill buddugoliaeth Iwyr ar y gelyn nag ydyw Cymru. Dyna paham y gwrth- wyneba'r Mesur Gorfod. Er mwyn hyn yr ymrestrodd ei meibion yn llu. Er lnwyn hyn yr anghofiodd ei gweinidogion ddyage:diaeth y tadau a'r egwyddorion a bregethasant hw.y- thau erioed, ac yr anogagant fechgyn eu heglwysi i wregysu'r cledd, ae i droi 'r bla(lur yn fidog. Er mwyn hyn yr wylodd ac yr wyla gwragedd a merched Cymru am eu hanwyliaid heddyw ac er mwyn hyn y danfonodd ami un ohonynt ei hunig neu ei holaf fachgen Tr rhyfel, gan ddweyd wrtho mai gwell fyddai ganddi ei weled yn marw'n fachgen dcwr nae iddo fyw yn fachgen llwfr. Sarhad ar y gen edl a wjia hyn yw son am orfodi ei bechgyn i ymuno a'r Fyddin. Na Ni bu ac ni bydd Cymru ar ol pan fo angen gwlad yn galw I Jingos Prydain a Junkers Germani. Ceir, fe geir Jingos ym Mhiydain fel y ceir Junkers yn Germaui ac o'r un rhywogaeth y maent, oil. Disgynyddion ydynt i'r bob! y gweddiodd y Salmvdd ar Bduw i'w gwasga,r am mai pobl da ganddynt ryfel oeddynt. Ac nid 'oes i Gymru ran na chyfran ynddynt. A Jingos Prydain, gtHl genfigennu ohonynt. wrth Junkers Germani, a fynnant yn awr osod i&u militariaeth ar war pobl rydd Prydain, megis y gosododd y Junkers gyffelyb iau ar war trigolion Prwsia, y rhai sydd yn gaethion iT iau hyd y dydd hwn, Dywed- asoch chwi eich hun, syr, mai er mwy n lladd a, difodi militariaeth yr aeth Prydain i lyfel. Cefnogwvd chwi yn yr amcan da hwnnw gaii I bob cydwybod devmas. Eithr. I atolwg, ai tnvy Beelzebub militariaeth ym Mhiydain y bwrir allan Beelzebub militar- iaeth yn Prwsia ? Ai drwy efelychu Gor- thrwm y Caisar y sicrheir Rhydd id Prydain ? Ond mwy na hyn, mae eich Mesur Gorfod nid yn unig yn efelychu ond yn helpu Germani. Pe y ceisiaswn i roi hanner cymaint o help llaw i Germani ag a lydd eich Mesur Gorfod chwi iddi, buan iawn y'm tefiid yng nghar- char, a haeddaswn hyruiy wrth wneud. Pell wyf o ddweyd Inai amcan neb o bleidwyr y Mesur Gorfod yw helpu 4 ei-i i iani, eithr dywed af yn ddibetrus, carchar neu beidio, mai helpu Germani fydd effaith gwasgu'r Mesur ymlaen. Yrhyn a.cfna'rCaisa.rfwyafobopethywuno!- iaeth ei wrthwynebwyr. Yn undeb preswyl- wy'r Prydain y gorwedd eu nerth. Rhodd- asai'r Caisar yn rhwydd hyd yn haimer ei devrnas pe medrai greu rhwyg ymhlith Prydain a,'i Chyj,,iglireiria?id, neu pe allai rannu Prydain yn ddwy. Ni welwyd erioed yn holl hanes Prydain ddajigosiad godidocach o undeb ao unoliaeth yn y wlad hon nag a gaf- wyd o ddechreu'r rhyfel hwn, hyd y dydd y daeth eich Mesur Gorfod chwi gerbron y Senedd. Ond y dydd hwnnw terfynwyd yr undeb, dilewyd yr unoliaeth, a tl-i vriiasodd yn eu lie anghydfod na fedrai holl gyjillwynion y gelyn byth ei greu yn eiti plith. 0 un fryd a,c o un galon y gwelodd y byd Brydain hyd ynia. Ar darawiad amrant, liychwinodd eich Mesur Gorfod chwi ysblander gogoneddus y darlun prydferth a blotyn du anghydfod. n gwelwyd ynddo rwyg lioll ymraniad oddifyny byd i waered, 0'1' Cabinet fry i lawr hyd yr etholai^th leiai" yn y deyrnas. Gair mwys ac addewid frau I Dvwed eich cefua^wyr mairhaid a osodwyd arnoch am addo fi?o??'c!) vn ?ich b,vrhwyUdn I y gorfodid mwvafrif mawr bechgyn ieuainc deyrjias i ymuno a'r Fyddin cyn galw ohonoch ar y gwyr priod. Yn awr. Mr.. Asquith, gwyddoch mai ar eich cyfrifoldeb eich hun, ac heb ymgvnghori a'ch Cabinet, y gwnaeth- oeh yr vmrwymiad hwn. Er hyn i gyd, ni fynnai, hyd oed Cynml, i ehwi dorri eich gair er pe baech yn ei dorri, nid y tro eyntaf a fuasai i chwi ae i'ch Cabinet doiTi addewid bendant, fel y gwyr Cymru'n dda, erfei dirfawr ofid a'i cholled. Ond os oedd raid i chwi gadw eich gair, dylech gadw eich gair QUae nid rhait ohono'n unig. A gaf fi eich atgofio o'r hyn a addawsoch chwi, a'ch Cabinet, yn bendant ynglyn a Gorfodaeth Filwrol ? Dyma rai c'r addewidion p,mdant:- 1. NrM ddefnyddid mo'r Cofrestriad Cenedl- aethol a wnuc- d aethol a wnaed ym mis Awst diweddaf at. amcanion Gorfodaeth. Ar sail yr addewid honyio y cydsyniodd llu o awdimlodau lieol drwy Brydain i gydweithredu yn y Cofrestr- iad. Torrir yr addewid hon gan y Mesu)" Gorfod. 2. Addawsoch, ar ol ymgynghoriad a'ch Cabinet, a thrwy gydsyniiad hwnnw, na cheis- iech osod Gorfodaeth Filwrol ar y deyrnas heb gydayniad eyffredinol Gwahaniaethaf, fel chwithau, rhwng cydsyniad eyffredinol a chvdsyniad "unfryd." Ni allasai neb dd is- gwyl yr olaf ond ymddiriedai pawb i'ch gair jia cheisiech osod Gorfodaeth oni chaech gydsvniad eyffredinol." Torasoch yr addewid bwyllog, bendant, ddifrifol hon, drw. y Mesur Gorfod. Ni fedrweh chwi, 11a neb arall, ddal fod cydsyniad eyttredinol nac yn y Weinyddiaeth ei hun, nac yn NhS"r- Cyffredin nac yn y wlad. Gwelir pedwar aelod o'r Weinyddiaeth wedi ymddiswyddo oherwydd dwyn ohonynt y Mesur i mewn. Yn Nhy'r Cyffredin gwelir fod dros gani c,

 EDWARD WILLIAMS General Draper 1 And Milliner, Paris House, 195, 197 & 199 LONDON ROAD, And 8 FALKLAND ST, Liverpool. (, GREAT ANNUAL STOCKTAKING SALE, commences ft SATURDAY NEXT, } JANUARY 15th. See Windows for Bargains. t I1 Phone 1822 Royal. Closed I o'clock Wednesday. _w- n_