Y Brython

o Big y Nk Lrleifiad. Llawlyfr ar y Gwvrthiau ychydig sydd a law an fon web ar fyrder. Gwel td. 8. 11HLIVYR YR YSBYTAI GAIR YN El BRYD.—Dyma air yn ei bryd, a brysiwn i'w gyhoeddi, gan hyderu y caiff y gwrandaw- iad a haedda i At Olygydd Y BRYTHON I SYJ:Caniatewch i mi alw sylw caredigion ein milwyrat y nifer Inosog o'n bechgyn dewr sydd yn ysbytai Lerpwl a'r cylch, wedi eu hanafu gan glwyfau a chlefydau. Yr ydym o waelod calon yn falch o'r hyn y mae eglwysi Lerpwl wedi ei wneud eisoes iddynt ae i'r milwyr sydd yn y gwersylloedd Credaf fod ein heglw-vsi yn barod eto i wneud mwy. Hyn yw fy nghais y mae llawer o'r bechgyn sydd yn yr ysbytai ac yn gryf ddigon i adael eu gwelyau yn cael rhyddid i fynd allan bob prynhawn. o ddau ar glochlxyd 4.30, ac yr wyf yn credu mai da fyddai gan y Cymry yn eu plith gael cyfarfod yn y capelau o fewn yr oriau hyn. A all ein gweittidogioit a')-, chwior- ydd caredig drefnu cyfarfodydd canolog iddynt i'w croesawu, a chynnal rhyw fath ar Parade iddynt ? Bechgyn o'r Dardanelles ydynt gan mwyaf, ar hyn o bryd wedi eu clwyfo neu eu gwanhau gan dysentry, ac heb foddion gras fel cynt ers llawer mis yn eu hiaith eu hun bellach. A gall y chwiorydd estyn iddynt y croesaw o gwpanaid o de fel y medrant wneud, ac fel y maent wedi arfer a dangos eu hewyllys da.—Yr eiddoch yn gywir, HUGH LLOYD I ANBHYDEDD I MRS. E. R. JONES. I Yng nghyfarfod blynyddol Adran y Chwior- ydd o Gyngor Eglwysi Rhyddiori Cyffredinol Lerpwl, a gynhaliwyd yng Nghapel Anni- bynnol Gt. George Street, ddydd Llun di- weddaf, dewiswyd Mrs. E. R. Jones yn llyw- ydd. Y hi'n hysbys ar hyd Glannau'r Mersey ar gyfrif ei gwaith dyfal gyda Dirwest a chyda chenhadaeth drefol cyfarfod Misol Lerpwl a llawer o acliosion da eraill. Dyma asxrhydedd a haeddwyd, a dynranwn bob llwyddiant iddi yn ei swydc- gvfrifol. GLYN YN y Gyfeillach nos Sul ddiweddaf, yng nghapel Parkfield, Birkenhead, cyflwynwyd cadwyn aur a phendant a phin tie i Mr. Glyn Gough Williams, yn amlygiad o werthfawrogiad yr eglwys o'i wasanaeth melys a meistrolgar fel organydd ers pum mlynedd a mwy. Y Parch John Owen, Anfield, yn cyflwyno, a'r organ- ydd ieuanc yn cydnabod yn fyr ond diolchgar ei air. Y mae'n ymadael bellach at ei gat- rawd yn. y Fyddin, ac yn dyheu am gael chwarae'r Dead March yn angladd y Kaiser a'r ystrywgwn sydd yn ei hysio. HWYL AC AFIA1TH BANKHALL.— Cynhyddu mewn hwyl ae afialth y mae cyng- herddau croesawii,'r milwyr Cymreig yn ysgol- dy Bankhall. Cynhaliwyd yr olaf nos Sadwrn ddiweddaf, dan lywyddiaeth fywiog a diddan Mr. R. Vaughan Jones. Canodd Miss Maggie Jones (geneth fach a llais addawol tuhwnt o groten mor ifanc), Miss Madge Hughes, Miss Quine, Mr. Ewart Jones, Mr. R. Vaughan Jones, ac adroddodd Miss Nell Williams. Mr. J. W. Roberts (Arvàn Hope) oedd y canwr d igrif, ac ar ol i'r cyngerdd ddarfod, heliodd y milwyr yn un haid o'i gwmpas i ddiolch iddo am ei ysmaldod medrus a gwreiddiol. Megan Mdnyn cyfeilio; a hiarlwyodd y rhaglen hefyd na neb drwv'r cylch yn barotach ei ehymwyn-, as. Canodd y Preifat David Jones amrvw ganeuon gwerin a mawrygid ei galon ddewr pan gofid ei fod newydd golli un o'i feibion ar faes y gad. Can odd y Preifat Thompson (Leicestershires) a'r Preifat Curtiss (S.W.B.) enghreifftiau o'r )'ay-?Mes. Teimlid mai dyma'r cyngerdd goreu o'r gyfres. Mrs. Edward Roberts, Bootle, a roddodd y te a'r lluniaeth, a diolchodd y milwyr a gweddill y dyrfa a'u Hwre deirgwaith dros y lie iddi hi a'r chwiorydd era ill a weinyddodd inor awchus a charedig arnynt. Ar y diwedd, dyma un o'r milwyr—-Gwyddel perthynol i'r R.W.F.—at. yr arweinydd, ac ebe fo Sure, I've heard about a Welsh welcome, but to-night oi've expayriensed it for the furst time. Man, it's grand Cyn tewi, cofiwch y bydd yn dda iawn gan Mr. R. O. Williams, y trysorydd, dderbyn pob hatling at dreuliau'r cvngherddau ben- dithiol hyn. NA WADAF, BYTH MWY /Dyma hanesyn bach a adroddodd y Parch. R. J. Williams, Lerpwl, wrth ddweyd gair yn y seiat ar ol y bregeth nos Sul yn un o gapeli'r Glannau yma Dywedai gwr y ty lle'r arhoswn yn SF Feirionydd y dydd o'r blaen y bu capte)i milwrol yn ei dy yn hybu a chael ei gefn ato dipyn o'r rhyfel. Addefai nad oedd fawr o grefyddwr ond ni waeth ichwi ar X ddaear prun,' meddai, £ cafodd fy nynion i orchymyn i fynd heb oedi munud i gymryd rhan mewn ysgarmes. Yr oedd y bechgyn oedd dan f'awdurdod i yn rhai glan eu cymeriad a thrwyadl grefyddol. Ar hyn, dyma dwr ohonvnt yn dechreu "canu Duw mawr y rhyfeddodau maith o ddyfnder eu henaid, ac yn rhuthro ar y gelyn yng ngrym a rhyferthwy'r emyn. Wrth ddychwelyd, gwelwn fod y platoon ar y dde wedi eu lladd i gyd bron yr oedd y lleill ar y chwith wedi ei chael hi'n enbyd ond am y platoon a aeth allan tan garni Emyn y Rhyfeddodau, dychwelodd y rheini heb gymaint ag un braidd ar ol, ac heb gymaint a briw na chrafiad ar neb obpnynt. Ac wyddoch chwi beth ? Mi deimlais yn y man fod Duw, mi gredais "ei fod wedi gwrando mawl-weddi fy meehgyii, ac ni wadaf mohono, na wnaf, byth mwy." TYBED A YDYM I FYW BYTH I—- Yn ysgoldy Crosshall Street, nos Sadwrn ddi- weddaf, cafwyd y drydedd o gyfres darlifcfiiari trefniedig gan Undeb Ysgolion M.C.y cylch,sef y tro hwn gan Parch. R. R. Hughes, B.A. Chatham Street, ac ar AnfarwQldeb yr Enciid' Y Parch. D. Jones, Edge Lane, yn llywyddu Mr. David Hughes, Bootle, yn dechreu drw^ ddarllen a gweddio; Mri. Hugh Edwards (Seacombe) a P. H. Jones, F.I.C. (Birkenhead) yn helaethu ar y pwvntiau a godasai'r darlith ydd, a'r Parchn. G. Wynne Griffith, B.A.,B.D. a D. I). Williams, a John Owen, Anfield, yn diolch iddo fo a'r eadei-,tTd.d. Buoin iiir Cymry'n bodloni'n hir ar englyn Caledfryn fel prawf o anfarwoldeb Onid oes mown llindysyn,-—a'i feroes, Wrth farw'n ei blisgyn, A chodi mor wych wedyn. Egkirhad goleu ar hyn ? :— englyn da ac argument cryf eyn belled ng yr a Ond sbiwyd ar y pwnc o lotach gorwel heno, ac wynebwyd ei anawsterau'n onest a diofn, gan gasglu meddyliau pen a greddf calon priffeddylwyr yr oesau ar y swyn anniwall sydd yn y dirgelwch hwn. Ond yr hyn a setlodd y pwnc i'w wrandawyr oedd Meddwl y Meistr, sef y Gwr a ddug "fywyd ac a ally gr ed iga etb (anfaiw-oldeb yw'r gair iawn i fod) i oleuni." Ydym, yr ydym i fyw byth 3¡c felly, gofalwch chwi a finnan pa sut ac ymhle y bo'n buchedd dragwyddol. OOSOD MORGAN LLWYJ) GERBRON —Morgan Llivyd o TV ynedd oedd testyn darlith y Parch. D. Tecwyn Evans, B.A., gerbron y Gymdeithas Genedlaethol yn Colquitt Street, nos Wener ddiweddaf. Cynhulliad lluosog o Gymry amlyca'r cylch, yn wyr lien a lleyg y Parch. D. Adams, B. A., yn llywyddu y Parch. D. Powell a Mr. J. Jones, Fell Street, yn diolch ir dailithydd a,c yntau a Mr. Daniel Morris i Mr. Adams. Caed portreiad clir a hyddysg i ddechreu o'r cyfnod pwysig hwiinw yn hanes Prydain, ynghyda braslun o'r Piwritaniaid ac o'r egwyddorion gwladol a chrefyddol y dalient. hyd farw drostynt. Yna gosodwyd Morgan Llwyd yn ei le iawn a naturiol fel un o arweinwyr y mudiad oMieiniwyd ei dras, hyd y gellid, yn Sir Feir- ? yii Sir Feir- ionydd bwriwyd trem dros ei yrfa a'i loielyntiori fel caplan a bugail a diwygiwr; fel meddyliwr cryf a gweledydd dwfn os cyfriniol i'r Bywyd fel Cymreigiwr gwych ond ail i'w gymydog diweddarach, Elis Wyn o'r Las Ynys dyfvnnwyd amryw o deleidion ei Dri Aderyn a'i Gyrnry Cariadus a'i farddon- iaeth Gymraeg a Saesneg, gan ddibennu gyda chyfeirio at yr hyn a barodd i Urdd y Gradd edigion, drwy reddf neu rhyw Ragluniaeth, gael gan. y diweddar Tom Ellis olygu ei weitli- iau bu'r ddau farw yr un oed cynnar— deugain a diau fod cyffelybrwydd eu hanian ysbrydol wedi dwyn y ddau'n ddiysgar dros byth at ei gilydd yn y Byd Tuhwnt i'r Lien. Darlith feddylgar, rymus ei thraddodiad, ac mewn Cyrnraeg urddasol a graenus a barai hyfrydweh ac adeiladaeth i'r dyrfa astud a'i gwrandawai. Ar amna.id y ca-deiiydd, mud- safodd y dyrfa ar ei thraed o barch a chyd- ymdeimlad a Mr. David Jones, llvwydd y Gymdeithas, yn ei loes lem—colli ei annwvl briod yn anterth ei hoedran. j CYRDDAU AGOS.—Carem alw eicli sylw at y cyfarfodydd arbennig y ceir y manyiion amdanynt yn yr hysbysiadau ar tudal. 8 :— Dr. Peter Price i bregethu a darlithio yn Great Mersey Street, ac i holi'r YSgOlYIl v"i prynhawn Sul—gwaith y medr arno, 1 raddau eithriadol, ac a fydd yn f odd ion gras a meddylgarwch. Teyrnos Nefoedd yw testyn y ddarlith, ac ynddi olygiad newydd ac addas i'r amseroedd hyn. Drama Glyn Dior Pedr Hir wedi newid dydd ei chwarae, sef o Chwefj-ol 2 i Chwefrol y 19eg. Sylwch ar hynny. i' Y Parch. Robert Beynon, y lienor coeth a'r Efengylydd byw o Abercraf, i ddarlithio yn Laird Street ar Ben Bowen y Bardd, a'r tocynau'n gwerthu'n gyflym. Eisteddfod Plant Bootle wythnos i ddydd Sadwrn nesaf; i.-Iiifedi'r cystadleuwyr yn lluosog ar bob adrari a phob argoel am ddoniau a blas hafal i'r un o'i blaenoriaid. I FL WOll Y o gyfraniadau i flwch y pumoont o buxxnau sy'n cael eu casglu gan Gymry Lerpwl at estyn motor ambulance i'r Fyddin :—- Mr. Thomas Williams, Y.H. 5 0 0 Mr. W. W. Humphreys 3 3 0 Dr. T. Roberts Williams 1 1 0 Mrs. Mary Williams, Eversley St. 110 Y Parch. H. H. Hughes, B.A.,B.D. 0 10 0 Ysgol Sul Clifton Road (A.) 2 2 1 Eto, Park Road a Gorsebank Rd. 1 18 0 Waterloo (M.C.) 2 15 0 PRWSIAID LL UN DAI N.—Pan ymunai j Cymry'r cylch hwn a mannau eraill a'r Fyddin dan gynllun diweddar Arglwydd Derby, yr oedd dealltwriaeth glir a phendant fod iddynt gael ymuno a'r catrodau Cymreig a chael bod mewn cwmni cydnaws yn Llandudno ac yn y blaen. Felly yrfymunwyd, ae y gweith. iodd popeth yn iawn ac yn hwylus. Ond ddydd Mawrth yr wythnos hon, dyma air o Swyddfa'r Rhyfel yn Llundain y rhaid iddynt, wrth ail agor y group system, ymuno a, chat- rodau lleol, sef y Ki?ig\s, y Pals, etc. Dyna dra-arglwyddiaeth a thor-addewid bendant; ac heddyw (ddydd Mercher) y mae Mr. W. O. Thomas, Anfield-cyfarwyddwr yrjymrestru Cymreig yn y cylch hwn—yn galw cyfarfod arbennig i ystafell lVIri. Elder, Dempster, Water Street., i drafod y pwnc, ac i drefnu galw svlw'r aelodau Cymreig a'r Senedd at y camwri dybryd. Y mae yna Gaiseriaid a Phrwsiaid lawn mor drahaus a gwrthnaws i bopeth Cymreig yn Llundain a dim sydd yn Berlin. Yr ydym yn fodlon i aberthu'n gwaed goreu ar faes y gad, ond nid i gael ein sathru gartref gan filwriaid codog he estronol eu tins.

DAU T U"R AFON. Nos Fawrtb yr wythnos ddiweddaf, yng Nghymdeithas Cymru Fydd Anfield ac Everton, eafwyd darlith Gol. Y BRYTHON ar Y Gadair Wichlyd Mr. H. R. Hughes yn llywyddu a'r Mri. Hugh Lloyd a S. E. Rob- erts yn cyflwyno'r diolch ar y diwedd. MAKWOLAETH CBNHADWK CARTREFOL.— Ddydd Mercher diweddaf, lonawr 12fed, bu farw R. Jones Thomas, 7 Thackeray Street, yn 78 oed, ar ol cystudd byr. Ganwyd ef yn y Roe Wen, ger Conwy, a bu pan yn ieuanc yn ysgolfeistr yn Sir Fon ond daeth i Lerpwl 50 mlynedd yn ol, ac aeth, i swyddfa Mri. David Roberts & Sons, a chyda'r cwmni hwn y bu o hynny hyd ddiwedd ei oes. Yr oedd eu parch hwy iddo a'i fltyddlondeb yntau iddynt hwythau yn berffaith a diball, a thyst- iolaeth y meistr pan fu farw oedd ei fod, wrth golli'r gwas hwn, wedi colli ffrynd personol ar yr un pryd. Ymaelododd yn Chatham Street, a phriododd Miss Laura. Morris, chwaer y boneddwr John Morris, Y.H., Grove Park a Llanbedr, yr hoxx a, erys gyda ni. Y Mae, iddynt un ferch a dau fab. Tua 40 mlynedd yn ol ymaelododd yn Princes Road, a. bu'n athro selog yno am flyixyddoedd lawer. Tua, 20 mlynedd yn ol, ymunodd a Chenhad aeth Rigby Street (Lad Lane), a thaflodd ei hun yn hollol i'r gwaith cenhadol a chym. deithasol yn y lie hwnnw. Bu'n arolvgwr ac yn athro yn yr Ysgol Sul, yn drysorydd, ac yn weithiwr difefl dros grefydd a dirwest yn y gymdogaeth. Aeth ei ffyddlondeb yn ddi- hareb yn y fro, a ehyfrifid efyn un o golofnau'r achos. Efe hefyd gyda chyfaill a fu'h offeryn i ail-gychwyn yr achos bychan cenhadoll Portland Street tua 14 mlynedd yn 01, wedi i Gyfarfod Misol Lerpwl roddi y gwaith yiio i fyny, ac efe oedd perchen yr ystafell honno. Yr oedd yn ddyn o alluoedd cryfioxx, ac anaml ycy farfydd id^a gwr mwy^amxywiol ei ddoniau; ac er y tybiai rha i ei fod yn llym a barnol, eto o dan y cwbl disgleiriai tynerweh a hynawsedd greddfol ei galon, nes ei wneud i'r rhai a'i hadwaenent oreu yn un o'r dynion mwyaf caredig a didwyll a gyfarfuent erioed- Aed a'i weddillion i fynweixt Llangernyw ddydd Llun diweddaf, pryd y gweinyddwyd gan y periglor, a'r Parch. H. H. Hughes, B A., B.D.I. a,r Parch O. Gaianydd Williams daxxgoswyd parch cyffredinol ga.n yr ardalwyr i'w goffadwriaeth. Arferai ymweled a'r YSb)'i i ddarllexx a gweddio gyda'r Cymry, yn enwedw yn v Roval Southern; ae ni *vr neb ond Duw faint o ddaioni a ddeilliai o'i ym- dreehion. BUGAU, NEWYDD EAKLSFXELD ROAD (B.). Deallwn fod Mr. Thomas Michael, efrydydd ym Mhrifysgol Caerdydd, wedi derbyn galwad i fugeilio'r eglwys uchod. Dechreua ar ei l ddyledswyddau wedi ei ordeiniad,yng nghorff y mis nesaf. Derbyniodd ei addysg ddiwin- yddol yng Ngholeg y Bedyddwyr, Caerdydd. Graddiodd yn B.A.,B.D., ym Mhrifysgol Cymru, ac y mae'n bregethwr ieuanc addawol iawn. Disgwylir prifathn) Coleg y Bedydd- wyr, Caerdydd (y Parch. Wm. Edwards. D.D.) i ordeinio'r gweinidog newydd. Hyd ynddiweddar, addolai cynn ulleid fa Earlsfield Road yn Windsor Street. CLAUGHTON ROAD (W.), BIRKENHEAD.— Yn Y BRYTHON am Rhagfyr 23ain, eafwyd adroddiac a.m y Sale of lvork, a gynhaliwyd er build yr eglwys hon cyfeiriwyd hefyd at lwyddiant y Parch. D. Tecwyn Evans, B.A., yn sicrhau nifer o addewidion sylweddol at y casgliad ixeilltuol a gychwynnwyd ym mis Hydref diweddaf. Da gennym ddywedyd fod y eyfeill-ioii Nvedi bod yn ffyddlon i gyf- lawni, ac fod cyfanswm y derbyniadau oddi- wrth yr holl ymdrech wedi cyrraedd y swm Dxnvg ydyw geniiyf gofnotli xxxarwolaeth fy nghyfaill annwyl, Mr. Wm. G. Williams, 27 Alfonso Road, Kirkdale. Brodor o Ryd-ddu Arfan, a. ddaeth yma tua chwe blynedd yn ol, wedi bod yn yr America, am gyfnod. Cyfarfu a clamwain gyda'i orchwyl yn un o ddoeiau'r ddinas yma gorweddodd bedair wythnos yn yr ysbyty. Daeth y diwedd ddydd Sadwrn, lonawr 8, a chlud- wyd ei weddillion i Gymru i'w rhoddi yn ei hir gartref ym mynwent Beddgelert. 32 oedd ei oed dyn llednais ei ysbryd, ac yn bur adnabyddus i lawer yn y ddinas am ei ffraeth ineb a helaethrwydd ei wybodaeth. Heddwch i'w lwch hyd y dydd y bydd Dorau beddau'r byd Ar un gair yn agoiyd. —J.J.R. PRINCES ROAD.—Nos Fawrth yr wythnos ddiweddaf, ail agorwyd hanner tymor olaf y Gymdeithas Lenyddol ag ymgomwest. Caed arlwy i gorff a meddwl, y fath a gar pobl chwannog i lenydda y darpariaetlxau wedi eu hulio a'u paratoi gan yr ysgrifenyddion, Miss Sydney Evans a Mr. J. Freeman Will- iams Mr. R. Lloyd Phillips, y llywydd, yn arwain y rhagleh, oedd yn cynnwys cystadleu- aethau i enwi trefi, ateb cwestiynau, a darllen englyn. Enillwyd y gwobrau gan Miss Mary Rogers, a Mri. J. E. Jones a Charles Lewis. Canwyd alawon gwerin gan Mr. J. R. Morris. Diolchwyd gan Mr. Freeman Williams, a chanwyd y berdoneg gan Miss Cissie Evans. I Beaconsfield Street, ORRELL.—Yr wythnos ddiweddaf, bu farw Benjamin, mab un mlwydd ar bymtheg Mr. a Mrs. Edwin Hughes, 48 Marion Road, wedi ymosodiad sydyn o'r pneumonia. Yr oedd yn yr Ysgol Sul v Saboth, ae yn cael ei gladdu y Sadwrn dilynol. Yr oedd Ben yn un o ilyddloixiaid Ysgol Orrell, ac yn annwyl a hoffus gan bawb bydd colled amdano yn y cyfarfodydd. Claddwyd ym mynwent new- ydd Bootle, y Parch. R. W: Roberts, B.A., B.D., yn gweinyddu. Amlygwyd cyd- ymdeimlad cyffredinol a'i rieni yn eu profed- igaeth sydyn a chwerw.-ioan., LLYTHYR CAPT, OLIVER.Dyma lythyr a gafodd Mr. Edwin Roberts, ysgrifennydd Cyfrinfa Texnlwyr Da Gwynedd (Laird Street, Birkenhead) oddiwrth Capt. D. P. Oliver, Temlwr Da sydd yn y rhyfel, ond heb dorri ei ardystiad er pob temtasiwn :— ANNWYL FRAWD,-Diolchaf ichwi yn garedig, ac i'r DemI, am eich cofion caredig. Yr ydym allan ers deufis. Dymunaf arnoch gyflwyno'm cofion cynhesaf i'r Demi a phawb. Yr wyf yn edrych ymlaen at yr amser y caf ddod yn ol i weithio gyda'r Deml; a phan ddaw, bydd gennyf lawer i'w ddweyd am y ddiod feddwol yn y Fyddin, a'r gwaith mawr fydd gan y Demi i'w wneud pan ddaw hedd- wch. Bydd gennyf dipyn i'w ddweyd hefyd am y ddiod feddwol ymhlith y Ffrancod Mae'n dda o galon gennyf gael dweyd heddyw, a thrwy demtasiynau mawr y Fyddin, fod fy addewid i'r Demi pan yn cael fy ngwneud yn aelod yn dal byth. Yr wyf wedi bod 15 mis yn y Fyddin, ac heb ddafn o'r ddiod feddwol. Blwyddyn Newydd Dda." IDWAL A VERNON YN CANNING STREET.— —Llwyddiant anarferol fu Cyfarfod Pregethu blynyddol Eglwys Rydd y Cvmry yn Canning Street nos Sadwrn a'r Sul diweddaf,—cynull- iadau lluosog anarferol yn yr holl odfeuon, ac erbyn nos Sul yr oedd y capel dan ei sang. Y Parch. T. Idwal Jones, (A.) Rhos llannerch rugog, bregethai nos Sadwrn a bore a hwyr y Sul, a mawr fwynhawyd ei weinidogaeth. Un hyawdl ydyw'r Idwal, ac yn byrlymu drosodd o arabedd, a'i sylwadau bachog yn gafael bob cynnyg. Prynhawn Sul, traddododd y Parch. l J, Vernon Lewis, B.A.,B.D., Park Road, un o rpregethau coeth a goleu hynny sydd mer- nodweddiadol ohono. Yr oedd ganddo esbon iad newydd spon ar Ddameg yr Had Mws tard,"—mor newydd, mor naturiol ac mor Nres, fel yr hogom yn a.wr pe'r ymg' ymerai efe ag esbonio'r holi ddaxnhegion, Y mae'n amlwg fod mawr angen arn hyn. Nos LW:1, traddododd v Parch. Idwal Jones ei ddarlith boblogaidd ar Y Pregethier a'r Gwrandawr i gynhulliad rhagorol eto yn llawn doniolwch a direidi, ae ar yr un pryd yn dra addysgiadoL Y cadeirydd ydoedd Mr. Humphrey Jones, Stoneycroft, a'r Parch. W O. Jones, B.A,, a Mr. J. H. Williams yn cyflwyno'r diolch. Gwyl gampus ar ei hyd ydoedd. Y mae r, addoldy newydd ei lanhau a'i baentio'n hardd gan Mr. Edward Jones, Bedford Street, LAIRD STREET.—Nos Fawrth yr wythnos hon, caed y ddarlith hysbys ar Islwyn gan y Parch. D. D. Williams, David Street. Mwyn. hawyd y traethiad yn fawr, a hyderir v oa ei farddoniaeth fwy o sylw. Llvwvddwyd gan y Parch. T. J, Rowlands, M.A.,B.D., a diolchwyd gan Mri. Evan Evans, Rd. Hughes, W. Edwards ac R. J. Griffiths. Cydymdeimlir yn fawr a Mr. a Mrs. Henry Roberts, 12 Asquith Avenue, Birkenhead, ym marwolaeth eu rnab ietieiigaf-Henry Thomas Roberts, yn 27 oed, yn Newcastle, ddydd Sadwrn, ar ol tridiau o waeledd. Yr oedd yn ddyn ieuanc hoffus, a gair da iddo gan ei holl gydnabod. Rhoddwyd ei weddillion yn Flay brick Hill nawn dydd Mercher; y Parch, T. J. Rowlands, M.A.,B.D., yn gwasanaethu, a swyddogion y Seiri Rhyddiion.-—B.J.G. Fe ddywedodd y Proffeswr Levi beth amser yn ol, wrth son am ragoriaethau'r Cymro, nad oedd neb tebyg iddo am gasgliad end beth am y Gymraes ? Credaf fod hon yn meddu swynion all doddi calon y cybydd caletaf. Ar y ddau ddydd-baner (flag-day) diweddaf agawsom yn y dref yma, sef atyGroesGoch a charcharorion rhyfel o Lerpwl sydd yn Germani, fe gasglodd un Gymraes £ 7 3s. She, at y naill a £8 98. 4d. at y llall, mewn arian man hyd strydoedd y dref yma. Beth fyddai i'r awdurdodau symud er cael y merched i fynd a'r ladal o gwmpas y seti, deydwch ? Y ma.e Miss Gladys Stringer, Anfield- disgybl Miss Gwen Pritchard, L.S.I.M., L.R.A.M.—wedi ennill diploma Associate of Trinity College, Llundain—A.T.C.L., sef ar ganu'r piano a'r gelf o gyfrannu addysg gerddorol. Yr arholiad ym Manceinion,

Basgedaid o'r Wlad. LLANELIDAN.—Yn yr ardal hon, fe ? ymhob ardal am!l, y rhyfel ac ymrestru yw siarad piiwb. DisJTlir Mr. Edward Rob erts, Hendre Bach, adre o'r ysbyty. Clwyf wyd ef ar ol brwydrau ofnadwy i/oos. Yr oedd gyda'r Welsh Guards. Y mae'n gwella'n dda oddiwrth archollion a dderbyniodd yn ei goes a'i ochr. A'i gatrawd yn ymdaith i linell y tan, clwyfwyd ef gan ffrwydbelen, Ymhen dwyawr daeth modur heibio a chlud. wyd ef ynddi i ryw adeilad lie yr oedd medd yg yn rhoi'r driniaeth pnt-af. Yr oedd deg o filwyr eraill yno, wedi eu harcholli'n fwy difrif. ol nag ef, a rhoddwyd y deg gyda'i gilydd i gael y sylw cyntaf, ac Edward Roberts mewn cwr arall i gael triniaeth yn olaf ond yn syd « yn, disgynnodd fifrwydbelen ar yr adeilad, gan ladd y meddyg ac wyth o'r deng milwr. Bu'Q. ffodus ryfeddol. Ni chyffvrd dwjd ef, ond yr oedd yn llwch a chalch drosto. Deellaf ei fod yn llawen ac yn falch ei fod wedi gallu gwneud ei ran yn y frwydr fawr dros ryddid, Hefyd mae Mr. Edward Hughes, Ty newydd, yn Ffrainc ers dros bedwar mis gyda'r R.A.M.G. Mr. R. Watsam, Llety, gyda'r Royal Garrison Artillery ers tro Mr. R. J. Edwards, Hendre Bach Mr. Clement Jones, Bryngoleu, a Mr. J. P. Evans, Ty'n y pant, gyda'r A.S.Corps Mr. R. E. Roberts, Brra tirion, gyda'r R. W. F.- Un o'r fro, O'r Hen Sir. sef Sir Fon. Dyrchafwyd tri o wyr amlwg M6n i'r Faina Ynadol, sef Mri. Rice Rowlands, Machraeth View, Llanfachraeth efell, Fedyddiwr gar, a diacon Oi-yf a chynadleddwr oadarn; wedi bod yn amlwg iawn ym tnywyd cy- hoeddus y wlad ers llawer blwyddyn, ac nid oes wr arafach ei gam, cywirach ei farn, a thecach ei ysbryd yn unlle. Mr. E. R. Hughes Bryngoleu, Llanadetisant, gwr a brofodd ei hun yn gyniwys i lanw llawer swydd o'r blaen. Boed iddo oes hir. A'r llall yw Mr. Josiah T. Griffith o Gaergybi, a fu'n gadeirydd y Cyngor Dinesig am flwyTddyn, ac am dros ddeugain mlynedd yn ddiacon byw yn yr Hen Dabernad (A.). Dyna farw'n ddisyfyd a gafodd Mr. Owen Roberts, a wasanaethai yn Lligwy, Bro Goronwy. Cododd o'i wely cyn iached a llonned ag arfer, gan fynd i drin y ceffylau. Yna aeth am ei foreubryd a thra wrth y bwrdd, disgynnodd yn farw Dyna fynd heb eiliad o rybudd, yn ddyn ieuanc pedair ar ddeg ar hugain oed, gan adael gweddw a thri o blant. Dydd diddorol ac anghyffredin oedd dwthwn dathlu priodas aur deuddeng mlwydd a deugain Mr. a Mrs. John Jones, Rhosgofer, Cerrig Ceinwen, Llangefni. Gwelsant ddwy- flwydd heibio i dir pell jiwbil eu priodas. Dyna gwlwm da a dedwydd. Deg o blant ganddynt, dau ar hugain o wyrion, ac un gal" wyr. Ym Moria, Llangefni, bu'r Parch. John Thomas, Caerdydd, yn traethu ar Fudiad Ymosodol y M.C. Yn addoldy Brynhyfryd, Caergybi, bu ewrdd unedig o'r gwahanol enwadau i goffhau am yr arwyr a roes eu bywydau yn aberth dros eu gwlad, ac a foddwyd ar y Tarra a 'r Anglia-y cwbl o'r dref, a Uu ohonynt ym mlodeu eu dyddiau. Llywyddwyd gan y Parch. John Williams, Hyfrydle, a'r Dead March yn cael ei chwarae gan Mrs. R. R. Hughes, The Gables. Y gwasanaeth yn cael ei agor gan y Parch. E. Bowen (W.), a gweini- dog llathraidd yr Hen Dabernacl yn pregethu a phwy gyfaddasach ar yr achlysur dwys, yn enwedig pan feddylid fod ei fab hynaf wedi cyrraedd adref, a'i gorff druan wedi'i ddryllio mor enbyd ? -Llygad Agored.

4w EVERY WOMAN fiEouLB send a stamps for our 32 page Illustrated Rooi w coctaining valuable informatioa how all Irregularities and Suppressions may be entirely avoided or Mmored by simpta means. Recommended bv eminent Phystcaaa, as the only Safe, Sure and Genume Remedy. New: fail Thousands of Testimonials. Hstablished i862, Mr. PAUL BLANCHARD Luc, LONDON