Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

5 erthygl ar y dudalen hon

Advertising

Drwodd a Thro.

Advertising

Gwreichion Ffraethineb.I

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Gwreichion Ffraethineb. I O "Gofiant Watcyn Wyn," gan Penar I El brif gwyn yn erbyn y Coleg oedd prinder cyfle'r Gymraeg. Ni allai ddygymod a hyn un ai-aser. Paii yn darlithio yn Rhydychen ar "Ganu gyda'r Tannau," gwnaeth beunill i Eos Dar i'w ganu, a phwy na wely 1 ergyd ? Rhyw grugyn mawr o'r Groegwyr Yn enwog fel Lladinwyr. Heb wybod dim am iaith eu mam— Na soniwch am eu synnwyr. Yr oedd yr ysgoldy fel yr ysgolfeistr ei hun, yn syml. Hen ysgubor a fuasai'n perthyn i fferm- wr, Mr. Brodie gynt, ydoedd, a elwidBryn- mawr, ac wedi ei chymhwyso i fod yn ysgoldy. Buasai yn British School un waith ac oherwydd rhyw reswm, rhoed ffenestri yn y tô. Ac meddaiymwelydd wrtho ar dro, "Beth yw'r gwydrynasyddynnho'rysgoldy ? "Fach- gen," ebe yntau, dyna ysgol pregethwyr iti i'r (tim-golou oddi fry. j, Pe digwyddai i ambell fachgen nad oedd yn brin yn y nwydd yr anogai Wil Bryan Rhys Lewis i'w sicrhau-cheek-nid hir y byddai'r athro cyn tynnu'r gwynt o'i waed, ac yn gwbl ddigyffro. Ond cymerai drafferth i beri i'r bachgennyn gwylaidd deimlo'n gartrefol. Deuai mor agos ato yn ei ymddiddan nes teimlo o'r ysgolor ieuanc nad oedd o'r braidd wedi gadael aelwyd ei dad. Yr oedd ei heulwen ef yn disgyn ar yr ysgol agored, lawn, yr un mor rhadlon; ac fel yr awgrymwyd e is oes, nid chwarae hawdd oedd diogelu awdurdod ynghanol rhyddid rhydd fel hwn. Ar dro, daeth cacynen i mewn i'r ysgol, a digwyddai fod yno ddisgybl a'i enw Peter, ac fel y chwaraeai'r creadur bach o gwmpas y disgybl, meddai't athro, "Cyfed, Petr, lladd a bWyta." Ni byddai dim yn fwy o dreth ar gorff gwan a natur ddynol gref yr athro na phrynhawn trymaidd, y;1 arbennig yn ei flynyddoedd diweddaf; ac os deuai'r esgus lleiaf dros gychwyn gwen ar gwmni, nid yn ofer y cai ddod. Ar brynhawn llethol felly, crwydrodd asyn o'r pentrCT i gyffiniau'r ysgol, ac yno fe rois yr oernad deilynggf o'i hiliogaeth a allas- ai hyd yn oed asyn difoes ei roi. Ac tneddai'r athro, gyda chwarae bach yn ei lygad blin, "Listen, brethren." a dyna chwerthin iachus dros yr holl ysgol am rai munudau. Ie, brethren," dyna'r ergyd Credai mewn defnyddio cyfle fel hwn I ddeffro natur disgybl, am y tybiai fod hynny 'n helpu ei ddiddigrwydd a'i gynheddfau. Un prynhawn, pan ar ganol gwers mown gramad- eg Cymraeg, a hi yn drymaidd a dihwvl, dyna Pegi-gast hydrin a chadwrus teulu'r bardd oedd hi—i mewn i'r dosbarth a chan godi ar ei draed i'w throi hi allan, meddai ef yn sydyn, Leave it there. now, boys, let us have a lesson in dogmatics," ac yn rhoi cymorth i Pegi i fynd i newid awyr. A dyna'i ergyd i'r Llenladron :— Lladratant ar bawb ond. eu liunaiii,, ri gwael,— Lladratent oddivno ttic rhywheth i'w gael. *:{::): Arferai gadw'i bregeth o'i flaen, wedi e11 hysgrifennu ar ddalennau rhyddion. Un tro, a'r pulpud rhwng dau ddrws cyfagos, daeth gwynt cryfy gan agor y ddeuddrws yn sydyn, a gwasgar y dail i'r set fawr. Gwenodd y pregethwr yn yswil, ac meddai, Mae mwy o fynd yn yr hen bregeth fach nag own i'h feddwl." Cafodd brofiad tebyg i hyn yn Nol- gellau, pan ddigwyddodd i ddalen neu ddwy o'i bregeth lithro dros ymyl y pulpud, a disgyn ar gefn y gadair odditanodd. Estynnodd yntau ei law yn hamddenol i'w cyrchu, gan ddweyd rhwng cromfachau, Dyma beth yw pregethwr yn dilyn ei destyn, beth bynnag." Cofiwn bregethwr bach byw, gwyllt, wedi ei gadael ychydig yn hwyr cyn mynd i fyny o'r set fawr i'r pulpud, ac yn y Beibl dwy-ieithog ar yr aatell yn methu dod o hyd i'w destyn, a chan y saint wedi peidio. "Canwch eto," meddai, 'rwy'h methu a gweld 'y nhestun yn y Beibl od yma ac meddai Watcyn Wyn dan y pulpud ar darawiiad, Wei, gad- ewch i ni ganu 'te. 0 agor fy llygaid i weled. Pa sawl sant agorodd ei lygad i weled yr ergyd, ac a fethodd gael ysbryd digon difrifol i ganu, ni wyddom

Advertising