Y Brython

DAU T U'R AFON. I YMHLE Y MAE'R EUROS YN YM- GUDDIO ?-Nowydd glywed fod Mr. J. E. Pritchard (Euros y Delyn) yn Lerpwl yma ers ysbaid ond os gwir, ymhle y mae'n ym- guddio ? Canys y mae ef yn llanc rhy ddis- glair ei ddoniau i oddef iddo ymgadw o'r golwg mewn dinas fel hon, lie y mae miloedd o'i gydwladwyr a fuasai'n gwynfydu pe caent gyfle i'w glywod yn clecian penhillion teleidiaf yr Hen Wlad wrth ganu gyda'r tannau. Y mae'r hen gyfarodd Cymreig lond ei lais a'i ysbryd, a cliyfriiiaeli dyfna'r delyn ar flacnau'i fysedd y mae hefyd yn fachgen galluog mewn llawer peth arall, ond ei fod yn un gwylaidd tuhwnt, nac wedi dysgu dim ar y grefft gain o hunan-hysbysebu. Clywais mai ym Mod Meurig, Botanic Road, y mae'n byw; ac or ei wyleidd-dra i gyd, fe olafaf fi na chaiff Ffestiniogwr mor folys a chyforiog oi ddawn ddim llonydd o hyn ymlaen. "<>* CATHOLIGBWYDD LLYFR JONAH. -liarlithiai y Parch. D. Tecwyn Evans B.A., ar Lyfr Jonah yng nghapel Vittoria Street (A.), Birkenhead, nos Fawrth yr wyth- nos ddiweddaf T. A. Lloyd, Ysw., Lerpwl, yn y gadair a'r Parchn. G. J. Williams a W. M. Jones yn diolch amdani ar y diwedd. Traddodai hi eilwaith nos drannooth (nos Fercher) yng nghapel Spellow Lane (W.); Gol. Y BRYTHON yn cymryd lle'r cadeirydd absennol a'r Parch. J. Roger Jones, B.A., Chief-Inspector Jonos. a Mr. Rd. Morris, yn cyflwyno'r diolchgarwch. Tystiwyd fod y ddarlith yn agoriad llygad gwerthfawr i doreth aelodau'r eglwysi ei bod hi'n dangos cyfarwyddineb ca,rtrefol fi llenyddiaeth oreu a diweddaraf y pwne yn dangos gwrthuni'r syniadaumaterol a chwerthinllyd a, goleddwyd mor hir am y llyfr a'i amcan a'i ystyr ac yn gollwng goleu Beirniadaeth Feiblaidd mor glir ond mor deg a goddefgar nes bod yn gwbl ddidramgwydd i'r mwyaf hen ffasiwn eu ffydd yn y lie. Yn wir, rhai o'r rheini oedd ucha'u porthi wrth weld y dehongliad newydd a chywir yn graddol ddod a'r stori i'w lie a'i hystyr i'r amlwg. Stori Ddwyreiniol a chvf- riniol ydyw Llyfr Jonah, a ddefnyddiodd Dwyfol Ysbrydoliaeth i gyfiwynO datguddiad uwch am Dduw a chyffrodinolrwydd ei ga' iad i argyhoeddi'r Iddew cul a rhagfarnllyd mai nid rhyw gorbwll bach cenedlaethol a pher- thynol iddynt hwy'n unig oedd Cariad Duw, ond eigion awyddus i life dros yr Anial Cen- hedlig, a dyfrhau a ffrwythloni'r ddaear i gyd. Yr oedd ynddo rhyw led ac ehangder a barai fod llyfr Jonah yn argoel o'r llanw catholigrwydd a ddaeth mor gryf yng Nghrist nes chwalu canolfury gwahaniaeth" conedlaethol am byth. ARGOEL AM GY.NIANPA.-Caed tair rihyrsal gogyfer a, Chymanfa Ganu ddyfodol M.C. Lerpwl, sef nos Sadwrn ddiweddaf, yn Crosshall Street brynhawn Sul yn Waterloo, Miss Vera Henry wrth yr organ a nos Sid yn Douglas Road, a Mr. W. J. Roberts wrth yr offeryn yno. Mr. T. Hopkin Evans, Mus.Bac. Castellnedd, yn arwain y tair ac yn tystio fod y canu'n bur dda ac addawol, er nad oedd y cynulliadau mor luosog, Aeth cynulliadau mawrion, ac yn frith o bob enwad a chorlan, i wrando Dr. Moelwyn Hughes yng nghapel Parkfield, Birkenhead, fore a hwyr y Saboth diweddaf. SERPENTINE ROAD, EGREMONT.~NOS Wener ddiweddaf, cynhaliwyd ymgomwest y Gymdeithas Lenyddol. Trefnwyd rhaglen y tro hwn gan Misses Jennie Parry a Hannah Williams. Cymrwyd rhan mewn canu, adrodd a chystadlu gan amryw o'r aelodau, a chaed cyfarfod difyr a diddorol. Llyw- yddwyd gan y Parch. R. W. Davies. NosjWener ddiweddaf, yn Crosshall Street, cyfarfu pwyllgor cerddorol Cymanfa Ysgolion M.C. Lerpwl a'r cylch o dan lywyddiaeth Mr. G. W. Hughes, pan gyflwynodd yr ysgrifennydd llafurus, Mr. R. Oswald Jones, adroddiad o waith yr is-bwyllgora fu'n dewis tonau i Gymanfa 1917,1 ac ycadarnhawyd y cyfryw. Trefnwyd amryw bethau craill hefyd yngJyn a Chy- manfa 1916. Edrychir ymlen at Gymanfa lwydd- iannus eto eleni. Testyn y Parch. O. Lloyd Jones, M.A.,B.D., o flaen Cymdeithas Lcnyddol Trinity Road (W.) nop Lun yr wythnos hon oedd T Sipsiwn. Anerchiad llawn diddordeb, a brith o fflachiadau gwreiddiol ar hytddi. Cafodd Mr. Jones dderbyniad cynnes iawn gan aelodau'r Gymdeithas. Llywyddid gan y Parch. R. W. Jones Mri. R. E. Jones a Job Jones yn cyflwyno'r diolch; a chafwyd sylwadau gan Mrs Wm. Davies, Mrs. Job Jones, a Mr. E. C. Jones. Drwg gennym am broledigaeth Mr. Robert Jones, blaenor y gan yn Stanley Road. Collodd eneth fecban yr wythnos ddiweddaf-yr ail mewn amser byr. Claddwyd hi yn y Rhewl, ger Rhuthyn, ddydd Sadwm diweddaf. Gwasanaethwyd gan y Parch. 0. Lloyd Jones, M.A.,B.D. Saif ei gorweddfa yn union wrth droed bedd yr hyglod Emrys ap Iwan. Cydymdeimlwn yn fawr a Mr. a Mrs. Jones yn eu profedigaeth. CYMDEITHAS LLEN A CHAN DAVID STREET.— Chwefrol Sfed, cynhaliwyd cyfarfod cystadleuol, a'r ysgoldy yh orlawn, dan arweiniad y Parch. D. D. Williams, a Mr. E. E. Morris yn y gadair; cafwyd anerchiad byr a phert ganddo, a rhodd hael at yr achos. Beirniad canu, Mr. R. Vaughan Jones adrodd, Mr. R. Pierce Jones y ddau yn eu hwyliau goreu, er trymed y clorian a gawsant yn y rhagbrawf, etc. Dyma fel y syrthiodd y coelbren Llawysgrif, dan 10 i, Leslie Roberts cydradd 2, Evans ac Eluned Ro b erts. Dan 1 4 Eluned Roberts. Dan 14: 1, Gwladys Gore; 2, J. E. Kyffin. Arholiad Ysgrythyrol: dan 12 t, Eluned Roberts 2, Stephen Griffiths a Nesta Rob- erts. Dan 14: 1, Elsie Roberts; 2, Jennie Will- iams 3, J. E. Kyffin a Bessie Griffiths. Dan 16 Lizzie Roberts. Dan 21 Maggie Williams; 2, Olwen Williams 3, Cassie Jones. Rhoddwyd gwobr i'r holl blant a safodd yr Arholiadau Ysgrythyrol. Mittens, dros 15 1, Dora Jones. Dan 15 Lizzie Roberts. Ionic Solffa Sight Test: 1, Gwladys Gore 2, J. E. Kyffin. Adroddiad dan 15 I, Lizzie Rob- erts ac Eluned Roberts 2, Stephen Griffiths a Nesta Roberts. Unawd dan 16, Tyner wyn y praidd: 1, Eluned Roberts; 2, May Williams; 3, Nellie Williams. Unawd o 14 i 18, Breuddwydy Frenbines 1, Dilys Holland 2, Maggie Williams 3, Hannah Williams. Deuawd dan 15, Gwel faner Dirtvest i, Benni Williams, May Williams 2, Annie Jones a Lizzie Roberts 3, Bessie Griffiths a Willie Roberts. Tri phennill telyn: W. D. Simon. Adrodd, i rai dros 15 Mr. Boden. Her-unawd i, Miss M. J. Pettigrew; 2, Mri. W. Williams a Trevor Jones. Parti 0 blant, Casglu'r Sgubau gawn Parti Johnnie Kyffin j a rhoddodd y beirniad wobr i barti Annie Jones. Cyfarfod bywiog a liwyliog, yn enwedig gyda her-unawd a'r partion. Diolchwyd i'r cadeirydd a'r ddau feirniad gan y Parch. D. D. Williams a jinir. J. R. Roberts. Chwefrol 15, traddodai'r Mr. G. W. Hughes el ddarlith ar Tonau,Emynau a Chaniadaeth, dan lyw- yddiaeth y Parch. D. D. Williams. Cafwyd darlith ragorol ac addysgiadol. Dymunwn longyfarch Miss Euncie Thomas, Treflyn, Birkenhead, yn llwyddo i cnnill tystysgrif yr Oxford Senior Examinatiou, Northwich Centre, gyda chymeradwyaeth arbennig mewn Gwybodaeth Ys- grythyrol a'r Iaith Saesneg a'i Llenyddiaeth, ac amryw faterion creill.-R.Y.G. YMADAWIAD MR. GEORGE MORGAN HUGHES.— Bythefnos yn ol, adroddem hanes marwolaeth mab a merch i Mr. Hughes, Empress Road; ac mae gennym heddyw i gofnodi marwolaetk Mr. Hughes ei hun. Yr oedd yn gystuddiol ers tro, ond yn meddu ewyllys gref, fel y daliai i fynd allan hyd o fewn deuddydd i'w ddiwedd, pryd y tarawyd ef gan pneu- monia, yr hyn a fu'n angeuol iddo. Prudd-dyner oedd yr olwg arno yn angladd ei allnwyl fab, yn crynnu gan wendid, ond yn mynnu mynd. Brodoro Amlwch oedd Mr. Hughes, o'r He y daeth i Lerpwl tua dechreu'r ganrif hon. Carai Fon mor bur ag y gwnaeth Goronwy erioed. Yr oedd yn gymeriad arbennig, ac yn Gymro i'r earn, er ei fod mor hylithr ei Saesneg a'i Gymraeg. Meddai allu- oedd meddwl cryf, a chafodd addysg dda ym more'i oes. Bu yng Ngholeg Mount Street pan yn ieuanc, ac yn mynychu Capel Grove Street, yn adeg Hiraeth- og. Yr oedd yn gerddor medrus, a bu am flynydd- oedd yn organydd yng nghapel Annibynnol Porth Amlwch. Meddai gof gafaelgar, a dawn anghyffredin i adrodd a gofiai, ac i ddisgrifio digwyddiadau. Ped arferasai ysgrifennu megis yr adroddai hanes, gwnel- sai lenor enwog. Difyr oedd ei wrando'n mynd dros hanesion am gerddorion, beirdd, pregethwyr, ac enwogion a gyfarfu yn ei oes. Yr oedd yn Eisteddfod Caernarfon pan enillodd Hwfa Mon y gadair, a gwel- odd wyneb yr anfarwol Eben Fardd ar y Ilwyfan-y tro olaf, ond odid, cyn i Eben dyner dynnu ei hun i fewn o fywyd cyhoeddus ei wlad, ac efallai'n siomedig. Gwyddai lawer am Lew Llwyfo, Tanymarian, Mars- iant, a lluaws eraill, a diddorol ei ddarlun o Nicander, yn gystal ag o ymweliad Oliver Goldsmith a Mon. Erbyn hyn, gresyn gennym feddwl fod cymaint o hanesion difyr wedi mynd ymaith gydag ef. Pan y trafacliai yng Ngogledd Cymru, mynych y cyfarfu a John Ambrose Lloyd, ac nid hawdd fuasai taro ar ddyn a wyddai fwy am gerddoriaeth a chanu Cymru yn ystod hanner olaf y ganrif o'r blaen. Ganed ef yn gerddor, a diwylliodd ei hun yn y gelfyddyd. Yr oedd ei wybodaeth gyffredinol o'r byd, yn enwedig ynglyn a masnach a phethau cyffredin bywyd, yn syndod o helaeth a manwl. Carai ymgomio, ac ni cheid ei fedrusach yn y gwaith. Ni allai oddef dyn oni fyddai'n barod i ymddiddan. Clywsom ef yn beio meddyg a ofalai *amdano, oherwydd ei fod yno rhy dawedog, ac yn canmol un arall am ei fod yn eistedd ar erchwyn ei wely, ac yn scwrsio! Bu'n ddiacon yn Eglwys Annibynnol Kensington am tua deuddeng mlynedd, ac yn nodedig o ffyddlon. Teimlai ddiddordeb ymhob peth, hoffai fod ymhob cyfarfod, ar y Saboth a noson waith. Fel enghraifft o'i anian gerddgar, gellir crybwyll y ffaith syml ddarfod i Modulator y Gobeithlu gael ei osod ar bared yr ysgoldy dro'n ol, a chan ei fod yn ei olwg mewn cwrdd gweddi gofynnodd am droi ei wyneb ar y pared, ei fod yn aflonyddu arno. Hawdd deall hynny, canys i un o'i anian ef yr oedd y nodau ar y llen yn fyw, ac yn canu Er fod yr hin yn erwin, cafodd angladd lluasog, yng Nghladdfa Anfield, bryn- I hawn dydd Gwener diweddaf, pryd y gweinyddid I gan y Parchn. J. O. Williams (Pedrog), a T. Price Davies, Liscard. Bydd yn chwith gan lawer golli hen gyfaill mor ddiddorol a ffyddlon, ac mae cyd- ymdeimlad dwys a'r teulu oil yn wyneb eu profedig- aethau mawrion. Bu un o'i feibion- James—yng nghaledi Gallipoli, dychweoldd i'r wlad hon dan glefyd, ac mae'n awr yn aelod o seindorf filwrol yn Blackpool. Gadawodd Mr. Hughes nifer lluosog o blant ar ei ol, y rhai, fel yntau, sy'n meddu'r elfen gerddgar i raddau helaeth. Mae John, yr hynaf, yn un o'r gweithwyr goreu yn eglwys Martin's Lane, Liscard, a bu'n arwain Cymanfa Ganu Unedig y Plant, ynglyn ag Undeb Annibynwyr Lerpwl a Birkenhead. RoBERTs-Hur.HEs-Medi 16eg, gan y Parch. W. M. Jones, yng nghapel Parkfield, drwy drwydded ar- bennig, Mr. Owen Roberts, iferyllydd, Porth- aethwy, a Miss Myfanwy Hughes, merch Mr. a Mrs. Owen Hughes, Bodlondeb, o'r un lie. Eidd- una llu o gyfeillion bob llwydd i Mr. a Mrs. Roberts. Dyma dipyn rhagor a ddaeth i law'r ysgrifenyddion at bumcant y Motor Ambutance Aaron R. Fox. I i o I Ysgol Sul Douglas Road I o o PRINCES ROAD r Cyfarfod Cystadleuol.-Gohir- iwyd y cyfarfod am wythnos, sef hyd nos Fercher yr wythnos ddiweddaf. Caed ystafell orlawn, a ias gystadlu frwd. Beitniaid: y Parchn. D. D. Will- iams, H. H. Hughes, B.A.,B.D., J. Talog Davies, ac E. Griffith, Mrs. R. J. Williams, Misses H. Andrews, a J. Edwards, M.A., Mri. Humphrey Roberts, B.A., R.E.Edwards, J.J .Morgan,J. R. Owen, aPhencerdd Tegfan. Cadeirydd, W. 0. Roberts, Ysw; arwein- ydd, Mr. J. R. Morris cyfeilydd, Miss Edith Jones, A.R.C.O.,L.R.A.M. Swyddogion y pwyllgor llyw- ydd, Mr. R. H. Jones trysorydd, Mr. R. Ll. Phillips ysgrifenyddion, Miss Jennie Evans a Mr.J.E.Jones; trefnyddion y llwyfan, Mri. J. R. Jones a David Williams. Buddugwyr: Traethawd: Miss Eirys Lloyd Phillips. Crynhodeb o bregeth 1, Dorothy Jones; 2, Glyn Williams; 3, Olwen Williams. Aiholiadau HunangofianiTomi-danig: I, Lowri Hughes; 2, Grace Jones. Dan 16 1, Hywel Jones; 2, Grace Jones 3, Eilian Roberts. Yr laith Gyln- raeg dan 10: 1, Keri Hughes; 2, Ifor Griffiths; 3, Doris Jones; 4, Arthur Ellis. Dan 12 I, Gwen- nie Griffiths; 2, Helen Richards; 3, J. R. Jones. Dan 14 1, D. Griffiths; 2, Hywel Jones 3, Eilian Roberts; Dan 16 Alwyn Jones. MeysyddLlafur —Safonau IV, V: i, Helen Richards; 2, Keri Hughes; 3, Glyn Roberts; 4, Hannah Lewis. VI, VII: i, Phyllis Williams; 2, Eilian Roberts 3, Sylvanus Jones; 4, Leslie Jones. VIII, IX; I, Alwyn Jones 2, Jennie Jones 2, Peter Oliver; 4, Ch. Lewis. Gwyrthiau Crist: dan zz i, Dorothy Jones 2, Ella Evans. Adrodd dan 19 i, Gwen Witham; 2, Margaret Draper. Dan 16 1, Annie Roberts. Dan 12 i; Gwennie Griffiths 2, Helen Richards. Dan 10: i. Arthur Ellis; 2, Gwerfyl Ellis; 3, Eurwen Davies. Cerddoriaeth: Partion cymysg Parti Mr. Thomas Jones. Partion plant: I, Cor Gwladys Jones 2, Cor Leslie Jones. Deuawd I, Glyn ac Eirys Jones 2, David a Gwennie Griffith. Canu penillion i, Glyn Jones 2, David Griffiths. Unawdienethod dan 16 1, Martha Brown 2, Marie Roberts. Unawd i fechgyn dan 16 I, Leslie Jones 2, Glyn Jones. Unawd i blant dan 10 i, Gwerfyl Ellis; 2, Arthur Ellis. Unawd ar y berdoneg— gwobr, cwpan arian: I, Grace Jones; 2, Maisie Hughes. Unawd ar y berdoneg, i rai dan 16: i, Gwennie Griffiths; 2, Hywel Jones 3, Gwyneth Davies. Celf: Brusbzvork i, Ernest Davies; 2, Grace Jones. Drawing j, Ernest Davies; 2, Willie Williams. Woodwork: t, Alfred Jones; 2, Sylvanus Jones. Gwau Socks, pob oed: Miss M. H. Davies. Dan 18: 1, Gwyneth Davies a Louie Jones yn gyfartal; z, Martha Brown a Gwladys J. Owen yn gyfartal. Dan i z Nellie Davies. Diolch- wyd i bawb gan y Parch. H. H. Hughes a Mr. Cledwyn Hughes. Y Gymdeithas Lenyddol.-Nos Fawrth yr wythnos ddiweddaf, darllenwyd papur rhagorol gan 'Miss Edith Jones, A.R.C.O.,L.R.A.M., ar Feistri Cerddorol y byd Chwaraeodd ami i enghraifft o'u gweithiau ar y berdoneg, a datganwyd unawdau gan Miss Mabel Roberts. Diolchwyd gan Miss Sydney Evans, Mri. J. J. Thomas a J. R. Morris, a chadeir- iwyd gan y Parch. H. H. Hughes. Diameu fod hwn yn gyfarfod o radd uchel iawn. BLUE-LABEL MARGARINE.—Y dyddiau yma oherwydd amgylchiadau eithriad'/l y Rhyfel a phris- iau yr ymenyn wedi codi fel pob nwydd arall, mae galw mawr am y substitute i fenyn, sef Margarine ac yn ddiamheuol, y mae y brand adnabyddus, y Blue Label, ymhlith neu y blanaf. Prawf 0 hyn ydyw y galw arbennig amdano. 0

Clep y Clawdd, I sef Clawdd Offai I [GAN YR HUTYN.] I Y SOTEN.-Dywedodd cadeirydd i Lys Trwydded y Fall ym Mhenarlag fod oynnydd mewn diota ymhlith y gwragedd. Cyng- horai bob tafarnwr i'w hysgymuno o'r tai, hyd yn oed pan n87 byddynt dan effeithiau y diodydd meddwol, oblegid, meddai, gwell eu cefn na'u gwydd, a'u lie na'u pres. Rhaid fod rhai gwragedd wedi disgyn yn isel i'w gwneud yn annheilwng o le yn nhy y diafl. Dylasai hvn sobri y Gwr Drwg ei hun. FFERU'R FFAU.Geilw Cwrdd Chwar- ter Annibynwyr Dinbych a Fflint ar y Liquor Control Board i dynnu'r llyffetheiriau yn dynnach am fferau'r ffau. Tynnach, tyna- nach! meddent. Llew rhoibus yw'r ddiod gadarn, ac nid diogel neb tra hwn yn rhydd. Tynnach, medd y wlad. DARLITHIA U'R CLAWDD yr wythnos cynt Cwmni'r Pererinion, gan Mr. W. Caen- og Jones Cymru a'i Chestyll, y Parch. Meir. ion Jones, yng Nghoed Poeth; Melltith Prydain, y Parch. D. Ward Williams, yng Ngwrecsam Francis Thompson, y Parch. E. Howell, B.A., yng Ngwrecsam. COLLI'I G YMAR.—Dyma groesffawd Mr. T. P. Griffiths, Penffordd, tir oruchwvliwr y sir. Dangoswyd cydymdeimlad cyffredinol ag o. Daeth tyrfa i'r cynhebrwng. Caed oedfa gladdu yn y capel (Seion), Hope, y Par elm. O. Lloyd, T. M. Jones (Gwenallt); J. J. Morgan, yr Wyddgtug, yn cymryd rhan. Mae alaeth y plant a'r tad yn ddwfn. BRIW TALITIRN.-Collodd y Parch. Talwrn Jones, Brymbo, ei briod hoff a hynaws yn ddisyfyd. Annwyl oedcl. 0 glais trwm! Hebryngwyd ei gwaddillion pridd i'w genedig- ol fro, M6n. Yr oedd Mon yn sanctaidd le i Talm rn cynt, ond yn awr mwy sanctaidd fydd. Pwysa ar dy Dduw, Tal. annwyl, a'th anwyl- iaid pur. Pwy gydvmdeimla fel Efe ? SYCIIEDU AM SABOTH.-O syched bendigedig S a hwnnw mewn lie rhyfedd. Ond felly yr oedd tafarnwr ar ymyl y Clawdd yma, yn llys Rhiwabon y dydd o'r blaen Mynnai gau ar y Sul er mwyn cael Saboth. Ddiotwyr ffol, pam na sychedwch chwithau ? Mae gan yfwr enaid cydwerth a thafarnwr. Myn tafarnwr gael un dydd o saith. Arnoch chwi y mae'r bai na fuasai'n cael saith. Os ceuwch chwi, fe geua pawb. Er hynny, clod i'r Kyffin am gofio'i enaid ei hun. Mi synnwn i ddim na ddaw o isefyll uwch ben eneidiau eraill maes o law. Ni fydd dyn sydd wedi dechreu meddwl am a gweld gwerth ei enaid fawr o dro tucefn i fwrdd y brag. UFFERN GW REG SAM.—Felly yr oedd pennawd yn eich rhifyn diweddaf, Mr. Gol., yn gosod allan gyflwr diodlyd y dref uchod. Cant namyn dwy o wragedd mewn un tafarn- dy yn ystod awr o amser a hynny o dan lygad ae o fewn gwyl y llys. Tystiolaeth y lIys yw. Ond beth am y nifer yn holl dafarndai y dref ? Nid rhyfedd i'r BRYTHON ddweyd Uffern Gwrecsam." Erchyll sen 0 dref, mathrer dy drwyth. PRIS Y GLO YN CODI.-Pwy brisiar diemwnt du ? Pris chwys, pris lludded, a phria gwaed y w. Collodd mwnwr mentrus 0 Goed Poeth eifywyd yng nglofa yr Gat-Owen pa ddydd. Disgynnodd y to yn ddiarwybod arno. Lladdwyd ef mewn amrantiad. Mae'r digwyddiadau hyn yn newid lliw y glo. Yr oedd y trancedig, Arthur Abram, yn 155 mlwydd oed. PWYLLGOR ADDYSG AC ADDYSG Y PWYLLG0R.—Voh\ryfedd, medd y Glep> sydd ar bwyllgorau addysg. Cyfnewidiol ynt. Dadwneir heddyw a wnaed ddoe, and vice versa, chwedl y Sais. Buont â'u holl egni yn lluosogi ysgolion yn ddiweddar. Dywed- ant yn awr fod angen llai, a gwneud un yn lie dwy, oherwydd fod gormod ohonynt. Mae'r athrawon hefyd wedi cynhyddu mewn rhif: rhaid cael llai, meddir, yn awr, gan roi gweli cyflog i'r rhelyw. Mae diffyg yr ysgolion yn codi oddiar ddiffyg y pwyllgor. Sef yw hyn ny, diffyg addysg. Y ffordd rataf ag ysgolion a'r ffordd ragoraf ag addysg ydyw cael dyaion a wyddant, dynion o addysg ac o tarn ar y pwvllgorau. ÕOGIO OOGINIO-Mae Clep y Clawdd yn rhemp ar yr economical cookery sydd yn cael cryn lawer o sylw'r ardaloedd hyn y dyddiau rhain neu fel y geilw'r Glep hi, y comical cookery. Un rhyfedd yw'r Glep am weld athroniaeth peth. Dywedir gan rai, a hynny'n bur seriws, os daw y math yma ar goginio i aros ym Maelor y bydd yma fwy o laddedigion lawer nag yn Fflanders na'r Dar. danels. Gwarchod pawb Credir gan rai taw y Kaiser sydd wedi dyfeisio y War Cookery, ac mai dan ei dal ef y mae'r pwyllgor. Hwyrach y cred mai dyma'r ffordd fwyaf effeithiol i orchfygu Prydain. Ni synnwn i ddim nad yw ef yn agos i'w le. Dyma'r raid fwyaf effeithiol ohonynt i gyd. Ddynion, byddwn ar ein gwyliadwriaeth Y FASNACH FEDD WOL.—Bu dadl frwd yn y Rhos pa un ai mantais ynteuan- fantais fai diddymu'r Fasnach Feddwol, ac a ydyw'r amserau yn gofyn am hynny. Car. iwyd gyda mwyafrif mai diddymu y fasnach raid. Well done, hogia'r Rhos Yn awr, wedi penderfynu hyn, rhowch eich hysgwydd yn y peth, ac allan a'r Fasnach. Tipyn o ysgwydd sydd eisiau yr ydym wedi cael digon o Glep. Cofiwch mai ffydd heb weith- redoedd, marw yw. CYNGRAIR RHYDDFRYDWYR Y RHOS.—Caed y cyfarfod blynyddol. Dal ei thir y mae Rhyddfrydiaeth yma. Gwna'r Cyngrair hwn les i'r lie, helpia i gynhilo. a cheidw'r bobi ieuainc o leoedd drwg. Dym a,' r League fwyaf llewychus ar ei bath yn ddiau yng Nghymru. Ei llywydd yw E. T. John, Ysw., A.S., Mae iddo bwyllgor cryf. Rhag- orol, boys. Y PULPUD A'R FAINC.-YN llys trwyddedol Rhiwabon, bu'r pulpud o flaen ei well yr wythnos ddiweddaf ond rhyfedd iawn, yr oedd "tro ar bethau. Yr oedd yno g*yn yn erbyn y fainc, ae yr oedd y pul- pud yn ei dwyn i gyfrif, yn neilltuol y cadeir- ydd, sef ei fod wedi addo ac heb gyflawni, Dyma un o arwyddion yr amserau, set yr eglwys yn uchaf lys ac yn gofyn i'r llys gwlad- ol roddi cyfrif o 'i oruchwyliaeth. Mae'r wlad yn dechreu gweld fod y gallu gan yr eglwys, ac nid oes dim ond eisiau ei arfer gyda doeth- ineb. Da ywnad yw'r gothwrs wed! ynn-estru. Mae eu heisiau yma i gadw llygad ar y gelyn mwyaf, sef yw hwnnw, nid Wilhelm, ond Alcohol. YN DYWYLL AR GREFYDD.—Gorch- mynnir tywyllu capelau yn gynnar yn awr y nos. Bu'n dywyll iawn ar grefydd tua'r Clawdd yma am flynyddau lawer. ond dis- gynnodd Goleuni Oddiuchod. Dyma dywyll- wcheto. Beth ddywedwn am hwn ? Wel, fe syrth yr addoldai i farn a'r cynllun, ond beth am y chwaraedai, y darlundai, a'r tafamdai t Ofnir y bydd y tywyllu cynnar yn gwneud hafog nid byehan ar bregeth ami i hirddawn, Bydd hyn yn help i gael y doniau byrion I TEWI HENGENNAD Y CLA WDD.- Bu farw'r Parch. O. B. Jones, F.R.G.S. (M.C.), Claddwyd ei weddillion yn Hanley ddydd Gwener diweddaf. Cyflawnodd ddiwrnod da o waith caled ar y Goror yma. Bugeiliodd dair neu bedair o eglwysi yn ardal Gwreceam, Gwr heddychlon, yn hoff o'i lyfrgell, oedd. Anrhydeddwyd ef gan y Geographical Soe iety, a dylasai fod wedi cael anrhydedd fawr gan ei en wad. Tawel hún ARWR Y GOGLEDDFOR: Charles Gerald Taylor, M.V.O., R.N.—Cafwyd gwas- anaeth gwir eithriadol a diddorol dros ben yn Rhiwabon yr wythnos ddiweddaf, sef dad- orchuddio coflech yn yr Ysgol Ramadeg i goffadwriaeth y diweddar C. G. Taylor, R.N., a gyfarfu a'i angau ar fwrdd H.M.S. Tiger yn ymgyrch fythgofiadwy y Gogleddfor, lonawr 24, 1915. Cyfiawnwyd y ddefod ar ran y Morlys gan y Capt. Greatorex, C.B., M.V.O., dvdd Mercher diweddaf. Yr oedd llawer iawn o drigolion yr ardal ynghyda dieithriad o wahanol fannau yn bresennol. Heblaw'r cadeirydd, A. E. Evans, Ysw., Y.H., Bronwylfa, yr oedd yn bresennol hefyd Svr Watkin W. Wynn, Bar Maer a Maeres Gwrecsam J. R. Roberts, M.A., prifathro'r Ysgol; W. G. Dodd, Ysw., Llangollen; yr Henadur Christmas Jones, a'r Cownselor R. A. Jones, yr hwn hefyd a gychwynnodd y mudiad ac a daflodd ei holl frwdfrydedd iddo, Darllenodd Mr. R. A. Jones lythyrau diddorol iawn oddiwrth Argl. Fisher, Winston Church- ill, ac eraill, yn datgan eu hedmygedd o'r dewrddyn, gan fawr gymeradwyo yr hyn a wneid er coffa amdano. Gosodwyd y goflech hon gan ei hen gyd-ysgolheigion. fel arwydd o'u hedmygedd ohono a'u serch tuag ato. Wedyn, cafwyd anerchiad byw gan Syr Watcyn, Mr. Roberts (yr ysgolfeistr presennol), yr Henadur Christ- mas Jones, a'r cyfreithiwr LI. Kenriok. Cynhygiwyd y diolch gwresocaf i'r llywydd a'r dadorchuddiwr gan Mr. W. G. Dodd, ac i Mr. R. A. Jones am ei holl ymdrech a'i ynni gyda'r gwaith hwn.

■— Heddyw'r Bore 0 DRE AMBROSE LLOYD.—A ni ar fin mynd i'r wasg, dyma bwt pendant oddi wrth awdurdodau Neuadd Dre'r Wyddgrm i ddweyd y bydd yno beth grasol a diddorot iawn yn digwydd yn Ystafell y Cyngor hwnnw ddydd Mawrth nesaf, y 29ain, am saith ar gloch y nos, sef hyn Y mae yno painting hardd o'r diweddar John Ambrose Lloyd wedt ei gwblhau ac ynghrog dan lian main ar bared yr ystafell a dydd Mawrth, daw ei fab, Mr, C. F. Lloyd, Mus.Bac., Newcastle -on -Tyne, yno i'w estyn yn rhad-rodd i'r dre drosto ef a gweddill teulu'r oerddor. Dadorchuddir y painting gan ei briod, Mrs. C. F. Lloyd llywyddir gan Mr. Oscar Jones, cadeirydd v Cyngor a bydd y cyfarfod yn un cyhoeddus a gwahoddiad i bawb ddod yno i weld wyneb mwyn y cerddor hyglod a roes tre'r Wyddgrug i Gymru. AMHEUTHUN BBENEZER, ARPON. —Nos Sadwrn, Chwefror 19, yng nghapel Ebenezer, perfformiwyd oantawd dlos Dafydi y Bugail-lanc (G. F. Root) gan gor o gant, dan arweiniad medrus Mr.W.R.Lewis; a cherddor- fa dan arweiniad Mr. Tom Lewis, Bootle, ym cynorthwyo. Datganwyd yr unawdau ac yn y blaen gan Miss Annie Lewis, Annie Roberts, Katie Williams, Mri. Rd. Thomas, R. M. Rowlands, y Preifat Evan Jones, Joseph Lewis, a'r arweinydd. Gwasanaethwyd wrth y berdoneg gan Miss Mem Roberts, ac wrth yr harmonium gan Mr. H. Moses Jones. Per- fformiad rhagorol yn mhob ystyr. Ariander yn llywyddu, a'r gweinidog, y Parch. J. Morgans, yn arwain. POBL GYPRIPOL.-Darllenai Mr. E. Madoc Jones, M.A., prifathro Ysgol Ramadeg Beaumaris, bapur ar School Trigonometry ym Mathematical Association Gogledd Cymru. a gyfarfu ym Mangor, dan lywyddiaeth y Profit, G. B. Matthews, F.R.S. Bu trafodaeth ar ol y papur, Mr. S. J. Evans, M.A., Llangefni, ac eraill, yn cymryd rhan. Nid rhyw lawer o anian sydd yn y Cymry at ei gilydd at y mathematics y maent fel Daniel Owen, yr Wyddgrug, a ddywedai pan aeth i Goleg y Bala nad oedd ef ddim yn greadur cyfrifol. + A TEB WCH P W Y.-Nowydd i gynulleid fa Bresbyteraidd Croesoswallt droi adref o'r moddion nos Sul ddiweddaf, gan adael dyrn- aid ar ol mewn cwrdd gweddi, dyma dalp o garreg, dunelli o bwysau, yn disgyn o ran ucha'r adeilad ar drothwy'r capel, gan beri dychryn enbyd, ond heb anafu neb o dru- garedd. Pe digwyddasai ddeng munud yng nghynt, tebyg y lladdesid amryw. Pwy a'i cadwodd rhag disgyn yng nghynt ? + RHYL EI HAUL A'I TH 11 WOD.- Y mae Mr. J. D. Polkinghorne,dys dweyd tywydd Cyngor y Rhyl, wedi ystadegu vr hin, gan ddargosynei adroddiad y cafwyd 1,645 o oriau heulog y llynedd-mwy o 23 awr nag yn 1914, sef pedair awr a hanner o haul ar gyfer pob dydd. Ond barn a rheg y Rhyl ydyw'r tomennydd tywod a helir o hyd gan Morus y Gwynt, nes ei fod yn costio o bedwar i bum cant o bunnau'r flwyddyn am ei rawio i ffwrdd, a storm arall yn ei awio'n ei ol ar 01 I yr holl draul a'r drafferth.