Y Brython

DRINK DWYRYDJ TEA. The Tea of Old Time flavour.

I KEENORA Self=Raising FLOUR It MaRes Perfect Pastry, Scones, 6c. SOLE WHOLESALE Agents— MORRIS & JONESf limited, Liverpool and Man v hosier*

Tram 1.-Y Bobl Gynorth- wyot YNG N-hyfoillacli Cyman-fe. Mon. a gynhelid yn Llannorch y Modd lawer blwyddyn yn ol, gwnaeth y diweddar Barch. Edward James, Nefyn, Bylwadau gwroicldiol a nodweddiadol o'i ffraethineb dihafal ar worth gwrandawyr cynorthwyol "-fol y galwai hwynt. Tyn- nodd ddarluniau byw iawn o wrandawyr anghynorthwyol. Awgrym ei anorchiad yd- oedd mai da fuasai cael yr ogwyddor gynorth- wyol mewn cydweithrodiad ymhob cylch crofyddol ac egiwysig. Ac maa sefyllfa peth- au mown byd ac eglwys heddyw yn peri i ni. feddwl am yr un egwyddor, a chredu fod iddl gyfle ardderchog i waith da ym mywyd pob un ohonom. Os yw'r rhyfel hwn wedi amlygu rhywbeth yn fwy na'i gilydd, yr angen am gydymdoimlad a ehydweithrediad yw hynny. Cliriwyd ymaith yn lied ddiseremoni lawer o'r ffiniau a gadwai ddynion oddiwrth ei gilydd "I 1:- 'I yn amser heddwch hynny yw, ou swn rnviei yn foddion i atal, o leiaf am ryw hyd, ryfel o fath arall oedd yn ein gwlad, rhwng dosbarth a dosbarth, plaid a phlaid, a sect a sect. Gwelwyd yn bur fuan nad allai cenedl gyr- bibion gan wahaniaothau wynebu Armagedon. Diolch am gymaint a hyn o dda allan o'r try- chinob ofnadwy Bydd yr rhywbeth i bobl allu gweld fod yn bosibl iddynt fyw am flwyddyn neu ddwy ar wahan i'r hen gwerylon a gyfrifid ganddynt fel eu bara beunyddiol. Ac heblaw y cydweithrediad gofynnol, mewn byddinoedd i wynebu gelynion ym mrwydrau, mae'r un egwyddor ac ysbryd ar waith, i raddau canmoladwy, ymysg y rhai sydd adref, yn gofalu "am y dodrefn." Ar y cyfan, mae personau, teuluoedd, a chymdeithasau yn gwneuthur eu rhan yn egniol i gynorthwvo y rhai sy'n ymladd drostynt, a'r clwyfedigion a ddygir i'w cyrraedd. Faint bynnag a wneir i'r rhai hyn, ni all fod yn ormod gresyn na ellid credu ei fod yn ddigon canys teilyngant ein gorou. Diau y gellid gwneuthur mwy gyda mwy o feddwl, dyfais, diwydrwydd, a chraffter i ddal ar gvfleusterau. A rhaid dal ati, canys y mae'r rhyfel yn trymhau, a'r angen am gynhorthwy yn mwyhau fel yr a. ymlaen. Eto, pan mae'r ysbryd cynorthwyol ar waith, tybiwn fod llawer congl mewn byw- yd cyffredin lie gallai gael cyfle euraid, a hynny hob dolli dim ar hawliau mwyaf uniongyrch y rhyfel. Pan feddianner dyn ag ysbryd cymorth o'r iawn ryw,fe'illywodraetha vmhob man, ac ymhob peth, neu fe ddylai. Pan gyfyngo dyn ei gynhorthwy i achlysuron ac adegau neilltuol, aiff peth da yn fath ar hobby ganddo, ac nid yn egwyddor lywodr- aethol. Both am gartrefi a theuluoedd ? Bendith amhrisiadwy fyddai i'r ysbryd cvnorthwyol weithio'n ryniiis yn y cylch hwn. Mae baich llawer cartref yn drwm i'w ddwyn a daw'n drymach eto'n sicr. Mantaia i gyniorth ymhob cylch arall fyddai meithrin cydymdeimlad, hunanyTnwadiad, a chyd- weithrediad yn y cartrell. Beth pe gofynnai pob aelod o deulu iddo'i hun, Wei, both allaf fi ei wnouthur helpu'r cartref, o ddydd i ddydd ? Mawr y gallu a fyddai gan rioni i ddiogelu eu plant, gan blant i gysuro eu rhieni, a chan y cwbl i ddedwyddoli ei gilydd. Petai yr ysbryd cynorthwyol sy'n cynniwair trwy'r wlad yn cofio'r cartref, ac yn gwneuthur yr hyn a ddylid iddo, cadarheid sylfaen llwydd- iant personol a chymdeithasol unwaith oto- hob dolli dim, meddwn eto, ar unrhyw help mewn cylchoedd eraill. Beth, hefyd, am yr eglwysi ? Gwyddoni fod llawer o feirniidu arnynt hwy, a Ilawer mwy na hynny o grach- feirniadu.; ond nid gan y bechgyn sydd yn y ffrynt, bydded eu llythyrau'n dystion. Un o'r pothau mwyaf nodedig y sylwasom ni arnynt yn y llythyrau a welsom o'r ffosvdd --a hynny'n ddieithriad-yw meddwI y bechgyn Cymreig am on capeli, eu gwerthfawrogiad ohonynt, a'u haddunedau tuag atynt. Men- trwn ddywedyd nad oes neb ohonom adref nad ydym yn falch o ddeall hyn, a chablem galon pob tad a mam crefyddol pe dywedem nad dyma'r nowydd goreu allajit gael oddi- wrth eu bechgyn. Ond, atolwg, os yw y pethau hyn o werth yn eu golwg hwy sydd i ffwrdd, oni ddylent fod o worth yn ein golwg ni sydd adref ? Un o'r heresiau mwyaf barn- ol yw i bobl dybio fod crefydd yn rhywbeth rhagorol i'r milwr mewn brwydrau, ond y gallant hwy eu hunain fod yn ddigon diofal amdani. Ffug o'r fath salaf Ac os arbedir ein bechgyn i ddod yn ol,-fol y dychwelodd rhai eisoes dan eu clwyfau,—pa gefnogaeth iddynt fydd yr esgeulustra. o Dy Dduw a welant yn ein plith ? Sonnir llawer am bar- atoi ar gyfer eu dychweliad o'r rhyfel. Beiddiwn ddywedyd mai un o'r paratoadau pennaf fyddai cadw'r eglwysi'r aethant ohon yntyn llawn bvwyd, gwres, a gwaith. Sieryd ami un am yr hyn y dymunai ei gael mewn eglwysi, a grwgnach am na chai a ddymunai ond pe delid yntau gan yr ysbryd cynorthwyol fe ofynnai hefyd beth iillai rot*iiid yn unig mewn arian, eithr mewn presenoldeb, mewn diddordeb, mown cydymdeimlad, mewn talent a gwasanaeth. Mae rhai aelodau mem eglwysi na wyr dyn ddim pa un ai o blaid ai yn erbyn yr achos y maent. Fel rheol, y rhai haelaf eu cwyn a'u beirniadaeth yw y rhai prinnaf eu cymorth. Dro'n ol, yr oedd meddygon mown cydymgynghoriad ynghylch cyflwr bachgen clwyfedig, ac yn eu hymddiddan daliodd y bachgen ar un gair a ddefnyddid ganddynt, ond na ddeellid ganddo of. Pan aeth y meddygon ymaith, gofynnodd am eiriadur, a chwiliodd ynddo am ystyr y gair. Teimlai bwysigrwydd y gair am y tyb- iai ei fod yn eyffwrdd a'i fywyd. Dyletswydd •—Gwasanaeth -Aborth,-dyna eiriau mawr, amlwg ar bob Haw, yn yr Armagedon hon ac y maent, yn sicr, yn dal perthynas a'n bywyd uchaf. Ac nid digon inni deimlo'u bod yn cyffroi'n teimlad, yn awr acyn y man, ar achlysuron neilltuol eithr ein camp uchel fydd eu troi'n egwyddorion gweithgar, grym- us, a pharhaol yn ein cymeriad, fel y byddom beunydd yn grafi i ganfod cyfle, yn barod i ddal arno, ac yn troi'n holl fywyd yn rym cynorthwyol i bob daioni.

Trem II-Hyn a'r Hall am y Rhyfel. Pan ydym yn sgrifennu'r nodiadau hyn, nid oes dim neilltuol o gyffrous newydd ddigwydd oddigerth ymddiswyddiad y Cadfridog S. S. Long. Dyma'r dyn oedd ar hyd yr amser yn un o'r swyddi pwysicaf ynglyn a'r Swyddfa Rhyfel, ac a gydnabyddid ar bob Haw yn eithriadol o Iwyddiannus. Efe a ofalai am Gyflenwad a Throsglwyddiad ein milwyr i bob rhan o'r meysydd rhyfel, agos a phell. Gr pawb mai un o ryfeddodau'r rhyfel yw'r llwyddiant i anfon milwyr tros foroedd,a chyf- lenwadau o bob math gyda hwynt, o'r dech- reuad. Mae fod gwr o'i fath of, ac ar y fath adeg, yn ymddiswyddo, yn peri i bawb ymholi beth all fod yr achos o hyn. Diau y rhaid fod yr achos yn un pwysig. Ond y ffaith yw fod lien anhydraidd rhwng y cyhoedd a llawer o'r hyn a a ymlaen yn y Swyddfa Rhyfel, ac, yn fynych, nid yw'r hyn a dyr yn sydyn i'r amlwg ond effaith yr hyn a fu'n graddol ym. ddatblygu heb yn wybod inni. Gresyn, ar bob cyfrif, fod bylchau o'r fath yma'n cael eu gwneuthur mewn swyddau pwysig pan mae'r amgylchiadau'n galw am y cydweith- rediad a'r effeithiolrwydd mwyaf. Achosant ddirgryniadau poemis yn nheimlad y boblog- aeth yn gyffredinol, a diffyg ymddiriedaeth yn yr awdurdodau. Ac anodd deall yr hyn sydd tu cefn i firi diweddar y Cyrnol Winston Churchill. Credem ei fod of yn ormod o gail iog ar ddechreu'r rhyfel, ac, o ran hynny, addefodd ei hun yn ei araith ddiweddar yn Nhy'r Cyffredin ddarfod iddo'r pryd hwnnw ddywedyd pethau ynfyd. Er gwaethaf yr amrywiol bethau y gellir eu cyfrif yn wen- didau ynddo, ni allem ddarllen ei araith heb deimlo fel petai un awgrym trwyddi,—at yr hyn ni welsom gyfeiriad gan neb arall.—mai yn y Llynges yn unig y gallwn ymddiried am fuddugoliaeth ar y gelyn. Gall mai'n tuedd- fryd bersonol a barai inni deimlo felly. Ty- bed fod Churchill, wedi misoedd o fod wyneb yn wyneb a'r gelyn yn Ffrainc, yn teimlo amheuaeth yng ngallu'r Cynghreiriaid i'w drechu ar y tir ? Beth bynnag, hyd heddyw, mae methiant y golyn o flaon Verdun yn gadael inni sail go gadarn i obeithio'n wahan. ol, a bod y Caiser yn mynd yn wannach, a'r Cynghreiriaid yn gryfach. Clywir am ar- ddangctsiadau llyngesol Germani yn M6r y Gogledd diau na raid aros lawer yn hwy am rywbeth mwy difrifol t

r m Gacenau Pasteion rwdid, a lies I I BORWICK'S ) L. BAKING POWDEW. | At h rnfo Abervstwyth (UN O'g COLEGAU TM MHRIFY8GOL Cymru). Prifathraw-T. F. ROBERTS, M.A., LL.D. DECHRFU A'R Tymhor nesaf ar Ddydd Mawrth, Hydref 4ydd, 1916. Parotoiryr efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prif sgol Cymru Cynygir amryw o ysgoloriaethau (amryw o honynt yn gyfyngedigi Gvmry) y flwydayn hon. Cymer yr arh<>li«d le yn Aberystwyth ar y 19eg o Fis Medi, 1916. Am fanylion pellarh, ymofyner a— J. H. DAVIES, M.A., Cofrutrydd l DONEGAL TWEED CO. 1 LIVERfOOL'S TAILORS FOREMOST A ECONOMISE and DRESS WELL. Why wait until the Easter rush ? Call this weeh and fosk to see the latest new shades in spring suitings. ————— PRICES AS USUAL. ———— Suit to Order fROM 30/= CHARGLS. I FIT GUARANTED. IT WILL PAY YOU TO SEE OUR Famous Indigo Serge Suit 40/= 8 LONDON KD. LIVERPOOL Man«qer: JOHN I0NES. A!so95.!0 ?65GrangeRd.,B'head I x, » at 226 nigh tred. Banger, LAT'IFS CS4S :S 23 Hope Wrexham. T''?Ar??S ?T?? ? -? ?? ugbout ,be Klngdom. •