t TAAL 5III a mm CIIMNI.III|1916-04-06|Y Brython

Advertising

t TAAL 5III a mm CIIMNI.III

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

t TAAL 5III a mm CIIMNI. LLITH ll. i. Cewri'r Oes Aur. MAR i'r Pulpud Cymreig dr;(idodia(I-ait d.is- gINir; crodftf Tin chafodd yr oglwys. mewn unrhyw oes na gwlp.d, gynifer o bragothwyr o ddoniftu eithriadol eg a gadd Cymru am g aur if—o ddiwedd y ddeunawfod hyd yn agos i ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymthc-g. Nid ydym, wrth ddwoyd hyn, yn anghofio Benche,r, Pt,,rk"r, Spurgo?n, a Dr.ln. Safai Rowhmds Llangoitho, John EH?s, John Jon?s Tp.ly 8p.rn, Williams o'r Worn, Christmas Evans. Owon a John Thomas, Horry a Will- iam Raos, a llu eraill, yn rheng flaenaf pre- gethwyr eglwys Crist. mown unrhyw gyfnod yn ei hanes. Mal) i brognthu, fel i bopoth. oi I oas aur, a'r cyfnod y cyfoiriwyd a to yw yr oes honno yn hanos Cymru. Gwnaeth pulpud y cyfnod hwnnw oi 61 ar y wlad dyrchafodd y genedl i dir uwch deffrodd ei gwerin o gwsg, ac ysbrydolodd hi i chwonnych pethau sydd wodidod orbyn hyn i'wrhan. Pulpud diwyll- iedig c odd pulpud Cymru, yn yr oes aur nid dynion anwybodus, yn meddu ar ddawn ym- adrodd yn unig, oedd ei phregothwyr blaenaf. Gwir fodymhlith ei phregethwyr ddynio i hub feddu llawer o ddiwylliant, ond nid hwy oedd yn rhoddi safon i'r pulpud Cymroig. Mao'r Cymro yn dnl yn hoff o bregeth cyrddau a chymanfaoedd pregethu yw ei brif wyliau o hyd, a lie y byddo ychydig o Gymry yn cyfarfod mown gwlad ddieithr, '1 buan y mynnant godi pulpud Cymreig yno. Syndod yw darllen am eglwysi Cymroig lluosog a ohryfion yn yr America, a rhai ohon. ynt yn hon eglwysi orbyn It.) n.- J.Am ddawn a thraddodiad Ond both am bulpud Cymru heddyw ? I A. yw y grym a ddylai fod ym mywyd y gonodl ? Mao wedi arfor bod i fyny a'r oas, a dweyd y lleiif, yn y gorffennol,-ond a ydy w felly hoddyw ? A yw ei gonadwri i'r ,006 yn cyfarfod ei dyheadau a'i hanghenion ? A geir ynddo y goleuni a'r y sbry do 1 i?,eth sydd yn dwyn cynhorthwy i ddynion i f>'Y-n.io'n glirip.eh am broblamau mawr a dyrys bywyd, •AC. i fyw ar loM uWch mew 1 moee a diwylliant ysbrydol, ac i ymroddi'n llwyrp.ch i was- anaeiifchu cymdeithas yn oi hami-ywiol alwpclau arnynt ? Wrth i ni geisio ateb y cwefetiynau hyn, na feddylier am foment ein bod yn gwneud yinosodiad di-gydymdeimlad, brwnt, a noeth, mown ysbryd. afry wiog ac anystyriofy Ar bregethwyr Cymru. Nid yw'r hyn a ddywedwn, chwaith, i'wgymhwyso at ycwbl ohonynt. Yr hyn a geisiwn ei ddweyd yw hyn yr argraffa gaiff gweinidogaeth toreth fawr o'n pregethwyr arnom. Deehreuwn gydag ail bothau pregethu, cyn dod at ei bethau hanfodol. Cymerer are ithydd iaeth y pulpud i gychwyn. Nid yw mwyafrif mawr ein pregothwyr wediymgydnabyddu ag elfen- a %u areithyddiaeth. Mae gwrando ar lawer ohonynt yn ceisio adrodd emyn, neu ddarllen rhan or Ysgrythyr, yn gwnoud dyn yn aflon* ydd yn hytrach nag yn astud. Grosyn clywod ambell i bennod gyfoethog yn. cael ei llurgurtio, a 'r mawredd a'r cyfoeth sydd ynddi yn cael eu colli, gan y darllen llipa a diurddas ohoni. Hawdd gweld na freuddwydiodd rhai ohonynt am werth expression yr wyneb o flaen cynulleidfa, ac fod iawn ddefnyddio'r gwefus- au n'r llygaid yn anhepgor i siaradwr llWydd- iannus. Nid yn fuan yr anghofiwn y wen ddiystyr a ymddisgleirini ar wynepryd pre- gothwr unwaith pan yn darllon am anifeiliaid archyll Ephesus. Mae ystum corff, symud- iadau'r dwylo, rhaoleiddiad y llais, iawn ddefnydd o'r llygaid, amrywiaath me" n gallu disgrifiedol o situations ac emotions gwahanol i'w gilydd, iaith lan a dethol,-pothau han- fodol i wr sydd i draulio ei oosiannorch cynull- aidfaoodd eu meddu—hob gaol y sylw a deil- yngant gan lawer o'n pregethwyr. Mae'r orator a'r artist i raddau mawr yn caol ou hanwybyddu yn y pulpud Cymreig. Gofal- odd natur am roddi'r donia-u hyn i,lawor yn holaeth, ond nid ydynt wedi ymdrafforthu i'w porffoithio a 'u d isgyblu noa cael y gorou ohon vnt. Ond beth am y rhai y bu natur yn brin Wrthv- t—" tyrfa fawr nf,.s gall neb ei rhifo" —a yw y rhain yn dofnvddio moddion i geisio gwneud i fyny am y diffyg ? Rhyfodd cy- maint o r ii oiddawn ? diallu sydd wedi drirgo i bulpud Cymru. Mae gallu yn gwneud i fyny yn ami am ddiffyg dawn ond pan y mao'r ddau yn emeu, mae'n rhaid cael §|3laethrwydd ysbrydolrwydd i noi-id i fyny am y diffyg. Nid y" bechgyn disgleiriaf Cj-mru. gydag ychydigeithriadau, yn mynd i'r weinidogaeth haddy" Efallavy bydd i i, mown ysgrif arall, geisio rhoddi cyfrif am hyn. Credaf fod ganddynt resymau digonol tros gadw ohono, ac y dylid datguddio'r rhesymau hytiny yn glir i arweinwyr crefyddol oin cenedl. 13.-Llwydo gan wan^ddefosiwn I Crodaf fod oia pregethwyr yn lan ou buchedd a'u moes, ond nid wyf mor sicr eu bod yn fod(iiinnol,ir ysbrydolrwydd dwfn ac iach. Rhyw fith o ddig^londid sanctaidd^— dyna'r syniad cyffredin gan lawer ohonynt am ysbrydolrwydd. Nid yw ysbrydolrwydd y pulpud yn ddigon robugt; mae'n rhy anaem- icae yn tueddu at fod yn fursenaidd a diswyn. M?.,eg^ir ysbrydolrwydd yn gryrnuso porsonot iaeth dyn acyn rhoddiewdurdod yr, ei eiriau, a min ar oi leferydd. H8wlia sylw i'r liefer- ydd ac i'r hyn a ddywed, a thyn ddynion o dan ei gyfared.d yn ddiarwybod, iddynt eu hunain. Gall ysbrydolrwydd o'r iawn ry", beri i ddyn wonu yn gystal a galaru, a gwneud daear yn gysogredig yn gystal a'r nef. Nid llenydd iaeth ddefosiynol yw y cyfrwng mWyaf effeithiol i feithrin ysbrydolrwydd dain. Perygl y math hvvnnw o lonyddieoth yw parlysu rliri o roddfau gwarthfewrocaf enaicl. dyn, a gwnoud rhyw fath ogoidkad-wrhaiiner ysbrydol ohono, gan ei ddenu i beidio a. chyf- athrachu a byw yd yn ei gyflawnder, ond a. rhyw rannau detholedig ohono sydd wadi ou marcio gp.n rywrrin grofyddol. Golwg glir ar fawredd onaid a'r posibilrwydd a borthyn iddo ar gyfrif ei berthynas naturiol a DuW, ac ymhyfryd u-.d mown popeth sydd a thuedd ynddo i -ffiirfio Crist mown dyn ac i'w ddatblygu vnddo—dyna gynyrcha wir ys- brydoli wydd raew. dyn. Rhydd hyn halo o gylch ei bersonoli>,0th. a gwna of yn ddylan- wad dyrehafol ym rahob cylch, ac eanga ei gydymdeirnlad a dynoliaith yn ei gwend.idau ac yn ei hymdrechion am fywyd helaethach a chyfoothocach. Rhy fach o hyn, a gormod o ryw fath ar ysbrydolrwydd sarug ac annaturiol,ywiin o'r rhesymau am anqffoith iolrwydd pregethu Cymru heddyw. 4.-Hender ei Genadwri- Nid ydym eto wedi enwi diffyg pennaf y pulpud Cymroig,diffyg cenadwri gyfaddas i'r oes bresonnol. Tybiaf glywod rhywun yn dweyd, "Oniphregethir ynddo Grist a'iGroos, ac on id yw hon yn gonadwri gyfaddas i oeaau'r ddaear ? Yrydym yn awr ar dir cysegredig, acni fynnem awgrymu nad yw Crist a'i Groes yn ddigon o bregeth i oesau'r ddaear. Dyma, fodd byrrag, ein cwyn yn erbyn pulpud Cymru peidio dod â. Christ a'i Groea i gyffyrddiad byw a bywyd yn yr ugoin ed ggy' ?'rir d ''(1 by? id wl yr oes, o'r tu allan i ddiwinydd iaotli yn ystyr gyffrodin y gair, yn meddiannu bydoedd now ydd, ac nid ydym y a teimlo fod y pulpud yn gallu dwyn yr Efengyl i gyffyrddiad a'r bydoedd hynny. Nid yr un agweddau nr yr Efengyl sydd yn apelio at oes sydd yn ceisio edrych ar bopeth o safle wyddonol a'r rhai a apeliai at oes xxs. wyddai ond ychydig am y scientific spirit. Tuodd y pulpud Cymreig yw edrych ar ddyn fal pech- adur yn uoig, gan anghofio apelio ato fel dyn. Dywed wrtho p.m edrych iddo'ihun a gweld y fath gythraul yw, a'r fath afMIsydd gan bechod arno. Onid yw'n bryd iddo ddweyd mwy wrtho am chwilio am y dwyfol ynddo'i hun, a cheisio ei gael i doimlo mwy oddi- wrtho, a gwneud ei oreu i ddatblygu'r enaid syddganddo a'rfath boeibilrwydd y'nperthyn iddo ? Yr wyf wedi llwyr flino ar y ddiwin- yddiaoth honno sydd yn p?ysleisio yn ddi- ddiwedd, mai He i bechadur yw unig sydd yng j Nghalfaria, ac fod Crist wedi gwneud popeth yn ei le yno, ac na raid iddo ond credu hynny nad yw'n gadwedig. Nid wyf yn gwadu'n hollol y wedd hon p.r yr Efengyl, ond, atolwg, onid oes yng Nghalfaria rywbeth i ddyn ar ei orou. yn gystal ag i bechedur, a'i lleinw ag ysbrydoliaeth newydd i geisio meddiannu bywyd dwyfolach a chyfoethocach ? Par- lysu, yn hytrach na bywhau dyn, y mae'r Calfaria a brogethir o lawer on pulpudau. Lie i'w ddigaloni ae i wneud rhyw greadur bach dirmygedig ohono, amddifad o bob hunanbarch ac yn ddiymadferth hollol, yn hytrach na man i ddatguddio delfrydau newydd iddo, ac i'w lenwi eg uchelgais ac ysbrydoliaeth i geisio eu sylweddoli. Onid yw'n bryd i'r pulpud Cymreig ddangos Crist, nid yn unig fel panacea i ddynion afiach, ond hefyd fel moddion cynhaliaeth a chynnydd enaid iach sydd yn ymdrechu ceisio sylweddoli delfrydau dwyfol a ddyoguddrr iddo, trwy ei gyffyrddiad a. bywyd yn ei wahanol ?,gwedd- aii ? Pregethu yw eiddo y pulpud Cymreig i ddynion yn byw ar lefel foddyliol heb fod yn uchel iawn, ac yn pres yn ou hunfen hob ym- gydnabyddu ond ychydig a. doffroadau medd- yliol yr oos. Wrth wrpndo ar y math yma o bregethu, rhaid i ddyn aberthu llawer ar oi intclligence or mwyn ceisip ei wneud yn oddefol iddo, pryd y dylai'r bregeth ddeffro meddylgarvsrch dyfnach ynddo, a mwy o eidd- garwch i geisio deall gwirioneddau'r Efengyl sydd a chyflawinder ynddi ar gyfer dyn ar ei orau. 5.—Osgoi problemau'r byd- Mno' pulpud Cymroig yn dioddof yn en hyd oddiwrth un o cldau both—pf'th wmbredd o anwybodaotJi neu o p,nonostrwydd iiit) ddyliol. Ofnaf fod llawer o'n pregethwyr yn byw ar ryw fpth o gorff o ddinvinycldipeth, heb lawer o enaid yn trigo ynddo, a'u bod yn gwbl ddi- ystyr o lay literature ym myd llonyddiaeth, eclt, He c throniaoth, 110 yr ymdrinir a phrob- lemau heddyw rnewn ffyrdd mwy wyneb- ago red s. gonesta.ch nag y gwneir hynny o town terfynau diwin ydd iaeth. Darllener rlivi o'r eyfrolau progothau a gyhoeddwyd yn ystod, y dang mlynodd diwoddaf, ac ni welir inv»*y oTr modern spirit ynddynt. nag ym mhregothnu hanner ennrif yn ol. lVIae mwyafrif o .B.A.-B.D.'s Cymru mor hen ffasivsm yn ell hamgyffrod iad o wirioneddau bynyd a'r tadau, oodd. yn byw mown oes gymharot dywyll, a liarjui hynny oddiwrth eu progethu. Nid ydynt yn attackio tnodern problems o gwbl yn y pulpud, ac y mae cyffes ffydd rhai o honynt yn eu pregethau yn peri i ddyn amflu ou gonostrwydd meddyliol. Ai ofn sydd yn cyfrif am eu synieclau herefol, yntou credu y maont fod eu cynulleidfaoedd yn ddylach nag ydynt ? Perygl ma-w r i brogethwr yw y naill p.'r Hall: rnaont yn andwvo ei lelerydd fat proffwyd, ac yn dwyn musgrellni i'w gonad wri. Dyne, deimlir wrth wrando mwv ifrif mawr ein pregethwyr: "the soul iR not '?&e ?o? < .< < Mo;! preached." Gormod o bregethau o'r eof a geir, ac nid o eriaid y dyn eihun gormod o 61 osboni,idp,ii-Ilawor ohonynt yn rhai cyfyng eu gWBlediad-ac o ddiwinyddiaeth gyfnn. drefnol wadi ei ffurfio gan eraill, a rhy fach o a rhy f.4efi () fywyd wadi ei brofi a'i buro yn nhan meddyl- garweh, Y fwyaf cligynnyd.(i o'r gwyddorau i gyd yw diwinyddiaoth gyfundrefnol mao hon yn yr un fan heddyw ag yng nghanrifoedd eVnt-Af yr eglwys. Camgymoriad mawr Ilu o'n pregethwyr yw byw ac ymborthi yn unig 1'1' hon, yn hytrach nn chwilio am faeth mevsni moysydd toreithiog eraill. Na chamddeellor ni pp,n ddywedwn hyn pe 'r anghoifai Ilawor ohonynt Paul am gyfnod, a pho rhoddent heibio ddarllen, trosodd a throsodd, yr ym- drin iad F. u cyfyng it. geir ar yr Efengyl a bywyd yn y mwyafrif o'r Jlyfrau diwinyddol a geir yn au llyfrgelloodd, a phe progethent eu hunain, yn ol eu doalltwriabth hwy o Grist a bywyd, yn eofn a gonest, credaf y ceid mwy o'r hyn a eihv Mrs. Humphrey Ward the spark that fires our clay" yn ou progethau. Ofnwn yn ami mai pregethu arall y maont, yn hytrach na phregethu eu hargyhooddiadau eu hunain gyda goleuni tN br-wifryoodd, ros del y gwra idawyr i deimlo eu bod. o cidifrif yn ceisio dadrys anawsterau byvycl. Oni cheir mwy o hyn ym mhulpud Cymru, aift- nifal" fawr o'n gwrandawyr, cyn bo hir, i fannau eraill i chwilio amdano. Prn ddaw'n pregethwyr o'u cell foudwyol i fyw mwy yn wj-neb haul t. llygad goleuni," ac i fwynhau'r awelon balm« idd sydd yn ehwythu tros feys- ydd ffrwythlon tuhwnt i faos diwinyddiaoth gyfundrefnol, yna adnewJyddir eu hoowder a'u north, a deuant yn foddion adfywipd i eraill. Pan gaiff Cymru bregothWyr goleuedig, wedi eu meddiannu gan frwdfrydodd yn tarddu oddiar argyhoeddiadau dyfnion, a'u hadna,. byddiaeth o fywyd yn 0ang, a gwroldob i gyhooddi-r genadwri ganddynt, costwd a gostio, yna daw'r pulpud yn rym dyrchsfol i hyrwyddo ymde ith y genedl ar oi hynt i gyi oiriad yr El Dorado a chwonnych. "A new bard of the Holy Ghosi," clin-edl Emorson, dyna angen mawr y pulpud Cymreig, a ptmn ddaw hwnnw gorfodir y genodl i ddwoyd- Yn dy wynøh gwelaf y tragwyddol." 0- DISGYBL.

Ar y Mesur Byr

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

Ar y Mesur Byr LLYMEITIAN A HEL CLEP:— Yr oedd mam i ehwech o blant o flaen ynadon Bangor ddydd Morehor diweddaf, ar y cy- huddiad hyH o ddarnlwgu y pedwar lloiaf ohonynt, 3J'U gadael mor ffinidd o esgeulus nes yr aeth arolvgydd Cymdeithas Atal Croulon- dob a hwy i'r tloty a buan y llanwodd crwyn y pethau bach ac y gloewodd ou golwg nes eu bod cyn harddod a dwyfoled a phlant y fam falchaf yn y ddinas. Yr oedd y mab hjoxaf yn y Fyddin deuii'r eneth bynaf adref nr brydiau a chysgai'r toulu-y tad a'r fam a'r plant i gyd—yn yr un gwoly, pe'n wely heiyd. Helcyd allan o'i thj' y byddai'r fam beunydd, i lymeitian a hel clep. Anfon- wyd hi i garchar am dri mis. Y DAFARN JVRTH. WRAIDO Y GWBL.—Ac yn yr un llys, triniwyd achos arall cyffelyb, lle'r oedd y tad a'r fam a'u tri phlentyn yn cysgu yn yr un gwely, a hwnnw yn ddim ond twmpath o garjjiau budron, a'r ystafell yn ffiaidd a phryfedog drwyddi, na fuasai'r un ffwlbart—na ehlomen hyd yn oed- byth yn medru byw ynddi. Oe<lwyd yr achos am fis, i wold a fyddp.i'r teulu wedi llwyddo i gaol amgenaeh gwal i lechu ynddi, canys y mae ty yn enw rhy dda am dyllau mor afiach, lie nad oes modd magu plant na dim ond anlladrwydd a dyciau. Cymraes oadd y ddwy fam, cofiwch, ac nid Gwyddelod na Sipsiwn, ac a wnolai'r dafarn fwy a'r drwg na dim arall. Byddai Homo Ddu arfer a dweyd mai gair,tnwya'r byd oedd Duw, 8'1' nesaf ato, Mam ond pan gollo honno'i choron, ei bod hi fel yr halen—o diflasodd, a pha both yr helltir ef ? Nyrsus a meddygon y wlad yma, both po gwyddom a wyddant hwy -90 GWR Y PARf,-IAU.-I)dy(icl Morcher diweddaf, bu swyddogion ac aelodau Bwrdd GwarcheidWaid Pwllheli yn anrhegu'r Hen- adui J. T. Jones, Parciau, Cricioth, a. dau lun ohono, un i'w grogi yn ystafell y Bwrdd, a'r llall yn ei barlwr yntau gartref. Yr Henadur wodi bod yn Warcheidwad saith mlynedd a deugain, ac yn gadeirydd y Bwrdd am saith ar hugain or 47, heblaw bod yn aelod o'r Cyngor Sir, Cyngor Trefol, y Cyngor PI wyf, ac yn y blaen, a gwario o S60 i £100 bob blwydd- yn ar doithio ol a blaen i'r cyfarfodydd. Y mae'r Henadur yn un o'r gWyr mwya'i barch yn Lleyn ac Eifionydd, ac wedi gwaM a chlyw- ed pethau am dlawd a chyfoethog y byddai'n rhyfoddach ou darllen na dim o'r sucan mor- fedd a geir mown nofelau a phapurach y j goglais a'r codi blys yma. -e- I GWR Y FARCHOEF L.-Ac y rnio patriarch arall—Mr. John Jones, Varchoel, Trallwng (Welshpool, os dyfalu'r ydych)— uewydd gael ei anrhegu ag anerchiacl hardd molianaus i gydnabod ei waith fol diacon ac un o gynghonvyr gworfchfewroeal Honadur- iaeth M.C. y Msvythig p, Mfvldwyir. Y mae newydd gyrraedd ei jiwbil fol Gwarcheidwad Undeb Tlodion Llanfyllin y mae'n gadeir- ydd y Cyngor Gwlodig a'r Treibiwnal Milwrol; ac er yn ddwy. a phodwar ugain oed, ac fed ganddo ugain rnilltir i'w toithio, nid byth braidd y cyll yr un cy farfod. Pob parch i'n hieuenctyd am eu gorchestion yn nydd eu hanterth ;¡,'u huRa-ith ond ypoth harddaf yn y wlad yw gweld honafgwyr fel Gwr y Parciau R, Gwr y Varchoel yn dal ati i aru eu cwys iiii ion nos cyrraedd pen y dalar a mynd o'r golwg dan ei dorian. ADNOD NEU BMIDIO.—Y _bo pa- paraa Sa.esneg yma'n awclius it-tam am gyhoeddi ysgftrthion llys ysgariacth, yn enwedig os Cymry fo gerbroxi. Felly yr oedd par yr wythnos ddiweddaf, a'r cwlwm cysegr- edig yn cael ei ddatod ar ol bod ynghlwin ddwy flynedd ar hugain. Ir hyn a gysylltodd Duw, na. wahanod ,c dyn,' ebe y Beibl." "Digon gwir," ebø'r wraig, end pe wedi'ch rhwymo wrth drafl ciaidd fol y rhwymoyd fi, fo fycldfi'n "hawq jiprad a chwi Be via liavis osbonio'r adnod yn gywir hefyd. Hawdd i chwi siarad a'ch aelwyd y i Un a'ch gwryn sobr e cha-ruaidd ei galon. Ni wydooch chw i "bobl y porffor a'r breintiau mawr ddim byc). Iii." GOLFFWYR BANGOR. -Y mae Club Grolff Bangor wedi cael eiddirwyn ifvnv caiff y dorian gyfle i. ail las-Li a bod fel y mynnai bellach am dipyn 8C ni chlyw'r adar ddim llw na rheg mwyach. LLE DJ DAFARN —Yn llys ynp,don Dinbych, ddydd Gwener diweddaf, synnid a dwrdid fod cynifor o bobl dlawd ya cael ou heuogfarnu am feddwdod ond y saA-1 a)"u moddwodd yn dianc yn gwbl ddigosb. Hen gwy-i, ac yn rhyhwyr glats gwastatu pethau. Sylwai'r Supt. Woollam mai'r mig ffordd i sobri rhai o'r modd won oodd ou gosod ar Ynys Enlli, 110 nad oedd. yr un dafam. Ac obe'r Rhingyll (Sergt.) Evi,,ns Ymwolir a'r tafarnau bob un ddwywaith 3-n yrwytlinos. Cludo'r cwrw mewn jariau i'w tfi, dyna bair lawer o'r i poddwi." Ai iawn dywedyd Rhingyll nm Sergeant" Os cywlr ein cof, y mae Wm. Salesbury, cyi- leithwr cyntaf y Testament Nowydd i Gym- raeg, yn galw loan Fedyddiwr yn Rhingyll yr Arglwydd Josu. Y mao'n dobyg fod modd eydio'r pethau hyn yn ei gilydd rywsnt. Pwy wneiff ? DA WAS, ETC-—Yng ngorsaf Caernar- fon, yr -wythnos ddiweddaf, an r hog id Mr. John Jones a. phyrsnid o aur, yn amlygiad o ac edmygedd ei gydweithwyr a'r ardalwyr ar oi waith yn ewblhau dros ddeugain mlynedd (43) o wasanaoth fel guard. Cyfran- nodd cynifer a thri chant at y dystob. -9- Y DDAU LEIAF.—-Undeb, Ponarddhig (flawarden) ac Undeb Llaafyllin yw'r ddau loiaf eu tlodion-—sef o rai'n d.erbyn arian y pi wyf—yng Nogledd Cymru. EGLWYSIG.— Y mao'r Parch. Aithtir Llewollyn Da vies, M.A., Queen's College, Rhydychen; wedi cael ei benodi gan Ddeon a Chabidwl Westminster yn warden a fieer Rhufhin. Dyn disglair v oithriadol ei yrfn. addyf g, ac a gafodd. y dosbarth cyntaf ac anrhydedd mewn diwinyddiaeth. Hefyd, y mao Esgob Llanelwy wedi penodi'r Parch. Evan Williams, M.A., Coleg Crist, Caorgrawnt a ficer Porthmadog, yn ficor Gresffordd, ger Gwrecsam a'r Pareli. Edward EVans, ficer Llwydiarth, yn ficer Rhosesmor, Sir Fflint. J a IIifI A'[ DDWYLO AR' LED.-—Ddydd Gwen" ev diwoddaf, safodd Nathaniel Wilson, dyn CPJIOI ood o Sir Gaer, ar y ffordd haoarn yn ymyl y Dnenowydd a chan estyn oi ddwylo ar led i dderbyn y tron a chwyrnollai tting ato, fo'i dioneidiwyd yn y fat. Dywodir iddo ado'i waith y diwrnod cynt ac ymrol: i yfad. CNEWYLLUN Y GWIR.—-Y Pfifathro Roichel, Bangor, oedd y gAT gwadd yng ngwyl flynyddol Ysgol Sir yr Abornxaw nos Fawrfch yr wythnos ddivvedaaf a dyma an neu ddau o 'r potita uda a doeth a ddy wododd Fod Goranani, wrth ymroi mor gryf ac unol iastiidia) gwyddoniaoth a chymhwyso'i dar- ganfyddiadau at y rhy fol, wedi llwyddo i ddangos gwerth moistrolaeth dyn ar allu- oedd natur ac wodidsngos ininnau, Bry- deiniaid, y baom yn rhy gysglyd a difator efo'r gwyddorau fel cyfrwng ein aiogelwch tymhorol f61 cenedl; ond wrth feistroli'r mnterol, fe gollodd German i ei gefpel ar y moasol a'r sneidio!. Ahynnyddawahiir llwch yn y man. Canys ei gwaith yn sixldo'r Lusitama ddaeth ag .1tJi i'r rhy fel, ari gweithrodoedd creulon a dieflig ei hyatryw (1' hynny hyd hoddyw sy'n oeri'r byd gvareiddioclig ati, ac yn ei gwneud yn atgas gan galon y byd. Gwyliwn ninnau gaethiwo'n cyfundrefn addysg i rhyw un agwodd fawr, fatarol; parchwn enaid egin y genedl ac nid llonwi ou pennau a. ffeithiau ac opiniynau'n unig. Ym.ao'r Kaiser wRdi dofnyddio addysg fel y defnyddiodd y Fronhinos Elizabeth yr Eglwys—igreu barn gyhoeddus. Fe diwhiodd ef gadeiriau'r Prifysgolion yr Almaen fol y tiwniodd hithau bulpudau'r Prifeglwysi—y Cathed- rals. H CERBDED FW COLLE DIG AETH.— Dyma i chwi damaid o lythyr Miss Agnes Slack, un o ragorolion Cynicleithas Chwiorydd Dirwestol y deyrnas, yn y Wasg Saesneg, yn disgrifio'r hyn a welodd yn Rhymni, ar odre Caardydd, 116 y mae Cymru a Lloegr yn cydio yn ei gilydd, a lie y mao Deddf Cau ar y Saboth yn cael Mthreisio a'ihosgoigan sych- edigion sy'n sarnu'r ddeddf ¡'I.C yn sorio'u eyd- wybod. yr un pryd :— « This morning I walked to the village of Rumney (Monmouthshire). From 11.30 to 12.30 I passed to and fro from the Carpenters' Arms and the Cross Inn. These two public houses are about 100 yards apart, only one house between. During the whole time a continuous u stream of men walked past me, many of them going on a litfclo further to the Rompney Castle and other inns. In front of the Rompney Castle there are rows of fixed soata nearly 100 feet long, n' I. ..=;¡. where tho mon sit to drink on Sundays in fine weather. Previous to the present rostriotior,.s, when' these houses were "opened on Sunday evenings, 1.080 men and women entered the Rompney Castlo one Sunday night. I have never in my "1i{o seen HO many mon and groups of li youths wnJk in a continuous stream through a quiet village, unless they were going to some rli ces or similav attraction. Sovorp.1 taxis full of men passed us, and "returnocl empty a few minutes later. Over 150 men stood wodgod closely together by the Carpentots' Arms and t! Crosa Inn, ard oagorly pushed their way in as soon as the doors opened. For a quarter of an hour tho stream of men "contilued, all going in ono direction. Not more than a dozen mon passed 1M "going to Cardiff. It was Wales's hus- bands, fathers, and brothers streaming towards England's licensed bars in Mon- mouthshire." 0 na chodai rhyw Father Matthew i f%; r%i o fn ar yr anystyriaeth sydd yn v wlad, ao i j ddatod hualau'r Fasnach Folltigaid sydd wedi ymglymu fol boa constrictor am wddf Prydain. "9- CANU LLANDRINDOD. —- G\f"yd gwledd o ganu oithriadol yn Llandrindod nos Wener cryn bymtheg cant o bobl wedi (tod ynghyd i wrando c6r catra.wd y Welsh R.A.M.C. Yj cadw. cyngerdd; Lanco-Corp. W. Williams yn ou harwain drwy amryw gyd. ganau, a'r Preifat R. R. Williams yn arwain parti o ddounaw drwy ddarnau mwyaf pobl- ogaidd Dr. Parry. Yr oedd Mr. Chas. Manners, prif Saswr a phermaoth y Royal Italian Opera, yno felymwolydd cydsyniodd i ganu dwy gan, ac i dro.dd.odi anerohiwl byr, gan dalu gwrogaeth cynnos i'r talentau a glywsai'r noson honno, a dvwadyd ei farn mai cerddoriaeth Cymru oedd yr uchaf o bob cerd dor iaeth Biydoinig, ac eiddo'r Worddon yo. ail. BON CRYF A BRIG YN ADIJAWOL. —Y mao Mourig Owon, mab Mr. T. J. Owon, Llugwy Cottage, Llanfairfechan, wedi onnill First. Glass yi Honours School of Classical Moderations yn Rhydyche-i. Aeth ar ben y rhestr i Ysgol y Friars, Bangor, yn 1907, ae yn 1914 cipiodd ysgoloriaeth Meyrick yng Ngholeg Iesu. Y Ine.ø'nynmuo'r wythnos hon â'r R.W.F. yn Kinmol. DWYLATlI AC lVYTEl MODFBDD. —Djrna daldra'r Corporal Germanaidd a gymrwyd yn garcharor gan y Royal Engineers yn Ffrainc yn ddiweddar P>C ymy.-ig y Cymry a ddaliodd y cawr anferth, yr oedd Philip Woolford, mpl) ilit,. a Mrs. Woolford, Pen y Bout, Uan Ffestiniog, sydd yn y rhyfol ers blwyddyn, Ac wedi cael oi godi'jt. sergeant. mVAED TYWYSOQ YN fill aWYTHl --Bn Mrs. Corrio, -Dyserth Hall, Trallwngf farw ddydd Gwener diwoddaf, yn saith a. phedwar ugain.ood.. Yhi'n olaf o un odonlu- oedd uch(;.f Powys: Olrlieiniai ei hachau ii Frochwel Ysgithrog, Tywysog Powys, a' hynafiaid hi oodd boillaid a phrif ynadon y Trallwng am ) ganrifoedd. Digon hawdd gweld ar oi gwodd i .'i throediad ei bod hi o hil urddasol ac ym more'i hoes nid oedd fawr neb yn y wlad tA'i i am farchogaeth » saothu a. bwa a. 88omh. CLOCIWR LLANRW<ST.—Cleddid Mr. Pierce Da vies, Greenwich House, Abergelo, ddydd Sadwrn diwoddaf. Yr oedd ar fin ei bedwar ugPin oed, ac ofel oedd yr olaf o'r hil ddiddorol a g w?».sane othgar gy lt-Gw leuthur- wyr Clociau Uanrwst. Ei flaenorydd yn yr urdd honno oedd y diwoddar Archddorwydd ClWydfardd. Clociau tal oedd clociau Llan- rwst, sobraidd a hen ffasiwn yr ojwg, dim llawer o goog addurn na chnapiau rhagrithiol.. ond gweath da ac yn mynd am hwy na'r gwyr a'ti gwnai.

Papurau Newydd Cymru

Y Brython

4 erthygl ar y dudalen hon

Advertising