Y Brython

I ,VY D Gad CAPL4N. I Llith II.—Yn y Ffosydd. I Yr hyn a'ni tarawodd fwyaf.-Y mae'r adran Gymroig wedi bod yn y ffosydd ers misoedd belipcli, ac wedi profi yng ngwydd y Dey rn&s nad. ydynt yn ail i uurhyw adran o'r I Ymherodraeth a'r Trofedighethau yn yr elfennau sydd yn arihobcor i'r wros daoth uchai Gwelaf fod llyfrau wedi eu hysgrifounu eisoes gan wyr medrus yn gogouoddu gorchestioii gwroxiiaid Cauadr* a'x* Werddon, a rhoddir olod, yn ddiwarafun i ddewrion "Anzac" yit Gallipoli. Pa bryd y eymer rhywun mewn Haw i ysgi'ifeanu hanes gorchestion y rheug- oedd Cymreig yn y rhyfei hwn ? A ydym fe, cenedl yn anghofio fod ctitrodau Cymreig wedi gwneud gwrhydri yn NieclipoitLa, Gallipoli, a Serbia, yn gyatal ag yn Ffraine > Ainid allaiy Cymro pybyr, Mr. W. Llewelyn Williams A. S. a'i bin ysgrifennydd buan, neu yr hanesydd Cymreig brwdfrydig, Mr. Howei T. Evans, M.A., gymryd at y gwaith hwn ar unwaith, a ehasglu'r defnyddiau rhag difan- colI ar ffrwst ? Rhaid i ni, yn yr hyn a ganlyn, fod yn gyffrediJ 101 in, wn rhag yr ymeifi y Censor yn fy ngwar a'm gosod wastad fy nghefn. Yr wyf erbyn hyn wedi bod yn y ffosydd, mown rhai manniu o fewn hanner can llath i'r gelyn. Nid yw'n rhan on dylet- swydd fel capiati&id i fyned iddynt os na bydd galwad noxlltuol amdanom. Eithr y mpe mwy na chywroinrwydd yn peri ein bod yn awyddus i fyned yno weithiau, i weled drosom eiii hunaii-i y peryglon a'r anawsterau dan y rhai yr ymloddir brwydr rhyddid a gwareiddiad heddyw, ac i ddangos ein cyd- ymdeimlad a'r bechgyn trwy gyfranogiad o'u caledi. Gofynnir imi'n ami pa both a'm tarawodd fwyaf yno. Yr hyn a'm tarawodu fwyaf oedd na'm tarawyd o gwbl Gyda chymaint o shells a bwledi ar bob llaw, y syn- dod yw, nid fod cymaint yn cael eu lladd, ond fod cymaint yn dianc, pan ddisgwyliech weithiau na byddai ewin ar ol. Bydd yno ddiangfau gwyrthiol beunydd a beunos. Ac ar wahan i ryfedd Ras y Nof, rhaid fod miloedd yng Nghymru yn gweddio dros yr eiddynt yno, ac fod eu gweddiau yn cael eu hateb. Ond ni ddylai neb anturio gweddio dros yr eiddynt yn y ffos heb iddynt allu plygu eu hewyllys fach i fewn i'r ewyllys ddwyfol, a gorffen y weddi bob tro gyda'r ymadrodd Etc nid fy ewyllys i, ond dy ewyllys Di a wneler," oblogid y m&e bwriadau Duw i gymufer yn y ffosydd yn arwain heibio Gethsemane a'r Groes. Eithrnac anghofiwn hwnt i'r groes a'r bedd ymao'r gogoniant ar ddeheulaw y Tad, oblegid os dioddefwxx gydag Ef ni a deyrnaswn gydag Ef hefyd. Ystyriai bob un o'r bechgyn sydd yn myned i'r ffosydd yn arwr. Rhoddwn y D.C.M. ueu'r V.C. i bob un ohonynt a phan ddont adref am dro, neu fe ddichon o dan eu ciwyfau, ni bydd dim a wnewch iddynt yn ormod, ond ichwi beidio â.'u difetha â diod gadarn. Hen Wrach Fradwrus.-Nid oes ond difrod a dinistr o fewn milltir neu ddwy i'r ffosydd. Bydd pob amaethty a bwthyn, pob adoilad ac eglwys, wedi eu chwalu i bob cyfeiriad, a'r preswylwyr wedi gorfod dianc am eu bywyd. Weithiau gwolir ambell doulu yn ,glynu wrth yr hen furddyn, ac yn byw mewn darn o ys- gubor all fod yn aros. Gwel&is rai yn aredig & hau had hyd o fown milltir i'r ffosydd'—prawi amlwg fod amaethwyr y wlad yn bur hyaerus y gWthir y gelyn yn 01 cyn y daw'u amser cyn- haeafu nesaf. Gwelais fwy nag unwaith r&i yn trin y tir felly a shell yn disgyn yn yr un maes o fewn hanner caniiath iddynt. Heb un brys na braw edryche:it i gael gweled pa un ai ymhellach oddiwrthynt ynteu yn nes y disgyiinai y nasal os ymhellach, aent ymlaen yn ddidaro fel pe byddai dim wedi digwydd- Path cyffredin y w gweled merched a gwragedd yn aredig a thrin tir, neu yn gyrru ctir. Nic oes wr dros ddeunaw a than bump a deugain i'w weled yno, onib^e fod anaf aruo. Gwneir y gwaith igyd gan yr hen bob! a'r merched a'r gwragedd, a'r plant dan ddeunaw oed. Llotyem unwaith yn un o ffermydd mwyaf y cwm wd, ac anfonasom am worth ceiniog o laeth i de. Ond nid oedd yno ddim i'w gael am fod y gwyr i gyd (bedwar ohonynt) yn y rhyfei, a'r wraig a'r morched wedi gorfoo, gwertliu'r ychen er mwyn gallu cwmpasu'r gwaith arall. Oud ni clxlywais gwyno, gan fod pawb drwy'r wlad yn gwybod mai trechu'r gelyn yw'r gorchwyl pexmaf iddynt heddyw. Clywais am un hen wraig yn' glynu wrth ei b Hhyn bron ar fin y ffosydd, a'r Ellmyn yn gadael llonydd iddi. Eithr fe sylwyd, pa bryd bynnag yr ai ein bechgyn i'r ffosydd, fod y gelyn yn sicr o danio ar y ffordd hoxino bob tro. Gan nad oedd y ffordd yn weladwy iddo, daethpwyd i'r casgliad fod bradwr yn rhywle Yl1 hysbysu ein symudiadau i'r gelyn, a gosodwyd gwyliadwriaeth faliwi. Sylwyd lod yr hen wreigan yma'n golchi yn bur ami, gan fod dillad allan bob dydd. Sylwyd yn nesaf, bob tro yr elai cwmni o filwyr heibio i'r ty at y ffosydd, y byddai liithau'n gogod dillad allan i sychu. Daliwyd arxiiyn gwneud hyn ddwy a thair gwaith, fel nad oedd bosibl camsynied, ac nifuwyd yn hir cyn anfon yr hen genawes i'w hateb. Drwy ei brad bu'n angau i lu o fechgyn dewr. bodloni i'r Drefn.-Anodd i'm pin eiddil ddisgrifio'n hamgylchoedd o gwmpas y ffosydd. Os am ddarluniau pur gywir, mynned y darllenydd Cartoons Capt. Bains- father. Ceir ynddynt nid yn unig ddefnydd- iau chwerthiix am oriau, eithr hefyd syniad pur gywir o'r ffosydd gan un sydd yno ei hun. Pan fydd y Brigade yn llinell y tan, bydd dwy gatrawd yn y ffosydd a dwy arall yn aros tu ol. Newidiant a'i gilydd bob rhyw ddau neu dri neu bed war diwrnod. Bydd y rhai afo'r tu ol yn lletya yn adfeilion y tai-a'r ysgubor- iau a M'n arcs. Bydd raid bodloni ar ychydig gysuron. Yn ami ni bydd ffanestr na drws ondfel y gellirhongian idorriminyrawel. Yr oedd atebiad y Gwyddel a welais yn y papur. au yn ddiweddar yn bur agos i'w le. A wyt yn gysurus yn dy lety presennol ? ebai ei swyddog wrtho. Ni bum yn fwy cysurus erioed," ebai'r Gwyddel, pe cawn do uwch fy mhen eto byddai'n berffaith Wedi tymor felly yn llinell y tan," eir yn ol i orffwys, a chymer eraill ofal o'r ffosydd. Er nad yw'r tymhorau yn y ffosydd yn faith, ac fod bywyd yno yn 11awer llai anghysurus nag y bu, bydd yn dda gan y bechgyn gael gor- ffwys. Y Nefoedd fawr a wyr sut y bu ar y bechgyn flwyddyn yn 01, pan nad oedd y cysuron presennol ganddynt, na neb i newid & hwynt fisoedd bwy gilydd, iddynt gael un math ar orffwys Y mae'n ddigon drwg o hyd, ond fe geir diddosrwydd mewn dillad ac esgidiau, ac ychydig dan i ymdwymno. Eglwys, DarUawdy, Carchar.-Prin y mae'n iawn soxi am orffwys a hamdden allan yma eithr fe ellir son amdaxxo fel hyn o gyrnharu a'r hyn yw yn y ffosydd. Byddis yn aros mewn pentrefi gan mwyaf yr adegau hyn. Y prif adeilad ymhob pentref yw'r eglwys— Babyddol, wrth gwrs. Y nesaf ato yw'r darllawdy—brasserie, fel y'i gelwir. Osyn dref o faixxtioli go fawr, bydd yno adeilad r.rall yn cystadlu a'r ddau, sef y carchar. Dyma drindod sefydliadau pob tref: yr eglwys, y bracty, a'r carchar. Bydd y ddau flf.enaf ymhob pentref, beth bynnag ei faixxt- ioli. Cymerir meddi&nt o'r darllawdy, a throir ef yn baths i'r bechgyn ar ol bod yn y ffosydd. Heblaw'r b&w, gedy o'i 61 yn y bath lu o'r "creaduriaid bach nad oes eisiau'u henwi," chwedl yr hen Jones o Frowyddel ers I! awer dydd, ac fe ga ddechreu ei fyd yn ddyn sengI" drachefn I Yn eisiau.: piano.-Heblaw cyfarfodydd crefyddol, ymdrechir difyrru'r bechgyn trwy gyfarfodydd amrywiaethol yn ystod y tymor gorffwys hwn. Bydd digon o dalent wrth law bob amser. Yr anhawster fydd cael man cyfarfod. Yehydig o adeiladau sydd yn y cylchoedd yn bwrpasol at gyngherddau a chyfarfodydd. Anhawster arall yw caol offerynau. Y mae'r piano trwy'r holl gylch- oedd y bum iynddo dan glo. Yn gymainta bod llu o'r perchenogion mewn galar, ac fod y wlad i gyd yn y fath gyni, ystyrrir yn amhri- odol fod neb yn difyrru eu hunain a'r piano Yr unig offoryn a welais yno ydoedd eiddo gwraig a ddangosodd ormod sel ymhlaid y gelyn. Oherwydd cysylltiadau yr oedd yn pro-German, a bu raid ei symud o'r ardal. Cymrwyd french leave ar y piano, a bu'n help i ni yn odfeuon y Saboth, ac i'r bechgyn yn ystod yr wythnos. Cafodd y Swansea Battal ion anrheg o Biano at faintioli hylaw i'w gario o fan i fan. Byddai offeryn o'r fath o wasanaeth dirfawr i bob caplan yn ei gyfar- fodydd ar y Saboth, ac at y cyfarfodydd adlon- iadol. Peth arall sydd o gymorth i ddiddori y milwyr yw gramophones, a anfonir allan gan gymwynaswyr. Gwnant hwy eu gwaith heb gymorth goleuni na tho uwchben. Ni raid trefnu rhaglen na chyhoeddi cyfarfod ymlaen llaw,'—dim ond ei gosod i lawr ynghanol y bechgyn, yn y ffos fel yn yr ysgubor, a rhoi'r pwyntil wrth y record. Y tro nesaf rhof dipyn o hanes y gwaith crefyddol yn y ffosydd. I o JAMES EVANS I

o Lofft y Stabal. MISTAlt GOLYGYDD.'—Wn i yn y byd sut i sgwennu i bapur nowydd, ac y x enwedig i bitpur fel y BRYTHON, achos ma nhw'n deud ffordd ymA'i fod o'n ofnatsan o fanwl am ei iaith a sb lio. Ond mi glywis h fyd bod chi'a ff ind ie wn wrth oh bwyr anfedrus, ac ma nid fel y byddan nhw'n dwad i fiawn i'r offis yna y byddan nhw'o dwad allan yn y BRYTHON. Ma Wil Penllan yn dipyn o sglaig, ac mi grybwyllis wrtho fo ryw dro y baswn i'n rfgwenu i'r BRYTHON taswn i'n medru ac mi ddeudodd y dign wrtha i,—" Anfon di dy draed brr.in i'r Golygydd, ac mi ddaw allan yn iawn. Ma fo'n medru swyno wyddost, ac yn rhoi ffon swyn ar bob stori a geiff o i'w haffl. Mifum wedihynny'n moidwl llawar am Wil, am danoch chitha, ac yn sicir am dan a fy hun. Tipin o hen lolyn talentog ydi Wil, ac mi fydda i'n drwgdybio'r dosbarth yma o gryduriaid bob amsar. Pan ga nhw ddyn diniwed fel fi dan i bawd, mi fyddai'n gweld nhw 'n gosod fy mawd mown fois, a minna'n meddwl ma mewn pot mcl y bydd o —nes bydd y coblynod yn dechra gwasgu petha at i gilydd —chw Wafth ichi un gair mwy na chant, faswn i yn y myw'n medru bod yn dawpl fy meddwl yn y fan yma. Roodd ryw ysfa rgwenu mawr yn fy macha i o hyd. Fe ddeudoctd hen ffrynd oedd yn cysgu efo mi-rhyw weithiwr am dro fydd yn dwad ymn-fy mod i'n gweiddi yn y nghwsg ryw noson, Llen-llian Pedr dros bob man. Ond y marn gydwybodol i ydi ma'r BRYTHON oeddwn i'n weld, achos mi freuddwydis lawar am dano fo'r noson honno. Ae a deyd y gwir, ma'r ddau yn lied debig i'w gilydd, ond fod y BRYTHON dipin yn llai, ac heb ddisgyn o offis lawn mor uch301. Wedi'r cwbwl i gyd, ofni'r ydw i na fedrwch chi na neb arall swyno dim ar y traed brain yma, ond i'w troi nhw'n draed moch," a fydda hynny fawr o fargen wedyn. Ac, wrth gwrs, ni allwn ddis- gwyl ichi gyhooddi peth fel hyn yn i shap gwreiddiol—oni bai'ch bod chi eisio dangos mor bell o Lofft Stabal ydi'r BRYTHON. O'm rhan i f'hun, waeth gin i am neb, a chroeso mawr i bawb weld fy Nghymraeg i, achos ma gwisg fy meddwl i'n debyg i'r wisg sy am y nghorpws i'r,funud yma-yn ddigon Ilyohlyd a cha rpiog. Ond does arna iddim cwilydd o'r naill na'r llall, cofiwch. Ryw hen lane cyset- lyd ydw i, a waeth imi gyfadda mhochoda wrthoch chi ar unwath. Mi welwch felly mod i'n lied annibynol, ac nad ydw i ddim yn ceisio dwad i fiawn yna tan ffols cylars, fe) tel. A chofiwch hyn hefyd, os gwelwch chi'n dda, —dydw i ddim yn hen lane am na ches i gynnig ar fwy nag un i nghymryd i'n *r. Dydw i ddim yn gyddeiriog o hyll, a dydw i ddim yn angylaidd o glws. Rydw i'n cofio mam yn deud, pan oeddwn i'n hogyn bach iawn, a newydd fod yn no), negas iddi, ma fi oedd yr hogyn clysa welodd hi rioed. Ond i roi cwlwm ar y stori yma, mi neis i fy meddwl i fynu na chymwn i ddim gwraig os na chawn i un debig i mam-yn glws a glanwaith. Mi welis ambell i slwt yn meddwl mod i'n ddigon gwirion i chadw hi, a thalu am rubana a dillad neis iddi hi, or mwyn iddi swagro efo nhw mewn ffair a marchnad, ac yn enwedig ar y SuI. Mi welis rai erill go dda, ac agos iawn i'r marc, ond dim un yn gwbwl y peth faswn in ddymuno. Wel, rhyngoch chi a minna, mi fydda weithiau'n teimlo'n bur unig, ac yn lied ofidio na faswn i wedi mantro un o ddwy ferch a gynhygiodd i hunain i mi. Ond dyma lle'r ydw i hyd y munud yma, yn hen Ian o-wel, waeth imi heb ddeud fy oed, rhag ofn ichi ddeud wrth y merched. Run pryd, peiedied neb a meddwl mod i'n adfarteisio am wraig o'r Llofft Stabal yma. Diar mi, i ble rydw i wedi mynd, deudweh Mi wela ar unwath fod dx'ychfeddylia'n mynd a mwy o le ar bapur nag ym mhenglog dyn. Roeddwn i'n meddwl y baswn i'n medru rhoi hynny oedd yn 'y nghorun i mown un paragraff byr ond dyma fi wedi bod wrthi, a mwy o ChW8 ar y nhalcen i nag a fu rioed wrth ladd gwair, ac heb osod ar y papur yma ddim o r hy oedd yn fy mwriad ar y dechra, a 'does yma neb i helpu dim ama i i stopio, na deud ffordd, i fynd. Ha ha ha Fedrwn i'n y myw beidio achwerthin am y mhen f'hun yn y fan yma, ac am y'ch pen chitha—fel y byddwch wedi gwylltio, ac yn taflu'r traod brain i'r tan. Dychmygaf y'ch clywed yn deud, Peth fel hyn ynghanol yr Armagedon fawr yma Wel, ia'n wir. Ac eto'n ryw deimlo rydw i fod fy achos i'n ddarn o'r Armagedon- fel yr ydach chi'n i galw hi. Y rhyfel mwyo. y bum i ynddo rioed oedd wrth ymladd a llygod mawr yn llofftiau stablau'r wlad yma. Rydw i'n gobeithio y caiff y Cr.isor ei ddal a'i —ond dydw i ddim yn leieio deud. Mi welaf na fedra i ddim gorffan efo mhwnc heno, ac ma nghannwyll ddima i wedi llosgi i'w socat. Dyma gwestiwn y baswn i'n leicio'i drafod, tasa gin i allu i neud hynny,—Pwy sy'n mynd i ofalu am gyfiawixder i'r Llofft Stabal, yn ystod y rhyfei, ac ar ol hynny ? HEN WAS I

fSMFELl Y BFIRDP I f ynhyrcbiOD fogyfer i'r golofn hon i'w cyf. ,ino PEDROO, 217 Premot Road, Liverpoo) Pfarwely Gaeaf.-Diolch i ch wi am dderbyn yr awgrym yn g&rf dig. Mrogwelliantegiiir yn y llinellau hyn ar y darn blaonorol. Eto, mr.o gennych 10 i wella cyn ennill cywirdeb yn y peths-u elfennol. Daliwch i astudio. Y Llong a Gollwyd.-Testun cyffrous, a chlywir yn y gan amboll dine awenyddol clir, ond mae'r iaith a'r fydryddiaeth yn wallus iawn. Glyn Uyfyr.-Yn yr ysbyty y mae ein cyfaill awengar ar hyn o bryd, a da oodd gennyf ei weld yn gwella, a dengys y Gadwyn englynion a gefais ganddo fod y gwanwyn yn iroiddio a chynhesu ei a wen. Diolch am y Gwanwyn hwn CYMKRADWY.—Y Gwanwyn, Glyn, Duw y byd a'r allor, Pellebr Diwifrau, Fy Nghyfoed- ion, J.H.W., E.T.J. Ond dyna ddigon yn awr, gan fod amryw eisoes yn y swyddfa. EIN GWLAD." I I wrhydri'n Hymherodraeth-daw clod Clir am ami wasanaeth Ond dyma'r n6d mawr a wnaeth— Malu twr Militariaeth.-PEDROG. A SOLDIER, BUT UNKNOWN." j PAN ar fy nhaith o'r ffosydd, Un bore tawel, braf, Mi glywais lais yr adar bach Yn sibrwd, Dod mae'r haf." Ond olion galanastra Roes destyn i fy nghin A heddyw chwi gewch dwr o bridd, Oedd gynt yn balas glan. Wrth fynd ymlaen yn frysiog, Mi welais groes bach bren, Ac ar y groes, a soldier's cap, A soren fechan wen. Ac arni'r oedd ysgrifen, Ond am enw nid oedd s6n A dyma'n unig welais i,- A soldier, but unknown," Pwy bynnag yw y milwr Sy'n gorwedd yn y fan, Fe safodd dros ei wlad fol dur,— Mae wedi gwneud ei ran. Oedd ganddo gartref. tybed ? Ond nid oes air o son A hyn yw'r cwbl ddw6d y groes- A soldier, but unknown." Mae'n awr mewn gwlad o hoddweh," Am ryfel nid oes sdn A phan y goilw Duw y roll, The soldier will be known I Ffraine JOHN W. JONES ATEB i Holi Mr. C. Elfyn Hughes yn yr Ystafell, Mawrth 2, 1916. NID hawdd crefydda yn y byd Mown haul na drycin chwaith Mewn ymdroch gyda Duw mae dyn Bob ennyd ar ei daith. Nid hawdd i Grist oedd dioclde9 ing Y groes, a gwawd y byd Ac ymdrech ydoedd treutio oes Ddilychwin ar ei hyd. Nid pothtu hawdd ofynna'n Tad Gan frodyr lesu Grist. Daw'r llys a'r groes i'n rhan o hyd, A'r gwawd a'r erlid trist." mp e 11awer enaid heddyw$n llesg Dan bwysau croesau'r drin,— Ond Duw sy'n agos in' o hyd. A'i gwpan wrth ein min. Nid hawdd yw dirnad meddwl Duw A'i fwriad dwyfol Ef- Ond nid yw'r byd, er garwed yw, Ond encyd ferr o'r nef. Ym merw'r storm, pe llosgaPr byd, Ni losgir Dinas Duw. A chanaf mown cyflafan orch- Fy Nhad sydd wrth y llyw." Trwy ddirgel ffyrdd mae'r uchel lor Yn dwyn ei waith i ben," Ac yn rhyferthwy gwledydd cred, Mi gredaf yn y Pen. Ar faos y gad mae llawer un Yn "canfod wyneb Tad," A'i ffydd yn gwydnu trwy'r ystorm Tra'n ymladd dros ei wlad. Yn nos yr adwyth, agos yw Y nefoedd atom ni, A Duw y nefoedd ostwng glust I wrando ar ein cri. Rho Sydd, 0 Dduw, a north i'th blant I fentro eto fyw Dan ganu yng nghynddaredd byd— Fy Nhad sydd wrth y llyw." Army Pay Corps, Amwythig Cpl. RHYS JONES I (Y Bontnewydd). I

Cymry Rhodesia. I [ODDIWRTH M. WILLIAMS, BRITISH SOUTH I AFRICA CO., SALISBURY]. Cadwodd Cymrodorion Salisbury, Rhodes ia, Wyl Ddewi a gwledd i gorff ac enaid rhyw ddeg ar hug&in wrth y byrddau, ac yn clebran Cfymraeg bob un. Mr. J. A. T. Walker—gwr hynaws o G.erfyrddin-yu y gadair a'r hwyl yn graddol godi bob cynnyg nes berwi dros y crochan cyn y diwedd. Yfwyd iechyd da'r "Branin a Thywysog Cymru," a Rhodesia a'r "Boneddigasau;" canwyd pigion hen alawon Cymru a nydd- odd y Parch. Evan Thomas (yntau o Gaer- fyrddin gynt) a Mr. D. Chwefror Jones osteg o benhillion bob un a thraddododd Mr. Huw Williams (gwr glan a gwreiddiol ei Gymraeg, llodnais ei ysbryd a llenoraidd iawn ei fryd, o wlad Syr Henry Jones, Dewi Will- iams y Clawdd Terfyn, Dr. Cernyw Williams, etc.) araith-foliant hyawdl iawn i Rhodesia, sydd a'r fath &ur yn ei chrombil ac ami i Gym- ro ymysg y miloedd sy'n ei dyllu allan goreu gallant, ond yn codi eu pexnau o'r pridd woithir.u i edrych oes yna Lan neu Gapel yn rhywle, ac sy.n dod i gyrddau'r Cymrodorion i gael dracht o ddwr yr Hen Wlad rhag i'w hejiaid sychu'nllwyr yn llwch y m*n melyn. Ciowyd y cwrdd a Hen Wlad fy Nhadau &c 0 1 bach a wyddooh chwi'r Cymry gartref mor dlws y mae hi'n edrych o Rhodesia bell yma. Wele grynhodeb o araith y Bonwr Huw illiams ar Ogoniant Rhodesia W" Testun ardderchog ydi hwn 'mhobol i. Wna i ddim son heno am y gytheni aur sydd ynghudd ynghrombil ein rhan ni o'r hen ddaear yma nac ychwaith am y melinau mawr diorffwys sydd yn malu'r graig ddydd a nos. Glywsoch chi isel swn y melinau o bell yn nistawrwydd y nos ? Glywsoch chi hwy yn eu hymyl, oriau man y bore, yn rhuo fel tonnau gwynfrig yr Atlantic yn rholio ar y traeth ? y Ni thraethai am y mealies a'r myglys sydd weithian-ysywaeth-yn gwywo gan y sychfcer a'r gwres. Am ba beth y llefaraf, ytte ? Am ba beth ond am y wlad ? Hogyn o'r wlad ydw i. Welsoch chir wawr yn lledaenu eillwydni lledrith ar ysgwyddau y mynydd yn Loma- gondi ? "Welsoch chi lewyrch pelydr haul yn codi ar wynebau y pinaclau gwenithfaen, a chorun au y bryniau crynion ? Pob craig lwyd wedi ei gwynfydu a'i gwedd-newid gan hyfrydol oleuni amrantau'r bore, yn agor, a'r hen brospector yn plygu pen a chalon gyda pharch- edig ofn. Dyna Rhodesia "Glywch chi gan y morynion yn y cyn- haeaf ? pob un yn codi ei gogor i gyfwr y gwynt i nithio'r Ropoko ? a'r hen bobol yn llwyr ysgubo'r llawr dyrnu Ilychlyd ? Dy ia Rhodesia Glywch chi isel swn t malu yn y bwthyn foreuddydd ? Welwch chi'r fam ar ei gliniau uwch ben y meini, yn hwmian hwiangerddi, a'i baban ar ei chefn ? Dyna Rhodesia Walweh chi ciawelweh y defaid yn eu corlannau cya dydd, mewn tawel hedd yn cnoi cil ? "Glywch chi'r blaidd yn udo yn nhrymder nos, nes rhwygo calon gan brudd-der ofnadwy ei ddolef ? Dyna Rhodesia Welsoch chi'r dymestl yn dod lawr y dyffryn ar adenydd y gwynt mewn llwch a mwg a llais taran ? Welsoch chi'r stiff yn y dafarn ? Welwch chi y gwagenni wedi outspannio ar fin y ffordd, a'r ychen blinedig yn 'mys. twyrian gyda'r wawr ? Dyna Rhodesia "Welwch chi ? Glywch chi garnau'r Zebra yn dod lawr godre y bryniau caregog ? "A miwsig hen alawon, Yn swn eu pedwar troed." Dyna Rhodesia t Welwch chi rianedd o Gymru yn canu alawon mown gwlad ddieithr Ddy'gwyl Dewi ? Dyma Rhodesia [Os gwelwch Vincent Roberts (Gwrecsam) rywle tua'r Affrig yna, dywedwch wrtho fy mod yn d isgwy 1 gair ganddo ers talm. An- fonwch chwithau'n amlach o Rhodesia a dywedwch wrth H. W. fod ein darllenwyr yn gyrru yma i ofyn, Pam na cheweh chi gan ddyn Affrica yna sgrifennu rhagor, d wed wch ? canys yr oedd ei lithoedd rai blynyddoedd yn ol yn gystal a dyn Clawdd Terfyn bob dydd y codo o'i wely. Dowch, yr Huw.—Y GOL.].