Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

9 erthygl ar y dudalen hon

Advertising

Advertising

Advertising

[No title]

Irem !."Y Senedd. I

Trent !!.-Brad y1 Ewyddetod.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Trent !Brad y 1 Ewyddetod. Nid y genedl Wyddelig, ond y giwed ohoni a elwir yn Sinn Feiner8 ac nid y rheini'n unig, oithr mewn cynghrair a.'r Germaniaid,—y rhain a gyniluniodd frad yn erbyn LIoogr, ac a geiaiodd ddarostwng yr Ynys Werdd iddynt eu hunain trwy wrthryfel. Nid yw'n beth i synnu ato o gwbl. Bu dyla.nwada.u ar waith era tro tuag at ei gynhyrchu. Wrth gwrs, mae yn y Werddon ers oesoodd ysbryd gelyn- iaethus i Loegr, ac yn byw ar draddodiadau digon annymunol. Rhaid addef ddarfod I'r Gwyddel gael ei orthrymu'n rhy hir,mai natur. iol oedd l hynny feithrin casineb at y gor- thrymwr a cheisM cyHo i ddial, ac yr oedd hyn hefyd yn rhwystr i s icrhau cymod rhyngddynt hyd yn oed pan g ud Llywodraeth LIoegr yn dueddol i hynny. Wedi i ddia.1 gael ei feithrm yn hir, iddo fagu cryfder, ac ymgorfEori mewn plaid neu gymdeithas, anfynych iawn y ceir hanes ei orchfygu cyn iddo ddihysbyddu'i nerth mewn ymosodiad penderfynol. Ac mae'r Babaeth yn allu aruthrol yn y Werddon, ac ni waeth heb geisio'i gelu,—ei dolfryd hi am y wlad honno yw Ynu'eolaeth grefyddol. boliticaidd, yn ol ei hewyllys ei hun. Ond mae yn Ulster protestaniaid lawer ac mae'r naill cithc f wedi galw allan eithaf araM. Ceir y ffeithiau hyn o hyd yn weithredyddion nerthol ym mywyd eymdoithesol a pholitic- aidd yr Ynys, ac yn ymagweddu'n wrth- wynobol i'w gilydd rnewn Undebwyr ac Ymreolwyr. Nid anghon.wn byth eNaith trydanol Mr. Gladstone mown cyfarfod cy- hoeddus yn Hengler's Oircus, pan ddywedai fod LIoegr wedi methu heddychu'r Werddon trwy ogfod, ond eu bod am geisio trwy gariad. Methiant fu gorfodaeth byth wedi hynny ao o'rdiwedd penderfynodd Llywodraeth Rydd- frydol geisio heddwch trwy Ymreolaeth. Bu hyn yn foddion i gynhyrfu'r Protestaniaid yn Ulster, a'r Oreinwyr trwy'r Deyrnas, a gwy. ddom yn dda pa fodd y safai pethau ar ddech- reu'r rhyfel. Caniatawyd i Syr Edward Carson swagro fel brenin Ulster, casglu'i nlwyr ynghyd, eu paratoi i'w hymgyrch, a bygwth cledd a gwn ar gynrychiolwyr y Brenin. Beth allesid ddisgwyl fel canlyniad i hynny ond i'r blaid gyferbyniol yn y wlad ym- baratoi'n gyfff)lyb ? Ac heblaw hynny, caf* odd dosbarth ar<ill eu cySe, heblaw dilynwyr Carson a Redmond. Ceid plaid yn y Werdd on, or eu bod yn Babyddion, oedd mor wrth- wynebol i'r Ymroolaeth gynygiedig iddynt ag oedd Carson ei hun. Nid oedd dim a'u bodlonai ond llwyr ysgariad yr Ynys Werdd oddiwrth Loegr. Dyma'r Sinn Feiners a aeth i gynghrair a.'r Caisar, i greu gwrthryfel yn erbyn Lloegr. Yn sicr ddigon, mae Cdrsoa yn gyfrifol i raddau helaath ana y sefyllfa bres- ennol. Gwir fod yr ysbryd dial yn bod o'r btaen, end helpodd "brenin Ulster of i gael ei gyfle mown ymbaratoi ag arfogaeth. Ceisia ymysgwyd oddiwrth ei gyfrifolČ'eb, ond mae ei lythyr hunan-amddiSynol diweddat yn brad- ychu'r un hen ysbryd pared i'r unrhyw hon- ladau cyn gynted ag yr a.'r rhyfel drosodd hynny yw, cyn gynted ag y caffo of ei gyn.e. Wrth Iwc, ymddengys fod y gwrthryfel pres. ennol ar fynd a'i ben iddo. Paratodd y bradwyr ar gyfor dinistr mawr, ac yr oedd y cynllun yn eang a chyflawn. Eglur yw y cynhwysid ynddo ruthr llynghe.ol Germani ar lannau Lloegr, glanniad Casement a'i gyfar. par l'hyf1 1, a rhuthr y gwrthryfclwyr ar Dublin a mannau eraill. A thu cofn i hyn oil, gobeithiai'r Caiser achosi gwasgariad chyffro a bylchau mewn byddin a llynges o'n heiddo ni, a rhoi cyRe iddo ruthro arnom yn ein gwendid. Ond bu'r cynllun hwn, fel ami un arall o'i eiddo, yn fethiant ac nis gallodd biygu'r nerthoedd y dibynoai arnynt i weithio'n ol ei amseroni of. LIwyddwyd i dynnu'r arch-fradwr Casement allan o'r cyn' llwyn, a gosodwyd ef tan glo Twr Llundain. Dychwelodd Ilongau rhyfel Germani i'w lloch- es mown siom. Mae'r Sinn Feiners yn cael eu cylchynu gan alluoeJd sy'n gicr o'u darostwng, ac, yn ymarferol, wedi gwneuthur hynny. Grosyn i fywydau gael eu colli, ac i eiddo gaol ei ddinistrio mor ddiachos. Efallctj, wedi'r cyfan, mat haws oedd setlo'r bradwyr hyn yngnghanol yr Armagedon nag ar unrhyw adeg arall. Gall y bydd yn rhybudd i er&ill sy'n rhy hoN o frouddwydio gwrthryfel yn ein gwlad. Diameu ddarfod i niter go fawr o'r bradwyr hyn ymfudo i'r America er deohreu'r rhyfel ac yno, mown undeb a'r elfen Ger- manaidd gref o'r un ysbryd a hwythau, efallai y clywir cyn hir am bethau erchyllach hyd yn oed nag a gyftawnwyd yn yr Ynys Werdd

! Irem tt!.-Cwymp Kut. !

from !V.-Mr. Lloyd" SeoFge.'

Advertising