Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
SLIGHTLY USED & SECOND HAND PIANOS UPWARDS OF 20 HANDSOME PIANOS, IN BEAUTIFUL CASES, SUCH AS SOLID WALNUT, ROSEWOOD AND FINE ART EBONISED CASES, HAVING BEEN IN MANY CASES ONLY VERY SLIGHTLY USED, NOW OFFERED AT 3XTRAORDINAR Y LOW PRICES- MUOH REDUOED-TO CLEAR. WE HOLD ONE OF THE LARGEST STOCK AND INVITE YOUR INSPECTION WITHOUT IMPORTUNITY TO PUR- CHASE. TUNED AND DELIVERED FREE EXCHANGES INVITED. DaYiBSS, 30 low BiU. TELEPHONE 716 ANFIELD .eLOSE ON WED. AT I. OPEN SAT Worth Sale Price WALNUT Case, 7 octaves, ivory keys, sweet tone, panel front, brilliantly polished, suit beginner *0/1 ROSEWOOD, 7 octaves, ivory keys, panel front, sweet  tone, modern appearance *>LOj L\J jgQ EBONISED Handsome iron frame, by Cramer full com- pass trichord panel front and sconces ?i?/iU Igo.,WALNUT, full size, panel and sconces, 7 octaves, ivory keys, powerful tone, by Richmond_ grand instrument .?i?t/iU WALNUT, Modern, ivory keys, 7 octaves, panel front and sconees, iron frame, full tri. ohord, check action, sweet and powerful tone Liverpool and p n 1 Hf\ Londo?Piano Co 3J&LI 1U dfSt WALNUT Handsome Case, 7 octaves, panel front; by Strauss; superior tone and and touch a first class instru-p Q /I A ment; well-made and finishedY,18/10 First Class Piano by Niodmeyer sold by Van Grui- sen, Bold Street; ivory keys, 7 octaves, fine tone, responsive — ■_ touch, highly finished 1 1U MO CONCERT SEMI-GRAND by Erard Walnut Case, ivory keys, splendid tone and res- ponsive touch in perfect ot o /l Q .ondition and well preserved ?iO/iO M COLLARD & COLLARD, Wal. aut case, 7 octaves, ivory keys, panel front and sconces, sweet  tone, modern appearance £21 dj$5 ROSEWOOD, iron frame, high 1 class, ivory keys, latest improvements, superb tone and elastic touch overstrung iron frame piano. ??U/iU A5 EBONISED,oblique overstrung, iron frame, trichord piano, by Kingsley; rich tone, res- ponsive touch, a fine instru- ment, with all the highest qual- „ ificafcions possible, like new ;Z26/10 J38 KIRKMAN, solid Walnut up- right, iron frame piano, beauti- ful tone, elastic touch, splendid instrument in every detail per- „ Qr7 /"I A feet satisfaction guaranteed. £27/10 411 ORGAN, very powerful, rich tone American Organ, Knee Swell and Grand Organ. Suit Church, Chapel, or Mission Hall .Of LI JO 446 PIANO PLAYER, beautiful mahogany case, piano- player, in perfect order, condi- tion as new, 65 notes, with 18 rolls of music, with mahog- Y,1411416 any stool. J. DAVIES'S, 30 LOW HILL. THE ABOVE ARE ALL OFFERED FOR CASH, WHICH OFFERS THE PUR- CHASER THE GREATEST BENEFITS POSSIBLE. TEL. 716 ANFIELD. DIAMONDS—"War-time" Bargains in High-class D Diamond Engagement Rings, noted for their artistic beauty, superb and richness of quality; wide and varied selection, combining strength and neat- ness, at extraordinary low, specially reduced prices, including many London and Provincial unredeemed Diamond Rings, at 10/- in every £ below regular prices, offering sound investments. Great Bargains will be found here in Diamond Earrings, Diamond Brooches, Watch Bracelets, Diamond Pendants, Diamond Pin and Studs, Curb and Stiff Bracelets, etc., marked in plain figures at greatly reduced prices. PRICE] LIST POST FREE. Daviess J Low Mil 81,000 Worth of Rings. Comprising Rings in all conceivable styles, set with first-water Diamonds and Gems of intense fire and beauty, set in Solid 18-carat Gold and Platinum. beauty, FULLY 10/- IN EVERY B. Finger-size SAVING FULLY 10/- IN EVERY £. Finger-size Card post free. Ladies' Fine Diamond Rings. Usual Price OUR, PRICES L12 DIAMONDS, 3 larg ostone Platinumand DiamondHalf-hoop,I Q each gem full of brilliancy; 5/19/ exceptional offer ill DIAMONDS, 5-stone Half-hoop, carved setting, strong and very serviceable ring; very lustrous 4/15/ diamond 1 0 S7 DiAMONDS, choice 5-stones, purest white diamonds, 18-ct. fashionable heavy claw setting; 2/19/- most effective ring i a I iu/ B4 DIAMONDS, 5-stone Diamondlil 18-ct. neat claw setting; one of the best rings on the market; 1/19/ wonderfui value. — ?/ S3 DIAMONDS, rare offer, 5-stone Diamonds, 18-ct. claw set, 18-ct. Half-hoop Engagement Ring 1/7/6 very special ring bargain JLf < U DAVIES'S Price 16/12/6, USUALLY 114. HANDSOME DIAMOND HALf HOOP. LADY'S BEAUTIFUL LARGE 5-STONE DIAMOND HALF-HOOP, lovely white, clean dazzling first-water gems, perfectly matched, claw-set, 18-ct. stylish plati-, num half-hoop ring. Also exquisite large 3-stone, Diamond platinum Cross-over Ring; usual £12. now only £ 5/18/6. Also beautiful 2-stone Diamond plati- num Cross-over Ring; usual £10, our price £ 5/10/ Also fine Diamond and platinum Cluster Ring, purest white Diamonds usual £12, our price £ 6/19- Also large 3-stone, finest quality Diamond platinum Cross- over Ring: usual £14, now £ 8/17/ Also superb 5-stone 20-guinea Diamond Half-hoop, large stones, only £ 9 /17 /6. Approval. Davies's, 30 Lowhill. OVER 200 RINGS AT REDUCED PRICES. GENUINE SOLID GOLD MISCELLANEOUS BARGAINS. Usual Our Price. Price. U PIN, Diamond & Pearl Cluster, forms stud £ 1/13/- £3 CAMEO BROOCH, large solid gold £ 1/5 /-§ S2 LOCKET, large size round, solid gold /6 21/-NECKLET, solid gold, diamond cut 10/6 15/-LOCKET, solid gold, oval, engraved 7/6 £2 BRACELET, wide band, engraved.. 16/11 25/-SNAKE RING, 18-ct., 5 diamonds £ 3/15/- £ 5 SNAKE RING. 18-ct., 5 diamonds £ 3/15/- Y,5 BUCKLE, Gent's, 18-ct., diamond £ 2/12/- S3 BANGLE, Gent's, plain, 18-ct. wide ring.. £ 1/12/6 £4 BANGLE, 18-ct. diamond set £ 2/10/- £4 BROOCH, diamond & sapphire, 15-ct. bar £ 1/15/- £5 SCARF SLIDE, diamond & luby,solid,gold £ 1 /17/- £1 SEAL, solid gold, revolving stones. 8/6 £1 LINKS, oval, engraved, solid gold 8/6 30/-PIN, 15-ct. Gent's Diamond Scarf Pin 12/6 21 /-SIGNET, Gent's, solid gold, plain top shield 12/6 92 BROOCH, large diamond, solid gold 12/6 0/-BROOCH, fine cameo, solid gold 19/6 M PIN, or Stud, solid gold, diamond £ 2/10/- £3 BUCKLE, 18-ct., gent's, heavy ring £1/16/- £3 SIGNET, Gent's heavy, 18-ct., plain £ 1 /30/- Fg BROOCH, diamond and pearl, scroll. £ 2/19/- S2 PENDANT, 2 diamonds & amethyst, gold 14/6 Gold Expanding Watch Bracelet. £3/16/ (Usually £6/10/-)-80LID ENGLISH HALL-MARKED GOID, Higb-grade LEVER Watch Biacelet, stiong, wide, reliable time keeper with 15 ruby jewels. Also Russell and Son's Solid Gold 9-guinea lever Watch Bracelet, new 6 months ago (proof), only £ 4/16/6. Also 15-ct Gold Curb Watch Bracelet, only £ 2/19/ cost £ 7.. Also 18-ct. Gold Lever. Milanese Self-Expanding Watch Bracelet, £ 5/17/ Also 9-guinea Russell & Son, Solid Gold Lever Watch Bracelet, only £ 5/19/ Approval. Accurate. Warranted for 20 years. Month's trial. All perfect as new. Davies's, 30 Lowhiil. RELIABLE GOLD & SILVER STRAP BRACELETS 1 XUR //1J.1 JL —Lady's Sterling Silver, fully jewelled, Key- 10/J.JL less Wristlet, accurate. Also Gent's Sterling Silver ditto, 21/ with luminous dial; super ior, 27/6. Also Lady's Solid Gold, jewelled, Keyless Strap Bracelet, sale price 27/6, 32/6, and 35/ Also Gent's solid Gold Strap Bracelet by Russell & Sons, sale price, £ 2/17/6; Lady's ditto, £ 2/12/ Also Gent's Solid Gold WALTHAM Strap Bracelet; sale price, £ 3/18/ usually £9. All tested and timed and warranted accurate. 21-GUINEA CURB AND PADLOCK BRACELET Q C -Strong, Reliable, stamped and warranted 25/- Solid Gold, fashionable, full-size Curb and Padlock Bracelet, with Solid Gold Safety Chain of extra width and appearance, complete in velvet case. Others at 21/ 25/ and 27/6 ditto. Also beautiful, stylish 4-bar gate-pattern Solid Gold Bracelet and Padlock, stamped and warranted, with Solid Gold Safety Chain, now 24/6 usually £ 2/10/ RARE OFFERS THIS DAY, OVER 200 TO SELECT FROM. Also massive Solid Gold Curb and Padlock Bracelet, as follows 29/6, usually f-31101-; others, wider, at 36/- and 39/ Written guarantee with each. GUINE\GOID WEDUING RINGS WIDEST AND HEAVIEST 22-OARAT PURE GOLD, REDUCED 7/6 IH THB POUND. FINGER-SIZE CARD FREE. 27/6 RINGS 35 RINGS 45/- RINGS NOW NOW NOW 20/- 25/- 35/- PERFECT FIT BY POST. THOUSANDS NOW IN USE. ALL SIZES IN STOCK PRESENT OF HALF-DOZEN TEASPOONS, DAVIES'S, 30 LOW HILL.
fjhmn o Big y Tr Z, Lleifiad.
fjhmn o Big y Tr Z, Lleifiad. UN O'R HOELION WYTH. I J Pregeth y Pethau Ofnadwy. I Y Parch. W. J. Nicholson, Porthmadog, a gadwai gyfarfod pregethu Grove Street a Heathfield Road nos Sadwrn a'r Sul diweddaf. Ac yr oedd yn ei gynefin, canys dyma hen gorlan ei dad peraidd ei ddawn; ac yma y mae ei fam a'i chwiorydd yn aelodau dichlyn ar hyd y blynyddoedd, Cefais oedfa nos Saboth, a chongl o'r set yr eistedd Mr. Edward Lloyd, Y.H., ynddi ers hanner cant o flynyddoedd bron a chan fod y gongl mor gysurus, ac mor 11awn o ysbrydion Wm. Rees a Wm. Nicholson, a bod y pregethwr ar ei uchelfannau, methais beidio a thynnu y notebook aHan o mhoced a bras-sgriblo rhai o'r pethau da a ddylifent mor gyflym y naill ar ol y llall dros ei ddeufin, a'u costrelu yma gael i bobl y wlad yn gyffredinol gael cyfle i wasgu'r sug ysbrydol oedd yn ei frawddegau. Wrth edrych tua'r pulpud, gwr gwannaidd yr olwg aydd ynddo y corun yn llytahau o'i gnu gwallt; ol Ilafur ac ymgodymu a phroblemau'r oes a'r oesoedd ar yr wyneb dau lygad chwim yn Ilechu tu ol i'r gwydrau sy drostynt; amddiffynnwr dewr i'w wirion- edd; logician cyfarwydd a phob hie yn ymresymiad ei wrthwynebydd; gwanwr sydyn ac at y earn pan ddel cyfle, ond a balm brawdgarwch i dopio'r twll rhag i waed cyfeillgarwch redeg allan. Meddylia'n glir; Ilefara'n ddiamwys, ond nid yn boenus o anffaeledig na dogmataidd o ddifrif ei hun, ac yn galw ar bawb i wrando o ddifrif, canys dywedodd heno ein bod nyni'r Cymry'n rhy chwannog i fwyn- hau'r Efengyl, ac a roes gernod i'r esmwythyd ysbrydol hwnnw sy'n edrych ar gyrddau pregethu fel rhyw sbri a gwledd, na'r Sasiwn yn ddim uwch na rhysedd cnawdol gwylfabsant. Rhybudd angenrheidiol iawn oedd hwn, canys rhyw free-and- easy ar y goreu yw safon y mwynhad hwnnw sy'n aros heb esgor ar ufudd-dod. Llais gwan, ond nid gwichlyd serch hynny yn cryfhau a phereiddio wrth fynd ymlaen, ac mor dreiddgar bron a llais David Charles Davies pan ddeuai'r gwr meddylbrafflhwnnw i drin gair mawr ei destun. Darllen y bennod yn ystyriol; clywais rai campusach hwyrach, ond yr oedd yn batrwm i lawer; dim gwrnad gwneud na dim o'ch gorbwyslais hercwlffaidd. Gweddi resymol ei hyd, weddaidd ei naws a'i geiriau, ac ambell darawiad sydyn fel hwn :— Atat Ti y daw pob cnawd.' Daw, fe ddaw pob cnawd atat Ti, naill ai yn y byd hwn neu ynteu rhyw fyd arall a'r oslef cystal a dywedyd, Well iti ddyfod rwan- heno." Dyma destun y bregeth Atebi i ni drwy bethau ofnadwy, yn dy gyfiawn- der, 0 Dduw ein hiachawdwriaeth.Salm lxv..5 A dyma rai pethau a ddywedodd, ond allan o'r cyswllt clos a naturiol oedd iddynt yn y bregeth lawn, ac yn cael eu llwydo gan gyfyngder gofod a chynheddfau'r cofnodydd, fel y lliwir dwr yr afon gan y pridd sy'n wely iddi. Cafwyd rhagymadrodd esboniadol ar y dechreu, yn sail a setting clir i'r hyn a ddilynodd ond nid oes mo'r Ile ( hwnnw, nac i ddim ond y rhediad a ganlyn:— Nid pethau braf bywyd yw ei bethau mawr a goreu, bob amser. Nid pethau braf a blannodd y gred yn Nuw sydd ynom ac ni all pethau ofnadwy ac anhyfryd byth mo'i ddiorseddu Ef o'n calon a'n crediniaeth. Dywedodd rhyw wraig oedd wedi colli bachgen yn y rhyfel na fedrai hi byth gredu yn Nuw bellach, gan ddangos nad oedd hi ddim wedi gosod ei ffydd i bwyso ar y lie iawn, ac anghofio fod Duw yn Ilawn cymaint o Dduw i bawb ohonom pan fo'n siarad a ni drwy ei bethau ofnadwy a phan ddyry irini bethau esmwythach a hyfrytach. Sbiwch ar Job, a bledrwyd a chawod ar ol cawod o brofedigaethau, ond a wyddai mai cawodydd oddiwrth Dduw oeddynt, ac a waeddodd ar ddiwedd yr ystorm, Mi a wn fod fy Mhrynnwr yn fyw." Digon gwir y gall y pethau ofnadwy fod yn dywyll iawn, a hel cymylau rhyngom ag wyneb Duw; ond y mae Ef yno o hyd a phwy fuasai mor ffol a dadlu fod yr Wyddfa wedi diflannu am fod y niwl wedi mantellu amdani nes ei chuddio'n llwyr o'n golwg ar y pryd ? Y mae'r gair trwy yma sydd yn yr adnod yn italig,-canys ymgais y cyfieith- wyr Cymraeg ydyw i lenwi'r twll oedd yn y gwreidd- iol. Gair arall a ddodir yma gan gyfieithydd arall, sef Duw'n ateb o ganol y pethau ofnadwy er eu gwaeth- af, ebe un arall. Ydyw, y mae Duw nid yn unig yn aros ynghanol y pethau ofnadwy, ond yn ddigon cadam a hamddenol yn eu canol i wrando gweddiau ei blant (y sylw hwn yn peri i'r dyrfa glustfeinio'n ddyfalach, a phawb y hoffi'r syniad fod clust Duw yn ddigon main i glywed cri Ei blant uwchlaw clec gynnau mawr y Cyfandir). Ond y mae eisiau gweddio'n wastadol, ac nid ar storm yn unig. Gweddi- wyr go sal yw'r rheini na fyddant byth yn meddwl galw ar Dduw ond pan fyddo hi'n dywydd mawr arnynt. Beth a feddyliech o longwr a frysiai i weddio Duw rhag i'w long fynd i'r gwaelod, ond gyda fod y rhyferthwy a'r perygl drosodd, dyma'r un hen reg- feydd a chynt yn neidio o'i enau ? Clywsai fod yna weddio dyfal anghyffredin yn ffosydd Fflanders; ond rhyfedd mor ddieithr i'r cyfar od 'dd gweddi oedd y milwyr a ddychwelai gartref o'r rhyfel. Y mae'r gweddiwr iawn yn gweddio'n wastadol ac ar ei liniau yr oedd hwnnw pan dorrodd y rhyfel allan a chyn hynny. Ydyw wir, y mae'r helynt mawr yma yn brawf amom fel gweddi- wyr. Mawr y cyrchu a fu i gyrddau gweddi ar ei ddechreu yn agos i ddwy flyiiedd yn ol; ond bunn y blinwyd, gan ddangos yn eithaf da nad oedd fawr o ddyfhder difrifwch yn y gweddio hwnnw. Pethau am nithio yw'r pethau ofnadwy yma ac os mai dim ond dymaid sy'n troedio'n gyson tua'r cyrddau gweddi, mentraf ddweyd mai hwy, er hynny, yw'r gwir weddiwyr wedi'r cwbl. Clywais ddyn o Borth- madog yn dweyd fod hir a mynych ddarllen am ladd a chreulonderau rhyfel wedi caledu ei galon a phylu ei deimladau nes cynefino a rhyw ddygymod yn ddifraw a'r cwbl; ond nid yw creulondeb byth yn caledu na phylu calon Duw. Erys yr Anfeidrol yn dragwyddol sensitive, er mai drwy ei bethau ofnadwy y sieryd oreu'n bur fynych. Chwi gofiwch mai'r Sabeaid a ruthrodd ar 'ychen job mai'r tan a losgodd ei ddefaid ac mai'r Caldeaid a ddygodd ei gamelod, ac a laddodd ei weision ond y corwynt a Iaddodd ei blant. Effh- darllenwch chwi'r Ilyfr. ymheIlach ymlaen, a chwi gewch adnod fel hon :— "Yna yr Arglwydd a atebodd Job allan o'r corwynt," etc. le, yr hen gorwynt cas, yr ai ias dros Job druan bob tro 'i clywai'n curo tua chymdogaeth ei dy; efo hwnnw, a laddodd ei anwyliaid, y siaradodd Duw ag ef wedi'r cwbl (Sylw tlws a theilwng iawn, a'r gynull- eidfa'n moeli clnsf mewn mwynhad). A dyna ichwi enghraifft o Dduw'n a teb gweddi drwy bethau ofnadwy sydd yn hanes Lloegr: Nid rhyw lawer lawer o frenhinoedd duwiol a gawsomij erioed, ond yr oedd Edward VI. yn un felly gweddiodd ar Dduw am iddo achub ei wlad rhag Pabyddiaeth. Pa sut yr atebodd Duw ? Ai drwy Elizabeth Brotestanaidd ? Nage, eithr trwy erchyllterau'r Babyddes rone, Mari Waedlyd, canys ebe un o haneswyr y cyfnod hwnnw:- From the Marial persecutions dates the Protestant- ism of England." Ie, drwy'r pethau ofnadwy a gyflawnodd hi y trowyd calon Lloegr ac y dysgodd hi ffieiddio'r Babaeth ac yr atebwyd gweddi Edward VI. Ac felly peidiwch a ffwdanu na cholli'ch ffydd na gadael i bethau ofn- adwy'r Armagedon heddyw dewi'ch gweddiau. Cofiwch fod y pethau ofnadwy yma'n gwbl gyson a charictor Duw,—canys atebi fi drwy bethau ofnadwy yn dy gyfiawnder, ebe'r adnod. Y maent yn codi o anghyfiawnder dynion ydynt, y maent; ond y mae'r defnydd a wneir ohonynt, a'r ffrwyth a ddeillia ohon- ynt, yn brawf o gyfiawnder y Duw sy'n eu goddef. Ac er cymaint yr ystorm sydd dros Ewrop, y mae Duw yn ddigon hamddenol a hunan feddiannol i ddal at ei waith; y mae mor barod i achub heddyw ag y bu erioed. Fe ddeil Duw at ei hen waith, at ei hoff waith, gwnaed dyn a'r byd a fynno. Ac os mynnech brawf fod Duw yn medru cofio'i waith ynghanol storm, dyna fo i chwi yn hanes y lleidr ar y groes. Dydd y pethau ofnadwy oedd hwnnw i'r Iesu, os bu diwrnod felly erioed ond yr oedd 0 yn ddigon tawel a byw i'w waith fel y cafodd amser i achub enaid oedd yn crino yng ngwres y fflam, chwedl Dyfed yn ei emyn. Ydyw, mhobl i, y mae Duw yn glynu wrth Ei waith, y rhyfel neu beidio ac fe fyddai'n dda iawn gennyf weld rhyw- un yn rhoi cyfle iddo i brofi hynny ar ddiwedd yr oedfa yma. Nid yw'r pethau ofnadwy yma yn newid dim ar Dduw, ni thynnantbyth mohono oddiar orsedd ei gyfiawnder; ac 0 Dduw ein hiachawdwriaeth yw ei enw Ef o hyd. Canodd Madame Eunice Evans gan gysegredig o flaen y bregeth, mewn llais ac ysbryd oedd wrth fodd y dyrfa, ac yn gywair campus i'r gwirionedd oedd i ddilyn; ac yn y gyfeillach ar ol, llawenhai y Parch. D. Adams, B.A., weld Mr. Nicholson yn cadw'i iechyd mor dda, ac a dystiai nad oedd neb yn ddiau a'i gwrandawodd na byddai'n gryfach ei ffydd nag erioed wedi gwrando'i gyfres pregethau godidog. Y mae'r Efengylydd o Borthmadog yn un o hil yr Hoelion Wyth, ac yn Hoelen Wyth ei hun hefyd. Dichon fod ynddo lai o danbeidrwydd a rhyferthwy dawn na rhai o'i hynafiaid, a mwy hwyrach o braffter a min ymresymiadol. Nid yw 11am ei ddychymyg mor uchel, a hynny am fod mwy o bwysau rheswm wrth ei odre. Fe'i clywais yn alluocach na heno, ac yn trin pwnc mwy dyrus hwyrach, ond nid erioed yn fwy buddiol ac amserol ei genadwri; a dyna'r pam y"m gogleisiwyd i ail adrodd peth o Bregeth y Pethau Ofnadwy o Bulpud Y BRYTHON, lle'i clywir gan ddegau o filoedd yn fwy nag oedd yn Grove Street nos Sul. Llygad-y-Wawr J.H.J. 1
I Os symudir Owen Thomas.
Os symudir Owen Thomas. Clec Bawd ar y Cymry. Cyfarfod brwd iawn ei deimlad yn erbyn y cam, os I y'i gwneir, oedd y cyfarfod a gynhaliwyd yn Board- room Mri. Elder Dempster & Co., brynhawn dydd Tau diweddaf, dan lywyddiaeth Mr. David Jones, a than nawdd Pwyllgor Recriwtio Cymry y ddinas, yn Gymdeithas Genedlaethol a Chymdeithasau Cymru Fydd, sef j wrthdystio yn erbyn symud y Cadfridog Thomas o Kinmel Park. Bu trafod hir ar y pwnc y rhain yn cymryd rhan, a rhyngddynt yn dwyn pob agwedd ar yr achos i'r golwg: y Parchn. R. Aethwy Jones, M.A., H. H. Hughes, B.A.,B.D., D. Powell, J. Owen, O. L. Roberts, Mri. Jas Venmore, Y.H., Robert Roberts, Y.H., T. Arthur Lloyd, R. Vaughan Jones, W. O. Thomas, J. H. Jones. Dyma rediad yr hyn a ddywedwyd Fod y si am y symudiad hwn wedi peri mwy o loes i ni'r Cymry nag odid ddim a ddigwyddodd ers talm, canys y mae'n gernod uniongyrchol i'n hiaith acyn glee bawd dirmygus ar ein cenedlaetholdeb. Byddai'n llwfrdra diesgus"ynom i oddef y cam heb amlygu ein gwrthdystiad cryfaf; a hyn sydd sicr na feiddiasai'r Llywodraeth byth wneuthur y fath beth yn y Werddon na'r Alban, ond fod Cymru'n ddigon bach a digon diniwed y beiddiant hynny a hi, gan weithredu'n unol a'r hen ddihareb When you want to experiment, do it on a material of small value and from which there is no danger." Y Cadfridog Owen Thomas a wnaeth fwyaf o bawb i gael y Fyddin Gymreig at ei gilydd ar y dechreu; a'i gymeriad a'i hawddgarweh poblog- aidd ef oedd wedi chwalu rhagfarn Cymry yn erbyn y Fyddin a'u dwyn wrth y miloedd dan y Faner dros achos yr Ymherodraeth. Efe oedd yr unig gadfridog yn y Fyddin a fedrai Gym raeg iawn a di- ledryw; ni wyddid fod dim yn ei erbyn fel swyddog effeithiol a chymwys, ond ofnid e; fod wedi tram- gwyddo rhai o fawrion y tir oblegid ei sel a'i ym- roddiad gyda'igynllun gwirfoddol i ddarpar gogyfer a milwyr a morwyr Cymru, yn lle'u gadael i ddibynnu'n gwbl ar gynllun,y Llywodraeth. Caed arwydd o'r gwrthwynebiad hwn yng Nghynhadledd yr Amwythig ac wedyn, Saif mor dyn dros i fechgyn Cymru gael chwarae teg parth yr iaith a chael swyddogion yn deall, Cymraeg; a ninnau'n gwybod mor dda fod yna ragfarn cryf a Hengistaidd yn erbyn ein hiaith yn y cylchoedd swyddogol. Safodd hefyd dros gael moddion Cymraeg ac ymgeledd ysbrydol hyd eithaf yr amgylchiadau i'r bechgyn, ac ymorol am eu cysur a'u diogelwch ymhob modd dichonadwy rhag tem- tasiynau a pheryglon i'w crefydd a'u moes. Y mae prawfion o'i werth a'i boblogrwydd gyda phawb am yr ymdrechion hyn yn peri ei fod yn gaffaeliad pwysig i'r Fyddin ei hun, a byddai eigolli a gosod estron anghyfarwydd a dibris yn ei le, yn golled i effeithiolrwydd y Fyddin yn Kinmel, ac i ddyrchafiad tymhorol ac ysbrydol miloedd o fech- gyn goreu Cymru. Pasiwyd penderfyniad i'r perwyl hwn, i'w anfon i'r Prif Weinidog, i Mr. Lloyd George, ac i holl aelodau Seneddol Cymru Wedi clywed si fod y Brigadier General Owen Thomas ar fedr cael ei symud o'i swydd yn y Fyddin Gymreig yn Kinmel, fod y cyfarfod hwn yn dymuno datgan ei argyhoeddiad y byddai'r fath beth yn dramgwydd i Gymru, a phwyswn yn gryf am iddo gael ei adael yn ei le a hynny, obleg-d ei fod mor drwyadl gyfarwydd a'r cymeriad Cymreig, Ac fod hynny a'i wybodaeth o'r Gymraeg yn ei gymhwyso mor arbennig i swydd lie y mae cynifer oGymry uniai th dano; ac ymhellach, pe symudia ef, y byddai hynny yn torri'r addewid a wnaed ar y dechreu, sef y golygai Byddin Gymreig fod ynddi swyddogion Cymreig a chwbl hyddysg a'r iaith Gymraeg. A chan fod Mr. Lloyd George yn gwbl hyddysg a gwaith godidog y Cadfridog Thomas, ac mor hanfodol ydyw i lwydd y Fyddin Gymreig, gosodwyd ar Mr. James Venmore, Y.H., i ysgrifennu llythyr Cymraeg I at Weinidog Arfogaeth, yn dymuno arno arfer ei ddylanwad a'i wybodaeth ymhlaid atal y cam hwn k Chymru ac ag effeithiolrwydd y Fyddin. r CWLWM NA DDETTD.—Cofion cuaf y Lleifiad a'i holl gydnabod yn Lerpwl, ddau tu'r afon, at Mr. Wm. Roberts a'i briod, sydd a'u cwlwm priod- asol wedi dal yn ddiddatod ers hanner can mlynedd y Parch. John Ogwen Jones, B.A., yn un o'r tri a'i cylymodd y ddau'n gwladychu ers rhai blynydd- oedd bellach yng Nghamo a'r Efengylydd talgryfo Carisbrooke Road, Lerpwl, bellach yn dau'r Had Da yng Ngwlad Ann Griffiths a Joseph Thomas a S.R. a Mynyddog a rhes o'u tebyg. Rhaid i gwlwm y briodas, er mor gu, ddatod rhyw dro, ond fe wyr Wm. Roberts a'i briod am gwlwm arall na ddetyd byth, a dyma hwnnw :— Fe ddetry Angau bob rhyw gwlwm Ag sy yma is y Ne 5 Ddetry Angau byth mo'r cwlwm Sydd rhwng fy ysbryd i ag E. CrFLER SEIRI AC EREILL.-Dymuna Mr. W. O. Thomas, Alroy Road, amom roddi ar ddeall i'r llu seiri coed a chrefftwyr eraill fod cyfle iddynt ymuno a'r Anglesey Engineers, adran o'r R.W.F. sydd yn barchus a chydnaws iawn ei chwmni i fechgyn a faethwyd ar laeth yr Ysgol Sul ac nid ar sucan y Cnawd. Un o'r pethau pwysicaf i gysur a moes ein bechgyn yw'r gatrawd y gosodir hwy ynddi, a goreu po gyntaf yr ymholir am Ie ynghanol cym- deithion mor Gymreig a glanfoes. MIALL EDWARDS AR r GLANNAU.-Y Proff. D. Miall Edwards, M.A., Coleg Aberhonddu, a bregethai yn y TabemacJ, Belmont Road, nos Sul ddiweddaf, a hynny gyda'r grym a'r gafael meddyliol sydd wedi ei godi ers blynyddoedd bellach i fod ya un o'n proffwydi mwyaf effro a diogel yr un pryd. Y mae ei ysgrifau yn y cylchgronau Cymraeg a Saes- neg ar bynciau caletaf Athroniaeth a Diwinyddiaeth, yn dangos cyfarwyddineb hollol gartrefol a meddwl addfetaf Ewrop, ond heb oeri na lleihau dim arei gariad at iaith a llenyddiaeth a thwf meddwl Cymru fach, er fod yr hir wladychu ymysg yr Hwntws wedi llyfnu crasineb acen y Gogledd oddiar ei Gymraeg, a pheri iddo barablu mor bersain yn y Benfroaeg. Ei ysgcif ef, sef ar r Rhyfel a Hotlalluowgrwydi Duwl yw'r flaenaf yn Y Beirniad sydd newydd dead o'r wasg, ac fel hyn yr egyr y ffordd tuag at ei bwnc dreiniog:— Dydd barn ar bawb a phopeth ydyw'r dydd heddyw. Pe medrai Ysbryd y Dydd lefaru, gallai ddywedyd gyda phriodoldeb, I fam y deuthum i'r byd hwn.' Nid oes odid ddim a berthyn i'n bywyd nad yw ar ei brawf yn y dyddiau hyn. A'r tan a brawf waith pawb, pa fath ydyw.' Mae'n ddydd barn ar wledydd Ewrop, ar wareiddiad y gorllewin, ar yr Eglwys Gristionogol, ac ar Gristionogaeth ei hun. Ai rhyfyg ynof fyddai ychwanegu fod Duw Ei Hua ar Ei brawf, a dynion yn eistedd ar fainc y bamwr i'w ddyfarnu ? NEB FEL r CHWIORYDD, yn enwedit chwiorydd eglwys M.C. Saesheg Willmer Road, canys ffrwyth y Sale of Work ddeuddydd a gynhaliwyd yr wythnos ddiweddaf drwy eu hymdrechion a'u diwyd- J rwydd hwy oedd eaej dros deucant a bunnau— £ 206 at doddi'r ddyled, ond fod deg y cant o hono i fynd i gronfa aeilwiig y Groes Goch. Bu Mrs. John Owens, Caer, yno'n agor, a Mrs. Fred Owens yno'n canu ac y mae ffrwyth yr- ymdrech yn galondid mawr i'r gweinidog newydd, y Parch. Gwilym Evans, B.A., ac yn glod i lafur diball Mr. Johnson, yr ysgrifennydd. LERPWLIAID KINMEL.-Y mae yna gwmvi lluosog o Gymry Lerpwl ymysg y trigain mil, fwy neu lai, sy'n gwersyllu ym Mharc Kinmel. Meddyl- lant y byd o'u Cadfridog Owen Thomas; y mae amynt ofn am eu bywyd gweld neb yn dod yno'n ei le, canys yn un peth y mae ef mor eiddigus dros i'r bechgyn gael moddion gras yn iaith eu mam; at dyma ddyfyniad neu ddau o lythyr y Preifat D. C. Evans, at ei dad a'i fam yn Glenart, Birkenhead :— Pregeth nos Sul gan y Parch. Llewelyn Lloyd, yn gampus yr ystafell yn orlawn, a swyddogioa —cin Colonel ni yn eu mysg-wedi dod yne. Y tro cyntaf i mi weld swyddog mewn gwasu- aeth gwirfoddol yma. Y bechgyn yn eistedd ar y llawr rhwng y meinciau." Dyma sylw neu ddau o'r bregeth :— Peth hardd ydyw corff hardd, ac aid oes dim yn fwy annymunol na chorff wedi ei faeddu a'i Iygru gan bechod. Y mae yn dd. gennyf weld bechgyn Cymru yn cdrych mor hatdd o'm blaen, ond wedi'r cwbl peth temporary ydyw'r corff. Nid y dillad ydwyf yn feddwl. Diolch i Dduw mai pethau temporary ydyw'r rhain (y khaki). Ond mi welais i lawer i gorff hardd yn ei chael hi yn o galed pan yn Ffrainc, ac 0 dyna'r amser yr oedd y dyn oddifewn ya dod i'r golwg. Nid oedd i'w weled yn Win- Chester a Salisbury Plain, ond wed. mynd i'r ffrynt fe dyr tragwyddoldeb ar dy feddwl di, ac fe fydd yn ddigon t'th lethu di. A dyma sylw arall a ddywedodd, wrth ddatgan ei gydymdeimlad a'r bechgyn fel Cymry crefyddol:— Yr wyf yn gwybod eich bod yn cael eich rhegi gan eich salach, a'ch melltithio gan ambell benbwl." » ti tt
DAU -AFON.-
DAU AFON. 0 GARSTON.-Cafwyd cyfarfod adloniadol gas blant Ysgolion Sul M.C. Chapel Road a Canterbury Street, nos Fawrth, Mai 16, pryd y cyflwynwyd y gwobrwyon a'r tystysgrifau a enillasid yn arholiadau'r Undeb Ysgolion. Yn yr Arholiad Yrgrythyrol, enillodd Master Justin Evans y wobr gyntaf yn y dosbarth dan 14, a Miss Jennie Lewis, o ysgol Canter- bury Street, yr ail wobr am ddysgu allan i rai dan 25. Diolchodd y cadeirydd (y Parch. J. D. Evans) i'r Mri. Sergeant Jones a Mr. R. Saunders Jones am eu caredigrwydd yn rhoddi gwybrwyon mewn llyfrau i'r plant am ddysgu adnodau yn ystod y flwyddyn. Gwnaeth y plant oedd yn cymryd rhan yn y rhaglea yn ganmoladwy iawn; canmoliaeth oedd gaa bawb oedd yno :—Ton, Cor y Wynja, rhif 46; adroddiad, Diolchwn am yr rsgol Sul, Gwynedd Hum- phreys Can, Canadian Boat Song, Hilda Hum- phreys adroddiad, r Seren Dlos, Trevor Griffiths; can, The Minstrel Boy, Selina Williams adroddiad, Peidiwch gofyn i mi yfed, Willie Williams; can, Daises of the Meadow, Katie Parry; adroddiad, A Boy's Song, Mina Roberts deuawd, Daddy, Mabel ac Annie Williams; unawd ar y berdoneg, Apple Blossoms, Helen Parry; adroddiad, Anrheg Santa Claus, Dorothy Williams can, Picture the cot in the Colliery Town, Victor Jones; adroddiad, Home Thoughts from Abroad, Doris Pimlett; ton, Cytranlar Plant, rhif 56 adroddiad, A very fine thing he can do, Arnold Jones can, Ar wely gwellt mewn bwibyvt llwm, Katie Parry adroddiad, Ding Dong, Emrys Jones deuawd, Katie a Dorothy Humphreys dadl, r Tair Geneth, Ethel Morton, Bessie Williams a Dorothy Humphrey's ton, Hoff wyj gan lesu, rhif 57 anerchiad y cadeirydd cyfhvyno'r Gwobrwyon a'r Tystysgrifau, etc. sylwadau gan yr Arolygwyr a'r cyn-Arolygwyr, a chan Mr. H. Parry Jones, athro dosbarth yr Iaith Gymraeg; ton, Vesper, rhif 56; cyfeilydd, Miss Blodwen Lloyd Jones; arweinydd y canu, Mr. M. W. Humphreys. Parhad ar tudal. f,