Y Brython

GO ST EG. I LZyfr Moliant K'mmel.— Diolch am gopi o'r Detholiad o Donctu ac Emynau ar gyfer Gwasanaeth Crefyddol mewn Gwersylloedd Milwrol. Daw gair arno'n fuan. Diolch am y gwahoddiad i'r gwersyll ond y mae'r gyfraith mor ddyrys, a'r Swyddfa Rhyfel fel barcud, nes bod yn anodd gwyhod pa beth a gaem ei ddywedyd am v lie pe deuem. Cawn weled. Optimist.-Y mae a cldywedwch yn eithaf gwir ond yr adeg i'w ddweyd wedi pasio nes -d'bsnno y rhyfel. Dyma. rai pethau sydd ynghadw gogyfer a'r rhifvn nesai 1—Disgrifiad Miss J. Helen Rowlands, B.A., o Gamp y Genethod (Welsh County School <?t/-?' Camp) yn Nhowyn Meirionydd, —mudiad da, a'i amcan vn ddeublyg cael yr athrawesau hyn, o Dde a Gogledd Cymru, i gymdaithasu a'i gilydd, ac a Duw. 2-Thc Passing of a Welsh Soldier. Dis- grifiad Saesneg o Gymro'n marw yn un o ysbytai Ffrainc, a'i dad a'i fam yn cyrraedd yno o Gymru pan oedd eu bachgen annwyl ar fin cau ei lygad yn yr angau. 3—Cerdd Cwynfan Pedr Gwilym (sef taid Pedr Hir) am ei Fenjamin, mabyn o filwr a ymladdai led y byd yn erbyn Bonipart. Fn rhy hwyr.—Cyrhaeddodd y rhain ddiwr- nod yn rhy hwyr i'r rhifyn hwn deuant yr wythnos nesaf :— Nodion yr S. swynol ei bin 0 Lannau Taf, lie y mae'n s on am ragor o feirdd byw y De ac am weddau eraill ar yr Hwntw a'i helynt. Cy-ngerd d y Cyrn ym Mlaenau Ffestiniog > nodion o Burnley a Warrington. Anfoned pawb erbyn bore dydd Mawrth, os gwelwch yn dda.

i'l ? ? ? ??M? :i¡'i \J .,# ? ?? f I" RYDRRF 8—8—Oymanfa Annibynwyr Lerpwl a'r cylch ll-Dilrlith yn Chatham Street 27, 2S—pvmanfa Beclyddwyr Lerpwl',a'r Cyffinlau TACHVYEDD. 18—Oyfarfod Cyst-ad leuol Mynydd Seion 19-Cyfarfod Pregethu Great Mersey Street RHAGFYR 26—Eisteddfod Trcuddyn

C vhoeddwyr y Cymod Y Ssbfstb nesaf Y METHODISTIAID CALPINAIDD faiKOES ROAD—10 a 6, ItlW Roberts íhVID ST-10.30 a 6, W Wynn Davios. Rhos FTTEO.DABESCE ST—10 a 6, R Roberts, Colwyn Bay OOTJOLAS ROAD—10 a 6, T J Rowlands CHATHAM ST.—10.30a 9, E 3 Evans OsobshaIiIi ST.—10 30 a 6; M Williams, Bala Deulynl AHJFLLID ROAP—10.80 a 8, W 0 .Tone, SHswsham PARK—10 a 6, W Bailey Roberts Rhos jiooTi.ic—10 a 6. R T Owen Aberllefenni PAEKFIKLD—10.30 a 6, R Aethwv Jones SBACOMBK—10.45 a 6-30, W Henry GAESTOS—10.30 a 8. 0 J Owen BOOK Fkrkt—10.30 a 6, J Daniel Evans Waxtos—IF.30 a 6, R R Hughes WATSUX.00—10.30 a 0, L Lewis POAD-16.80 a 6 II H Hugheo iHKK LANIC-10.30 a 6 0 Lloyd Jones WSBSTER RD-10.30 a 6. D D Williams twn Sit—10.30 a 6, G W Griffith WOQDCHURCH ROAD-10.30 a 6, J Owen if IW BRIGHTON-10.30 a 6. John Owen, Caernarfon KIP.RY—11 a 6-30, Mawl a Gweddi SbflTHPOEtf—1&3Q a 8, R Davies "MUTTON QTTAKKY—Io.So a 6, WKISTinw—10.30 a 6 J Roberts, Rhyl St, Hxi^vs- :»i;-JUNOTIOÑ-;f D Jones, Vanddrfel SjEE&lfBRSPAiE—10.30 a 6. WI aN-.2.30 a 6. E L Roberts, Sakney Ferry Sllxshbre PORT- -10.30 a 8, A%RTON-I5-MAKERFIELJ>—10.30 a a Cyfarfod Gweddi SJfpek WAT-WICR STREET-6.16, D J Hughes SAITB SLREST—FT, BiSKHATX—e-15 .fTDDLE9BTtOU17,H-10.30 a 6,30, R P Jones ICSBKRTJAND—10,30 a 6, #PNNNy3fooR-10.1-0 a 6 E J Jones Jt <«TTCTON—10.30 a BLDON -10.10 a 6.30, T J Owen SWROS OAK (TJndebo!)-10.30 a 5 SO Edmund Griffith YR AOBOSION SEfSKIO OaKHICIT) RD—10.45 a 6.30 J Lewis Jenkins 1 SVFTI'TON BROW-10.45 a 6.30, Oliver Williams OATKASTNE ST-11 a 6.30, David Jones, Fflint WIMWBR Rb—10,45 a 1\3.0, G H Evens 8PELLOW LASE-11 a 6.30 I,iffPARD—10.45 a 6.30 Emlyn JELrAOq BHJEKZS BILL-l1 a 6.30 H Ridehilgh Jones ORitZLL, BOOTLE-ll a 6.30 J Howell Evans YR ANTflBYKWYR TAB»RNAOXI—10.45. J T Parry, 6-30, 0 L Roberts PARK ROAD—10.30, 0 L Roberts 6 J T Parry,Maesteg Guovi ST-10.30, Dr Pan Jones., 6.15,J Camwy Evans Pendref OKFTOV RD—10.30, Albert Jones, 6 J J Roberts Gl MaRSxr S'r-10.30, W Roberts. 6, Dr Oliver. Treffynnon MARSU LA-IVE-10-30, J J Roberts, 6, Albert Jones KT5SINOTON-10.30, W E Evans, 6, TRINITY RD-10.36 Dr Oliver, 6, W Roberts Discard—10.45, 6-15, W E Evans, Pontfaen VITTORIA ST-10.30 J C Evans, 6, Dr Pan Jones HEATHFIELD UT)-11)30, Ysgol, 2.30, J Camwy Evans SAiMORAXi Rb—10.30 a 6. Hrgh Jones SARiESTOWsr—10.30 a 5.30, R Williams, Crewe: OUTHPORT-ll a 6.30, ASHTON-MAKERFIELD -10-30 a 5.80, E R Evan; ?»««roT—10.30 a 5.45, IHATTO HEATH—5.45, QOIBORSE—10.30 a 5.30 '1 Y WESLEAID OAKFIJCLB— 10.30, J Roger Jones, 6, R \V Joni.C"- BNMOW LAJTE— 10.30, 6, T Isfryn Hughes"f BOOTLE-10,30, T Isfryn Hughes. 6. W Evass EDGE HILL-10.,10 T Hushes. 6, Goodman Bliis KNOWSLEY RD—GwjI hysbysiad MTNYDD SKIOK-10 30. R Lloyd Jones. 6, E Davies BIRKENHEAD—10.30, R W Davies, 6, R Lloyd Jones WIDNES-10,30 a 6, J Evans ^JARST05—2.30, R Lloyd Jcnes, 6 H Williams XWUKOOT—10.45, Edward Davies 6, A8HTON-IN-MAKERFIELD—10.30 a 6, EARLESTOWN-2 a 5.30, OOLBORNE—2 a 5.30, SPRING View—10.30 a tf, LHOH—18.30 a 5 4n. ST HIILEN8-L:vS Y BRDYDDWYB ■TJERTOV VILLAGE-IO.30, D Powell fl Oyf Gweddi BARLSFIELD RD—10.30 a 6, T Michael BAMJOL ROAD—10.30 a 6, P Williams BousrtELD ST—10.30 a 6, M Griffith WOODLANDS—10.30 a 6-15, Cyfarfod Gweddi EDGE LANE-10-30 a 6 H. R. Roberts Sr.A.comiBF,-10.45 a 6.15, PALXX-RSTON DRIVE-IO.30, L. W. Lewis, 6, E W.Wynne EGLWYS RYDD Y OYMRY Oakning STREET—10.30 D Davies, 6, W 0 Jones HIGH PARK STREET—10.30 a 6, W A Lewis BOOTM—10.30, W 0 Jone*. 6 R T Roberts SlStKlNHEAD—10.30, R T Roberts, 6, R Thomas DONALDSON STREET—10.30 R Thomas. 6. D Davies YR EGLWYS SEFYDLEDIG Dawi SANT—11 a 6.30. R. D. Hughes Asaph SANT—10.45 a 6.30. S Jones-Parry BMNIOT. SANT—11 a 6.30, Griffith .Tones WTMMXD SANT—11 a 8,80 J Hughes

CAPEL M.C. RAKE LANE, NEW BRIGHTON. Pregethir yu y Capel uchcd fel y canlyn :— M{H. I"a rch. 24—John Owen, M.A., Caernarfon. ffyd-ef I-R. Ernest Jones, Rutbiu 8-Simon G. Evans, B.A. 15—J. E. Davies, Tre'iynnoTi-, j i' > ■

Drwodd a Thro. AM EIN GADA.EL.-Wedi eydsynio a'r alwad i fugeilio eglwys M.C. Abergwaen {Fishguard, rhag eiclx bod yn y tywyllwch) y mae'r Parch. J. T. Job, Bethesda. O'r goreu, fe'i gollyngwn ar un vrn-)d, sef ei fod ef, an yntau'n Ddeheuwr, yn nyddu llith o'i syniad am y Gogledd a'i gwyr, fel y cafodd hwy am ddeunaw mlynedd y bu'n troi a throsi ymysg chwarelwyr y Penrhyr, Nydded ef y llith, a gadawed y penawdiau i ninnau. Drwg gennym am loes lem y Prifardd, sef colli ei eneth fach, a hi ond ychydig ddyddiau oed. 'Y ilIHWT MEL I.Cynhelir ffair fel yng Nghonwy bob blwyddyn, ers cyn co neb sy'n fyw, a deunaw y pwys oedd ei bris ddydd Mercher diweddaf. Edrychai y Stryt Fawr yn hudol o wledig efo stondin 'rol stondin o'r potiau melys, a'r plant gwancvis yn barcuta am gyfle i drawo'u bys ynddo a Stryt y Castell, hithau'n llawTi o stondins llestri pridd a phob amrywiaeth o felysion, o'r india roc hen ffasiwn i'r amheuthun ffasiwn newydd na wyr undyn byw pa beth yw'r geriach gludiog a'i deil wrth ei gilydd. Lie da am fel yw Dyffryn Conwy wedi bod erioed. Canan y gwenyn cynnil," chwedl Trebor Mai mor dwt amdano. Morbertoeddyrhen b obI am roi'r enw mwyaf priodol ar bob peth, a 'Mhwt mel i ebe'r fam wrth gydio yn ei cliyntaf anedig a' i glymu am ei gwddf. o ZJFFERN FFRAINC.—Ofni a phry- deru y mae pob tad a mam sy ganddynt fab yn Ffrainc, wrth weld y brwydro gwaedlyd sydd yno, a'r ami lane dewr a heinyf sy'n cwympo yn anterth ei oedran a'i ragolygon. Daeth gair i Gaernarfon fod y Preifat Evan Evans, mab ieuengaf Mr. Henry Evans, Pool Hill, wedi ei ladd. Efe'n fachgen glan ei garictor, yn aelod o gor eglwys Annibynnol Salem, a chanddo frawd yn y Fyddin. Y mae'r 2nd-Lieut. Humphrey Llewelyn Jones, R.W.F. (Wyddgrug), sef mab Mr. F. Llewelyn Jones, trengholydcl Sir Fflint, wedi cael ei glwyfo. r EISIAU BOD iiYN RHYWUN.—Y mae I medalau am ddewrder, ac am fod a rhyw ran I ryw ffordd neu ei gilydd yn y rhyfel, yn dod yn bethau mor gyffredin bellach nes fod am- ryw weilch diegwyddor yn gwneud a gwisgo rhai ffug, ermwyn cael eu cyfrif yn wroniaid. Gwelir hanes ami un yn cael ei ddal a'i yrru o'r golwg am dri neu bedwar mis am gymrvd arno' i fod yntau'n rhywun. Adeg Rhyfel De Affrica yn 1900, gwelwyd amI i fraich gam mewn sling a chadach, a honno'n fraich iach, na fu hi mewn rhyfel erioed ond a chwain ei wely. "BOBS" OEDI) YN IA TVN,-IJyw- yddai Syr J. Herbert Roberts, A.S., ar yr arddwest (garden fair) a gynhelid ddydd Mercher diweddaf ar lawnt Coleg Penrhos, Colwyn Bay, er budd y gweithdai a godir yn y dref er cof am Arglwydd Roberts, Talwyd gwrogaeth tichel i'r Cadfridog enwog, ac a'i haeddai bob gair, canys buasem wedi ysgoi'r Armagedon pe gwrandawsem fwy amo ef, yn lie troi clust fyddar i'w rybuddion a'i alw'n bob enw am ddal ati i ddarogan arhyd y blyn- yddoedd fod Germani a'i gelyn ddyn wrthi'n clyial hau efrau rhyfel ym maes heddwch Ewrop. MAE GEN5 I I AR A CHEILIQG: Ffoadur bach tair ar ddeg oed o Felgium oedd Ferdinand van Hutordde pan gyrhaeddodd i Lanfyllin yn Rhagfyr, 1914, heb fedru gair o Saesneg bellach, dyma fo newydd ennill tystysgrif Bwrdd Canol Cymra am ragori mewn wyth o bynciau. Dyma'r genedl a roddes Maeterlinck i'r byd, a 'does mo'u cyflymach am ddysgu a sgleinio. Gwelsom ddau neu dri ohonynt y llynedd yn ysgol Mr. Parry Morgan yn Llangollen ac un groten fach bert ond hiraethus ei golwg, nad oedd yn y wlad yma ond ers ychydig fisoedd, yn canu Mae gen i iar a choiliog," ac yn y blaen drwy'r hen benillion mewn Cymraeg croywach a lletach o'r hanner nag a glywir oddiar ddeufin ami i Gymraes benfalch sy'n rhy fain ei chorn i ch fedru dod trwyddo. ^BLOBEZPR GENEDL.Dal i gwympo beunydd y mae y rhain; a dyma air yn cyrraedd fod y Lifft. Hugh Jones, 27ain oed, trvdydd mab Capt. Thos. Jones, Marian Glas, M'ôn, ac athro yn Ysgol Gwalchmai cyn mynd i'r gad, wedi ei ladd yn Ffrainc. A dyma air fod y 2nd Lifft. Eric H. Olley, B.A., mab prif- athro Ysgol Sir Llangollen ar goll ac fod y Preifat John Roberts, mab y diwedd- ar Barch. Moses. Roberts, gweinidog hoff a phoblogaidd y Bedyddwyr, wedi cael ei gassio. Yntau'n athro ysgol yn y Llan cyn ymuno, a brawd iddo ar led y byd rywle gyda'r Fyddin. Y DYN FEDR DYFU GWALLT.~Yn Nhreibiwnal Gorllewin Sir Ddinbych, ddydd. lau diweddaf, apeliai Wm. Pritchard, Station Road, Colwyn Bay, am ollyngdod (exemption) i George Lloyd Williams, ar y tir ei fod ef yn hair specialist a chaed cryn hwyl a chwer- thin dros y 11 ys wrth glywed Pritchard yn taeru fod Williams yn tyfu cnu o wallt ar y corun moelaf a mwyaf diflewyn a ddeuai dan ei driniaeth. A thystiai rhyw Fistar Good- fellow fod Williams wedi bod wrthi am ddeu- naw mlynedd yn astudio a pherffeithio'i sgiam dyfu gwallt, a'u bod hwy yn Llundain yn ystyried fod medru tyfu gwallt ar goruJlil moel yn-waith o bwys cenedlaethol. Ond gwallt neu beidio, gwrthod gwrando'r apel a wnaeth y treibiwnaj. Ond dyna sy'n rhyfedd -fod yr hair specialists mor brin eu blew eu hunain yn fynych. DA BYW PWLLHELI.—C'ynhaliwyd arddanghosfa anifeiliaid Lleyn ac Eifionydd ym Mbwllheli ddydd Iau diweddaf, a bu'n llwyddiant mawr, canys rhifai'r entries wyth cant, a'r ceffylau a'r gwartheg duon yn rhai da a gwerth edrych arnjTit. Enillodd Mr. Cornelius Roberts gynifer ag ugain o wobrwy- on rhwng pob adran. Er budd Cymdeithas y Groes Goch (adran y ffennwyr) y cynhelid hi, a chafwyd elw campus, drwy bybyrwch yr arwerthwr Robert Parry, a wyr mor dda sut i daro'i forthwyl, a pha bryd,md yn rhy fuan, ac nid yn rhy hwyr. 0 DDIFRP NEU DDIM.—Wrth sbio drwy'r Tyst (A.), gwelwn fod Pedrog yn rhoi fynv olygu ei farddoniaeth, ao fod y Parch. J. J. Williams am gymrvd ei le. Diolch i Dr. Gwylfa Roberts am ei sylwadau campus a chefnogol i'r Gymdeithas newydd,—-Cym- deitha? Siarad Cyraeg. Buasai'n dda gennym allu ou codi yn eu crynswth, ond j rhaid bodloni ar ddii* ond hyn :— i "Os sicrheir amcan y Gymdeithas hon, "gwnaiff fwy o les na'r un gymdeithas wladgar arall a sefydlwyd yng Nghymru ers cenedlaethau. Digwyddais son am dani mewn arnbell fan yn ddiweddar, hyd yn oed mewn trefi Seisnig, a syndod mor frwd o'i phlaid yr elai pobl ieuainc ar unwaith: Yr oeddynt oil yn awyddus i ddodi eu henwau i lawr. Gallswn fod "wedi cagslu cannoedd o enwau gyda'r rhwyddineb mwyaf. Os yw hyn yn wir am y wlad oil, dyma'r diwygiad a chwen- ychir ar fedr dod yn ffaith clan ein llygaid. Nid oes m-)(id achub y Gymraeg heb fudiad fel hyn. Gellir rhoi dadleuon yr orgraff heibio, a'r helvntion llenyddol ac eisteddfodol oil. Un nod syml fydd i'r cwbl-achub y Gymraeg, a hynny drwy i ni oil ymrwymo i beidio siaracl dim ond y hi 4'n gilydd. Aed popeth arall o'r natur yma ffordd y mynno. Dyweded y Saeson a fynnont— dim o bwys i ni. Cael y Gymraeg yn iaith llafarhefyd, nid yn iaitli llyfr nid yn iaith dosbarth mewn coleg ac ysgol, "ond yn iaith ty a heol a marchnad a. "gwaith. Dymasvddeisiau. Ymaehyd I yn oed adfer crefyddolder Cymru iddi yn dibynnu mwy ar yr iaith nag a feddylir fel rheol. Pwy. ynte, sydd am jTnuno'n ddioed a'r Gymdeithas newydd ?— CYM- "i DEITHAS S/ARAD CYMRAEG." PWYTH LLE'R OEDD EI HFISIAU. -Diolch i olygydd gwladgar Y Goleuad am y bwyth a ganlyn Ile.'r oe(l.d eyynaint o'i beisiali 'VA dadl fywiog ymlaen yn y Manchester "Guardictn ar addysg ddiwinyddol ym "lVlhrifysgol Cymru. Y mae ysgrifennu i'r Manchester Guardian yr un peth i rai pobl ag ydyw ysgrifennu i'r Times i bobl eraill. Credant eu bod yn gwneud eu dyletswycld i'r wlad ac i'r Ymherodraeth wrth anfon llythyr i'r newyddiadur hwnnw. Ymddengys fod cryn nifer o wyr cyhoeddus Cymri-t,-yn y Gogledd beth bvnnag -yn meddwl fod llythyr yn y Manchester Guardian yn derfyn ar bob mater, a pho hwyaf a sychaf y llythyr, goreu oil." Dyna fyniawyd E.M.H. drwy dwll gwynt y bobl hynny sy'n meddwl mai yn y wasg Saes- neg y mae'r hufen ac mai glasdwr sydd yn y Wasg Gymraeg. Ffiloreg Megis blawd lli ar ol dysglaid o fetus yw darllen ami un ohonynt.

 Cyfarfodydd Blynyddol Y FEIBL GYMDESTHAS (Cangren Gymreig Liverpool). Nos Lun, Medi 25ain, am 7-30, CAPEL STANLEY ROAD, BOOTLE. Caddrydd Parch. R. W. JONES. Nos Faweth, Medi 26ain, am 7-30, OA PE L EDGE LANE. Cadeirydd Parch. JOHN OWEN, Anfleld, Llywydd y Gangen. Nos Fercher, Medi 27ain, am 7-30, CAPEL CLIFTON ROAD, BIRKENHEAD. Cadeirydd Parch, D, TECWYN EVANS, B.A. Arerchir yr boll gan y Parch. A. WELLESLEY JONES, B.A., B.D., Goruchwyliwr y Gymdeithas.

Basgedaid o'r Wlad. O'R HEN SIR, SEF SIR FON." Dyn Naf.—a'i lond o Nefoedd." Dyn felly oedd y gwr da a'r amaethwr mawr o Fodeilio, Talwrn, Mr. J. Rice Thomas, a gleddid y dydd o'r blaen. Daeth y diwedd ar fore dydd Gwener, ac efe allan nos Tau. Nid oedd amaethwr amlycach yn yr Ynys, na gwr mwy byw i anghenion y wlad. Ceidwadwr selog, ond a'i ysbryd cyn lleted a dynoliaeth, a'i gymwynasgarweh yn ddigon dwyfol i groesi cloddiau sect. Pan ar y fainc ynadol nid stoic dideimlad welid yno, ond dyn byw, a Hond ei galon o dynerweh at y trosed dwr bryntaf. Delfryd ei fywyd oedd daioni, ac nid cael ei weled a chael ei gadw yn y ffenestr fel ambell un, i waeddi allai-i- "A welwch chwi fi -Ei -Iadd-u'n fyw fu hanes v Preifat Hugh Jones, Trefdraeth, Bodorgan: y shell yn disgyn o fewn llathen iddo yn Firainc gan chwalu'r tir o'i gylch, a'i gladdu'n fyw. Dyma warediga,etlt-dod allan o'i fedd yn fyw,— wedi ei glwyfo'n ei goes a'i fraich, ond yn goncwerwr ar angau. Y fath lawenydd ydoedd hynny i'w fam. Croesodd yr Huw ddewr y Werydd o'r Amerig draw i ymuno, ac mae brawd arall iddo yn y ffrvnt.'——Camu'n fras tuag i fyny ydyw hanes Mr. J. H. Pritchard. mab Bryn Hyfryd, Llannerch y medd, a benodwyd cyn y rhyfel yn athro mewn peirianwaith yng ngholeg South Shields. A ehlod iddo oedd cael ei ddewis allan o nifer mor fawr. Bu am ysbaid yn nhvmor y rhyfel ar un o longau y Llynges, yn gwylio symudiadau'r gelyn, ond mynnodd yr awdurdodau iddo gymryd ei le fel athro mewn peirianwaith yn y Royal Naval College, Dartmouth. Nid oes goleg mwy na hwn yn v deymas.——Dal i gofio- am ein milwyr y mae'r hen Su,-pump o aelodau'r eglwys yn Nhrefdraeth wedi bod yn gwybeta am wyltU, a llwyddasant i gasglu tua phedwar cant a banner, a'u hanfon drosodd. Ac un milwr clwyfus o Awstralia yn anfon llythyr i ddiolch i'r eneth fach Violet Hughes a fu a rhan yn eu casglu, ac yn dweyd y bias gafodd ar fwyta'r wy yr oedd ei henw hi arno.- Llawer o ddal pysg fu ac y sydd yn afon Cefni, ond clal dynion fu yn Llangefni ddiwr- nod y farchnad, sef dydd la-Li cyn y diweddaf. A chafwyd helfa o gant a thrigam o wyr cryf- ion a gwisgi, ac er bod eymaint a chymaint o gyndynnu hefyd, ni thorrodd y rhwyd." Diserynnodd yr hedcllu a'r cwnetabliaid neill- tuol arnynt mor sydyn ac effeithiol a chath ar lygoden, ac ofer oedd ymwingo dan balfau mor ddiollwng. A bu raid i bob un roi cyfrif ohono'i hun. A dyna resyn oedd gweld carwr ieuanc cynnes-galon a gerddai mor glos wrth ochr ei feinwen, yn cael ei wahanu mor ddiseremoni. Llaw oer y gyfraith yn mynd rhyngddo a'i anwylyd. Golygfa ddieithr oedd hon i'r dreflal a'r dieithrwch yn tynnu deigryn a gwen.—— Dywenydd gan lawer iawn yn yr hen Sir fydd dcall i fab talentog yrEsgob Cymreig ym mhrif ddinas y Gwyddyl, y Parch. J. Lewis, lwyddo mor anrhydeddus i basio arholiad caled iawn i r National University of Ireland. Adwaenem Alun yn dda, ac y mae yn un o r bechgyn mwyaf byw a rhadlon. Mab a mereh a fecld y gweinidog annwyl a'i briod—Alun ac Olwen. A'r Eglwys Gymraeg sy dan ei ofalaeth yn cynnal ei chwrdd pregethu blynyddol y Sul diweddaf, a'i dewisol wr oedd y Parch. Barrow Willian-is.. Lland-Lid-,io.-Llygad Agored

YN EISIAU; MORWYN, o 15 i 18 oed, yn 61 Raffles Iri- Road, Birkenhead (Mrs. P. H. Jones). YN EISIEU.—Bachgen wedi cael addysg da, mewn Cyfrifdy (Counting House). Ymofynner drwy lytbyr, W.H. WATTS & Go Ltd., Compton House, Liverpool Eglwys Annibvnnol Gt. Mersey Street. NOS SABOTH. MKDI24. Traddodir I Pregeth Goffadwriaath — Gan Dr. OLIVER, Treffynnon, — am y diwedd ar WILLIAM ALWEN LLOYD. Dechreuir y Gwasanaeth am 6 o'r gloch. Capel Wesleaid Knowsley Road., Bootle. Cjnhelir ..Cyf(irfod Pregethu.. I Saboth, Medi 24,1916. Trefn yr Oedfaon— Am 10.30, Parch. R. W. JONES, Bootle, 2.30 a 6, Parch. R. W. DAVIES, Bgremont., Rhifyn yr Haf. V BEIRNIAD CYI/OHGBAWK CHWAETBBOT. don nawdd Cymdeithssau Cymreig j Cclcg&n CenediftethoJ a than olygiaeth J. MORRIS JONES. Cynnwys- Y TESTAMENT NEWYDD YNG NGO- LEUNI'R WYBODAETR DDIWEDD. ARAF Y Parch. Ddr. Maurice Jones Y CHWYLDROAD CYMDEITHASOL YNG NGHYFNOD Y TUDURIAID R. 1. Jenkins RHAGOLYGIADAU AR LYFRAU David Thomas CYWYDD MERCH Bedo Brwynllys BEIBL DR. MORGAN A'R BEIBL HEBRAEG Yr Athro Dr. Witton Davies GOREBIAETR henry Lewis, yr Athro W. Phillips, a D. Arthen Evans. ADOLYGIADAU gan Ifor Williams, y Parch. D. Tecwyn Evans a'r Golygydd. Sugfe Evans ai Feifeion, Argrtfwf«- S58, 358 StaBley Road tAnwl Printed and Published fey ilm liagb Evans at;d -Sorte, :H1'.8 Stsnloy Roadr Liverpool. in the ,tJ of i,mimcester, TeA B§*. Beetle.

Parhad o tudal 5. j Y DIWEDDAR W. ALWEN LLOYD.—Mae hiraeth calon gennym ar ol ein cyfaill W. A. Lloyd a hunodd yn yr ans;au.Medi 1. yn 77 mlwydd oed, ac a gladdwyd ym mynwent Longmoor Lane, Medi 16. Dach tyrfa liosog i'r angladd nifer fawr o aelodau lilaenllaw y pedwar enwad Ymneilltuol, yn brawf eglur fod ein hannwyl frawd wedi cyrraedd safle letach nag enwadaeth oherwydd ei ysbryd mawrfrydig. Brodor o Lanelltyd, Sir Feir- ionydd, ydoedd. Y Parch. Cadwaladr Jones, 'Dolgellau, a'ibedyddiodd ac; wedibwrwpeth amser fel bugail defaid ar Gader Jdris, dysg- odd grefft llifio. a daeth i Lerpwl o Gorwen yn y flwyddyn 1872. Clywsom ef yn dywedyd lawer gwaith na phryderodd erioed am ddiwrnod o waith, ond iddo golli cwsg lawer noswaith o bryder am ffyniant yr achos yn Great Mersey Street. Meddai gymeriad ajnl- ochrog yr oedd yn lienor, bardd, arweinydd eglwysig penigamp, a chymerai ddiddordeli meivii canu a Chaniadaeth y Cysegr. Cyfan- soddodd lawer o benillion ar wahanol destyn- au, a byddai'n cael y chwiorydcl ieuainc i'w canu ar donau neilltuol yn y gyfeillach. Canodd lawer mewn cyfarfodydd llenyddol a dirwestol, a detholai hen gerddi adnabyddus, nodweddiadol o'r bywyd Cymreig ar lannau'r Alwen yn nyddiau ei ieuenctyd. Fel arwein- ydd eglwysig, meddai fedr neilltuol yr oedd llonder ei yafcryd yn fantais i ennill eraill i ,v f aiit ais weithio meddai grafffcer i ddeall y natiir ddynol, credai yn gryf bob amser mai enniH serch y bobl oedd y ffordd effeithiolaf i lwyddo symudiadati eglwysig. Yn ystod cyfnod maith ei arweinyddiaeth yn Great Mersey Street, profodd ei 1nm mewn heulwen ac ystorm yn gymeriad cadarn. Cymcrai afael yn yr awenau, a thrwy benderfyniad di- ildio dros yr hyn a gredai oedd yn wirionedd, arweiniai'r praidd i ddiogelwch. Sylwai'n ddiweddar, os byddai fyw y flwyddyn hon, y byddai'n aelocl o Great Mersey Street ers 47 mlynedd. Codwyd ef yn flaenor tua'r flwyddyn 1875. Sylwodd y Parch. David Adams yn y gladdfa ei fod yn fedrus neilltiTO; i arwair., wwei fc-d wedi ei ddonio ag ysbryd llawen a deniadol, Nid oedd iddo lawer o bethau y byd hwn, ac nid oedd wedi ei ddonio a doniau neilltuol, er hynny yr oedd amrywiaeth ei ddoniau yn cael eu llywodr- aethu gan synnwyr cyffredin cryf yn ei wneud yn arweinydd medrus a diogel. Gweithiwr oedd, wedi codi i safle bwysig trwy gynheddf- au naturiol cryfion a ffyddlondeb diball. Awgrymodd Mr. Adams ymhellach nad ydym yn gwerthfawrogi cymeriadau fel hyn yn ein heglwysi. Am eu bod yn ffyddlawn ar hyd y blynyddoedd yr ydvm yn ymarfer a hwy, a theimlo mai yma y dylent fod o hyd, heb gofio mai am dymor y maent gyda ni. "Fel yr engyl gwarcheidiol sydd yma am dymor, pan yn vmadael, a swn eu hadenydd yn cilio, dyna yr amser yr ydym yn dod i deimlo eu gwerth. Sylwodd y Parch. John Owen (Anfield) ar lan y bedl ein bod yn gosod cymeriad nodedig mewnllawerystyri orweddheddyw. Gweith- iwr oedd, ac fel gweithiwr y cododd i fod yn addurn yn nhy'r Arglwydd, ond mewn llawer o bethau yr oedd yn weithiwr anghyffredin. N'd oedd yn weddiwr dawnus yn ystyr gyffredin y gair, ond gwyddai pa fodd i blygu gerbron yr Orsedd a dywedyd Dy ewyllys Di a wneler." Daeth torf fawr o alarwyr i'w hebrwng. Ar gais y teulu, daeth y Parch. D. Adams, B.A., i weinyddu yn y gladdedigaeth, yn cael ei gynorthwyo gan y Parchn. T. Price Davies. Albert Jones, B.A., O. L. Roberts, J. Owen (Anfield Road), Myles Griffiths (Bousfield Street), Wm. Rob- ert.s (Trinity Road). Darllenodd Mr. Adams lythvrau oddiwrth y rhain yn gofidio eu bod yn methu bod yn yr angladd Dr. P. Price (Rhos), Dr. Owen Evans, Parch.W..Pari Huws (Dolgellau), y Parch, a Mrs. J. Alun Morris (Bradford), y Parch, a Mrs. H. Parry (Elles- mere). Mr. W. O. Jones (Llangefni), Mr. a Mrs. Lloyd (Ty'n y gongl), Mr. a Mrs. T. F. Morgan (Old Colwyn), y Parch. W. Thomas (Bootle), Mr. Iorwerth Morris, y Parch. J. L. Williams, M.A.,B.Sc., (Aberystwyth), ac oddiwrth Undeb Ysgolion Sabothol Lerpwl a'r cylch. Ygalarwyroedd: Mrs.W.A. Lloyd (gweddw), Mr. a Mrs. Holland, Miss H. Jones, Miss 'Williams a Mrs. Pritchard, Mr. Williams (Birkenhead), Mrs. Humphrey Lloyd (Glyn Ceiriog), nithoedd; Dr. Evan Lloyd (Towyn), Mri. James, Robert Lloyd. Rd. James o Ddolgellau, neiaint y Parch. W. S. Jones, Mri. Robert Davies, E. Evans, E. Williams, J. Roberts, Thos. Roberts, Tlios. Jones, David Jones, D. R. Jones (Alaw Madog), Evan Morgan, R. Vanghan Jones, Wm. Evans, Hugh Martin, Jos. Roberts, Joseph Hughes, Edmund Evans, George Evans, R. M. Jones, Jeremiah Jones, W. J. Williams, R. Stephen Jones, John Roberts, F. Williams, Wm. Roberts, Thos. Davies (Manchester), W. Woods Jones, John Jones, J. R. Thomas, Griffith Jones, Robert Hughes, Edmund Lloyd, R. Williams cyd-flaenor- iaid-John Williams, Thos. Phillips, Evan Lloyd, James Owens, Hugh Foulkes. Can- wyd 0 Fryniau Caersalem ceir gweled with y bedd. N s Sul nesaf, fel y dengys yr hys- bysiad mewn colofn arall, bydd Dr. Oliver, Treffynnon, yn pregeth'i pregeth-goffa am clano yng nghapel Great Mersey St Trefn- iadau'r angladd yng ngofalMr.P-Lloyd Jones (Stanley Rd).