Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

4 erthygl ar y dudalen hon

Advertising

[No title]

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

YN 'OLWYSWR, BETH BY NNAG AM GRISTION.-Wrtli dclarllen argraffiad olaf y gyfrol felys honno, Dt. Johnson and his Circle, dyma ddod, ar draws y frawddeg a .ganlyn. Whether people discovered that Johnson was a Christian or not, they were quite certain to discover that he was a Church- man." Ac fe ellid dywedyd yr un frawddeg 'yn union am i y Welshman esgobaidd "i sy'n :sgrifennu'n awr ac eilwaith i'r Times a phapur- au melyn eraill y Brifddinas, er mwyn hysio'r rhagfarn ym meddyliau'r Saeson at y Cyirtry ac felly geisio baglu DadgysyUtiad ar ol iddo ,ddechreu cerdded fel Deddf y Wlad. WRTH SBIO DROS Y WELSH- AMER-TOAN.-Melys popeth o bell, oni bo'n newydd drwg adymagopoddwrt-hrliywi-in o'r Welsh American, papur Saesneg Cymry'r Taleithiau. Y peth cyntaf a welaf ynddo ydyw hanes dyweddio—ie, dyweddio, cof- iwch, ac nid priodi-mab i Mrs. Bell, sef chwaer y cliweddar hen gyfaill Gwilym Alltwen, Birkenhead, yr hon a fyddai'n gan- tores gontralto ar y llwyfan genedlaethol cyn ei myned o'r Hen Wlad. Y mae ei mab yntau'n fariton swynol, ac yn amlwg fod y reddf ganu a barddoni am ddal yn y teulu o genhedlaeth i genhedlaeth. Drwg clywed fod Mrs. Alltwen Williams, gweddw'r bardd a mam Madame Gladys Williams, yn dal mor wael. A dyma weld enw Ednyfed Lewis- un o blant Padarn Lewis a fyddai yn Bootle gynt, ond sy'n ganwr cyflogedig yn Eglwys St. lago, Philadelphia bellach, ymysg yrhysbysiadaucerddorol; ondmorchwithig, yn ei ymyl, ydyw gweld rhyw R. Tenorydd Roberts, Baritone. Po bl fedrus odiaeth yw'r Iancwys, yn medra bod yn denorydd efo llais bariton. Ond hwyrach mai cast ry gwalch ydyw i dynnu llygad y darllenwyr at ei adfertisment. PA WB 0'1 GO'Ysgrifennwr clihysbydd anwedd ydyw'r Hen Was, a'i lithoeddio Ir Llofft Stabal yn hafal i ddim a ddaeth o ddwylo Gwilym Hiraethog ym J.vlywyd'yr Hen Deiliwr a Llythyrau'r Hen Ffarmwr. Yn ei bedwaredd lith ar bymbheg, deil yn ddisyfl at yr hyn a honnodd ei gyfaill yn y ddeunaw- fed, sef fod pawb yn ffwl-ar rywbeth neu'i gilydd. Profi'r peth y mae ef yn Llith xix, ac yirdod ag enghreilffciau o fysg y beirdd, lie y dywed beth fel hyn Yn wir, mi glywis i Jac Jos 'yn deud na ¡ fu'r un gwir fardd erioed na fydda fo'n mynd o'i go weithia, a bod y rhai sy'n ceisio bod yn feirdd ac heb fod-yn wallgo bob amser I Wedyn, y mae'n symud i'r capeli a'r eglwysi, ac yn cael fod y bobl a fedr weddfo mor hir ac mor hwyliog, ac yna a fedrant ffraeo a phwdu mewn pwyllgor ar ol codi, wrth drin pwnc yr arian neu'r gosod seti, a rhyw betheu- ach eraill,—ie, fod y rheini ymhell o'u couau. Yr unig eithriad, ac heb fod yn wallgof, ydyw Mari'r forwyn, gallem feddwl arno. Sut bynnag, barned pawb ei ddamcaniaeth ysmala bore dydd lau nesaf. DOWOH, ATEBWCH !Gwir mai givedd ydyw team o geffylau yn Gymraeg ond pa beth a ddywedech am football team, ? Pam yr ydych mor hir yn ateb ? MYND A'I GYMRAEG GYDAG 0.— Y mae yn y Drych (Utica) golofn o hanes gyrf a Iwyddiannus y Cymro ieuanc, Griffith R. ¡ Williams, brodoro Dal y sarn, Sir Gaernarfon, a ymfudodd i'r Taleithiau yn 1915, ac sydd I wedi dringo'n gyflym yng nghylchoedd y I gyfraith tua San Francisco, ac yn mynd ag iaith ei fam i fyny bob cam gydag ef. A DYMA LWCH GORONWY I-Peth arall sydd yn Y Drych ydyw Mr. David Lloyd, Maine, yn dweyd sut y cafodd hyd i fedd Goronwy Owen yn y Reedy Creek. Ebr ef, wrth ddibennu ei lith Daeth y dyn du gyda mi at y bedd ar gefn ei geffyl. Pan gyraeddasom yno, a gweled y fan lie y gorweddai y bardd, "daeth rhyw deimladau rhyfedd drosof <4\wedi ei gladdu mewn lie mor estronol, ac yntau yn canu bob amser am ardd wen i orwedd ynddi.' PERERINDOD SHANKLAND.—Ai gwir y si fod ym mryd y Parch. T. Shankland, Bangor, fynd dros y Werydd i chwilio olion Goronwy dfcosto'i hun, er mwyn cael ei holl helynt yn gywir i'w gofiant newydd o'r Bardd Du ? Byddai'nhaws gan ddyn gredu i sicrwydd mai llwch Goronwy sydd mewn gwirionedd dan y dorian pe'r elai'r arch- ieirniad Goronwyaidd yno i'w edrych, rhag mai wylo y buwyd uwchben llwch rhyw Negro diawen. Y mae'r llyfrgellydd o Fangor yn gwybod y gwahaniaeth rhwng y ddau lwch. HWY A'U HARAETH FFIAIDD.- Rhaid i lane o Gymro crefyddol ddioddef llawer o bethau yn y Fyddin heddyw ond nid oes dim caletach ganddo'i ddioddef na gorlod gwrando'r iaitl-i hyll, aflednais, a ddaw beunydd a byth dros ddeufin rheglyd y swydd- ogion sy'n stiwardio mor bensych ar eneidiau canwaith coethach na hwy'u hunain. Ac nid y rheg, er mor gras, sy'n blino'n bechgyn f wyaf, eithr y llyfon fflaidd ac anniwair sy'n ddeifiol i bob lledneisrwydd. Dywedir fod Llywodraeth yr Eidal, clod iddynt, yn gwahardd pob llw a rheg yn eu byddin [hwy, CYSTUDD RHYS HUWS.—G resyn clywed mai dal yn wael ei iechyd y mae'r Parch. Rhys J. Huws, G]airman,—gwr a wnaeth gymaint dros y Gymraeg yn y De a'r Gogledd, ac Sy'n fardd a Ilenorrricr swynol a choeth ac yn bregethwr mor afaelgar. Efe oedd Apolos a phlannwr Eisteddfod y Plant lie bynnag y gwladychai, a rhaglen honno ym Methesda a Glanaman oedd yr oreu o beth felly a gyhoeddwyd erioed. Caffed adferiad buan a digon o hoen i ail ddringo'r pulpud sy mor hoff ganddo. Hyn a wn pe pre- ,yn a -n: pe pre. gethai pawb mor hudol ei Gymraeg, y codai ami i orweddwr swrth o'i wely, er mwyn y bregeth a'r darllen ar y bennod o'i blaen. Darllen iawn yw'r peth cryfaf o ddim am gael ymdreiglwr diog o'i wal fore dydd Sul. TALDIR AR DIR Y BYW.Daeth yma air ddydd Mercher diweddaf oddiwrth M. Jaffreimou (Taldir), sef y Llydawr llengar, a olygai Ar Bohl (papur Llydewig) cyn y rhyfel, ond sydd bellach yn yr jTnladd ers dwy flynedd, ond yn fyw a dianaf o drugaredd. Os bo'r Armagedon ar ben, diau y gwelir Taldir-" 0. M. Edwards Llydaw" fel y galwyd ef-yn Eisteddfod Birkenhead fis Medi nesaf; a dyna anerchiad gwerth ei wrando fydd ganddo oddiar y Maen Llog wrth draethu hanes Verdun a'r modd y torrwyd crib y Caiser wrth i ddewrderem cefndryd-y catrodau Llydewig—guro'r Prussian Guards draw. YlHELL Y BO'R LL I-Ai gwir fod rhai o ddandlaidd ddyfodiaid Pwllheli yn dechreu gweiddi am gael ei alw'n Brinepool, er mwyn cael gwared a'r 11 sydd yn y Pwll ac fod rhai o blant sychfonheddig a phen- chwiban y Bala yn dywedyd Let's go for a walk to the Mere yn lie Dowch am dro i'r Llyn ? 0 LANGOLLEN.-Dyma raglen Cym- deithas Lenyddol Llangollen, a ddeil mor llewyrchus bob gaeaf i gadw drysau'r sluice Saesneg rhag lleibio a gorlifo'r dref Hyd. 13-Trwy Ddrych Atgof, Pedrog; 20~Natur ym marddoniaeih Cymru (par- had), Mr. E. Abram Jones; 27-Nofelwyr Cymru, Mr. Ifor Evans. Tach. 3-Rhagor- iaethau a gwendidau y Celt, Mr. William Owen I 0--Bun-dd y Penodiadau a'i Waith, Mr. Silyn Roberts, M.A. 17-Ben Bowen, Dyfnwal; 24-Eglwysi Cadeiriol Cymru, y Parch. D. T. James, M.A.. Rhag. 1— Geiriau anghynefin y Beibl, y Parch. Rhys Jones; 8-- Dewi W yn o Eifion, Mr. A. Parry Morgan, A.C.P. 15—Cymru a'r Yswisdir, Mr. R. O. Davies. 1917—Ion. 19 Thomas Charles y Bala, y Parch. T. Shank- land 26-T. E. Browne, Mr. R. E. Rob- erts. Chwef. 2—Lie y ferch ym mywyd cyhoeddus yr XXfed ganrif, Mrs. R. Llewel- yn Hughes; 9~Arluniaeth, Mr. Allen Lettsome 16-Emynyddiaeth Cymru, Mr. W. P. Williams, G. & L. ;t23--Amaethydd- iaeth, Mr. T. J. Edwards. Byddai'n dda gennym gael vhaglenni'r Cymrodoroin, o Dde a Gogledd. LLENOR LLANDEBIE.-Gofidus iawn ydoedd clywed farw Mr. T. W. Mathews, M.A., Llandebie,—gwr a garai Gymru'n angerddol, ac agyfrannodcllaweri'wphapurau a'i chylch- gronau-Cymru'n enwedig-ar y celfau cain ac ar arlunwyr Cymreig. Teithiodd lawer yn Ffrainc a'r Cyfandir, a ffrwylh yr ymchwil hwnnw ydoedd ei gyfrol Welsh Records in Paris, sef cyfrol ar Owain Glyn Dwr yn ben- naf. Cyhoeddodd Gofiant Saesneg i John Gibson y cerRunydd, a chanddo ddeunydd cofiant wedi ei gasglu i'r arlunydd Penry Williams hefyd. Yn Dail y Gwanwyn-cyfrol o len gwerin a gasglwyd, dan ei gyfarwyddyd ef, gan blant ysgol Pengam, ceir stori hert Tedi Ber. o waith Mr. Mathews ei hun. Yr oedd yn wr cain ei lygad ao os Ilun, mewn llyfr ac arall, mynnai un da a chelfydd, ac nid dim o'ch drychiolaeth dychryn plant i'w gwelyau fel a geid yn y papurau a'r cylch- gronau Cymreig mor fynych cyn ei amser ef a Syr O. M. Edwards. Yr unig nam ar ei waith oedd ei Gymraeg-nid oedd ei fagwraeth wedi bod yn gyfle na mantais iddo ei hysgrifennu nes codi blys i fynd ar ei ol pie bynnag yr elai. Y mae gan y Gymraeg hudlath, ond cael gafael arni, y gellwch reibio a syfrdanu'r mwyaf pendew o'ch darllenwyr i ddechreu cosi ei ben a gofyn, Besyginhwn, deudwch ?" YR IDDEW BARUS I AM I BUNT.- Gwelsom hanes Iddew bach yn cael ei holi yn Llys y Methdal yr wythnos ddi- weddaf ac a deimlem unwaith eto hil mor ystwyth eu gair a barus am bunt yw'r hil Hebreig. Natur brolio a balchio yn ei gastiau oedd yn hwn, yn hyfcrach na chywilyddio o'u plegid. Y mae ocraeth ac usuriaeth yng ngwaed yr hen genedl er yn fore, canys clywch.beth ,a ddywed Deut. xxiii, 19, 29 :— Na chymer ocraeth ,gan dy frawd,- ocraeth arian, ocraeth bwyd, ocraeth dim y cymerir ocraeth amdano. Gan estron y cymeri ocraeth, ond na chymer ocraeth gan dy frawd." Y mae yna dipyn o naid o sgrifennwr y Deu- teronomium i'r Bregeth ar y Mynydd, canys "gan estron y cymeri ocraeth," ebe'r D gan gystal ag awgrymu i'r Iddew hwn ac eraill y caent bluo'r hen Gymry gwirion faint a fynnent heb bechu dim yn erbyn ei Feibl a'i Ddeuteronomium. Ac mi adwaenem Iddew duwiolfryd yn Lerpwl yma ddyddiau iu a froliai mai hyn oedd ei gred bob bore wrth agor ei siop fenthyg arian :— I believe there's a fool born every day and that it is my duty to jfind him and fool "him. tar-is# Hi A phiwy a ,fedrai dynnu llun y traetnawd o fwynhad oedd yn llygad yrlddew hwnnwwrth rawioi'i sofrins melyn, ffrwyth ei ocraeth a'i grocbris—i'w ddror gyda'r nos ? Ac y mae'n cydwladwr, y Proff. Sayce (yr Assyriologist bydenwog) yn profi yn un o'i lyfrau dyfnddysg ar yr hyn a ddaeth i'r goleu wrth durio ad- feilion Babilon/mai camsyniad oedd meddwl fod yr hollflddewon wedi ■ dychwelyd o'r gaethglud i'w cartrefi ym Mhalestina. lNa! ddo, ebe Sayce, canys gwelsom oddiwrth yr enwau oedd y siopau a'r adeiladau oedd. ar eu traed dan y ddaear mai Iddewon oedd yn cadw'r banciau ac yn moneylenders yno ymhen Uai na chan mlynedd wedi'r Gaethglud. Dyna hwy i 'r dim Ac os mynnech weld mor ddwfn y mae'r anian hon yn eu gwaed, hel- iwch hynny o adnodau condemniol ar ocraeth ac usuriaeth sydd draw ac yma drwy'r Hen Destament. Hyn oil yn neidio i gof dyn wrth ddarllen hanes yr Hebrewr ocrol ac usuriol oedd o flaen Llys y Methdal yr wythnos ddiweddaf, ac a edrychai gymaint dan ei guwch ac a atebai ei gwestiynnwr mor yslywenaidd ac anodd ei ddal. -0

Am Gampy Genethod, sef Athrowesou'r…

Advertising