Y Brython

o Big y I Lleifiad. TYRRU TUA COLQUITT STREET.— Dengys yr hysby&iad mewn colofn arall y bydd yr Athro J. Morris Jones, M.A., yn darlithio ar Demi W yn o flaen y Gymdeithas Genedlaethol nos yfory (nos Wener), a diau y bydd yno dyrfa fawr ac astud. Nid oes eisiau dweyd gair arall am y testyn na'r traethwr. A bydd gair y cadeirydd hyddysg yn werth ei glywed hefyd. BEIRDD Y BED YDD W YB.—Bu r Parch. H. R. Roberts, Edge Lane, yn traethu ar Awr gyda Beirdd y Bedyddwyr gerbron Cymdeithas Ieuenctid yr Woodlands, Birken- head—nos Fercher yr wythnos ddiweddaf sef ar Robert ap Gwilym Ddu, Dewi Wyn, lorwerth Glan Aled, Morleisfardd, Ceulanydd, Telynog, Cernyw, Gwili, a dibennu a'r anfarwol Ben Bowon, addewid farddonol fwya'i oes pe cawai fyw, druan. Cyfiwyn- wyd y diolch gan y Parch. Joseph Davies, Mri. J. S. Jone& ac E. Bernard Jones. Ar y diwedd, achubwyd y cyfle i anrhegu Mrs. J. Pritchard (Miss Grace Lloyd, Ty'r Capel) a llestryn arian tlws ar achlysur ei phriodas, Miss Lizzie Dayies yn ei gyflwyno; Mr. E. Bernard Jones (llywydd y Gymdeithas) a Mr. Rd. Roberts yn dywedyd gair, a Mr. a Mrs. Pritchard yn cydnabod y rhodd a'r galon garedig oedd tu ol i'r cwbl. OYNGOR GARU.—Dyma'r ail ar hugain o Lithoedd Llofft Stabal yr Hen Was wedi cyrraedd,—hon yn gorffen trin y pwnc a fu ganddo yn y Hall o'r blaen, rhag-gyfeillachu "ciaru," chwedl ynta>u. Y mae ganddo amryw gynghorion call wrth ddibennu, ac fe gewch eu gweled i gyd fore dydd Iau nesaf. Nid oes dim diwedd ar yr Hen Was, na neb eisiau ch waltli. DANGOS-A C.HUDDIO.-YmaeJ.D.R wedi cael bias ar bortreadu un arall a fu'n pregethu'n ddiweddar ar y Glannau yma. GaUem feddwl mae cennad cymharol ieuanc sydd ganddo'r tro hwn dyry le uchel iddo ymysg goreuon ei gyfundeb a'i genedl; a dywed ei fod yn medru bod yn gceth heb golli'r eneiniad a'r afiaith Peth go anodd hynny, at ei gilydd. Ond er craffu ar bob brawddeg, methu'n lan ag adnabod y darlun a ddarfum i, gan morfedrus y dangoswyd y dyn mewn un ffordd ac y'i cuddiwyd mewn ffordd arall. Ys gwn i a fedrwch chwi ddy- wedyd pwy yw hwn yn Oriel Hoelion Wyth J.D.R.? PWY FYDD DILYNYDD WILLIAM EVANS ?-Dy-i-na'n cydwladwr addfwyn a hybarch, y Cynghorydd Wm. Evans, Y.H., wedi cael ei godi'n Henadur, a'i le'n wag fel cynrychiolydd Anfield Ward. Dyma an- rhydedd a haeddwyd er ys talm, ac nid oes yn y ddwyblaid i gyd wr mwy cymeradwy a gloewach ei hanes a'i wasanaeth. Gward Gymreig yw Anfield, yn anad yr un o ward- au'r dainas, a Chymro, ar bob cyfrif, ddylai barhau i'w chynrychioli yn y Cyn-Šor Dinesig, megis rftai Gwyddel sydd dros Ward Scotland gerllaw. Y mae yno Gymry ieuainc cymwys agalluog, a plirofiadol o'r byd yno'n byw, ac y mae ein meddwl yn troi'r munud yma at rai a wnaethai aelod dan gamp. Deffroer mewn pryd, a chaffer o hyd i Gymro a naddo iddo'i hun le mor gynnes yng nghalon a meddwl pawb o bob cenedl ag a wnaeth Mr. Wm. Evans. OROESO ANFIELD.- Y mae eglwys M.C. Anfield Road wedi trefnu rhoddi gwledd a chyngerdd i filwyr yr ysbytai bob mis yn ystod y gaeaf Caed cyntaf y gyfres nos Fawrth yr wythnos ddiweddaf; cryn hanner cant o'r bechgyn yno'n mwynhau Mrs. J. Owen a Mrs. Cernj^w Jones, a nifer o chwiorydd eraill, yn hulior byrddau a gweini, law a throed yr holl draul yn cael ei ddwyn gan frawd sy'n dewis i'w enw fod yng nghudd—urdd ardderchog yw URDD YR ANAD. yma Arvon Hope a Mr. Cernyw Jones yn trefnu'r cyngerdd a ddilynodd y wledd; y rhain yn canu Misses Lilian Hum- phreys, Bessie Hughes, Ethel Roberts, Lily Davies (ac yn adrodd a chanu), a Masters Willie Jones a Glyn Roberts (Ap Arvon Hope, ac yn dynwared ei dad i'r dim) Miss Jennie Hughes, A.L.C.M., a gyfeiliodd. Caed hwyl tuhwnt ar gystadleuaeth trimio hetiau i'r meibion, ac ar gystadleuaeth curo hoelion (ond nid yr Hoelion Wyth) i'r merched. Cafwyd anerchiad gan y Parch. J. Owen a'r diolchgarwch oedd sglein y mwynhad oedd ar wynebau'r bechgyn. DEFFRO DRA YTON.-Bu'r doniau a ganlyn yn cadw cyngerdd yn Neuadd Dre Market Drayton, Sir Amwythig, nos Iau ddi- weddaf Miss Louie James, R.A.M., Llun- dain" Miss Freda Holland, Birkenhead; Mr. W. W. Mortimer, o'r Green, Dinbych Mr. J. Halton Morris ac Arvon Hope o Ler- pwl heblaw rhai doniau lleol. Dan nawdd yr Eglwys Annibyn)l Saesneg yr oedd y cyngerdd, a Chymro, y Parch. Henry Jones a fugeilia honno. Cawsid rai penhillion Saesneg i'w canu gyda'r tannau, ond nid oedd y delyn yn malio fawr am yr iaith fain, ac yn ddig wrthi am frathu ei phen drwy ddrws sancteiddiolaf Cysegr yr Hen Iaith ond cafwyd hwyl byddarol gyda gweddill y rhaglen, a pobl dawel, doeslyd Sir Mwythig wedi colli cymaint arnynt eu hunain nos gor- foleddu, yn eu ffordd hwy o orfoleddu. DEUCANT BANKHARhwng 180 o filwyr, ac eraill, yr oedd tua deucant yn mwynhau ail gyngerdd croeso a roddwyd i fechgyn Cymreig y khaki yn Ysgoldy Bank- hall nos Sadwrn ddiweddaf. Cafwyd nos- weithiau campus o'r blaen, ond tybed nad hon oedd yr oteu ohonynt. i gyd. Bu'r Parch. Venmore Williams, y caplan newydd, yno'n siarad, a'r Parch. T. Michael, B.A.,B.D., Earlsfield Road. Ac yno'n eistedd, a chystal a siarad drwy'r amneidio a'r llygeidio direidus ar ei f ilydd yr oedd y rhain, Pedr Hir,Madryn, ac Ap Lleyn. Mr. Blampton oedd y telynor y Proff. Roscoe oedd y dewin a'r consurwr (coniurer) chwim ei gast canodd Miss Read For Killarney and you ac England canodd Miss Gwen Taylor (wyrss Iolo Trefaklwyn) benhillion telyn caed Until, Ohwech o Eifr, Gwlad y Delyn, a'r Bugail gan Mr. J. Halton Morris Yr Hen Simdde Fawr, gan Mr. J. G. Jones Y Ddau Frython gan Mri. Lewis Lewis a Griff Jones a chafwyd penhillion telyn gan Lance-Corp. W. O. Hughes a'r Preifat Morris Owen—a bias ffriddoedd a phertrwydd yr Hen Wlad arnynt Miss Nellie Lewis oedd yn cyfeilio Mr. R. Vaughan Jones yn arwain a bydd yn dda tuhwnt gan y trysorydd—Mr. R. O. Williams —gael pob tanysgrifiad at y draul yn y Lon- don City & Midland Bank, Castle Street. Ac os haeddodd mudiad danysgrifiad erioed, dyma fo. Y mae'r Lieut. J. C. Evans, mab Mr. David Evans, Cynlais, Birkenhead, wedi cael ei glwyfo yn Ffrainc ond nid yn dost, o drugaredd. Disgwylir ef gartref yn fuan.

DAU TU'R AFON. I GWOBRWYO GWROLDEB.—'Bydd yn dda gan liaws cyfeillion y Preifat Tudor Owen. York and Lancaster Regiment, mab y Parch. W. Owen, Conwy, gynt o Webster Road, Lerpwl, ddeall fod yr awdurdodau wedi ei farnu'n deilwng o'r fedal filwrol am y gwroldeb a ddangesodd y nos y clwyfwyd ef fis Mai diweddaf yn Ffrainc. Clwyfwyd ef drwy ffrwydriad shrapnel, a'r funud hono gwnaeth y gelyn ruthr ar y ffos. Ni allai ein cyfaill ddefnyddio'i ddryll yn hylaw iawn, ac o'r diwedd dyrysodd peirianwaith hwnnw gan y gwaed a lifai o'r archoll yn ei law. Ond ni ildiodd, eithr gorweddodd yng ngwaelod y ffos i lanw clips i'w gyd filwyr, ac o'r diwedd gorfu ar y gelyn encilio a hynny pan oedd ein dynion wedi gollwng eu hergyd olaf. Bydd Mr. Owen yn mynd yn ol i Ffrainc ymhen ychydig ddyddiau a mawr hyderwn y dychwel oddiyno'n ddiogel. Mae ei frawd, Dr. Gwilym Owen, athro ym Mhrifysgol Auckland, New Zealand, hefyd wedi ymuno a'r Fyddin ers rhai Imisoedd. CYFARFOD MISOL.-Crosshall Street, Tach. 1; Mr. Bellis yn y gadair. Cydnab-Li'r ysgrif- ennydd lythyr oddiwrth Mr. E. D. Jones, myfyriwr, yn hysbysu ei fod yn cychwyn am Salonika gyda'r R.A.M.C.—dyna eglurai ei absenoldeb o'r Cyafrfod Misol o'r blaen. Hefyd gair oddiwrth y Parch. M. R. Moses, yn hysbysu ei fod yntau'n mynd i Ffrainc gyda'r R.A M.C. Cenadwri o Sunderland eu bod wedi dewis y Mri. John Williams, David Williams, a J. Parry yn flaenoriaid. Pasiwyd penderfyniad o gydymdeimlad a Miss Whel- don a Major Wheldon ar farwolaeth eu tad, y Parch. T. J. Wheldon. Hefyd a theuluoedd y bechgyn a ganlyn a gollodd eu bywydau ar faes y gwaed: Privates Griffith Jones, Chatham Street; Griffith Jones, Douglas Read; Arthur Pritchard a W. H. Jones, Stanley Road; T. Lloyd Jones, David Street Private Hughes, Webster Road J. E. Jones, Princes Road Sec-Lieut. R. H. Jones, Princes Road. Pasiwyd y penderfyn- iad trwy i'r Cyfarfod Misol godi ar eu traed. Yr dedd eglwys Southport wedi dewis pedwar o flaenoriaid Mri. J. R. Evans, W. D. Owen, J. Roberts a R. T. Williams* y rhai (a Mr. R. Hughes o Ashton-in-Makerlield) y gwran- dawyd eu profiadau gan y Parch. D. D. Williams; rhoddwyd cyngor rha^orol iddynt gan Mr. John Hughes, Garston, ac offrym- wyd gweddi gan y Parch. J. Hughes, M.A. Coffawyd am Mr. J. Ellis Jones, Whiston, gan y Parch. J. Williams a Mr. Thomas o'r un eglwys, ac am y diweddar Mr. Patton gan Mr. J. W. Rowlands a Mr. R. Roberts, o eglwys Newsham Park,—y cwbl yn dwyn tystiolaeth uchel i'w cymeriadau a'r teimlad o golled yn yr eglwysi ar eu hoi. Caed sylw ar y Dryaorfa Gynorthwyol gan y Parch. R. R. Hughes, B.A. adroddiad y Pwyllgor Bugeiliol gan Mr. Wm. Pritchard sylw ar y Saboth Dirwestol gan y Parch. O. Lloyd Jones. M.A.,B.D. Cymanfa Sulgwyn 1918 y pwyllgor i gyfarfod yn Crosshall Street nos Fawrth, Tachwedd 21, am 7. Y Saboth diweddaf, cynhaliwyd Cyfarfod Ysgolion yng nghapel M.C. Rock Ferry, dan lywyddiaeth Mr. R. W. Roberts (llywydd yr Undeb). Y prynhawn, adroddwyd rhan o loan ii gan Miss Maggie Hughes, a gweddiodd Mr. Edward Roberts (Fitzclarence Street). Holwyd y plant ieuengaf yn Rhodd Mam i, a'r rhai hynaf yn h-anes y briodas yn Cana Galilea, gan y Parch. O. J. Owen, M.A. Yr oedd yr atebion yn lied dda ag ystyried nifer y plant. Darllenwyd papur da ac amserol gan Mr. W. W. Jones, Chatham Street, ar Bvrysigrwydd y cyfnod rhwng y Plentyn a'r Dyn. a chafwyd sylwadau pellach gan Mr. M. W. Humphreys, y Parch. O. J. Owen, a'r llywydd. Diben nwyd drwy weddi gan Mr. Thomas Jones, Parkfield. Ar y terfyn, ym- neilltuwyd at y byrddau te i fwynhau'r danteithion. Diolchwyd i'r ehwiorydd gan Mr. D. Jones (Douglas Road) a Mr. Ed. Richards (Fitzclarence Street). Cynhaliwyd pwyllgor o'r cynrychiolwyr cyn cyfarfod yr hwyr, ac ymhlith pethau eraill etholwyd swyddogion am y flwyddyn nesaf llywydd, Mr. R. Lloyd Phillips, Princes Road trys., Mr. Robert Griffiths, Stanley Road; ysg. cyffredinol, Ed. E. Williams, David Street ystadegydd, Mr. J. Williams, Stanley Road YSg. yr Arholiadau, Mr. Wm. Morris, Walton Park. Hysbysodd yr ysfzrifennydd fod ych- ydig o gyfnewid yn nhrefn y cyfarfodydd Ysgol y flwyddyn nesaf. Dyma'r drefn Ion., Woodchurch Road Mawrth. Chatham Street: Ebrill, Stanley Road; Meh.. Whis- ton Gorff., Parkfield; Medi, St. Helens Hyd., Webster Road Tach., Waterloo. Yr hwyr, adroddwyd rhan o loan iii. gan Mr. David Williams, a gweddïodd Mr. Cledwyn Hughes (Princes Road). Yna holwyd y rhai mewn oed ar Ail-Enedigaeth," seiliedig ar loan iii gan y Parch. O. J. Owen, yr atebion yn dda a chyffredinol. Cafwyd hanes yr Ysgol yn Rock Ferry gan yr ysgrifennydd, a sylwadau ar yr adroddiad gan Mr. H. R. Hughes (Edge Lane), Ystadegydd yr Undeb. ^Cafwyd ychydig sylwadau pellach gan Mr. W. L. Jones, arolygwr yr Ysgol. YSTAFELL GENHADOL UPPER WARWICK STREET.—Hydref 25, ymwelwyd a'r ystafell uchod gan gyfeillion o ystafell genhadol Smith Street. Cymerwyd rhan mewn canu ac ad- rodd gan y rhain Misses Ella Leece, Lizzie Roberts, Katie Roberts, Annie Evans. Gwladys Jones, Lillian Jones, May Parry Jones, Annie Jones, Annie Roberts, Mr. Llew Roberts, Gunner H. P. Morris, R. E. Roberts, Privates David Roberts ac Alf Lewis Miss Davies, A.V.C.M., wrth yr organ. Llywydd- wyd yn ddeheig gan Mr. Humphrey Rob- erts, Anfield. Diolchwyd i'r cyfeillion gan Sister Evans, Mr. Robert Evans, a Mr. Will- iams. Cyfarfod da drwyddo, a chynhulliad rhagorol. Y parti dan arweiniad Mr. Llanfor Roberts.-Un, oedd yno. TEML GWALIA, EDGE LANE.-Nos Fawrth yr )wythnos ddiweddaf, cafwyd cyfarfod pur ddiddorol Pianoforte Solo gan y Chwaer Phyllis Edwards. Adroddiad, Y Weddw aW Pytatws, y Chwaer Dora Jones. Cân, Bendith. iaist Goed y Meysydd, y Chwaer Jenny Jones. Darllen hanes un wedi syrthio ar faes y rhyfel, y Br. J. E. Davies. Pianoforte Solo, Mr. R. E. Williams. Can, A long, long trail. y Chwaer Mary Thomas. Llawenydd oedd gweled y Corporal Griffiths, sef nai'r Br. Henry Davies, yn bresennol. Pasiwyd i anfon cydymdeimlad a'r chwiorydd C. ac A. Jones, Prenton, hen aelodau ffyddlon o'r DemI, yn eu profedigaeth chwerw o golli eu brawd, Lieut. R. Jones, yn y rhyfel. Derbyn., iwyd Miss Annie Jones, Holt Road, yn aelod o'r newydd. Dewiswyd swyddogion newydd am y chwarter nesaf P.D., y Br. J. M. Evans cyn B., y Br. J. Williams is- Demlydd, Chwaer Mrs. Davies, Botanic Road; caplan, y Chwaer Mrs. Evans, Botanic Road ysg., y Br. J. E. Davies; is ysg., y Br. R. C. Williams gwyliedydd, y Br. O. H. Williams trys., Br. G. Davies ysg. ariannol, y Chwaer Dora Jones rhingyll, y Chwaer Phillips. Cyfeiliwyd gan y Chwaer Madeline Davies a Miss Mei Jones, o Glyn Farm, Cricieth. Llywyddwyd gan y P.D. Br. John Williams.—Cymraes. CYMDEITHAS LLEN A CHERDD CHATHAM STREET.—Nos Fawrth, Hydref 31, cafwyd papurau gan ch wech o ferched ieuainc, ar Merched Enwog: Nurse Cavell, gan Miss Nancy Davies Mary Jones, Miss G. Lloyd Jones Ann Griffiths, Miss B. Lloyd Jones; Queen Victoria, Miss Buddug Lewis Florence Nightingale, Miss Myfanwy Pritchard Ann Griffiths,MissNesta, Roberts. Cafwyd papur- au da iawn gan y cwbl, a siaradwyd gan am- ryw o'r aelodau. Llywyddid y cyfarfod yn ddeheig gan Miss K. L. Chaloner. Yr oedd nifer da iawn yn bre,ennol.-R,.E.R. Dyma destynau Cymdeithas Lenyddol Capel Bethlehem Douglas Road:—Hyd. 13 —Anerchiad Agoriadol gan y Parch. G. Wynne Griffith, B.A.,B.D.; 29-Dadl, Pa un ai y Pregethwr, y Bardd, ynteu'r Cerddor yw cymwynaswr goreu ei wlad ? Tach.10--Dadl, A ddylai Prydain fabwysiadu Gorfodaeth Filivrol (Conscription) ar ol y rhyfel ? 24- Dadl, Pa un ai mantais ai anfantais i grefydd. fyddai uno'r enwadau ? Rhag. 8-Dadl, A ddyla.i pob cylch fod yn agored i gydymgais cydrhwng y ddau ryw ? Ion. 5—Darlith gan y Parch. G. Wynne Griffith, B.A.,B.D., 0 Fabilon i Bethlehem; 19—Darlith gan y Parch. D. D. Williams, Williams Pantycdyn Chwef. 2- Dadl, Pa un ai bywyd y wlad ynte bywyd y dref yw'r mwyaf manteisiol i Jeithrin y cymeriadau cryfaf ? 16-Darlith gan Mr. J. R. Jones (Gol. Y BRYTHON), Y Gadair Wichlyd. NosongydaDewiSant Atgofion. LAIRD STREET.—Nos Fawrth yr wythnoS hon, yn y Gymdeithas Lenyddol, caed anerchiad diddorol ac addysgiadol iawn gan Mr. J. H. Jones (Y BRYTHON) ar Gymraeg Testament William Salisbury, a llawer o ddyfyniadau. Taloddwrogaeth i'r hen gyf- ieithwyr ac ereill a fu'n llafurio gyda'r Beibl a ninnau'n mwyrillau eu llafur. Gresyn na fuasai aelodau'r Ysgol Sul wedi manteisio ar y cyfarfod. Eu colled hwy ydoedd. Y llywydd oedd Mr. Rd. Hughes, a diolchwyd gan Mr. John Evans a R. J. Griffiths.-Aelod. « -0-

I I Tysteb Genedlaethol i Pedrog Cydnabuwyd eisoes, £ 213/12 W.Jones, Penrhos, Lerpwl, £ 5 Lloyd Bros., Abertawe, Z3 J3 y Parch. H. Elvet Lewis, M.A., Llundain, £ 2 /2 /— y Parch. J. Vernon Lewis, M.A.,B.D., Lerpwl, £ 2 /2 J. C. Roberts, Walton, £ 2 /2 Anonymous, £ 2 /2 T. Jones, Y.H., Brynmelyn, Wreesam,,12 /2 Robert Roberts, Birkenhead, £ 2 /2 E. E. Morris, Lerpwl, £ 2 /2 R. Williams, Breck Road, Lerpwl, £ 1 /I R. O. Williams, Lerpwl, £ 1 /I Mrs. Davies, Treborth, £ 1 ji j- W. R. Owen, Llundain, ;Cllll-; Proff. J. E. Lloyd, M.A., Bangor, ;Cl /1 5 John Evans, Oxton, ZI fI Charles Hughes, Blundellsands, il /i L. J. Davies, Llanuwchllyn, £ 1 II R. Lloyd Hughes, New Brighton, £ 1 /I John Hughes, Birkenhead, ZI II Vincent Edwards, Liverpool, £ 1 /I G. PahnerLewis, il /I Chief Inspector Wm. Jones, £ 1 /I Ben- jamin Rees, Llundain, £ 1 /I /— R. J. Rob- erts, Le wl:61 /1 David Williams, Owen Williams, Hoylake, Rd. Williams, Breck Road, Lerpwl, £ 1 II j- y Parch. R. P. Williams, Caergybi, il II y Parch.W.James, Abertawe, £ 1 /I J. Evans, Denman Drive, Liverpool, 10/6; Eifionydd, Caernarfon, 10/6 a 5/ R. H. Jones, Up. Brighton, 10/6 y Parch. Lewis Jones, Abercraf, 10/6 y Parch. W. Thomas, Bootle, 10/6; Mrs. Dr. Davies, Llundain. 10/ J. R. Jones, Lerpwl, 10/ Hugh Lloyd, 10/ Stephen Roberts, 10/ Eifion Wyn, Porthmadog, 5 Mrs. Hughes, Lerpwl, 5 W. Cernyw Jones, 5/ Miss Gwladys Pritchard, 5 Dewi Thomas, Llun- dain, 5/ Dr. Davies, Corwen, 5 Lord Mostyn, £ 2/2/ Arthion Davies* London, £ 1/1/- E. Thomas, Liverpool -21111-; Thomas Davies, London, P,1111-; Dr. J. Twiston Davies, Liscard, £ 1/1/-? Ebenezer Thomas. Prenton, zCl /I/ Chas. Williams, Liverpool, 10 /6; Rev. Rhys J. Huws, Glanaman, 10/6, Gabriel Williams, West Kirby, 10/ Mrs. Hughes, Peel St., 5 Dr. Davies, Corwen, 5 John Parry, Liverpool. Cyfanswm B274.

For Cakes, Pastry, flr Puddings and PIOIL [BORWICK'SJ BAKING POWDER. pwt eiBi mm ? DRAMA DDIGRIF GAN DEWI MAIO FEIRIONG Blaenau Ffestiniog. Pris Naw Ceiniog. HUGH EVANS & SONS. 358-8a Stanley Road Liverpool